کاربرد شاخص‌های مورفومتری تکتونیکی جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی گسل‌های مکران در محدوده حوضه های آبریز تبرکن و گز

Subject Areas : Climatology

داود مختاری ¹ , محمدحسین رضایی مقدم ² , شبنم محمودی ³ , عباس مرادی ⁴

1 - استاد گروه جغرافیا(ژئومورفولوژی) دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطیدانشگاه تبریز، تبریز،ایران
2 - استاد گروه جغرافیا( ژئومورفولوژی)دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطیدانشگاه تبریز،تبریز،ایران
3 - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز،تبریز،ایران
4 - استادیار گروه علوم جغرافیایی،دانشگاه هرمزگان،بندر عباس،ایران

Received: 2017-11-12 Accepted : 2018-05-19 Published : 2018-05-22

Keywords: شاخص ژئومورفیک, فعالیت تکتونیکی, مکران, جاسک, سیریک,

Abstract :

شاخصژئومورفیکابزاریبرایتحلیل­هایمورفوتکتونیکیوپایه­ایبرایتشخیصتغییرشکل­هایتکتونیکیوتخمینناپایدارینسبیفعالیت­هایتکتونیکیاست. اینتحقیقی،توصیفیتحلیلی،باهدفبررسی میزانفعالیت­هاینوساختیحوضه­هایآبریز است.این حوضه­ها، از رودخانه گز شروع وبه رودخانه تبرکن ختم می­شوند واززیر­حوضه­هایآبریزسیریک و جاسک در منطقه مکران، واقع در شرق هرمزگانهستند.هم­اکنونطرح­های توسعه درمکراندر حال اجرا­ستلذاارزیابی فعالیت­هاینئوتکتونیکیمی­تواند در برآورد محدودیت­هایژئومورفیکمنطقه موثرباشد زیرااجرای زیرساخت­ها بدون ارزیابی خطرات موجود هزینه­های سنگینی در­پیدارد.دراینپژوهشازشاخص­های،(Smf)، (T)، (VF)، (SL)،(Af)ومنحنیهیپسومتریاستفادهشد. برای ارزیابی شاخص­هایمذکورازنقشه­هایتوپوگرافی،داده­هایسطوحارتفاعی(DEM) وتصاویرگوگل­ارثونرمافزارArc GISاستفادهشد.نتایجنشانمی­دهداگرچه همه حوضه­ها از نظر تکتونیکی فعالند، حوضه­هایتبرکن و گزبه ترتیب بالاترین و کمترین میزان فعالیت تکتونیکی را دارند.

References:

1- ارفع­نیا، رامین. 1391. تکتونیک  فعال در منطقه اقلید، کاربرد مدل رقومی سرزمینی (DTM) در مورفوتکتونیک، فصلنامه ، زمین شناسی ژئوتکنیک، سال ششم ، شماره چهارم، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

2- اسدی، عبد­المجید. 1393. مطالعه مورفوتکتونیکی حوضه تنگ­براق، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال هفتم، شماره پنجاه و دو ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لار.

3-افضلی نژاد ، کرامت، لک ، راضیه ، ثروتی، محمدرضا و بیاتانی، فاطمه.1390. معرفی و بررسی سایت گل­فشانهای گتان شهرستان جاسک و اهمیت زمین گردشگری آنها، علوم زمین، سال بیست و یکم، شماره هشتادو دو، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.

4-اکبریان، محمد.1393. تحلیل مورفوژنز توده­های ماسه­ای جلگه ساحلی و تغییرات زمانی آنها(نمونه موردی: ساحل غربی مکران)، رساله دکتری، استاد راهنما دکتر سیاوش شایان، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا.

5- ایلدرمی، علیرضا، 1388، بررسی مورفولوژی پرتگاه و تحول پسروی جبهه شمالی توده کوهستانی الوند، جغرافیا و برنامه­ریزی ، سال چهاردهم، شماره سی، دانشگاه تبریز.

6-باقری سیدشکری، سجاد .1387. بررسی نقش تکتونیک در شکل­گیری و تحول لندفرمهای تاقدیس قلاجه استان کرمانشاه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر مهران مقصودی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای طبیعی.

7- بهرامی، شهرام، شایان، سیاوش. 1392. بررسی تاثیر تکتونیک در ویژگی­های مورفومتریک شبکه زهکشی و سطوح مثلثی شکل تاقدیس دهنه خشک، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست وهشتم، شماره سه، انتشارات پاپلی، مشهد.

8- پور کرمانی، محسن، سلگی، علی. 1388. مورفوتکتونیک، چاپ اول، تهران، دانشگاه آزاد واحد علوم وتحقیقات.

9- جامی، محسن، رادان کوهپایی، محمدیاسر ، میرزینلی یزدی، سیدحسین ، کاظمی،  عیوض.1391. هندسه فرکتالی گسلها و لرزه­خیزی در جنوب­شرق ایران(مکران)، اولین همآیش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران- 28 لغایت 30 بهمن 1391، چابهار.

10- جداری عیوضی، جمشید. 1381 . ژئومورفولوژی،چاپ اول، ایران، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.

11-جمور, یحیی؛ زهرا موسوی؛ حمیدرضا نانکلی و مرتضی صدیقی. ۱۳۸۶. برآورد اولیه میدان سرعت و استرین از شبکه دائمی GPS ایران برای اهداف ژئودینامیک ( IPGN )، اولین همایش پیش نشانگرهای زلزله، تهران، مرکز مطالعات پیش نشانگرهای زلزله، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، https://www.civilica.com/Paper-CEQP01-CEQP01_015.html.

12- حاجی علی بیگی، حسین.1380. مورفوتکتونیک حوضه تهران. پایان نامه ارشد، استاد راهنما: محسن پور­کرمانی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیا.

13- حبیب اللهیان،  محمود ، رامشت، محمدحسین.1391. کاربرد شاخص های ارزیابی تکتونیک جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی بخش علیای زاینده رود، جغرافیا و توسعه،سال دهم، شماره بیست­وشش، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

14- رزاقیان، غزاله ، بی­تالهی، علی ، پورکرمانی، محسن و آرین، مهران .1392. پهنه­بندی گستره ایران بر پایه ضرایب لرز ه­خیزی ( Rate (λ) و Mmax ، علوم زمین، سال بیست و سوم، شماره نود، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.

15- رضائی­مقدم، محمد­حسین ، خیری­زاده آروق، منصور.1393. ارزیابی فعالیتهای نئوتکتونیکی با استفاده از شاخصهای کم ی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه: بخشی از البرز شرقی در شمال استان سمنان)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شماره هجدهم، دانشگاه سبزوار.

16- سلیمانی، شهریار. 1378. رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی فعال و جوان با نگرشی بر مقدمات دیرینه­شناسی، چاپ اول، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران.

17- شایان، سیاوش، شریفی­کیا، محمد، زارع، غلامرضا و امیری، شهرام.1390. ارزیابی فعالیت­های نو زمین­ساختی حوضه­های آبریز با شاخص­های ژئومورفولوژیک مطالعه موردی: حوضه آبریز پاسخن، استان فارس، فصلنامه جغرافیا و آمایش سرزمین، سال اول، شماره اول، دانشگاه تهران.

18- علوی، احمد، درخشانی، رضا، حق­شناس، علی. 1385. تحلیل مورفو­دینامیکی تاقدیس نار( شما غرب لامرد) فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال سوم، شماره دوازدهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.

19- کرمی، فریبا ، بیاتی خطیبی مریم ، نیکجو محمدرضا ، مختاری داود.1392. بررسی و تحلیل شواهد ژئومورفولوژیک و تکتونیک فعال در حوضه­های شمالی شهرچای میانه، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره چهل­ودو، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر.

20-گورابی، ابوالقاسم، امامی، کامیار. 1396. تأثیرات نوزمین­ساخت بر تغییرات مورفولوژیک حوضه­های زهکشی سواحل مکران، جنوب­شرق ایران، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، سال‌ششم، شماره یک، انجمن ایرانی ژئومورفولوژی. تهران.

21- مددی، عقیل، رضایی­مقدم، محمدحسین، رجایی، عبدالحمید. 1383.تحلیل فعالیت­های نئوتکتونیک با استفاده از روش­های ژئومورفولژی در دامنه­های شمالغربی تالش(باغروداغ) ،پژوهش­های جغرافیایی، سال دهم، شماره چهل و هشت، دانشگاه تهران.

22- مختاری کشکی، داود.1385 .کاربرد شاخص­های ریخت­سنجی در تعیین میزان فعالیت گسلها، مورد نمونه: گسل - شمالی میشو، علوم زمین، سال پانزدهم شماره پنجاه­ونه ، سازمان زمین شناسی کشور، تهران.

23- نجفی پور، نوشین، رحیمی، حبیب.1394. برآورد ضریب کیفیت امواج کدا در منطقه مکران، جنوب­شرق ایران، مجله ژئو فیزیک ایران، سال نهم، شماره دو، انجمن ژئو فیزیک ایران، تهران.

24- نجفی اسماعیل، صفاری امیر، قنواتی عزت الله، کرم امیر.1393. ارزیابی فعالیت­های نو زمین­ساختی با استفاده از شاخص­های ژئومورفولوژیک در حوضه­های آبریز کلان شهر تهران،تحلیل فضای مخاطرات محیطی، سال اول، شماره پیاپی چهار، دانشگاه خوارزمی.

25-نگارش، حسین. 1383. ویژگی­های ژئومورفولوژیکی سواحل بالا آمده جنوب­شرق ایران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال اول، شماره یک، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.

26-نوحه­گر، احمد، یمانی، مجتبی. 1385. ژئومورفولوژی ساحل شرقی تنگه هرمز با تاکید بر فرسایش بادی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه هرمزگان.

27-Bull, W.B, MCFaden,L.D. 1977 Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California; annual Geommmorphology symposium; state university of New York .

28-Bull, william. B . 1984. Tectonic Geomorphology Journal of Geological education,Vol.32,No.5.

29-Doornkamp, J.C. (1986): Geomorphological Approaches to The Study of Geotectonic, Journal of Geological society, Vol.143,No.2, London.

30-Garrote, J., Heydt, G.G. and Cox, R.T. 2008. Multi-stream order analyses in basin asymmetry: A tool to discriminate the influence of neotectonics in fluvial landscape development (Madrid Basin, Central Spain),Geomorphology, Vol.102,No.1, United kingdom. ,www.elsevier.com/locate/geomorp

31-Grohmann, C.H. .2004. Morphometric analysis in geographic information systems: applications of free software GRASS and R. Computers and Geosciences, Vol.30, No9-10, Tarrytown , NY, USA.

32-Grohmann, C.H., Riccomini, C. and Chamani, M.A.C. 2011. Regional scale analysis of landform configuration with base-level (isobase) maps. Hydrology-and-Earth-System-Sciences, Vol.15, No.5, www.hydrol-earth-syst-sci.net.

33-Keller, Edward .A., Pinter, Nicholas .1996. Active tectomics; Prentice Hall publisher, Newjersey.

34-Perez Pena, J.V., Azanon, J.M., Azor, A. 2009. CalHyps: An ArcGIS extension to calculate hypsometric curves and their statistical moments. Applications to drainage basinanalysis in SE Spain. Computers & Geosciences, Vol.35 ,No.6, United kingdom.

35-Siddiqui Saima ..2014. Appraisal of Active Deformation Using DEM-Based Morphometric

Indices Analysis in Emilia-Romagna Apennines, Northern Italy, Geodynamics Research International Bulletin (GRIB) ,Vol.1,No,3, www.geo-dynamica.com.

36-  http://ngdir.ir