هدف: هدف از مطالعه حاضر مطالعه عوامل مؤثر جامعه‌شناختی بر رفتارهای هولیگانیستی تماشاگران فوتبال در لیگ برتر ایران است. هولیگانیسم، رفتارهای نابهنجار تنش‌آفرین که از قبل و حین و پس مسابقات مهیج فوتبال، میان تماشاچیان و هواداران مختلف و توسط اوباش یا آشوبگران (هولیگان‌ها) در گروه تماشاگران رخ می‌دهند تعریف کرد. در تحقیق حاضر، هولیگانیسم از ابعاد مختلف زیست‌شناختی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مورد تبیین و بررسی قرارگرفته است. روش تحقیق حاضر، از نوع کمی، به لحاظ کاربردی و به لحاظ زمانی مقطعی می‌باشد. روش‌شناسی: روش نمونه‌گیری از نوع تصادفی بوده و حجم نمونه تحقیق با توجه به عدم وجود آمار مشخص از تعداد هولیگان‌ها و تماشاچیانی که در نقش هولیگان در مجامع ورزشی مربوط به فوتبال حضور پیدا می‌کنند از فرمول کوکران با جمعیت بزرگ استفاده‌شده است که تعداد ۳۸۴ نفر برآورد گردید و جمع‌آوری ۳۹۳ پرسشنامه از این میآن‌که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی صورت گرفت. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها: پردازش، تجزیه‌وتحلیل آماری اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (جدول‌های توزیع فراوانی، آزمون‌های همبستگی، رگرسیون چند متغیری و تحلیل مسیر) انجام شد. یافته‌های تحقیق نشان داد بین تخلیه هیجانات (423/0)، بیماری‌های روحی (462/0)، احساس ناکامی (249/0)، احساس جوانی و هویت مردانگی (382/0)، احساس تعلق اجتماعی (257/0-)، محرومیت نسبی (379/0)، تبعیت از گروه‌های مرجع (289/0-)، انزوای اجتماعی (267/0-)، تبعیت از الگوهای انحرافی (611/0)، مصرف رسانه‌ای (176/0)، مسئولیت‌پذیری اجتماعی (269/0-)، (پایگاه اجتماعی – اقتصادی (198/0-) تماشاگران و هولیگانیسم رابطه معناداری وجود دارد. Manuscript profile