بررسی روند تغییرات زمانی شوری آب در ایستگاههای هیدرومتری رودخانه دز از نظر کاربرد در کشاورزی
Subject Areas : water resource management
سعید آزیش
1
,
علی عصاره
2
,
داود خدادادی دهکردی
3
1 -
2 - استادیار گروه مهندسی علوم آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
3 -
Keywords:
Abstract :
در این مطالعه روند تغییرات شوری آب رودخانه دز از نظر کاربرد در کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 7 ایستگاه آبسنجی در طول مسیر رودخانه انتخاب شد. آمار اندازهگیری شده شوری آب رودخانه در سالهای 93-83 از سازمان آب و برق خوزستان جمعآوری و مورد بررسی قرار گرفت. سپس نتایج با استانداردهای ویلکوکس و رهنمودهای آب آبیاری آیرز و وستکات مورد بررسی و طبقه بندی قرار گرفت. در طبقه بندی ویلکوکس در طی 10 سال، ایستگاه های سپید دشت سزار، سپید دشت زاز، تنگ پنج سزار و دزفول در کلاس C2-S1 قرار گرفت؛ که در نتیجه از نظر نسبت جذب سدیمی در محدوده کم خطر و از نظر شوری در محدوده آبهای کمی شور قرار دارد که برای کشاورزی تقریبا مناسب هستند. ایستگاه تنگپنج بختیاری نیز در سالهای 84-83، 84-85، 85-86 ، 88-89 و 92-91 در کلاس C2-S1 و در سال های 87-86، 88-87، 90-89، 91-90، 93-92 و 94-93 در کلاس C3-S1 قرار گرفت. همچنین ایستگاههای حرمله و بامدژ در کلاس C3-S1 قرار گرفتند که از نظر نسبت جذب سدیمی در محدوده کم خطر و از نظر شوری در محدوده آبهای شور قرار میگیرند؛ که در نتیجه با تمهیدات مناسب و مدیریت کنترل شوری و استفاده از زهکشی مناسب زمین برای کشاورزی مشکلی بوجود نمیآورند. از نظر ردهبندی کیفیت آب آبیاری به روش FAO، میزان سدیم، کلسیم، منیزیم و سولفات نرمال است و در استفاده از بیکربنات همه ایستگاههای مورد بررسی با محدودیت متوسط مواجه بود. از نظر کلر نیز فقط ایستگاه بامدژ با محدودیت مواجه بود.
اکبری نودهی، د. (1396). تأثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و راندمان مصرف آب ذرت. مدیریت آب و آبیاری، دوره7، شماره 2، ص 318-305.
حاجیان نژاد، م. و رهسپار، ا. (1389) . بررسی تأثیر روانابها و پساب تصفیهخانه فاضلاب بر پارامترهای کیفی آب رودخانه زایندهرود. مجله تحقیقات نظام سلامت، شماره6، ص 828-821.
رحیمی، ل.، دهقانی، ا. و قربانی، خ. (1395). مقایسه روند تغییرات دبی کل، دبی پایه و پارامترهای کیفی آب در ایستگاه ارازکوسه. پژوهشنامه مدیریت حوضه آبخیز، دوره 7، شماره 13، ص 91-83.
رهنما، س. و سیاری، ن. (1398). بررسی روند تغییرات پارامترهای شیمیایی کیفیت آب رودخانه تجن با استفاده از تحلیل مؤلفه اصلی و نرم افزار Aqua Chem. فضلنامه انسان و محیط زیست، روره 17، شماره 1، ص 25-15.
ریاحیخرم، م، و نافع، م، (۱۳۸۷). ارزیابی روند تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه گاماسیاب در شهرستان نهاوند. یازدهمین همایش ملی بهداشت محیط، زاهدان. دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، 7 آبان 1387، زاهدان، ایران.
زارع گاریزی، ا.، سعد الدین، ا.، شیخ، و. ب. و سلمان ماهینی، ع. (1391). بررسی روند تغییرات بلند مدت متغیرهای کیفیت آب رودخانه چهلچای (استان گلستان). مجله پژوهش آب ایران، دوره6، شماره 10، ص 165-155.
زهتابیان، غ.، رفیعی امام، ع.، علوی پناه، س. ک. و جعفری، م. (1382). بررسی کیفیت آب رودخانه جاجرود در ورامین. مجله بیابان، دوره 8، شماره2، ص 177-164.
ساکی زاده، م. (1382). بررسی و منشایابی منابع آلاینده حوزه آبخیز رودخانه سیاهرود در استان گیلان. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه شیلات و محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
سالاریان، م.، جمشیدی، آ. و علیزاده، ا. (1392). روندیابی کیفی رودخانههای سلیمان تنگه، کردخیل، ریگ چشمه مازندران به کمک آزمون ناپارامتری من کندال. اولین همایش ملی چالشهای مناابع آب و کشاورزی. انجمن آبیاری و زهکشی ایران- دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان- 24 بهمن 1392، اصفهان، ایران.
سلیمانی ساردو، م.، ولی، ع. ع.، قضاوی، ر. و سعیدی گراغانی، ح. ر. (1392). آنالیز و روندیابی پارامترهای کیفیت شیمیایی آب؛ مطالعه موردی رودخانه چم انجیر خرم آباد. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب. دوره 3، شماره12، ص 106-95.
شریعت، م.، جعفر زاده حقیقی، ن.، ساکیان، م. ر. و فدایی، آ. (1385). بررسی کیفیت آب رودخانه دز با استفاده از منحنیهای شاخص کیفیت آب، اولین همایش منطقهای بهرهبرداری بهینه از منابع آب حوضههای کارون و زاینده رود. دانشگاه شهرکرد،15-14 شهریور 1385، 1035 شهرکرد، ایران.
شکوهیفر، م. و ایزدپناه، ز. (1392). بررسی ارتباط بین TDS، EC، HCO3و CL با دبی رودخانه کارون در فصول سرد و گرم سال با استفاده از آنالیز رگرسیون. اولین همایش ملی چالش های منابع آب و کشاورزی. انجمن آبیاری و زهکشی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، 24 بهمن 1392، اصفهان، ایران.
عسگری، ع. و الباجی، م. (1396). بررسی امکان استفاده از پساب در کشاورزی (مطالعه موردی: پساب تصفیه خانه فاضلاب شهری شهرکرد). پژوهشهای حفاظت آب و خاک( علوم کشاورزی و منابع طبیعی)، دوره 24، شماره 2، ص 308-303.
فرید گیگلو، ب.، نجفی نژاد، ع.، مغانی بیله سوار، و. و غیاثی، ا. (1392). بررسی تغییرات کیفیت آب رودخانه زرین گل استان گلستان. پژوهشهای حفاظت آب و خاک. دوره 20، شماره1، ص95-77.
مددینیا، م.، منوری، س. م.، کرباسی، ع.، نبوی، س. م. ب. و رجبزاده، ا. (1393). بررسی کیفی آب رودخانهی کارون در بازهی اهواز با استفاده از شاخص کیفی آب. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 16، شماره1، ص 60-49.
معروفی، ص. و طبری، ح. (1390). آشکارسازی روند تغییرات دبی رودخانه مارون با استفاده از روشهای پارامتری و ناپارامتری. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 26، شماره 2، ص 146-125.
Chessman, B. and Townsend, S. (2009). Differing effects of catchment land use on water chemistry explain contrasting behaviour of a diatom index in tropical northern and temperate southern Australia. Ecological Indication, 10 (1010), pp. 620-626.
Eion, M. and Cameron, M. (1996). Hydrogeochemistry of the Fraser River, British Columbia: seasonal variation in major and minor components, Conada. Journal of Hydrology, 182(1-4), pp: 209-225.
Fernández, A. C., Fernández, A. M., Domínguez, C. T. and Santos, B. L. (2006). Hydrochemistry of northwest Spain ponds and its relationships to groundwater. Journal of The Ecology of the Iberian Inland Waters, 25(1-4), pp:433-452.
Hassler, M. (2004). Animal grazing effects on runoff water quality in a semiarid grassland. Journal of Environmental. Quality.21, pp:102-105.
Newall, P. and Walsh, C. J. (2005). Response of epileotic diatom assemblages to urbanization influences. Hydrobiologia, 532, pp: 53-67.
Nouri, H., Stokvis, B., Chavoshi Borujeni, S., Galindo, A., Brugmach, M., Blatchford, M. L., Alaghmand, S. and Hoekstra, A. Y. (2020). Reduce blue water scarcity and increase nutritional and economic water productivity through changing the cropping pattern in a catchment. Journal of Hydrology, 588.
Rosenkrantz, W. (1987). Introduction to probability and statistics for scientists. McGraw-Hill Science, Singapore. 576pp.
