Pottery Classification and Chronology of Sarand-Daghdaghan Cemetery, East Azerbaijan

Subject Areas : Prehistoric Archaeology

Saeid Sattarnejad ¹ ( Ph.D. in Archaeology, Department of Archaeology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran. )
Mohammad Rahmatpour ² ( General Department of Cultural Heritage of East Azerbaijan Province, Tabriz, Iran. )
Javad Zhaleh Aghdam ³ ( B.A. in Archaeology, Department of Archaeology, Islamic Azad University, Abhar Branch, Abhar, Iran. )

Received: 2023-04-29 Accepted : 2023-07-01 Published : 2023-08-23

Keywords: chronology, Pottery Classification, Heris County, Iron Age I and II, Sarand-Daghdaghan Cemetery,

Abstract :

As one of the most important cultural finds, pottery has an essential place in the chronology of sites and the reconstruction of regional and extra-regional cultural interactions. Therefore, it is very important to know the pottery of each period. In some of the northwestern areas of Iran, sites belonging to the Iron Age I and II have been identified and explored. Therefore, there is a relative understanding of the pottery of this region. However, in some areas, especially Heris County, the Iron Age situation is not well known. The exploration of Sarand-Daghdghan cemetery is very important in understanding the cultural situation of this city in the Iron Age, and introducing and presenting the pottery collection of this site is beneficial for regional studies and the relative chronology and recognition of pottery types in this area. In this research, which was conducted by field and library method, the pottery finds obtained from Sarand-Daghdaghan cemetery were studied, typologically, compared, and analyzed. Here, a comparative study of the pottery of Sarand-Daghdaghan cemetery with the pottery of other sites has been done with the aim of typology of the collection of pottery of this cemetery and relative chronology of cultural materials. In this cemetery, 6 types of pottery forms have been identified and documented, which are comparable to the data of some Iron Age I and II sites in Iran, the South Caucasus, and East Anatolia. According to the conducted studies and relative chronology, it can be stated that the clay collection of Sarand-Daghdaghan Heris cemetery is related to Iron Age I and II.

References:

ابتهاج، ویدا (1383). بررسی ساختار معماری قبور مگالیتیک عصر آهن ایران مطالعه موردی محوطه شهریری در استان اردبیل. پایان­نامه کارشناسی­ارشد باستان­شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

اسماعیلی عتیق، حسین، ستارنژاد، سعید (1398). گزارش کاوش گورستان سرند، شواهدی از عصر آهن، مجموعه مقالات کوتاه هفدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی، 95-92.

ایروانی قدیم، فرشید، ممی­زاده گیگلو، سلیمان (1391). گونه‌شناسی و معرفی سفال‌های عصر آهن کورگان‌های جعفرآباد خداآفرین. مطالعات باستان‌شناسی، 4 (2)، 50-33.

آجرلو، بهرام، عسگرپور، وحید (1391). سنت سفالگری ناحیه خداآفرین و نظریۀ پویایی فرهنگی عصر آهن. مطالعات باستان­شناسی، 4 (2)، 1-12.

پورفرج، اکبر (1386). بازنگری عصر آهن شمال‌غرب ایران مطالعه موردی محوطه شهریری اردبیل و قلاع اقماری. رساله دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

پورفرج، اکبر (1391). تبیین و گاه­نگاری فرهنگ کورگان­های شرق شمال­غرب ایران؛ براساس بررسی و کاوش در قلعۀ بوینی یوغون نیر. مطالعات باستان­شناسی، 4 (5)، 81-59.

حاتمی، الناز (1389). گونه‌شناسی ظروف سفالین سه پایه عصر آهن در ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی. دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران.

حاجی‌زاده، کریم (1393). گزارش کاوش گورستان قیزیل قیه مشکین‌شهر. تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.

حصاری، مرتضی، علی­یاری، احمد (1391). مطالعه و گونه­شناسی قبور کلان­سنگی و تپه­ای (کورگان) استان اردبیل. مطالعات­ باستان­شناسی، 1 (4)، 130-113.

خان‌محمدی، بهروز (1389). مقبره‌ای از عصر آهن در بایزیدآباد نقده آذربایجان‌غربی. باستان‌پژوهی، 1(8)، 76 – 67.

خلعتبری، محمدرضا (1376). کاوش در کلورز. یادنامه گردهمایی باستان­شناسی شوش، تهران: سازمان میراث فرهنگی.

خلعتبری، محمدرضا (1387). کاوش‌های باستان‌شناسی در حوزه فرهنگی تالش. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی.

ده­پهلوان، مصطفی، جاهد، مهدی، تازیک، عمار، محمدخانی، کوروش و فرنام، الهام (1398). ترانشه 13، نویافته غربی عصر آهن 2 و 3 قره تپه سگزآباد. مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان­شناسی عصر آهن ایران، 390-370.

رضا، رضالو (1391). گزارش کاوش گورستان خرم­آباد مشکین­شهر. تهران: پژوهشکده میراث فرهنگی (منتشر نشده).

رضالو، رضا (1386). گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش در گورستان خانقاه گیلوان. تهران: پژوهشکده باستان­شناسی (منتشر نشده).

ستارنژاد، سعید، اسماعیلی عتیق، حسین، رحمت پور، محمد، ژاله اقدم، جواد،  توحیدی، محسن (1400). گزارش مقدماتی فصل نخست کاوش باستان‌شناختی گورستان سَرند-دغدغان آذربایجان‌شرقی. پژوهش‌های باستان شناسی ایران، 30 (11)، 100-73.

شایقی، رضا، ابراهیمی، قادر (1401). گزارش کاوش گورستان چالا دیم شال خلخال. تهران: پژوهشکده باستان­شناسی (منتشر نشده).

طایقه قهرمانی، نسرین، پاشازاده، پاشا (1398). گزارش کوتاه فصل دوم عملیات نجات‌بخشی (کاوش) سد پیغام چای شهرستان کلیبر استان آذربایجان‌شرقی. مجموعه مقالات کوتاه گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران. جلد دوم، تهران، سازمان میراث فرهنگی، 825-816.

طلایی، حسن. (1389). عصر آهن ایران. تهران: سمت.

عبدالهی، سیاوش (1398). گزارش کاوش کورگان فخرآباد. تهران: پژوهشکده باستان­شناسی.

فلاحیان، یوسف (1380). بررسی تحلیلی داده‌های گورستان عصر آهن جمشیدآباد گیلان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

فهیمی، سید حمید (1381). فرهنگ عصر آهن در کرانه‌های جنوب­غربی دریای خزر از دیدگاه باستان‌شناسی. تهران: سمیرا.

فیض­خواه، محمد (1397). کاوش اضطراری کورگان روستای اَبللو شهرستان اهر. مجموعه مقالات کوتاه شانزدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران، به کوشش روح‌اله شیرازی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، 383-380.

قسیمی، طاهر، اکبری، مسعود، قسیمی، آکام (1398). کاوش نجات بخشی گور عصر آهن روار، حوضه رودخانه سیروان هورامان کردستان. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی عصر آهن در غرب ایران و مناطق همجوار، تهران، موزه ملی ایران، 85-63.

کامبخش­فرد، سیف­الله (1386). سفال و سفالگری در ایران. تهران: ققنوس.

کاوسی، عمار، سرلک، سیامک (1398). کاوش­های تپه صرم مدارک نوین در ارتباط با تنوع معماری قبور. مجموعه مقالات باستان­شناسی عصر آهن ایران، 367-359.

کیانی، محمد یوسف (1357). سفال ایرانی بررسی سفالینه­های ایرانی. تهران: نخست وزیری.

ماسکارلا، اسکار وایت (1383). شمال­غرب ایران در گذر از عصر مفرغ به آهن. ترجمه علی اکبر وحدتی، باستان­پژوهی، 6 (12)، 83-62.

مجیدزاده، یوسف (1382).  گزارش مقدماتی چهارمین فصل کاوش باستان‌شناختی در محوطه ازبکی شهرستان ساوجبلاغ. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

ناصری صومعه، حسین، هژبری نوبری، علیرضا، کریمی، حمید، نریمانی، مصیب (1398). گورستان قلعه بوینو نویافته‌های از فرهنگ‌های هزاره دوم ق.م در شمال‌غرب ایران. مجموعه مقالات هفتهمین همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی، 197.

نقشینه، امیرصادق (1383). طبقه­بندی کوزه­های لوله­دار عصر آهن و پراکندگی مکانی و زمانی آن­ها. پیام باستان­شناسی، 1 (1)، 52-35.

نیکنامی، کمال‌الدین، مهدی کاظم‌پور (1390). گزارش باستان‌شناسی گمانه‌زنی و تعیین حریم محوطه زردخانه. سازمان‌میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان‌شرقی.

ولدبیگی، ثروت (1390). بررسی روشمند قلعه قوناق قیران»، پایان­نامه­ کارشناسی­ارشد باستان­شناسی. دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.

هژبری نوبری، علیرضا (1384). جایگاه کاوش‌های مسجد کبود تبریز در عصر آهن ایران و مقایسه آن با سایر محوطه‌های هم عصر. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی باستان‌شناسی ایران شمال‌غرب، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

Amelirad, S., Overlaet, B., and Haerinck, E. (2012). The Iron Age “Zagros Graveyard” near Sanandaj (Iranian Kurdistan): Preliminary Report on the First Season. Iranica Antiqua, 47, 41-99.‏

Badalian, R. S., and Avetisian, P. (2007). Bronze and Early Iron Age Archaeological Sites in Armenia.‏

Binandeh, A., Khanmohamadi, B., and Hajimohamadi, K. (2017). The Iron Age III of Urmia Lake Basin in the Light of New Research. The International Journal of Humanities, 24(3), 1-13.‏

Brown, T. B. (1951). Excavations in Azerbaijan, 1948. T. Burton Brown. J. Murray.‏

Burney, C. (1970). Excavations at Haftavān Tepe 1968: First Preliminary Report. Iran, 8(1), 157-171.‏

Burney, C. (1972). Excavations at Haftavān Tepe 1969: second preliminary report. Iran, 10(1), 127-142.‏

Burney, C. A. (1962). The excavations at Yanik Tepe, Azerbaijan, 1961 second preliminary report. Iraq, 24(2), 134-152.‏

Bахşəliyеv, V. (2008). Nахçivаnin Аrхеоlоji Аbidələri. Аzərbаycаn Milli Еlmlər Аkаdеmiyаsi: Nахçivаn Bölməsi.‏

Danti, M. D. (2013). Hasanlu V: The Late Bronze and Iron I Periods. University of Pennsylvania Press.‏

DANTI, M. G., and Cifarelli, M. (2015). Iron II Warrior Burials at Hasanlu Tepe, Iran. Iranica Antiqua, 50, 61-157.‏

De Morgan, H. D. K. (1905). Recherches au Talyche persan en 1901. Mémoires de la mission archéologique française en Iran, 8.‏

Dyson Jr, R. H. (1999). Triangle-festoon ware reconsidered. Iranica antiqua, 34, 115-144.‏

Fazeli, H., Coningham, R. A. E., Young, R. L., Gillmore, G. K., Maghsoudi, M., and Raza, H. (2007). Preliminary report of excavations at Tepe Pardis. Archaeological Reports, 7, 35-57.‏

Halilov, T. (2014). Nahcivanda son tunc-erken demir cağinin kil kablari. Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 43-72.

Köroğlu, K., and Konyar, E. (2008). Comments on the Early/Middle Iron Age Chronology of Lake Van Basin. Ancient Near Eastern Studies, 45, 123-146.‏

Kroll, S. (1976). Keramik urartäischer Festungen in Iran: Ein Beitrag zur Expansion Urartus in iranisch-Azarbaidjan. Berlin: Reimer.

KUVANÇ, R., Ayaz, G., IŞIK, K., Erdoğan, S., and GENÇ, B. (2016). A New Iron Age Chamber Tomb near Çatak, South of Van Lake. Ancient Near Eastern Studies, 53, 149-194.‏

Lippert, A. (1976). Vorbericht der österreichischen Ausgrabungen am Kordlar-Tepe in Persisch-Aserbaidschan: Kampagne 1974. Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien, 106, 83-112.‏

Muscarella, O. W. (1974). The Iron Age at Dinkha Tepe, Iran. Metropolitan Museum Journal, 9, 35-90.‏

Negahban, E. O. (1996). Marlik: the complete excavation report (Vol. 87). UPenn Museum of Archaeology.‏

Overlaet, B. (2005). The chronology of the Iron Age in the Pusht-i Kuh, Luristan. Iranica Antiqua, 40, 1-33.‏

Özfırat, A. (2009)." Excavation of Bozkurt (on the skirt of Mt. Ağrı) Kurgan Cemetery, 2007: First Preliminary Report", Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan , 41, 233-247.‏

Seyidov, A. (2003). Naxçıvan e. ə. VII-II minilliklərdə. Bakı: Elm.‏

Summers, G. D., and Burney, C. A. (2012). Late Iron Age pottery from Northwestern Iran. The evidence from Yanik Tepe. In The proceedings of the Seventh Anatolian Iron Ages Colloquium held at Edirne, 19-24 April 2010, Peeters.‏ 269-315.

TALA’I, H., and Aliyari, A. (2009). Haftavan IV (Iron II) settlement cemetery: NW-Iran, Azerbaijan. Iranica Antiqua, 44, 89-112.‏

Thomalsky, J. (2006). Die Eisenzeitliche Keramik von Zendan-e Suleiman in Iranisch Azarbaijan. Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan, 38, 219-89.‏

Vanden Berghe, L. (1964). La nécropole de Khūrvīn. Uitgaven van het Nederlands Historisch-Archeologisch Instituut te Istanbul.‏

Young Jr, T. C. (1965). A comparative ceramic chronology for Western Iran, 1500–500 BC. Iran, 3(1), 53-85.‏