نظریه دریافت، بر این فرض استوار است که مخاطب، خود، تولید معنا می کند. در این نظریه هر مخاطب بر اساس موقعیت اجتماعی، تاریخی و تجربه ذهنی اش، از متن درک و برداشتی دارد که این برداشت، ادراک و توقع او را از آنچه هست، بالاتر می برد و او دیگر مخاطب قبل از خواندن آن متن نیست. یکی از روش های نویسندگی جیمز جویس(1882-1941م) و صادق هدایت(1281-1330ش)، استفاده از عناصر نظریه دریافت است. آن ها به خوبی توانسته اند، خوانندگان را با متن همراه سازند. هدف اصلی این مقاله، یافتن نمونه های از عناصر نظریه دریافت(فضای باز، فرجام باز، پایان دور از انتظار، زنجیره های نامطمئن، اشاره به بخش هایی از متنی دیگر، نوشتن بر اساس بافت فرهنگی و طرح پرسش) می باشد که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه تحقیق کتابخانه ای انجام شده است. نگارندگان مقاله بر آن‌اند تا با ارائه مثال هایی از داستان های کتاب دوبلینی ها و مجموعه داستان زنده بگور شیوه های استفاده جویس و هدایت را از نظریه دریافت، بررسی و تبیین نمایند. Manuscript profile

انسان‌ها در رابطه‌های متقابل و موقعیت‌های اجتماعی، مدام در حال دریافت پیام و ارسال پاسخ هستند. هر ارتباط حداقل دو طرف دارد. یک طرف با ارسال پیام (محرک) و طرف دیگر با واکنش از سوی خود، پاسخ می‌دهد. محرک‌ها و پاسخ‌ها برای ارتباط، بین افراد رد و بدل می‌شوند. نظریۀ تحلیل رفتار متقابل اریک‌برن، بر پایۀ چهار مبحث کلی (تحلیل ساختار شخصیت، ارتباط متقابل، بازی‌های روانی و سناریو یا پیش نویس)، بنا شده‌است. بین ادبیات و روان‌شناسی، ارتباط محکم و عمیقی، وجود دارد، بررسی روابط و تعاملات میان شخصیت داستان‌ها و حکایات کهن ادب فارسی بر اساس نظریۀ اریک‌برن می‌تواند دست‌مایۀ بسیاری از پژوهش‌های میان رشته‌ای باشد. از این¬رو، نگارندگان، با رویکرد میان رشته‌ای و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، به شيوۀ توصيفی ـ تحليلی، به بررسی و تحلیل زنجیرۀ روابط متقابل ساده (متقاطع و مكمل) و نهفته (دو سطحی) همراه با زیر شاخه‌های آن‌ها، در شخصیت‌های حکایت خیر و شر از گنبد ششم هفت پیکر نظامی گنجوی پرداخته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشتر روابط در این حکایت از نوع ارتباط متقابل موازی یا مکمل «والد به کودک»، «کودک به والد» و «بالغ به والد» و «والد به بالغ» است. در این حکایت، ارتباط متقابل متقاطع یا شکسته و ارتباط متقابل زاویه‌دار دیده نشد اما ارتباط متقابل پنهان دو سطحی میان شخصیت‌ها به صورت پیام آشکار در حالات نفسانی «کودک به والد» و پاسخ آشکار «والد به کودک» و پیام و پاسخ پنهان «کودک به کودک» وجود دارد. Manuscript profile