اصلاحات ارضی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های توسعه‌ای کشور است که به عنوان جامع‌ترین و جدی‌ترین اقدام در تاریخ کشاورزی ایران به اجرا درآمد و آثار شگرفی بر مورفولوژی روستایی داشت. لذا پژوهش حاضر به واکاوی اثرات اصلاحات ارضی بر ساختار مورفولوژی زراعی دهستان شیان پرداخته است. پژوهش کیفی حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جامعه مورد مطالعه را مطلعین و افراد بالای 50 سال منطقه تشکیل دادند که شناخت کافی نسبت به اصلاحات ارضی داشتند. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند، داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق فردی، گفتگوی نیمه ساختارمند، اسناد و مدارک، و شواهد میدانی جمع‌آوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار sweet home 3D ، تحلیل گراف-ها و متن مصاحبه‌ها، عکس‌ها و تصاویر استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اصلاحات ارضی، مورفولوژی روستا را به لحاظ مورفولوژی زراعی، مساکن و معماری و بافت روستا دگرگون ساخته است. بدین صورت که کوچک شدن واحدهای کشت، از بین رفتن شیوه کشت تجاری تک محصولی و ایجاد تنوع کشت، باعث تغییر در الگوی کشت و ابزارهای تولید در این دهستان گردید. همچنین استفاده از معماری شهری و مصالح غیر بومی در بازسازی مساکن، باعث تغییر کاربری مساکن و از بین رفتن هویت اصیل سیمای روستا شده است. از طرفی بافت روستا دگرگون شده و به سمت جاده اصلی خزش پیدا کرده است. لذا توصیه می‌شود برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران برنامه‌های توسعه روستایی، قبل از طراحی و اجرای اینگونه برنامه‌ها، شرایط محیطی و ظرفیت‌های منطقه را مد نظر داشته و متناسب با آن، برنامه‌های کاربردی و اختصاصی ارائه دهند. Manuscript profile