Explanation of Mullah Hamid Bisarani's Masnavi, its importance and characteristics

Subject Areas : Main Subject

Shahbaz Mohseni ¹

1 - Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Mahabad Branch, Mahabad, Iran

Received: 2025-05-05 Accepted : 2025-09-18 Published : 2025-08-15

Keywords: Keywords: Bisarani, Mathnavi, Rumi, Mathnavi commentary, Naqshbandiyya, Kurdistan.,

Abstract :

One of the commentaries on Rumi's Masnavi is the commentary by Mullah Hamid Bisarani (Kateb al-Asrar). This work was written by a scholar from Kurdistan in the 13th century AH. The author, who is a follower of the path and a scholar of the Naqshbandiyya Mujaddidiyya Khalidiyya, has passed the commentary on the verses of Masnavi through the filter of Naqshbandiyya thought and thought. Bisarani, who was a well-educated, well-rounded, and well-versed person, has tried to have a comprehensive look at the various viewpoints among the various branches of mystical thought and has tried to choose a middle path. The present article is an attempt to introduce this scholar and his great work, the commentary on Rumi's Masnavi. well-rounded, and well-versed person, has tried to have a comprehensive look at the various viewpoints among the various branches of mystical thought and has tried to choose a middle path. The present article is an attempt to introduce this scholar and his great work, the commentary on Rumi's Masna

References:

• امام، امجد (1381)، مثنوی معنوی مولانا و زنده یاد ملاحامد بیسارانی، فصلنامة پژوهشی فرهنگ کردستان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان، سال چهارم شمارة 13.
• بیسارانی، حامد (1386)، ریاض‌المشتاقین، تصحیح: ابوبکر سپهرالدین، مهاباد، ناشر: محمدرؤوف سپهرالدین.
• پارسا، خواجه‌محمد (1366)، شرح فصوص‌الحکم، تصحیح: جلیل مسگرنژاد، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
• جامی، عبدالرحمان (2004)، شرح الجامی علی فصوص الحکم، تحقیق عاصم ابراهیم کیالی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
• خالدی، محمد (1369)، تصحیح شرح مثنوی ملاحامد بیسارانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز.
• خالدی، محمد (1372)، تصحیح شرح مثنوی ملاحامد بیسارانی، پایان‌نامه مقطع دکتری، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
• روحانی[شیوا]، بابامردوخ (1364)، تاریخ مشاهیر کرد، ج1، تهران: سروش.
• مدرّس، عبدالکریم (1983)، علماؤنا فی خدمة الدّین و العلم، عنی بنشره محمدعلی قره داغی، بغداد: دارالحریة للطباعة.
• مدرس، عبدالکریم(1385)، یادی مه‌ردان، ج2، سنندج: نشر کردستان.
• مولوی، جلال‌الدین (1371)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسن، تهران: مولی.
• نقشبندی، عبدالستار؛ شیری، قهرمان (1398)، معرفی نسخ خطی شرح ملاحامد بیسارانی بر مثنوی و بررسی محتوایی و سبکی آن، مجله بهار ادب، سال دوازدهم، شمارة سوم، شماره 45.