ارزیابی تغییر کیفیت برخی از پارامترهای آب رودخانه کارون در یک بازه‌ی زمانی چهار ساله

Subject Areas : Irrigation and Drainage

علی عسکر کلاه کج ¹ , ابراهیم پناهپور ² , علی غلامی ³

1 - دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد رشته خاکشناسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - عضو هیات علمی گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
3 - عضو هیات علمی گروه‌ خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

Received: 2017-07-11 Accepted : 2017-09-18 Published : 2017-07-01

Keywords:

Abstract :

منابع آب‌های سطحی به ‌ویژه رودخانه ‌ها به علت موارد استفاده بسیاری که دارند بیشتر از دیگر منابع در معرض خطر می ‌باشند. بنابراین هدف از انجام این مطالعه بررسی تغییر برخی از پارامترهای کیفی آب رودخانه کارون در بازه‌ی مکانی گتوند تا اهواز طی سال‌های 1392 _ 1389 بود. داده‌های بررسی شده در این تحقیق، از اندازه‌گیری میانگین سالانه پارامترهای بیوشیمیایی در نه ایستگاه نمونه ‌برداری اداره کل امور آب استان خوزستان تهیه شد. به منظور بررسی روند تغییرات کیفی آب رودخانه از آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. نتایج بررسی‌ ها نشان داد که میانگین اکسیژن‌خواهی شیمیایی(COD) در بین ایستگاه‌ ها تفاوت معنا داری نداشته ولی میانگین اکسیژن  محلول (DO) و اکسیژن‌خواهی بیوشیمیایی (BOD5) دارای تفاوت معنی‌داری در بین ایستگاه ‌ها بود. طوری‌که بیش‌ترین میانگین (DO) در ایستگاه شماره 1 (گتوند) به میزان 17/9 میلی‌گرم در لیتر و بیش‌ترین میانگین (BOD5) در ایستگاه شماره 9 (گرگر_ بندقیر) به میزان 39/4 میلی‌گرم در لیتر مشاهده گردید. هم‌چنین میانگین مقدار اکسیژن محلول (DO) تفاوت معناداری نشان نداده اما مقدار میانگین (BOD5) روند نزولی داشته در حالی‌که مقدار میانگین (COD) از 8/11 میلی‌گرم در لیتر در سال 1389 به 2/20 میلی‌گرم در لیتر در سال 1392 افزایش یافته است که نشان از افزایش آلاینده‌های شیمیایی آب رودخانه می ‌باشد‌. بررسی خواص میکروبیولوژیکی (کلیفرم کل و مدفوعی) در طول سال‌های مطالعاتی، اختلاف معنی‌داری نشان نداد ولی در بین ایستگاه ‌های مورد مطالعه، بیش‌ترین آلودگی را ایستگاه‌ های شماره 5 (گرگر_شوشتر) و شماره 15 (اهواز_پل پنجم) با سایر ایستگاه‌ها داشت که حاکی از تراکم جمعیتی در این مناطق بوده طوری‌که فاضلاب‌های شهری بدون هیچ‌گونه تصفیه‌ای وارد رودخانه می‌شوند. با توجه به اینکه فاضلاب‌های صنعتی و پساب‌های کشاورزی فاکتورهای موثر بر پارامترهای کیفی هستند، پیشنهاد می ‌شود که این فاضلاب‌ ها پس از تصفیه مناسب اجازه تخلیه به این رودخانه را داشته باشند.

References:

افخمی، م. (1380). بررسی پساب نیروگاه رامین بر کیفیت آب رودخانه کارون، سومین همایش ملی انرژی ایران، کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران، تهران.
باروتکوب، ع.، جعفرزاده حقیقی، ن. (1387). بررسی منابع آلاینده و پهنه‌بندی کیفیت آب رودخانه کارون، دومین کنفرانس ملی سد و نیروگاه‌های برقابی.
بصیر، م.، نبوی، س.م. (1387). بررسی کیفی رودخانه کارون در بازه بند قیر- اهواز با استفاده از شاخص WQI و نرم افزار GIS. اولین کنفرانس بین‌المللی بحران آب، دانشگاه زابل.
بصیریان، م.، معاضد، ه.، ایمانی، ا. (1387). مدل‌سازی اکسیژن محلول (DO) و سایر پارامترهای کیفی رودخانه کارون در بازه ملاثانی – اهواز.
جعفرزاده‌حقیقی، ن.، مراغی، ش.، مرعشی، ش.، موبد، پ. (1386). بررسی عوامل‌باکتریایی و پارامترهای شیمیایی ‌و‌ فیزیکی در آبگیر تصفیه‌خانه‌های شهرستان اهواز، مجله علمی پزشکی، دوره 6، شماره 2.
جعفرزاده، ن.، عباسی، ع. (1376). تاثیر ورود فاضلاب‌های صنعتی و شهری بر روی تغییرات بیوشیمیایی رودخانه کر،مجله آب و فاضلاب، شماره 2، انتشارات مهندسین مشاور طرح تحقیقات آب و فاضلاب، ص 23.
جعفرزاده، ن.، سپهرفر، ک.،لاهیجان‌زاده، ا. (1382). بررسی میزان خودپالایی اکسیژن مورد نیاز شیمیایی، کادمیوم و روی در رودخانه گرگر، مجموعه مقالات ششمین همایش کشوری بهداشت محیط، جلد دوم، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی.
حسینی، پ.، ایلدرمی، ع.، حسینی، ی. (1395). بررسی کارایی مدل Qual2kw در خودپالایی رودخانه کارون در بازه زرگان تا کوت ‌امیر، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 18، شماره 2، 122-103.
حسینی، پ.، ایلدرمی، ع.، حسینی، ی. (1391). ارزیابی کیفیت رودخانه‌ی کارون با شاخص NSFWQI در بازه زرگان تا کوت ‌امیر، ششمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران.

حسینی‌زارع، ن.، کشکولی، ح. (1379). اثرات دراز مدت طرح‌های جدید آبیاری بر کیفیت آب رودخانه کارون برای مصارف شرب و کشاورزی. اولین کنفرانس ملی بررسی راه‌های مقابله با کم آبی و خشکسالی، کرمان.
حسینی‌زارع، ن. (1381). بررسی تاثیر گسترش اراضی فاریاب و طرح‌های توسعه در خوزستان بر کیفیت آب رودخانه‌های کارون و دز. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه‌خاکشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان.
سادات‌نوری، س.م.، شکری، ا.، ابراهیمی، ک. (1389). معرفی و مقایسه روش‌های رده‌بندی کیفیت آب، نخستین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی کرمانشاه.
صفاریان، ر. 1385. بررسی بار آلایندگی رودخانه کارون و عوامل آلوده‌کننده آن در بازه اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، صفحات 4، 137 تا 139.
قاضی‌زاده، ن.، شهنی‌زاده، ب.، دهکردی، ش.، سواری، س. (1389). ارزیابی کیفی رودخانه کارون بر اساس نظام شاخص کیفی آب در سال 1388. همایش ملی آب با رویکرد آب پاک، دانشگاه صنعت آب و برق (شهید عباسپور).
قاضی میرسعید، ح. 1390. مدل‌سازی کیفی رودخانه جاجرود و ارزیابی قدرت خودپالایی آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست، 163 صفحه.
مرعشی، ش.، موبد، پ.، جعفرزاده‌ حقیقی، ن. (1387). عوامل بیولوژیکی رودخانه کارون متاثر از زمین‌های کشاورزی (در محدوده شهرستان اهواز)، دومین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران.
مروج، م.، کریمی‌راد، ا. و ابراهیمی، ک. 1396. ارزیابی وضعیت کیفی رودخانۀ کارون براساس شاخص کیفیت آب و استفاده از GIS، اکوهیدرولوژی، دورۀ 4 ،شمارۀ 1، 235-225.
Antonopoulos, V., Papamichail, D., Mitsiou, K. (2001). Statistical and trend analysis of water quality and quantity data for the Strymon river in Greece. Hydrology and Earth System Sciences, 5(4): 679–691.
Chang, H. (2008). Spatial analysis of water quality trends in the Han River basin, South Korea. Water Research, 42: 3285–3304.
Samadi MT, Sadeghi S, Rahmani A, Saghi MH. (2015). Survey of water quality in Moradbeik river basis on WQI index by GIS. Environmental Health Engineering and Management.;2(1):7.