ارزیابی استفاده از اصلاح کننده گچ، در اصلاح خاک‌های شور و قلیا در اراضی جنوب خوزستان

Subject Areas : Irrigation and Drainage

محمد والی پور ¹ , حسین سخایی راد ²

1 - گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
2 - گروه سازه‌های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

Received: 2011-06-26 Accepted : 2011-09-01 Published : 2632-11-22

Keywords:

Abstract :

اصلاح خاک‌ها، یکی از روش‌های توسعه اراضی کشاورزی محسوب می‌گردد. وجود یون سدیم در کنار شوری، تشکیل یک خاک شور– سدیمی را داده و موجب بروز مشکلات فراوانی در روند رویشی گیاهان می‌گردد. لذا اتخاذ راهکارهای لازم جهت اصلاح این خاک‌ها، با توسل به روش‌های فیزیکی و شیمیایی، همچون کاربرد کلسیم در آبشویی، اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد.در این تحقیق، جهت بررسی وضعیت خاک‌های منطقه، با حفر پروفیل، از اعماق20 -0 ، 40- 20 ، 60 - 40 ، 80- 60 و 100 –80سانتی‌متری خاک،اقدام به تهیه نمونه گردید. و پس از تجزیه آن در آزمایشگاه و محاسبه مقادیرECe,SAR ،ESP‎‏،CEC وغیره، به مطالعه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن پرداخته شد. این پژوهش، به صورت طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی، با 2 تیمار (شاهد، ماده اصلاح کننده گچ) و 3 تکرار، در کرت‌های فلزی1*1 متری اجرا گردید. مقدار آب مورد نیاز جهت آبشویی، به میزان 100 سانتی‌متر و در 5 مرحله (هر مرحله به عمق 20 سانتیمتر) تعیین گردید. پس از پایان هر مرحله، نمونه‌برداری‌ها در 4 عمق تعیین شده از خاک، انجام و آزمایشات صورت گرفت. بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل آماری آنها، بیانگر آن است که تاثیر کاربرد گچ، بر روند آبشویی، در مقایسه با تیمار شاهد، تفاوت معناداری نشان نمی‌دهد. این موضوع را می‌توان به انحلال گچ موجود در خاک در اثر نفوذ آب به درون خاک، مربوط دانست. پیشنهاد می‌گردد برای خنثی کردن تاثیر سدیم بالای اراضی در راندهای اولیه آبشویی، از آب شور (زهاب کشاورزی موجود) بدون استفاده از گچ استفاده گردد.

References:

-الیاس آذر،خ.(1381).اصلاح خاک‌های شور و سدیمی(مدیریت خاک و آب).انتشارات جهاد دانشگاهی، ارومیه.

- بذر‌افکن،ع.(1375). بررسی میزان آبشویی اولیه لازم در اراضی کشت و صنعت هفت تپه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران، اهواز.

- برزگر،ع.(۱۳87). خاک‌های شور وسدیمی:شناخت وبهره وری. انتشارات دانشگاه شهید چمران، اهواز.

- پذیرا،ا. و کشاورز،ع.(1378). بررسی و تعیین آب مورد نیاز اصلاح خاک‌های شور وسدیمی اراضی جنوب شرقی استان خوزستان. مجله تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. جلد4. شماره16.

- خاکساری،و. و همکاران.(1385).آبشویی خاک به منظور اصلاح خاک شور و قلیا درمنطقه چاه افضل استان یزد.مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی.جلد13. شماره6.

- کشکولی، ح. و جلالی،ع. 1388. بررسی آب مورد نیاز آبشویی خاک‌های‌شور و سدیمی‌به روش آبشویی غرقابی‌دایم و متناوب و مقایسه نتایج با مدل‌های‌تجربی‌در اراضی جنوب استان خوزستان، پایان نامه‌کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.

- کشکولی،ح. و سرخه‌نژاد،م. 1389. بررسی اثرات آبشویی به دو روش غرقابی دائم و متناوببر خاک­های شور و سدیمی منطقه شادگان، پایان نامه‌کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

- نژادهاشمی، 1379، بررسی نفوذپذیری خاک‌های گچی طی فرآیند آبشویی

- سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.(1380).دستورالعمل اندازه‌گیری سرعت نفوذ آب به خاک با روش استوانه.نشریه شماره 243.چاپ اول.

- سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.(1381).دستورالعمل آزمایش‌های آبشویی خاک‌های شور و سدیمی در ایران.نشریه شماره 255.چاپ اول.

- مؤسسه تحقیقات خاک و آب.(1372).شرح روش‌های تجزیه شیمیایی خاک. نشریه شماره 893. چاپ اول.

- Khosla, B., Abrol K., and RK., I.P. (1979). Salt Leaching and the effect of gypsum application in a saline-sodic soil.J. Agricultural Water Management.2(3), pp.193-202.

- Leffelaar, P.A and Sharma, P. (1977). Leaching of a Highly Saline-Sodic Soil. Journal of Hydrology 32, pp.203-218.

- Miller, R.J., Bigger, J.W and Nielsen, D.R. (1965). Chloride displacement in panch Clay Loam in relation to water movement and distribution. Water resources.Research.1, pp. 63-73.

- Richards, L.A. (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils .USDA Hand book.No.60,Washington ,DC,160 p.

- Talsma, T. (1967). Leaching of tile-drained saline soils. Australian Journal of Soil Reaserch.5(1) , pp.37-46.