یکی از روش‌های بررسی و شناسایی عوامل مورد نظر در مطالعات باستان‌شناسی مطالعه‌ الگوی استقرار و تحلیل استقراری است که به بررسی شکل‌گیری محوطه‌های باستانی در انواع بسترهای محیطی می‌پردازد. شهرستان فنوج در منطقه مکران بلوچستان در جنوب‌ شرقی ایران، قرار گرفته است. برخلاف دیگر بخش‌های جنوب‌ شرقی ایران، این ناحیه با وجود تنوع جغرافیایی و زیست‌محیطی، از دیدگاه باستان‌شناسی چندان شناخته شده نیست. اقوامی که در طول هزاره‌ها در این سرزمین زندگی می‌کرده‌اند، خود را با شرایط دشوار محیطی منطقه وفق داده‌اند. ناحیه مزبور دارای محوطه‌هایی از عصر مفرغ تا دوران اسلامی است. این پژوهش برای نخستین‌بار به بازشناسی مبحث الگوی استقراری در این شهرستان می‌پردازد. هدف این پژوهش، شناخت چگونگی و چرایی شکل‌گیری محوطه‌های باستانی در شهرستان فنوج است. در این راستا، با استفاده از نرم‌افزارهای ArcGIS و SPSS به تحلیل و شناسایی الگوهای استقراری شهرستان فنوج در ارتباط با عوامل مختلف جغرافیای طبیعی پرداخته شده است. مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر استقرارگاه‌ها به عوامل محیطی و طبیعی وابسته بوده‌اند و غالباً در نزدیکی منابع آبی شکل گرفته‌اند. Manuscript profile

پهن‌دشت سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان در جنوب‌شرق ایران، با داشتن شرایط مناسب زیستی، از جمله خاک حاصلخیز، مجموعه‌ای از رودخانه‌های دائمی و فصلی و موقعیت ارتباطی و تجاری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های جوامع انسانی در دوران باستان شناخته می‌شده است. بر این اساس و با وجود انجام فعالیت‌های باستان‌شناختی محدود در این حوزه و فقر اطلاعات باستان-شناختی جامع از ادوار تاریخی منطقه، انجام یک مطالعه و بررسی روشمند بر روی یکی از مهمترین قلاع اسلامی این دشت ضروری می‌نماید. بدین منظور، حین پروژه بررسی و گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم سلسله تپه‌های بی بی دوست در تیر ماه سال 1395، بررسی روشمند قلعه مدریش که در بخشی از عرصه شمالی محوطه‌ی بی‌بی دوست واقع شده، با استفاده از روش نمونه‌برداری روشمند طبقه‌بندی شده شاخص‌ها، به انجام رسید. در این نمونه‌برداری تعداد 218 یافته‌ی باستانی مانند: قطعات شکسته سفال، ظروف سنگی، منگنیک (النگو شیشه‌ای) و قطعات شکسته ظروف شیشه‌ای برداشت شد. در راستای اهداف پژوهش تعداد 77 قطعه سفال شاخص انتخاب و مورد مقایسات گونه‌شناختی قرار گرفت. در این پژوهش سوال بنیادی عبارت است از این‌که: قدمت قلعه مدریش از طریق طبقه‌بندی، گونه‌شناسی و مطالعات مقایسه‌ای سفال مربوط به چه دوره یا دورانی است؟ روش گردآوری داده‌ها در این پژوهش به دو شیوه‌ی میدانی و اسنادی، و روش پژوهش توصیفی – تطبیقی است و نتایج براساس مطالعات مقایسه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات انجام شده در این محوطه به وضوح تاریخ استقرار سده‌های میانی 5 تا 9 ه.ق. و ارتباط فرهنگی این منطقه را با مناطق همجوار مانند خراسان بزرگ، افغانستان، کرمان و بلوچستان نشان می‌دهد. هم‌چنین گونه‌ی شاخص و پر تعداد سفالی این محوطه سفال‌های بدون لعاب با نقش کنده با نقوش هندسی است. Manuscript profile