در سراسر جهان، گازهای همراه استخراج نفت که، دارای ترکیبات سمی هستند با هدف کاهش سمیت آنهم در شرایط ویژه سوزانده می شوند. دراین تحقیق سعی شده است، ضمن بررسی وضعیت مشعل های چاه های نفت اهواز، راهکارهای مدیریتی ارایه شود. بنابراین، به بررسی محیط های زیست انسانی طبیعی و فیزیکی تحت تاثیر مشعل ها در شهرستان اهواز پرداخته و از روش های تئوری و عملی (جستجو در اینترنت، گفتگو و مصاحبه با متخصصان محیط زیست و شرکت ملی نفت و مشاهدات شخصی و آماربرداری بیماران تنفسی و غیره) استفاده شده است.برخی نتایج بدست آمده از این تحقیق در زمینه گفتگو چگونگی فعالیت و موقعیت مکانی مشعلها نسبت به شهر اهواز، تاثیر فعالیت مشعل ها بر اقتصاد کشور و سلامتی و بهداشت شهروندان اهوازی است. همچنین نتایجی نیز در زمینه اثر فعالیت مشعل ها بر اقتصاد کشور و سلامتی و بهداشت شهروندان اهوازی است. همچنین نتایجی نیز در زمینه اثر فعالیت مشعل ها بر جانوران، گیاهان، خاک و آب منطقه حاصل شده است.انتشار آلاینده های ( (Nox، H2S، SO2، CO، CO2از مشعل های فوق الذکر مورد محاسبه قرار گرفته و هزینه های بروز ناراحتی های ریوی و تنفسی و میلیاردها ریال ضرر اقتصادی برآورد شده است. پیشنهادات مدیریتی ارایه شده در دو حالت وجود و عدم وجود فعالیت اشتغال در مشعل های چاه های نفت نیز پایه ریزی شده است. Manuscript profile

مطالعات موجود حاکی از این است که مشکلات پدید آمده از استقرار صنایع در محدوده شهرهای ایران به خصوص در شهر تهران بیشتر به واحدهای کوچک تولیدی و خدماتی مثل تعمیرگاه های خودرو ، تجاری ، آهنگری ، آبکاری و ... متعلق است . این فعالیت ها از یک سو در ایجاد اشتغال ، تامین کالا و خدمات مورد نیاز شهروندان و کمک به رشد و توسعه صنعت و اقتصاد کشور موثرند و از سوی دیگر در صورت عدم رعایت اصول مکان یابی و همچنین عدم به کارگیری روش های کنترل آلودگی و مزاحمت ، استقرار آنها در بافت شهری مشکلات بی شماری را به همراه دارد که طبعا برای رفع و یا کاهش این مشکلات لازم است اقدامات و مطالعات خاصی انجام پذیرد . Manuscript profile

منطقه یک تهران از نظر آب و هوایی نسبت به سایر مناطق برتری داشته است و از دیر باز مورد توجه مسئولین و مردم بوده و به همین علت در معرض مداوم توسعه شهری در منطقه تهران بزرگ بوده است.در این تحقیق میزان تاثیر عوامل توسعه شهری بر روند شدت آلودگی صوتی در یک دوره ده ساله به روش رگرسیون خطی محاسبه گردید و از طریق رسم منحنی های همبستگی و به دست آوردن ضرایب همبستگی میان عوامل توسعه شهری و آلودگی صوتی، نتایج زیر در مورد اثر این عوامل بر آلودگی صوتی منطقه یک در بین سال های ٧٢ تا ٨٢ به دست آمده است:اولین عامل یعنی افزایش جمعیت ، ﺗﺄثیر فزاینده و منفی بر آلودگی صوتی منطقه مورد نظر داشته و رابطه مستقیمی میان این دو عامل وجود دارد.دومین عامل رفت و آمد خودروهاست که شیب منحنی رشد ترافیک در برخی سال ها تندتر از شیب آلودگی صوتی و در برخی سال ها بالعکس می باشد و می توان گفت بین این دو عامل همبستگی وجود دارد ولی ﺗﺄثیر آن به اندازه عامل جمعیت نیست. سومین مورد افزایش تراکم مسکونی است که با توجه به رشد غیر یکنواخت آن در هر سال ، می توان نتیجه گرفت که میان این دو عامل همبستگی زیاد وجود ندارد ولی می تواند همراه با سایر عوامل بر روند رشد آلودگی صوتی ﺗﺄثیر داشته باشد.مورد چهارم فضای سبز است که اثر کاهنده بر آلودگی صوتی منطقه دارد، با علم به این که عوامل مؤثر و مهمی بر روند افزایش آلودگی صوتی منطقه اثر دارند ، توسعه فضای سبز می تواند نقش کلیدی را ایفا نماید ولی با توجه به میزان رشد فضای سبز در دوره ده ساله مورد نظر، این عامل توانسته است تنها بخشی از آن را کاهش دهد و برای کاهش بیشتر آن باید اقدامات جامع تری در زمینه توسعه فضای سبز صورت گیرد. به طور کلی می توان با سیاست گذاری و وضع قوانین و اجرای سیاست های زیست محیطی در کاهش آلودگی صوتی شهرها اقدامات مؤثری انجام داد.در منطقه یک نیز ازدیاد فضای سبز و استفاده از گیاهان در معماری شهرها ، جلوگیری از فروش تراکم مسکونی مازاد ، منع و جریمه استفاده از وسایل با صدای ناهنجار، جلوگیری از تردد ماشین های سنگین ، تبدیل به احسن نمودن خودروهای فرسوده ، احداث مترو ، تعریض معابر عمومی ، رواج فرهنگ استفاده درست از وسایل نقلیه عمومی و همکاری بیشتر شهرداری با سازمان ها جهت کاهش حفاری ها به منظور کاهش آلودگی، از راه هایی است که در این تحقیق پیشنهاد شده است. Manuscript profile

سد سازبن ، دریکی ازسرشاخه های حوزه کرخه دراستان ایلام ،شرق سرآبله ودرحدود 3 کیلومتر بعدازتلاقی دو رودخانه سیمره و چرداول در داخل تنگ سازبن احداث خواهد شد. جهت تعیین ارزش پوشش گیاهی واقع درمخزن، ابتدا بابازدید ازمنطقه پوشش گیاهی براساس روش های متداول دردنیا با نمونه برداری سیستماتیک -تصادفی شناسایی ،سپس با توجه به قوانین نرخ گذاری درکشور ارزش جنگل ها ومراتع برآورد و درنهایت مشخص شد باتشکیل دریاچه سد مخزنی سازبن درحدود 3269 هکتار مرتع ( شکرتیغال Echinops orientalis ، گون Astragalus gossypinus ، جو وحشی Hordeum spontaneum و...)وحدود 71 هکتار جنگل که مهم ترین گونه های آن شامل بادام وحشی Amygdalus scoparia ، بنه Pistacia وبلوط Quercus brantii.و.. است ، به زیر آب خواهد رفت. خسارت وارده 3.198.970.040 میلیارد ریال بر آوردشد که در برابر660 میلیارد ریال سود حاصل از احداث سد سازبن کم و با در آمد حاصل از تولید انرژی و مصارف آب قابل جبران می باشد. Manuscript profile

آموزش محیط زیست، بنیادی ترین شیوه در حفاظت محیط زیست بوده که هدف از آن، یافتن مناسبترین و بهترین نظام و شیوه ارایه مطالب و نحوه فعالیت ها و اجرای ساختاری است که زمینه ساز ارتقا آگاهی های زیست محیطی در سطح جامعه می باشد تا از این طریق هر فرد جامعه، خود را از طریق احترام گذاشتن به طبیعت، مسوول در حفظ و حمایت از محیط زیست بداند.براین اساس، در این پژوهش سعی شده است نقش خانواده، نقش نهادهای آموزشی نظیر آموزش و پرورش، آموزش عالی، رسانه های گروهی و غیره، نقش فرهنگ و اعتقادات مذهبی، نقش سازمانهای دولتی ذیربط در مدیریت محیط زیست نظیر سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداریها و غیره و همچنین سازمانهای غیر دولتی که در واقع با هدف آموزش محیط زیست و ارتقا فرهنگ محیط زیست تاسیس یافته اند مورد بررسی قرار گرفته و سپس به شناخت روش تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای عموم مردم و به خصوص نسل جوان کشور پرداخته شده است.از اهداف نهایی نگارندگان این تحقیق، از شناسایی اهداف آموزشی محیط زیست، تدوین راهکارهای عملی در آموزش محیط زیست، تجزیه و تحلیل اهداف و تعیین الویت های آموزش محیط زیست، نحوه فراهم نمودن امکانات و تسهیلات لازم در آموزش محیط زیست. پیشنهادهای لازم برای اجرای دوره های آموزش محیط زیست، روشهای ارزیابی دوره ها و همچنین بازنگری دوره های آموزش محیط زیست است. Manuscript profile

منطقه حفاظت شده جهان نما در رشته کوه های البرز در جنوب استان گلستان قرار دارد و با طبقه بندی معادل IUCN، جز مناطق طبقه V قرار می گیرد. این منطقه دارای چشم اندازهای زیبا و آب و هوای مناسب بوده و از پوشش گیاهی و زیستگاه های جانوری غنی و آثار باستانی زیادی برخوردار است. هدف این مطالعه بررسی ایجاد و توسعه اکوتوریسم و مدیریت آن با تاکید بر مسایل زیست محیطی در این منطقه حفاظت شده می باشد. در این تحقیق، چندین بازدید کوتاه مدت و بلند مدت در فصول مختلف سال 1382 برای شناسایی منطقه و بررسی سایت ها از نظر وضعیت زیست محیطی و امکانات گردشگری انجام شد. بررسی های میدانی نشان می دهد که بازدیدکنندگان از منطقه عمدتا در سه گروه بازدیدکنندگان ییلاقی، کوه پیمایان و بازدیدکنندگان متفرقه جای می گیرند که توزیع و نوع فعالیت های آنان با یکدیگر متفاوت است. همچنین زیر ساخت های اکوگردشگری منطقه شامل حمل و نقل محلی و نیمه رسمی، اقامتگاه های روستایی و سنتی، راه های دسترسی زمینی و مراکز خدماتی غیر استاندارد می باشد. با توجه به این که توریسم و تفرج جز اهداف اولیه مناطق طبقه پنجم بوده و بیشتر منطقه شمال ایران صاحب توان اکولوژیکی برای توریسم گسترده (توان درجه سه) است، بنابراین بر اساس روش ها و تکنیک های مدیریت اکوتوریسم، مدیریت زیست محیطی اکوتوریسم در جهان نما به صورت زیر پیشنهاد می شود: طرح اکوتوریسم مورد نظر بر این اساس که، اکوتوریسم در جهان نما باید در برگیرنده مواردی مانند حفاظت از منابع زیستی و هویت فرهنگی و اجتماعی، درآمدزایی پایدار، ایجاد تدریجی خودگردانی مالی منطقه و سود رسانی به ذینفع های دیگر، ایجاد مشارکت عمومی کلیه ذینفع ها در فرآیند تصمیم گیری، برنامه ریزی و مدیریت اکوتوریسم و حفاظت از محیط زیست، بهبود وضع زندگی افراد محلی، ارایه برنامه های تفسیری و آموزشی به بازدیدکنندگان، جلب توجه افکار عمومی به حفظ و نگهداری منطقه و ایجاد حساسیت اجتماعی در برابر تصمیمات و برنامه های مخرب برای محیط زیست منطقه و بالاخره همکاری سازمان ها و برنامه های اکوگردشگری سطح کشوری و جهانی باشد. برنامه مدیریتی شامل مدیریت زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی که در برگیرنده مراحل زیر است: ایجاد ناحیه های مدیریتی پیشنهادی همراه با مشخص کردن فعالیت های اکوگردشگری در آن ها در قالب چهار ناحیه، ارزیابی و پایش با استفاده از ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها و ایجاد سیستم های حسابرسی و مدیریت زیست محیطی در بلند مدت، تحلیل بازدید از منطقه با استفاده از آمارگیری دائمی، ایجاد یا تطابق تسهیلات فیزیکی نظیر تغییر مسیر جاده دسترسی فعلی غربی، ایجاد تعداد محدودی تریل های طبیعیت، بهینه سازی اقامتگاه های روستایی، بهبود وضعیت بهداشتی و طراحی سیستم های جمع آوری و دفع مواد زاید و ساخت مرکز بازدیدکنندگان، برگزاری برنامه آموزشی و تفسیر برای اکوگردشگرها، افراد محلی، دست اندرکاران اکوسیستم و مدیریت منطقه، بازاریابی اکوتوریسم منطقه و ایجاد منبع درآمد از طریق اجاره اقامتگاه ها، ورودیه، فروش یادگاری و وسایل آموزشی و تفرجی، درآمدهای ناشی از صدور مجوز برای تورگردانان و برگزاری تورها و اخذ مالیات های سبز و زیست محیطی اندک، طراحی راهنماها و قواعد رفتار زیست محیطی اکوگردشگری برای مخاطبانی مانند دست اندرکاران اکوتوریسم، اهالی محلی و اکوگردشگرها. Manuscript profile

ده سال پیش یعنی در سال 1992 سران کشورهای جهان در شهر ریودوژانیرو- کشور برزیل- گرد هم آمدند و شالوده برنامه توسعه پایدار قرن 21 را بنا نهادند. سران 178 کشور، سندی در 700 صفحه امضا نمودند که به دستور کار 21 معروف شد. این سند، سندی سبز برای ایجاد محیط زیست سالم، اقتصاد پویا برای تمام مردم کره زمین محسوب می شود. دستور کار 21 به مسایل بحرانی بشر توجه خاص نموده است نظیر: ادامه تخریب اکوسیستم ها، تشدید فقر، گرسنگی و ضعف بهداشت فردی، انفجار جمعیت، افزایش بیسوادی و غیره. Manuscript profile

سازمان های غیردولتی زیست محیطی از مراکزی هستند که می توانند مشارکت های مردمی را در حفاظت از محیط زیست جهت دهی و هدایت کرده ، با متمرکز نمودن تلاش های فردی و جمعی، بازدهی ها را افزایش دهند. سازمان های غیردولتی زیست محیطی در دهه اخیر رشد کمی چشمگیر داشته اند، اما رشد کیفی این سازمان ها نتوانسته است چون رشد کمی آن ها منحنی رو به بالایی داشته باشد که علل این امر باید مورد بررسی قرار گیرد. به منظور افزایش میزان مشارکت سازمان های غیردولتی زیست محیطی استان تهران در فرآیند توسعه شهری شناخت عوامل مؤثر بر رشد و گسترش این سازمان ها از طریق یک تحقیق علمی ضـروری به نظر می رسد که هدف اجرای این تحقیق را تشکیل می دهد. جامعه آماری در این تحقیق شامل 80 مدیر و 185 عضو سازمان های غیردولتی زیست محیطی استان تهران و مجموعاً 265 نفر می باشد. در مجموع با جمع بندی دیدگاه های مدیران و اعضای سازمان ها نتیجه گیری گردید که این سازمان ها در فرآیند توسعه شهری استان تهران اثرگذار هستند. لیکن این اثرگذاری بسیار محدود است و میزان اثر بخشی فعالیت ها به هیچ وجه با اهداف و رسالت واقعی این سازمان ها مطابقت نداشته است. Manuscript profile

به لحاظ عدم ارزیابی زیست محیطی و اسکان و ساخت همزمان و طولانی شهر جدید پردیس، شهروندان دچار مشکلات شهری و زیست محیطی عدیده ای هستند، مشکل کمبود آب، ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و کشاورزی به مسیل های طبیعی، عبور جاده ترانزیتی تهران- رودهن از کنار شهر پردیس، وجود کارخانه الکل سازی و سیمان، ایجاد آلودگی صوتی توسط ماشین آلات سنگین، فرسایش خاک و تخریب فیزیکی خاک و آلودگی خاک منطقه توسط فاضلاب های ورودی به مسیل ها و نبود فضای سبر مناسب و کافی در محدود شهر از معضلات عمده زیست محیطی این شهر است که در این تحقیق ضمن بررسی شرایط موجود و پیش بینی وضع محیط زیست در آینده، راهکارهای مدیریتی جهت کاهش معضلات و پیش گیری از مشکلات آینده در شهر پردیس ارایه گردیده است. Manuscript profile

با مطالعه روند تغییرات حاصل در جنگل های شمال کشور از طریق بررسی وضعیت کمی و کیفی ، وضعیت حفاظتی و حمایتی، وضعیت تولید انواع فرآورده های جنگلی و محصولات چوبی و دیگر اطلاعات مربوط به این جنگل ها و مقایسه و تطبیق وضعیت موجود با اصول و عناصر موجود در اصول جنگل نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت های اجرای این اصول به شرح زیر می باشد: از جمله تهدیدها و نقاط ضعف اجرای اصول جنگل، در جنگل های شمال می توان اشاره نمود به: حضور دام در جنگل؛ کاهش سطح جنگل ها؛ عدم توجه به تهیه و تولید محصولات فرعی جنگل؛ عدم مشارکت زنان و جوانان در مدیریت جنگل ها؛ قاچاق و برداشت بی رویه چوب؛ عدم توجه به سنت، فرهنگ و دانش بومی مرتبط با جنگل؛ عدم آگاهی تشکّل های زیست محیطی از وجود اصول جنگل و .... از سوی دیگر برخی از فرصت ها و نقاط قوت اجرا نیز به قرار زیر است: اجرای موثر طرح های مرتبط با احیا، حفاظت و بهره برداری از جنگل های شمال کشور توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ حضور تعداد زیادی از تشکل های زیست محیطی در سه استان شمالی کشور؛ وجود قوانین ملی در راستای اصول جنگل؛ وجود تعاونی های بهره برداری جنگل نشینان به منظور مشارکت آنان در مدیریت جنگل ها؛ برگزاری دوره های آموزشی جهت کارکنان و متخصصان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ آموزش های ترویجی به بهره برداران و ساکنان حوزه آبخیز و ... . با در نظر گرفتن موارد فوق، راهکارهایی به منظور ارتقای مدیریت پایدار جنگل های شمال پیشنهاد گردیده که موارد مهم آن عبارتند از: اصلاح و تکمیل طرح تجمیع جنگل نشینان؛ افزایش نقش مردم و مشارکت مردمی؛ افزایش مشارکت بین المللی در امر مدیریت زیست محیطی جنگل های شمال (افزایش همکاری های فنی و مالی)؛ اصلاح نظام آموزشی در ابعاد محلی در جهت تاکید بر موضوعات زیست محیطی؛ ارتقای فن آوری در سیستم های دام داری و کشاورزی متناسب با استعدادها، امکانات و شرایط موجود در شمال کشور؛ برقراری ارتباط تنگاتنگ متولیان منابع طبیعی با دانشکده های منابع طبیعی و موسسات علمی؛ ایجاد بانک اطلاعات منابع طبیعی؛ و ... . یکی از اهداف کمیته فرعی اصول جنگل متولی اصول جنگل در کشور بومی نمودن اصول جنگل می باشد. برنامه صیانت از جنگل های شمال می تواند به عنوان نسخه بومی این اصول مورد استفاده قرار گیرد. Manuscript profile

کارخانه هاى آبکارى آنودایزینگ آلومینیوم در انتهاى فرآیند تصفیه پســاب،حجــم متنابهــى لجن تولید مــى کنند که اگــر به طرق متداول دفع نشــود،مشکلات محیط زیســتى بسیارى به وجود مى آورد و از هزینه هاى تحمیلىمحســوب مى گردد. هدف از انجام این تحقیق برآورد اقتصادى استفاده مجدد ازکیکلجنواحدهاىآنودایزینگآلومینیوممىباشدبهطورىکهباعثجلوگیرىاز رها ســازى آن در محیط و کاهش آلوده ســازى منابــع آب، خاک و در نتیجهحفاظتمحیطزیستشود،همچنینفروشمحصولاتبازیابىشده،صرفههاىاقتصادىمناسبىرانصیباینکارخانجاتنماید.بــراى انجــام این تحقیــق، ابتدا اطلاعات مــورد نیاز جهت انجــام تحلیلهزینه - منفعت گردآوری شــد. ســپس برای انجام مطالعه موردی، کارخانهآنودایزینگ آبســکون انتخاب گردید و حجم پســاب تولیدی کارخانه و میزانکیک لجن حاصل از تصفیه پســاب مشــخص شد. از ســوی دیگر با بررسیترکیبــات شــیمیایی موجود در کیک لجن، دو کاربرد عمده شــامل تولید آجردیرگــداز و مــاده منعقدکننده برای این لجن شناســایی گردیــد. بعد از انجامتحلیــل اقتصادی و با توجه بــه قیمت این محصولات، مشــخص گردید درصورت اســتفاده از لجن آنودایزینگ به عنوان ماده اولیه در تهیه آجر نســوزسالیانه حدود 780میلیون ریال سود نصیب صاحبان این صنایع خواهدگردید.همچنین مشــخص شــد کاربرد لجن آنودایزینگ به عنــوان انعقاد دهنده درتصفیه فاضلابهای شــهری ســالیانه حدود 820میلیون ریال ســود نصیبواحدهای تصفیه فاضلاب خواهدکرد Manuscript profile

چکیدهرشد و توسعه پایدار فعالی تهای بشر، متأثر از میزان پایداری در سیست مهایزیس تمحیطی ، اقتصادی و اجتماعی می باشد. امروزه برنامه ریزی جهتبهر هبرداری از منابع برای نیل به توسعه پایدا ر، به عنوان یکی از مهمترینمسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بشر تبدیل شده است. درصورت عدم توجه به این اصل، ذخایر طبیع ی، زیستگا ههای حیا توحشو میرا ثهای فرهنگی که متعلق به جامعه و تمامی نس لها بوده نابودخواهد شد. از اینرو ایجاد تمهیدات لازم به منظور برقراری تعادل میاننیازهای امروز و حفظ ذخایر ملی از وظایف مهم مسئولان به ویژه دولتومجلس م یباشد. از همین رو استقرار توسعه پایدار در کشور نیازمند تدوینو اجرای قانون برنام ههای توسعه می باشد. قوانین برنامه ا ی، چارچو بها ونظام سامان یافته توسعه همه جانبه یک کشور را معین میک‌ند که در قالبآن سیاست های کلی و استراتژیک پذیرفته شده پدیدار م یگردد.با بررسی قوانین برنامه چهارم توسعه و مقایسه آن با برنام ههای عمرانیگذشت ه، جایگاه محی طزیست سیر صعودی داشته است. در حقیقت، قانونبرنامه چهارم توسعه در راستای تحقق توسعه پایدار در کشور و رعایتچارچو بهای مقرر در اصل پنجاهم قانون اساسی سعی کرده است تا روندتوسعه به ویژه توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را با ضروریات زیس تمحیطیتطبیق داده تا از توسعه ناپایدار ممانعت به عمل آورد.در برنامه چهارم توسعه ، یکی از محورهای شش گانه به نام حفاظتمحیط زیس ت، آمایش سرزمین و توازن منطق های بوده و درمجموع 15 مادهاز 161 ماده قانون برنامه چهارم به محی طزیست اختصاص یافته و در کنارآن نیز در 14 ماده دیگر ضرورت رعایت مسائل زیس تمحیطی مورد توجهقرار گرفته است. روند طی شده بیانگر حرکت در مسیری نسبتاً موفق درزمینه لحاظ نمودن ملاحظات زیست محیطی با برنام ههای توسعه ای جهتدستیابی به توسعه پایدار می باشد که موفقیت قطعی این برنام هها منوط بهاجرای کامل آن خواهد بود. Manuscript profile

رشد وتوسعه پایدار فعالیت های بشر، متاثر از میزان پایداری در سیستم های زیست محیطی ، اقتصادی و اجتماعی می باشد. امروزه برنامه ریزی جهت بهره برداری از منابع برای نیل به توسعه پایدار ، به عنوان یکی از مهمترین مسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بشر تبدیل شده است. در صورت عدم توجه به این اصل ، ذخائر طبیعی ، زیستگاه های حیات وحش و میراث های فرهنگی که متعلق به جامعه و تمامی نسل ها بوده نابود خواهد شد. از اینروایجاد تمهیدات لازم به منظور برقراری تعادل میان نیازهای امروز و حفظ ذخائرملی از وظایف مهم مسئولان به ویژه دولت ومجلس می باشد. از همین رو استقرار توسعه پایدار در کشور نیازمند تدوین و اجرای قانون برنامه های توسعه می باشد. قوانین برنامه ای ، چارچوب ها و نظام سامان یافته توسعه همه جانبه یک کشور را معین می کند که در قالب آن سیاست های کلی و استراتژیک پذیرفته شده پدیدارمی گردد. با بررسی قوانین برنامه چهارم توسعه و مقایسه آن با برنامه های عمرانی گذشته ،جایگاه محیط زیست سیر صعودی داشته است. در حقیقت، قانون برنامه چهارم توسعه در راستای تحقق توسعه پایدار در کشور و رعایت چارچوب های مقرر در اصل پنجاهم قانون اساسی سعی کرده است تا روند توسعه به ویژه توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را با ضروریات زیست محیطی تطبیق داده تا از توسعه ناپایدار ممانعت به عمل آورد. در برنامه چهارم توسعه ، یکی از محورهای شش گانه به نام حفاظت محیط زیست ، آمایش سرزمین و توازن منطقه ای بوده و درمجموع 15 ماده از 161 ماده قانون برنامه چهارم به محیط زیست اختصاص یافته و در کنارآن نیز در 14 ماده دیگر ضرورت رعایت مسائل زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته است. روند طی شده بیانگر حرکت در مسیری نسبتـاً موفق در زمینه لحاظ نمودن ملاحظات زیست محیطی با برنامه های توسعه ای جهت دستیابی به توسعه پایدار می باشد که موفقیت قطعی این برنامه ها منوط به اجرای کامل آن خواهد بود. Manuscript profile