بررسی روند آبشویی درخاک‌های شور و سدیمی و ارائه مدل تجربی مناسب، جهت اصلاح خاک در اراضی جنوب خوزستان

Subject Areas : Irrigation and Drainage

منصور سرخه نژاد ¹ , مهدی دهقان ²

1 - گروه سازه‌های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
2 - گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

Received: 2011-08-17 Accepted : 2011-10-22 Published : 2633-02-20

Keywords:

Abstract :

در مناطقی نظیر جنوب خوزستان، که سطح ایستابی بالا می‌باشد، در اثر حرکت صعودی، آب از طریق لوله‌های موئینه‌ای و تبخیر آن، املاح به سطح خاک منتقل و موجب شور و یا شور و سدیمی‌شدن خاک می‌گردند. آبشویی، یکی از روش­های اصلاح این گونه خاک­ها است. به منظور بررسی روند آبشویی و رسم منحنی‌های شوری و سدیم زدایی خاک‌های شور و سدیمی منطقه دارخوین شادگان، تحقیقی در قالب طرح بلوک‌های کاملا تصادفی، انجام گرفت که شامل  چهار تیمار با کاربرد 40، 60، 80 و 100  سانتی متر آب، جهت آبشویی درسه تکرار بود. در این تحقیق، آبشویی به روش غرقابی­دائم و در کرت­های آزمایشی، به صورت کرت فلزی به ابعاد 1×1 متر انجام گرفت. نتایج نشان داد، آبشویی تا عمق یک متری ‌نیم­رخ خاک، با 100 سانتی‌متر آب ‌باعث کاهش شوری(­­­EC­­e) ‌و درصد سدیم تبادلی(ESP)به ترتیب به میزان 74 و50 درصد گردید. مقایسه نتایج شوری و سدیم زدایی  آزمون‌های مزرعه ای با مدل‌های تجربی، نشان داد که مدل‌‌ معکوس­جدید، نسبت به مدل­های تجربی دیگر، برازش بهتری با داده­های مزرعه­ای دارد و پس از آن به ترتیب مدل­های ریو،‌هافمن، پذیرا­ و کاواچی و لفلار و شارما قرار دارند. در نهایت با استفاده از معادله‌ معکوس­جدید، اقدام به رسم منحنی‌های شوری و سدیم­زدایی گردید.

References:

- بذر افکن،ع.(1375).بررسی میزان آبشویی اولیه لازم در اراضی کشت و صنعت هفت تپه.پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز.

- برزگر،ع.(۱۳87).خاک‌های شور و سدیمی:شناخت و بهره وری.انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز،چاپ اول.355ص.

- پذیرا،ا.وکشاورز،ع.(1378).بررسی و تعیین آب مورد نیاز اصلاح خاک‌های شور و سدیمی اراضی جنوب شرقی استان خوزستان، مجله تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، جلدچهارم، شماره16.

- علیزاده،ا.(1382). زهکشی اراضی(طرح و برنامه ریزی سیستم‌های زهکشی در کشاورزی). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

- سازمان مدیریت و برنامه ریزی‌کشور.1385.راهنمای‌کاربرد مدل‌های‌تجربی و نظری آبشویی‌نمک‌های خاک‌های‌شور، نشریه شماره 359. چاپ اول.

- Dielema, P.J .(1963). Reclamation of salt-affected soils in Iraq.Veenman,Wageningen .175 p.

- Leffelaar, P.A. and Pal Sharma. (1977). Leaching of a highly saline-sodic soil. Journal of Hydrology 32, pp.203-218.

- Miller, R.J., Bigger. J.W. and D.R, Nielson .(1965). Chloride displacement in panche clay loam in relation to water movement and distribution. Water Resour. Res. 1, pp.63-73

- Pazira, E.,and Kawachi, T. (1981). Studies on appropriate depths of leaching water, Iran. A case Study Journal of Integrated agricultural Water Use and Freshimg. Reservoir 6:39-49.Faculty of Agriculture ,Kyoto University.Japan.