زمینه و هدف: روش ﮐﻢﺁﺑﻴﺎﺭﻱ با هدف ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﺏ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺩﺭ شرایط کم ﺁبی ﻭ ﺑﺎ استفاده مناسب ﺍﺯ ﻭﺍﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﺁﺏ ﻣﺼﺮﻓﻲ، ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ. مصرف بهینه آب و استفاده مناسب از کود، علاوه بر افزایش میزان عملکرد گیاه، موجب افزایش بهره وری آب و کود می شود. ﻧﯿﺘﺮوژن ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺎﺳﯽ در ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ به دلیل اهمیتی که در فرایندهای حیاتی گیاه انجام می دهد، کمبود آن بیش از سایر عناصر، عملکرد را کاهش می دهد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تنش آبی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و بهره وری گیاه سویا رقم ویلیامز در استان هرمزگان انجام پذیرفت.روش پژوهش: این آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان حاجی آباد (استان هرمزگان) در دو سال زراعی 1400 و 1401 انجام شد. عامل اصلی، آبیاری در شش سطح بدون آبیاری و تامین 40، 60، 80، 100 و 120 درصد نیازآبی و عامل فرعی مقادیر کود نیتروژن (منبع اوره) در چهار سطح شامل صفر، 50، 100، 150 و 200 در کیلوگرم در هکتار بود. هر واحد آزمایشی دارای ابعاد 5×20 متر و دارای 10 ردیف کشت بود.یافته ها: اثر متقابل آبیاری و سطوح کود نیتروژن بر عملکردهای بیولوژیکی، غلاف و دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته، طول غلاف، بهره وری مصرف آب در بیولوژیکی، غلاف و دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل آبیاری و کود نشان داد که بیشترین میزان عملکرد بیولوژیکی، غلاف و دانه در شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با میانگین 6051 ، 4941 و 3049 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. حداکثر میزان شاخص برداشت در اثر متقابل آبیاری و کود نیتروژن در شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی و با مصرف کودی 100 و 150 کیلوگرم در هکتار با میانگین 43/0 درصد بود. اثر متقابل آبیاری و کود نیتروژن نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه در شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی و مصرف کود به مقدار 200 کیلوگرم در هکتار با میانگین 8/120 گرم بود. بیشترین بهره وری مصرف آب مبتنی بر عملکرد بیولوژیکی، غلاف و دانه در شرایط بدون آبیاری و مصرف کود نیتروژن به مقدار 150 کیلوگرم در هکتار به ترتیب 61/5، 71/3 و 28/2 کیلوگرم بر مترمکعب مشاهده شد.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، دسترسی به آب و نیتروژن کافی، دو عامل بسیار مهمی هستند که بر رشد و عملکرد سویا اثر می گذارند. بنابراین علاوه بر کمبود آب، کمبود نیتروژن نیز باعث تنش بر رشد و عملکرد سویا می شود. با روند صعودی مصرف کود نیتروژن، میزان عملکرد کاهش یافت و در صورتی که آب به قدر کافی موجود نباشد، افزایش مصرف کود نیتروژن باعث تشدید اثر تنش رطوبتی شده و در نتیجه عملکرد گیاه کاهش می یابد، از این رو در شرایط کمبود آب، مصرف بیش از حد کود نیتروژن قابل توصیه نیست. با توجه به نتایج، آبیاری کامل و مصرف نیتروژن تا 150 کیلوگرم در هکتار برای منطقه مورد مطالعه پیشنهاد می شود. Manuscript profile

زمینه و هدف: تنش¬آبی و کود نیتروژن بر بسیاری از فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی مرتبط با بهره¬وری مصرف آب در سویا اثر منفی دارد. پیش‌بینی پاسخ عملکرد برای ارزیابی استراتژی‌های مدیریت آبیاری و کود از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از مدل¬های پشتیبانی تصمیم در سویا، مدل CSM-CROPGRO-Soybean می¬باشد که در بسته نرم¬افزاری DSSAT قرار دارد. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ در کشاورزی اﻧﺠﺎم ﻣﻲ¬ﺷﻮﻧﺪ و این مقوله ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﺑﻮدن، زﻣﺎن ﺑﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ¬ﺑاشند، لذا هدف از این پژوهش، استفاده از ﻣﺪل ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي DSSAT جهت ارزیابی عملکرد و بهره¬وری مصرف آب گیاه سویا تحت شرایط تنش آبی و کود نیتروژن در استان هرمزگان بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر به صورت طرح کرت¬های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفي در سه تکرار در استان هرمزگان و در شهرستان حاجی¬آباد در سال¬های 1400 و 1401 انجام شد. عامل اصلي شامل بدون آبياري و تامين 40، 60، 80، 100 و 120 درصد نياز آبي و عامل فرعي مقادير کود نيتروژن شامل مصرف صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم بر هکتار بود. دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻣﺪل شامل ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ، اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ، اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎک¬شناسی و ﻋﻤﻠﻴﺎت زراﻋﻲ می¬باشد و برآورد در مدل با استفاده از ترکیب روش¬هاي گرافیکی و آماري انجام شد. مقایسه مقادیر و پراکنش داده¬هاي شبیه¬سازي و اندازه¬گیري شده با نمودار و خط 1:1 ارائه شد. یافته¬ها: مقادیر آب مصرفي در تیمارهای 40، 60، 80، 100 و 120 درصد نياز آبي در سال 1400 به ترتیب 265، 354، 444، 533 و 623 میلی¬متر و در سال 1401 به ترتیب 259، 347، 435، 541 و 632 میلی¬متر بود. ریشه میانگین مربعات خطاي نسبی (RMSEn) بر مبنای سال¬های 1400 و 1401 نشان داد که عملکرد دانه، غلاف و زیست توده و بهره¬وری مصرف آب مبتنی بر عملکرد دانه، غلاف و زیست¬توده در سال¬ اول به ترتیب 162/0، 161/0، 099/0، 304/0، 454/0 و 223/0 درصد و در سال دوم به ترتیب 195/0، 172/0، 106/0، 349/0، 485/0 و 247/0 درصد بود. شاخص توافق ویلموت (d) در سال¬ 1400 برای عملکرد دانه، غلاف و زیست توده به ترتیب 902/0، 891/0 و 939/0درصد و برای بهره¬وری مصرف آب مبتنی بر عملکرد دانه، غلاف و زیست¬توده به ترتیب 828/0، 810/0 و 970/0 درصد و در سال 1401، برای عملکرد دانه، غلاف و زیست توده به ترتیب 872/0، 885/0 و 936/0 درصد و برای بهره¬وری مصرف آب مبتنی بر عملکرد دانه، غلاف و زیست¬توده به ترتیب 889/0، 766/0 و 961/0 درصد بود. نزدیک بودن این شاخص به عدد یک، نشان¬دهنده قابل اطمینان بودن مقادیر شبیه¬سازي شده است. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از ارزیابی مدل DSSAT نشان داد که این مدل قادر به شبیه¬سازی با دقت قابل قبولی در عملکرد سویا و تغییرات رطوبتی در خاک است. به¬طور کلی ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ آﻣﺎري، ﺷﺒﯿﻪ¬ﺳﺎزي ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ، غلاف و زیست¬توده تحت¬ﺗﺄﺛﯿﺮ نیازهای مختلف آﺑﯿﺎري و سطوح متفاوت کود نیتروژن، ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل بود و به¬نظر می¬رسد استفاده از این مدل به¬عنوان ابزاری راهگشا جهت پشتیبانی پژوهش¬های علمی و ارتقاء تصمیم¬گیری¬ها در مدیریت مصرف آب در سویا در منطقه مورد مطالعه قابل توصیه می¬باشد. Manuscript profile

میزان آب مورد نیاز گیاه عاملی مهم و حائز اهمیت در رشد و نمو سویا محسوب می‌شود و تأثیر بسزایی در میزان عملکرد آن دارد. مقدار رطوبت خاک برای رشد مطلوب هر گیاه باید دارای یک حد بهینه‌ای باشد که به هر میزان از این حد کمتر و یا بیشتر شود، رشد گیاه کاهش می‌یابد و عملکرد دانه سویا به وسیله تعداد کل غلاف در هر بوته، تعداد دانه در هر غلاف و وزن هر دانه تحت تأثیر قرار می‌گیرد، در بررسی اثر تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیک سویا گزارش کردند که تنش خشکی موجب کاهش معنی دار میزان فتوسنتز و عملکرد دانه گردید افزایش بازده مصرف آب آبیاری و باران متأثر از کاربرد صحیح کود شیمیایی به ویژه نیتروژن می باشد در ضمن کمبود نیتروژن پس از کمبود آب از مهم ترین عامل کاهش دهنده تولید محصولات زراعی به ویژه غلات می باشد مطالعات نشان داد که در بین اجزای عملکرد، تعداد غلاف در گره به طور معنی داری تحت تأثیر کود نیتروژن قرار گرفت، به طوری که با افزایش میزان نیتروژن بر تعداد غلاف در گره افزوده شد. به طورکلی بهینه سازی مصرف آب و کود در محصولات زراعی به خصوص دانه های روغنی علاوه بر افزایش تولیدات کشاورزی باعث صرفه جویی در منابع آب می شود. Manuscript profile