استعاره تمثیلیه که از انواع تمثیل به شمار می رود از موضوعات اصلی بلاغت و مبحثی بحث بر انگیز است که ذهن بلاغیون را همیشه به خود معطوف کرده است تا در این حوزه به پژوهش بپردازند به گونه ای که امروزه روند پژوهش در این حیطه فعال تر و گسترده تر شده است و پژوهش ها نشان دهنده ی آن است که استعاره تمثیلیه که از رساترین انواع استعاره است و مجاز مرکب شمرده می شود، با دیگر موضوعات ادبی در هم آمیخته است به طوریکه در برخی کتب بلاغی استعاره تمثیلیه و تمثیل که (به معنی مثل آوردن و شبیه کردن چیزی به چیز دیگر است) را یکی دانسته اند زیرا تمثیل استعاره ی گسترش یافته است. استعاره ی تمثیلی که از کارآمد ترین ابزارهای بلاغی در شعر سعدی است به مناسبت های مختلف با شیوه های مختلف برای ابلاغ پیام از آن استفاده کرده است. در این پژوهش ضمن تعریف و تبیین تمثیل و استعاره تمثیلیه ابیاتی را از غزلیات سعدی انتخاب کرده و به بررسی و تحلیل آن پرداخته ایم که این برررسی نشان می دهد که سعدی از تمثیل و انواع آن در شعرش بهره برده است اما میزان استفاده از استعاره ی تمثیلی نسبت به دیگر انواع تمثیل آن بسامدکمتری دارد Manuscript profile

چکیدهزبان در هیچ زمانی و در هیچ سطحی چه در زبان روزمره و خودکار و چه در زبان ادبی یا زبان علمی، از استعاره خالی نبوده است. آمیختگی استعاره با تجربه چنان است که تصور می‌شود هرگز نمی‌توان استعاره‌ای را مستقل از اساس تجربی آن فهمید یا حتی‌الامکان به شکل مناسبی بازنمود. نظام‌مند بودن وابستگی عبارت‌های استعاری به مفاهیم استعاری به ما این اجازه را می‌دهد که عبارت‌های زبانی استعاری را برای فهم و درک ماهیت مفاهیم استعاری فعالیت‌های خود مورد مطالعه قرار دهیم. به سبب همین نظام‌مندی امکان فهمیدن جنبه‌ای از یک مفهوم برحسب جنبه‌ی دیگر فراهم می‌شود. این مقاله با قرار دادن روش تحقیق خود بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی لیکاف و جانسون به بررسی این نوع از استعاره در غزلیات سعدی می‌پردازد. مقاله‌ی حاضر با روش توصیفی تحلیلی انجام شده و سعی دارد با تبیین و تحلیل استعاره‌های مفهومی در غزلیات مورد نظر، در نهایت از جایگاه استعاره‌ی مفهومی در شعر این شاعر بزرگ تصویر روشنی به دست دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که استعاره‌های مفهومی سعدی بیشتر در یک مصرع می‌آیند و مصرع دیگر به عنوان رازگشای آنهاست و معنی را روشن می‌کند. بیشترین مفاهیم شناختی در غزلیات سعدی به عناصر طبیعی و حوزه‌های قدرت تعلق دارد. بسامد بالای یک نام نگاشت، یعنی اینکه این مفهوم در ذهن شاعر از تسلط بالایی برخوردار است و سعدی با این مفاهیم یا در تضاد است یا در همراهی با آن است. Manuscript profile