مساجد جامع برخی شهرها، از زمان صدر اسلام و پس از آن، نه تنها در بعد عبادی بلکه در تمامی ابعاد آموزشی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی واقتصادی، بسیار فعال بوده‌اند. تمامی این ابعاد و کارکردها زمینه‌ای شد تا تمدن اسلامی از درون مساجد مسلمین آغاز گشته و مساجد، خصوصاً مساجد جامع، نخستین پایگاه برای رشد و بالندگی این تمدن فراگیر محسوب شوند. مهم‌ترین کارکرد مسجد، به عنوان مهم‌ترین رکن زایش و اعتلای یک تمدن اصیل، کارکرد علمی و آموزشی آن است و در این مقاله بدان بیش‌تر از سایر کارکردها پرداخته می‌شود. مسجد، ابتدایی ترین و مهم‌ترین مرکز اشاعه‌ی علوم مختلف بوده و نقش مهمی در شکل گیری تمدن اسلامی داشته‌اند. در این میان، مسجد جامع کوفه نیز، به دلیل جامعیت علمی و درک حضور اساتیدی همچون امیرالمؤمنین امام علی، امام باقر و امام صادق و به تبع آنان صحابی و شاگردان این ائمه‌ی همام، مرکز نشر علوم و تعلیم و تعلم بوده و نقشی بی‌بدیل در رونق علوم و شکوفایی تمدن اسلامی داشته است و در تأثیرگذاری و اهمیت آن، همین بس که شهر کوفه را، بعد از مکه و مدینه، به عنوان سومین مرکز علمی-اسلامی مطرح نموده است.پژوهش حاضر بر آن است که جایگاه مسجد جامع کوفه و نقش کلیدی آن را در تمدن اسلامی بر اساس شواهد تاریخی و مطالعات کتابخانه‌ای اثبات نماید. بدین منظور ابتدا به تبیین مفاهیم مسجد و تمدن و به دنبال آن تمدن اسلامی پرداخته و جایگاه علم و دانش را در اسلام مطرح کرده Manuscript profile