Prediction the transcendental (Islamic) family and the cultural and psychological capital of couples

Subject Areas : Family and Communication

fazlollah Jaefari kangi ¹ , zahra zeinaddini ² , Mitra Kamyabi ³ , Marzeyeh Shebani ⁴

1 - Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
2 - Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
3 - Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
4 - Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran

Received: 2025-08-03 Accepted : 2025-08-13 Published : 2025-09-11

Keywords: Key words: transcendental family, cultural capital, psychological capital, family.,

Abstract :

Abstract

Purpose: The present study was conducted with the aim of investigating the prediction the transcendental (Islamic) family and the cultural and psychological capital in the families of Kerman educators. Method: The research design was applied in terms of purpose and descriptive of correlation type in terms of method. The statistical population was all the families of the cultured people of Kerman city, from which 364 people were selected as a sample by simple random method. The data collection tool included Bourdieu's (1990) cultural capital questionnaire, Luthans' (2007) psychological capital, and the researcher's Transcendent Family. To analyze the data, correlation coefficient and regression methods were used with SPSS version 24 software. Findings: The results showed that cultural capital and psychological capital had a positive and significant relationship with the transcendental family at 0.49 and 0.43, respectively (p<0.05). Conclusion: Based on the significant relationship between cultural capital and psychological capital with the transcendental family, these results are recommended for the growth and improvement of Iranian family relationships.

 

References:
Key words: transcendental family, cultural capital, psychological capital, family.

Full-Text:



 

­ ­  Predicting the transcendent family based on cultural capital and psychological capital of couples
Fazlollah Jafari Kangi1, Zahra Zeinaddini Meymand2=, Mitra Kamyabi1, Alireza Manzari Tavakoli1
1  Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran. 2 Department of Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
		Home Page: https://sanad.iau.ir/journal/cp                             URL:  https://sanad.iau.ir/Journal/cp/Article/1213853   DOI:
Article Information                          ABSTRACT
The present study was conducted with the aim of investigating the prediction the transcendental (Islamic) family and the cultural and psychological capital in the families of Kerman educators. The research design was applied in terms of purpose and descriptive of correlation type in terms of method. The statistical population was all the families of the cultured people of Kerman city, from which 364 people were selected as a sample by simple random method. The data collection tool included Bourdieu's (1990) cultural capital questionnaire, Luthans' (2007) psychological capital, and the researcher's Transcendent Family. To analyze the data, correlation coefficient and regression methods were used with SPSS version 24 software. The results showed that cultural capital and psychological capital had a positive and significant relationship with the transcendental family at 0.49 and 0.43, respectively (p<0.05). Based on the significant relationship between cultural capital and psychological capital with the transcendental family, these results are recommended for the growth and improvement of Iranian family relationships.  KEYWORDS transcendental family, cultural capital, psychological capital, family.			Article History: Received; 2025/08/03 Revised; 2025/08/12 Accepted; 2025/08/13 Published; 2025/09/11
			Article Type: Article Research
			Subject Area: Family and Communication
			=Corresponding Author:  Zahra Zeinaddini Meymand
			E-mail: [e-mail]
			ORCID:
Citation This Paper: Jafari Kangi, Fazollah., Zeinaddini Meymand, Zahra., Kamyabi, Mitra., Manzari Tavakoli, Alireza. (2025). Predicting the transcendent family based on cultural capital and psychological capital of couples. Quareterly of Communicatons Psychology, 2(4), pp. 1-15. [In Persian]
Copyright: © 2025 The Author(s). Publisher: Islamic Azad University Press.  ISSN (Online): 3092-6440

Quarterly of Communications Psychology Autumn 2025, Volume 2, Number 4, (pp. 1-15)

 

 

 

 

 

 

Predicting the transcendent family based on cultural capital and psychological capital of couples

 

 

Extended Abstract

Introduction: Family has a lot in Islamic culture and basically any society. The family is the place where humans are raised and grow. Since the family is the fundamental unit of the Islamic society, all relevant laws, regulations and planning should be aimed at facilitating the family, maintaining its sanctity and strengthening family relations based on Islamic rights and ethics, and forming a superior family. The superior family means a family that, while having peace and balance in it, has made significant progress in all areas. In our current society, in the areas of cultural management, the family experiences anemia and social disorders, and ultimately a cultural crisis. To solve these problems, action to promote cultural capital in the family occurs as a prerequisite for promoting the cultural capital of the country. Another influential factor in couples' relationships and the strength of the family is psychological capital. Psychological capital is defined as "a positive psychological state of an individual" which has four cognitive-perceptual components, namely self-efficacy, sacrificial gambling, and self-expression. The role and status of the family as a great factor in the growth and development of all its members is not hidden from anyone. Since the family is a new concept, the family as one of the most important institutions influencing the promotion of the cultural level of Iranian society and cultural capital as a potential for the development and promotion of the level of thought and culture are known as two effective factors in sustainable cultural development. Given that a healthy society depends on the existence of a healthy family and a healthy family raises healthy people. On the other hand, damage to the family has individual, family, social, and spiritual consequences. Addressing the great family and its relationship with the cultural and psychological capital of couples is the focus of this research. Despite all this, there is a research gap in the field of examining the relationship between cultural capital and psychological capital with the superior family, and this is a step in strengthening this field of study. Therefore, the aim of this study was to investigate the relationship between global family and cultural capital and psychological capital in the Kerman family of educators.

Methodology: The research design was applied in terms of purpose and descriptive in terms of method, correlational. The statistical population was all families of educators in Kerman, from which 364 people were selected as samples by simple random sampling method. The data collection tool included Bourdieu's Cultural Capital Questionnaire (1990), Luthans' Psychological Capital (2007), and the researcher-made global family. Multiplicative correlation and regression methods were used to analyze the data with SPSS version 24 software.

Findings: The results showed that cultural capital and psychological capital are 0.49 and 0.43, respectively, with a positive and significant relationship with a large family (p<0.05). The results of the regression analysis showed that there is a linear relationship between cultural investment and psychological capital with a family. In general, cultural capital and psychological capital simultaneously explain 0.29 of the variance of a great family, and cultural capital and psychological capital.

Conclusion: The results of this study showed that there is a positive and significant relationship between cultural capital and psychological capital with a legal family. These results were consistent with other research. Among the issues of the present study, we can mention the lack of cooperation of families in answering the questionnaires and the lack of consideration of demographic changes in the regression model. Based on the concept of the relationship between cultural capital and psychological capital with the superior family, it is suggested that psychologists and consultants of counseling centers in various organizations pay attention to the topic of cultural and psychological capital in order to better understand families and, in the form of consultations and workshops of their groups, explain the components of cultural capital and psychopathology and psychology. It is also suggested that other centers related to the superior family be examined in other research.

Keywords: superior family, Islamic family, cultural capital, psychological capital.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیش­بینی خانواده متعالی براساس سرمایه فرهنگی و سرمایه روان­شناختی زوجین
فضل­الله جعفری کنگی1، زهرا زین‌الدینی میمند2=، میترا کامیابی1، علیرضا منظری­توکلی1
1  گروه روان­شناسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران. 2 = گروه روان­شناسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
	Home Page: https://sanad.iau.ir/journal/cp                             URL: https://sanad.iau.ir/Journal/cp/Article/1213853   DOI:
اطلاعات مقاله                              چکیده
تاریخ های مقاله: تاریخ دریافت؛ 12/05/1404 تاریخ بازنگری؛ 21/05/1404 تاریخ پذیرش؛ 22/05/1404 تاریخ انتشار: 20/06/1404	پژوهش حاضر با هدف بررسی پیش­بینی پذیری خانواده متعالی مبتنی بر متون اسلامی براساس سرمایه فرهنگی و روان‌شناختی در خانواده زوجین فرهنگی شهر کرمان انجام ‌شد. طرح پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه خانواده­های فرهنگیان شهر کرمان بودند که از بین آن­ها 364 نفر با روش نمونه­گیری تصادفی ساده به­عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرداوری اطلاعات شامل پرسشنامه سرمایه­های فرهنگی بوردیو (1990)، سرمایه روان‌شناختی لوتانز (2007) و خانواده متعالی محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش­های ضریب همبستگی و رگرسیون با نرم­افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد. نتایج نشان داد که سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی به ترتیب 49/0 و 43/0 رابطه مثبت و معنی‌داری با خانواده متعالی داشتند (05/0>p). بر اساس ارتباط معنی­دار بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی، از این نتایج برای رشد و بهبود روابط خانواده­های ایرانی توصیه می­شود. واژگان کلیدی: خانواده متعالی، خانواده اسلامی، سرمایه فرهنگی، سرمایه روان‌شناختی.
نوع مقاله:  مقاله پژوهشی
حوزه موضوعی: خانواده و ارتباطات
=نویسنده مسئول: زهرا زین الدینی میمند
رایانامه:  [e-mail]
ارکید:
ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی                        شاپا: 6432-3092                          شاپا الکترونیکی: 6440-3092
استناد به این مقاله: جعفری کنگی، فضل اله،. زین الدینی میمند، زهرا،. کامیابی، میترا،. منظری توکلی، میترا. (1404). پیش بینی خانواده متعالی براساس سرمایه فرهنگی و سرمایه روانشناختی زوجین. فصلنامه روانشناسی ارتباطات، 2(4)، صص. 1-15.

 

 

 

 

مقدمه

خانواده در فرهنگ اسلامی و اساساً هر جامعه‌ای اهمیت بسیار زیادی دارد. «خانواده محل تربیت و رشد انسان‌هاست، چه والدین و چه فرزندان.» (کرانیان و همکاران، 1401) خانواده مرجع حل و فصل استرس­های فردی و استرس­های جامعه است. «هنگامی‌که کانون گرم خانواده در برگیرنده محیط سالم و سازنده و روابط گرم و تعامل بین فردی صمیمی‌ باشد، می‌تواند موجبات رشد و پیشرفت اعضای جامعه شود.» (وو، پارکر مک‌وی و لدرمن¹، 2021) یکی از علت‌های مهم این­که خانواده‌ها کمتر از آنچه انتظار می‌رود، باعث رشد و تعالی انسان‌ها در زمینه مادی و معنوی می‌شوند، «نگاه غلطی است که در فکر و فرهنگ ما نسبت به خانواده و روابط خانوادگی رسوخ یافته و تغییر آن‌ها ضروری است.» (ذوقی و همکاران، 1401) خانواده به­عنوان جوهره­ای زنده در حال تغییر است که با استفاده از اعضایش و در جریان دائمی، تعاملی و طرحدار با یک­دیگر یک کل را سازماندهی می­کند.» (گودرزی و رضایی، 1400)

توجه به خانواده با رویکرد اسلامی و ایرانی در جامعه ما مهم و اساسی است. «چرا که اولاً در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است که خانواده واحد بنیادین جامعه است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه­ساز اصلی حرک تکاملی و رشد یابنده انسان است، اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است. ثانیاً توجه به خانواده در ایران به دلیل برخورداری از غنای فرهنگی و ارزشی، فلسفه وجود، هستی شناسی و... از اهمیت بسزایی برخوردار است.» (زاغیان و زراعی محمودآبادی، 1400) بر اساس سند چشم­‌انداز بیست ‌ساله نظام جمهوری اسلامی ايران که سال 1404 خورشیدی (2025 میلادی) افق چشم‌انداز است؛ ‌یکی از وظايف مهم فرا روی سیاست‌گذاری و خط‌مشی­گذاری فرهنگی، برخورداری جامعه ايرانی از نهاد متعالی خانواده در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی و علمی است تا مسیر توسعه درون‌زا را بپیمايد. اين ارتقا فرهنگی خانواده، نیازمند سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و برنامه‌ریزی در قلمرو فرهنگ هست.» (شاه‌حسینی و جمالی، 1403) از آن­جایی که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه­ریزی­های مربوطه باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، «پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی  و تشکیل خانواده متعالی باشد.» (کرانیان و همکاران، 1401)

منظور از خانواده متعالی، خانواده‌ای که در عین این­که آرامش و تعادل در آن وجود دارد افراد آن به میزان قابل ‌ملاحظه پیشرفت همه‌جانبه داشته باشد؛ و میزان تأثیر توافق همسران در کارهای مهم زندگی و روابط زناشویی، پیوستگی آن‌ها به خانواده، رضایت­مندی از زندگی مشترک و در نهایت ابراز عواطف و احساسات آن‌ها به یک­دیگر و اعضای خانواده بر تحکیم خانواده‌ها چقدر است.» (جورایونا²، 2022) «در جامعه حال حاضر ما در حوزه‌های مديريت فرهنگی، خانواده بروز آنمی و نابسامانی‌های اجتماعی و در نهایت بحران فرهنگی را تجربه می­کند. لذا برای حل اين معضلات، ضرورت اقدام جهت ارتقاء سرمايه فرهنگی در خانواده به‌عنوان پیش‌نیازی در جهت ارتقاء سرمايه فرهنگی کشور رخ می‌نماید.» (افشار کهن و همکاران، 1400)

«سرمایه فرهنگی یعنی گرایشات و عادات دیرپایی که طی فرایند جامعه­پذیری حاصل می­شود و هدف­های فرهنگی ارزشمندی را به دنبال دارد.» (مختاری و همکاران، 1396) «افراد بر اساس منابعی که در اختیار دارند، وارد یک مناسکی کنش می­شوند و یک پویایی کنش متقابلی را به وجود می­آورند. و از این طریق از میزانی از سرمایه فرهنگی برخوردار می­شوند.» (ریچاردز³، 2022) هم­چنین سرمايه فرهنگی، «به تمرکز و انباشت انواع مختلف کالاهای ملموس فرهنگی و نیز قدرت و توانایی در اختیار گرفتن این کالاها و هم­چنین استعداد و ظرفیت فرد در شناخت و کاربرد این وسایل گفته می‌شود و  مردم برای دارنده آن احترام و منزلت خاصی قائل می‌شوند.» (ساعی و همکاران، 1394) توسعه سرمايه فرهنگی خانواده سبب بروز موفقیت‌های آموزشی، ارتقاء سطوح آموزشی و دستیابی به تحصیلات تکمیلی، دسترسی به حرفه و ارتقای شغلی می‌گردد. «در بعد اجتماعی با تکیه ‌بر توسعه سرمايه فرهنگی خانواده می‌توان با کاهش جرم و بزه، افزايش سلامت افراد، افزايش سلامت روانی و رفتاری و تولید نظم و رفاه و افزايش سرمايه اجتماعی و امنیت اجتماعی دست پیدا کرد.» (برنارد⁴، 2022)

یکی دیگر از متغیرهای تأثیرگذار در روابط زوجین و استحکام خانواده، سرمایه روان­شناختی است. سرمایه روان­شناختی به عنوان «وضعیت مثبت روانی فرد» تعریف می‌شود که دارای چهار مولفه ادراکی- شناختی یعنی خودکارآمدی، اميدواری، انعطاف­پذیری و خوش­بينی را می­باشد.» (هوانگ⁵، 2020) زوجین با سرمايه­هاي روان­شناختي غني، قابليت برخورد با مشکلات را در خود مي­بينند و در شرايط سخت سازنده عمل مي­کنند، «هم­چنين آن­ها اتفاقات مثبت رخ داده در زندگي را به عوامل دايمی و شخصي ربط مي­دهند و اهدافي واقعي، چالش­برانگيز، قابل دسترس و قابل پيش­بيني را براي خود مشخص می­سازند و با تلاش، رغبت و استعدادي که از خود نشان مي­دهند، در جهت رسيدن به آن­ها تلاش می­کنند.» (حسینی و همکاران، 1396)

سرمایه روان­شناختی دارای مشخصه­هایی زیر می­باشد: متعهد شدن و تلاش لازم برای موفقيت در کارها و وظایف چالش­برانگيز (خود کار آمدی)، داشتن استناد مثبت درباره موفقيت­های حال و آینده (خوش­بينی)، پایداری و در صورت لزوم تغيير مسير هدف برای دست­يابی به موفقيت (اميدواری) و پایداری هنگام مواجه با سختی­ها و مشکلات برای دست­يابی به موفقيت (انعطاف­پذیری) تقویت سرمایه روان­شناختی و ارتقاء روزافزون آن، «می­تواند تحمل سختی­ها و ناملایمات زندگی فردی، به­ویژه زناشویی را برای افراد میسر نموده ، آنان را در حرکت به سوی رابطه­ای موفق و همراه با رضایت، یاری رساند.» (ژانگ⁶ و همکاران، 2022)

تحقیقات نشان می­دهد «وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده با سرمایه روان­شناختی زوجین و فرزندان رابطه دارد. در پژوهش­هایی که در ارتباط با خانواده سالم انجام شده سرمایه فرهنگی به عنوان یکی از متغیرهای مهم در خانواده سالم نام برده شده ­است.» (توحیدی و فرهادی، 1401) هم­چنین یافته­های افشار کهن و همکاران (1400) و مفرد نژاد و منادی (1399) نشان داد که سرمایه فرهنگی پیش‌بینی کننده خانواده متعالی است. هم­چنین یافته­های فرهادی و غلام نظری (1400) و عجم و داوری (1397) نشان داد که سرمایه روان‌شناختی پیش‌بینی کننده خانواده متعالی است.

نقش و جایگاه خانواده متعالی به‌عنوان عامل رشد و بالندگی همه اعضای آن بر کسی پوشیده نیست. از آن­جا که خانواده متعالی یک مفهوم جدید است. اهمیت خانواده به‌عنوان يکی از مهم‌ترین نهادهای تأثیرگذار بر ارتقاء سطوح فرهنگی جامعه ايرانی و سرمايه فرهنگی به‌عنوان مزيت بالقوه‌ای برای توسعه و ارتقاء سطوح انديشه و فرهنگ، به‌عنوان دو عامل مهم تأثیرگذار در توسعه پايدار فرهنگی شناخته‌ شده‌اند. با توجه به این­که جامعه سالم در گرو وجود خانواده سالم است و خانواده سالم، انسان­های سالم تربیت می­کند. از سویی دیگر آسیب بر خانواده پیامدهای فردی، خانوادگی، اجتماعی و معنوی دارد؛ پرداختن به خانواده متعالی و ارتباط آن با سرمایه­های فرهنگی و روان­شناختی زوجین در این پژوهش ضروری است. با این همه در زمینه بررسی ارتباط سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی خلأ پژوهشی وجود دارد و این اثر گامی در راستای تقویت این حوزه مطالعاتی است. بنابراین، هدف این پژوهش بررسی رابطه خانواده متعالی با سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی در خانواده فرهنگیان کرمان بود.

 روش تحقیق

طرح پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش، خانواده فرهنگیان شهر کرمان می‌باشند که در سال تحصیلی97-98 تعداد آن‌ها 8850 نفر می‌باشد. منظور از خانواده فرهنگیان یعنی خانواده­ای که یکی از زوجین نیروی آموزش و پرورش باشد. حجم نمونه براساس جدول مورگان 370 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری در این تحقیق به‌صورت تصادفی ساده بوده است به این صورت که ابتدا با مراجعه به دو ناحیه آموزش و پرورش کرمان تعداد فرهنگیان هر ناحیه شناسایی و سپس از هر ناحیه به طور تصادفی 180 معلم متاهل (مجموعاً 190 زن و 160 مرد) انتخاب شد. پس از مشخص شدن اعضای نمونه یکی از زوجین خانواده­ فرهنگی به پرسشنامه­های پژوهش پاسخ دادند که در نهایت 364 پرسشنامه جمع‌آوری شد.

ابزار اندازه گیری 

پرسش­نامه سرمایه فرهنگی: پرسش­نامه سرمایه فرهنگی توسط بوردیو در سال 1990 ساخته شد. این پرسش­نامه ۲۲ سوال داشته و هدف آن سنجش ارزش­ها و نمودهای فرهنگی و هنری در سه شاخص: ۱- تجسم یافته یا سرمایه بدنی و فردی (مهارت ذهنی، مهارت در بیان مطالب درسی) ۲- عینی (مصرف کالاهای فرهنگی، تملک کالاهای فرهنگی، علاقه­مندی به هنر) ۳- نهادی (مدارک تحصیلی) می باشد. «این پرسش­­نامه شامل انباشت ارزش­ها و نمودهای فرهنگی و هنری ارزشمند، صلاحیت­های تحصیلی و آموزش رسمی و تمایلات و عادات دیرینی است که در فرایند «جامعه­پذیری» و فرهنگ­پذیری حاصل می‌شود. میزان ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ 78/0 به­دست آمد و روایی آن نیز مورد تأیید قرار گرفت.» (افشار کهن و همکاران، 1399) در این پژوهش نیز میزان ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ 75/0 به دست آمد.

پرسش­نامه سرمایه روان­شناختی: پرسش­نامه استاندارد سرمایه روان­شاختی دارای ۲۴ سوال بوده که توسط لوتانز و همکارانش در سال ۲۰۰۷ طراحی و ساخته شده است و بر اساس طیف لیکرت (از خیلی مخالفم تا خیلی موافقم) نمره­گذاری شده است و دارای ۴ مولفه­ (خودکارآمدی، امیدواری، تاب­آوری و خوش­بینی) و هر مولفه دارای 6 سوال می­باشد. «میزان ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ 90/0 به­دست آمد و روایی آن نیز مورد تأیید قرار گرفت.» (قدیمی و یونسی، 1395) در این پژوهش نیز میزان ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد.

پرسش­نامه خانواده متعالی: از پرسش­نامه محقق ساخته خانواده متعالی استفاده‌ شده است. برای ساخت این پرسش­نامه ابتدا عوامل مؤثر بر اساس روش دلفی شناسایی شدند که این عوامل 10 مورد بوده است که عبارت‌اند از رضایت زناشویی، اقتدار والدینی، انعطاف‌پذیری و انسجام، آگاهی خانواده، مسئولیت‌پذیری، جهت‌گیری اهداف زناشویی، سازمان‌دهی و عملکرد، حمایت عاطفی، الگوی ارتباطی زوجین، رضایت جنسی می‌باشد. این پرسش­نامه دارای 79 گویه با طیف لیکرت 5 گزینه‌ای از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم می‌باشد که نمره‌گذاری آن‌ها از 1 تا 5 بوده است. جهت ساخت این پرسش­نامه از پرسش­نامه‌های استاندارد در مورد هریک از عوامل ذکر شده استفاده شد و هم­چنین با 30 نفر از خبرگان دانشگاهی و اساتید رشته‌های علوم تربیتی مصاحبه صورت گرفت و سپس گویه­های مدنظر استخراج و نهایی شد. براین اساس پرسش­نامه مذکور عوامل مؤثر بر خانواده متعالی در 4 بعد شامل، بخشش، انعطاف­پذیری و انسجام، آگاهی خانواده و مسئولیت‌پذیری را می‌سنجد. روایی صوری و محتوایی این پرسش­نامه بر اساس نظر 30 نفر از خبرگان مورد تأیید قرار گرفت و مقدار آن 87/0 به دست آمد. و ضریب پایایی کل پرسش­نامه به روش آلفای کرونباخ 744/0 به دست آمد. برای نمونه دو مورد از سوالات پرسش­نامه عبارت بودند از: اعضای خانواده در برابر اشتباهات یک­دیگر تا چه میزان از بخشش استفاده می­کنند؟ هر کدام از اعضای خانواده تا چه میزان از وظایف و مسئولیت­های دینی و اجتماعی خود آگاه است؟ بعد از جمع­آوری برای تجزیه و تحلیل دادها، از  روش­های ضریب همبستگی و رگرسیون با استفاده از نرم­افزار SPSS-25 استفاده شد.

 

---

[1]  Wu., Parker, McWey & Ledermann

[2]  Jo’rayevna

[3]  Richards

[4]  Barnard

[5]  Huang

[6]  Zeng

یافته‌های تحقیق

 

از 364 پاسخگوی مورد بررسی در این پژوهش برحسب جنسیت 2/52 درصد (190 نفر) زن و 8/47 درصد (160 نفر) مرد بوده‌اند. بر حسب سن 9/23 درصد (87 نفر) 35 سال و کمتر و 1/76 درصد (277 نفر) 35 سال به بالا سن داشته­اند. برحسب مقطع تحصیلی حدود 5 درصد دیپلم (19 نفر) 5/8 درصد فوق دیپلم (نفر33) 5/48 درصد لیسانس (186نفر) ، 25 درصد (96 نفر) فوق­لیسانس و 13 درصد (30 نفر) دکتری بوده­اند.

قبل از تجزیه و تحلیل داده­ها، پیش­فرض­های آزمون بررسی شد. نتایج آزمون نرمال بودن متغیرها بر اساس آزمون کلموگرف اسمیرنوف نشان داد که متغیرهای تحقیق دارای توزیع نرمال است، پس جهت آزمون فرضیه از آزمون همبستگی پیرسان و رگرسیون خطی چندگانه استفاده ‌شده است. نتایج ضریب همبستگی در جدول 1 ارائه شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (1) ضرایب همبستگی متغیرهای سرمایه فرهنگی و  سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی

متغیرها	سرمایه فرهنگی	سرمایه روان‌شناختی	خانواده متعالی
سرمایه فرهنگی	1
سرمایه روان‌شناختی	491/0*	1
خانواده متعالی	439/0*	487/0*	1

 

 

بر اساس جدول شماره 1، بین متغیرهای پژوهش همبستگی معنی­داری وجود دارد. تحليل واريانس مدل رگرسيون رابطه بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی در جدول 2 ارائه شده است.

 

جدول (2) تحليل واريانس مدل رگرسيون رابطه بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی

منبع تغييرات	مجموع ‌مربعات	درجه آزادي	ميانگين‌ مربعات	R	R2adj	مقدارF	sig
رگرسيون	618/38	2	309/19	538/0	290/0	068/81	001/0
باقی‌مانده	559/94	381	238/0
جمع	117/133	383	-

 

بر اساس جدول شماره 2، با توجه به این‌که ‌مقدار p محاسبه ‌شده از آزمون (001/0) كمتر از سطح معني‌دار 05/0 است، لذا در اين سطح، H0 رد می‌شود و در نتیجه مدل رگرسيون خطي معني‌دار است، يعني بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی رابطه خطی معني‌داري وجود دارد. ضریب همبستگی چندگانه 538/0= rاست که نشان‌دهنده میزان رابطه هم‌زمان سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی است و با توجه به این­که سطح معنی‌داری برابر 000/0 و کوچک‌تر از سطح 05/0= α است؛ بنابراین این رابطه معنی‌دار است. با توجه به اين­که مقدار R2adj (تعدیل‌شدهR2)، برابر با 290/0 است، پس متغیرهای وارد شده در اين مدل 290/0 واریانس خانواده متعالی را تبيين می‌کنند. ضرايب مدل رگرسيون رابطه بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی در جدول 3 ارائه شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (3) ضرايب مدل رگرسيون رابطه بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی

متغير	برآوردB	خطاي معيار	برآورد استاندارد β	مقدارt	sig
ثابت	339/1	199/0	-	732/6	001/0
سرمایه فرهنگی	288/0	053/0	263/0	411/5	001/0
سرمایه روان‌شناختی	366/0	050/0	358/0	380/7	001/0

 

بر اساس جدول شماره 3، با توجه به p مقدار محاسبه ‌شده در آزمون ضرايب مدل رگرسيون H01 (سرمایه فرهنگی)، در سطح 05/0 رد می‌شود، با توجه به مقدار آماره t که برای سرمایه روان‌شناختی برابر 380/7 معنی‌داری 000/0است و با توجه به مقدارβ برای سرمایه فرهنگی که برابر 358/0است که میزان تغییر خانواده متعالی را به ازای یک انحراف معیار تغییر در سرمایه روان‌شناختی را نشان می‌دهد، پس سرمایه روان‌شناختی بهترین پیش‌بینی کننده خانواده متعالی است.

نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد بین سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی رابطه خطی معني‌داري وجود دارد، به‌طوری ‌که سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی به‌ صورت هم‌زمان290/0 واریانس خانواده متعالی را تبيين می‌کنند و سرمایه فرهنگی و سرمایه روان‌شناختی پیش‌بینی کننده خانواده متعالی می‌باشند.

 

نتیجه­گیری

 

این پژوهش با هدف بررسی رابطه خانواده متعالی با سرمایه فرهنگی و روان‌شناختی در خانواده فرهنگیان انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق بین سرمایه فرهنگی با خانواده متعالی ارتباط مثبت و معنی­داری وجود داشت. نتایج این یافته با یافته­های افشار کهن و همکاران (1400) و مفرد نژاد و منادی (1399) همسو بود.

در تبیین این یافته می­توان گفت که افرادی که سرمايه فرهنگی بالاتری دارند، موفقیت بیش­تری کسب می‌کنند. در جوامع امروزی اجتماعی شدن بیش از همه در خانواده رخ می‌دهد و به‌ صورت سلسله پی ‌در پی، رشد و تکامل انسان‌ها را به يک­ديگر مربوط می‌سازد. خانواده نوعی میل به‌اندازه کردن موجوديت اجتماعی انسان به همراه تمامی قدرت‌ها و امتیازات وابسته به آن است که ريشه در راهبردهای بازتولید دارد. خانواده متعالی با رشد اجتماعی اعضای خود می‌تواند در جهت تکامل خود قدم بردارد.» (اسمیت¹ و همکاران، 2019)

«سرمایه فرهنگی آن چیزی است که می­تواند در رفتار تبلور یابد و میزانی از انرژی عاطفی در روابط زناشویی تولید نماید. حال این­که هر کس در روابط زناشویی چه میزان سرمایه فرهنگی به­ عنوان یک منبع مهم در اختیار داشته باشد، می­تواند سطحی از انرژی تولید شده به نوبه خود رضایت و یا عدم رضایت زناشویی را به بار می­آورد و در شکل­گیری خاواده متعالی و رشد یافته نقش دارد.» (مختاری و همکاران، 1395)

تعامل افراد خانواده با محیط‌های اجتماعی، می‌تواند عاملی برای ارتقا سرمایه فرهنگی در خانواده و در محیط اجتماعی آنان باشد. «دموکراسی بی‌شک یکی از متداول‌ترین مفاهیمِ عصری است که ما در آن زندگی می‌کنیم. تقارنی میان دموکراتیزه کردن زندگی شخصی و امکانات دموکراتیكِ نظمِ سیاسی، وجـود دارد. شرط دموکراسی در حوزه خانواده، ممنوعیتِ استفاده از روش‌های اقتدارگرايانه در روابـط خانوادگی است. دموکراتیزه کردن زندگی خانوادگی فرایندی است. دموکراسی در خانواده با مؤلفه‌های اعتقاد به برابری زن و مرد در تصمیم‌گیری، مدارا نسبت به اعضـای خـانواده و اعتقاد به گفتگو و تفاهم تعريف می‌شود.» (آن و وسترن²، ۲۰۱۹).

مصرف فرهنگی صنايع فرهنگی متناسب با نیاز خانواده‌ها، خود، به تولید کالاها و خدمات فرهنگی کمك کرده، می‌توانند باعث افزايش مصرف فرهنگی و در نتیجه انباشتگی جو فرهنگی و تولید سرمایه‌های فرهنگی و بالطبع ارتقا سرمايه فرهنگی در خانواده و جامعه شوند؛ تولید و مصرف فرهنگی خانواده‌ها، می‌تواند به انباشتگی جو فرهنگی در خانواده کمك نموده و درنتیجه ارتقا سرمايه فرهنگی خانواده را فراهم سازد. خانواده در اکولوژی فرهنگی خاص که برگرفته از فرهنگ جاری آن ملت است، زندگی می‌کند. در اين جو فرهنگی، وجود امکانات و منابع فرهنگی، يکی از جایگاه‌هایی است که می‌تواند اطلاعات فرهنگی اجتماعی خانواده را تأمین نمايد؛ امکانات فرهنگی ذخاير فرهنگی هستند که می‌توانند به ‌صورت سرمایه‌های ملموس میراث فرهنگی، آثار فرهنگی عینیت يافته، تولیدات نهادینه ‌شده، موزه، کتاب‌خانه، تئاتر يا غیرملموس، سرمایه‌های تجسم‌یافته، نگرش و عقاید، باورها، ارزش‌ها برای تولید سرمايه فرهنگی در هویت‌بخشی افراد به­کار روند. «با افزايش میزان دسترسی به امکانات فرهنگی، می‌توان افراد را در معرض بارش اطلاعات فرهنگی قرارداد که در ارتقاء سرمايه فرهنگی خانواده مؤثر هست.» (افشار کهن و همکاران، 1400)

دیگر یافته این تحقیق نشان داد که سرمایه روان‌شناختی با خانواده متعالی ارتباط مثبت و معنی­داری وجود داشت. نتایج این یافته با یافته­های فرهادی و غلام نظری (1400) و عجم و داوری (1397) همسو بود.

در تبیین این یافته می­توان گفت که با رشد و افزایش مؤلفه‌ها و ابعاد سرمایه روان‌شناختی، خانواده متعالی نیز تحقق می‌یابد. «وقتی‌که باور فرد به توانایی‌هایش برای دستیابی به موفقیت بالا باشد، در دنبال کردن اهداف پشتکار بالایی داشته باشد، اسناد مثبت درباره خود ایجاد کرده باشد و تاب‌آوری خود را در برابر مشکلات تقویت کرده باشد؛ در امور خانواده متعالی موفقیت بیش­تری به دست می‌آورد و از خانواده متعالی بالایی هم برخوردار خواهد بود.» (اسباری³ و همکاران، 2021)

سرمایه روان‌شناختی، جنبه‌های مثبت زندگی آدمی را در برمی‌گیرد. وقتی‌که فردی به‌عنوان فراگیر سرمایه روان‌شناختی بالایی باشد درک او از خودش بالا خواهد بود، برای رسیدن به موقعیت معین هدف از پیش تعیین‌شده خواهد داشت و در برابر مشکلات خانوادگی پایدار خواهد بود و همین ویژگی‌ها باعث تقویت خانواده متعالی خواهد شد.» (فرهادی و غلام نظری، 1400)

سرمايه­هاي رواني موجب می­شود زوجين با مشكلات و استرس­های زندگي زناشويي خود مقابله سازنده­اي داشته باشد و كمتر در معرض آشفتگي­هاي رواني و هيجاني، ارتباطي با همسر خود قرار مي­گيرد، لذا اين زوج­ها در شرايط سخت و استرس­زا تغييرات کارآمد و مقتضي در ابعاد مختلف در خود، زندگي و اهداف ايجاد مي­نمايند و کمتر دچار فشار رواني و تنش دروني مي­شوند، در نتيجه به دنبال کاهش استرس ادراک شده و  مديريت مناسب چالش­هاي پيش­رو، از سطح صميميت بالايي می­توانند برخوردار باشند، چرا که گذر از استرس­هاي زندگي به کمک زوج­ها براي هم ديگر نوعي احساس حمايت شدگي از طرف همسر را در پي خواهد داشت که صميمت زوج­ها را افزايش مي­دهد و موجب رشد افراد در خانواده می­شود.» (دیرزیت و پاتپاس⁴، 2022)

از جمله محدودیت‌های پژوهش حاضر عدم همکاری خانواده‌ها در پاسخگویی به پرسش­نامه‌ها با توجه به نیاز پژوهش با حجم نمونه 384 بود. از محدودیت دیگر عدم بررسی سایر متغیر مؤثر و مرتبط با خانواده متعالی و مشکلات در دسترسی به نمونه واقعی از کل جامعه خانواده‌ها مواجه بود. هم­چنین برای جمع‌آوری نمرات «خانواده متعالی» از ابزار محقق‌ساخته استفاده شد که نداشتن گزارش تحلیل عاملی این مقیاس دیگر محدودیت این تحقیق بود. محدودیت دیگر عدم بررسی تأثیر متغیرهای جمعیت‌شناختی در مدل رگرسیون بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده پژوهش پیشنهاد می‌شود روان­شناسان و مشاوران مراكز مشاوره وابسته به سازمان‌های مختلف به جهت شناخت بهتر خانواده متعالی به مبحث سرمايه فرهنگی و روان­شناختي آن­ها توجه ويژه داشته و در قالب جلسات مشاوره و كارگاه‌های گروهي به تشريح مولفه‌هاي سرمايه فرهنگی و روان­شناختي و راه‌هاي افزايش آن­ها به منظور تحكيم بنیان خانواده بپردازند. پیشنهاد می‌شود که تدابیر آموزشی و مدیریتی اتخاذ شود؛ که زمینه رشد سرمایه فرهنگی و ابعاد آن در جامعه فراهم شود تا با رشد سرمایه فرهنگی کل جامعه زمینه رشد و تعالی خانواده متعالی فراهم شود؛ و هم­چنین رشد سرمایه روان‌شناختی و ابعاد آن زمینه شکوفا شدن همه استعدادهای خانواده فراهم آید؛ و هر چه خانواده متعالی‌تر شود جامعه نیز از رشد و تعالی بهتری برخوردار می‌شود؛ و با ارتقاء خانواده متعالی با بالا رفتن سرمایه روان‌شناختی و فرهنگی جامعه ایرانی اسلامی بسیاری از نابهنجاری‌های درون خانه کاهش یابد در نتیجه امنیت جامعه به سمت پایداری پیش می‌رود. بسیاری از مشکلات حوزه قضایی و انتظامی کاهش می‌یابد. پیشنهاد می‌شود که پژوهش‌هایی انجام شود که دیگر ابعاد و مؤلفه‌های اثرگذار بر خانواده متعالی مورد تحقیق قرار گیرد. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های بعدی سایر متغیرهای مرتبط با خانواده متعالی مورد بررسی قرار گیرد. هم­چنین با استفاده از دیگر ابزارها معتبر و نمونه‌های مختلف به ‌دقت و تعمیم­دهی نتایج افزود.

 

 

 

 

 

 

 

---

[1]  Smith

[2]  An & Western

[3]  Asbari

[4]  Dirzyte & Patapas

 

سپاسگزاری

این مقاله استخراج شده از رساله دکتری نویسنده اول در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان است. بدین‌وسیله از تمامی استادان، مشاوران و مسئولین محترم دانشگاه آزاد اسلامی کرمان و دانشگاه شهید باهنر کرمان و خانواده فرهنگیان صمیمانه قدردانی می‌شود.

مشارکت نویسندگان

میزان مشارکت همه نویسندگان در نگارش مقاله یکسان بوده ­است.

تعارض منافع

هیچ‌گونه تعارض منافع توسط نویسندگان بیان نشده است.

 

 

References

Afshar Kohan, J., Balali, I., & Sadri, A. (2021). Investigating the Mechanism of the Effects of Cultural and Economic Capital of Couples on Family Stability. Journal Of Social Sciences, 18(1), 58-29.

Afshar Kohan, J., Balali, I., & Sadri, A. (2021). Investigating the Mechanism of the Effects of Cultural and Economic Capital of Couples on Family Stability. Journal Of Social Sciences, 18(1), 58-29.

Ajam, A. A., davari, S. (1397). The Relationship between Psychological Capital and Academic Welfare of Students of Nursing Faculty of Gonabad University of Medical Sciences. Iranian Nursing Scientific Association, 4 (4), 53-58.

An, W., & Western, B. (2019). Social capital in the creation of cultural capital: Family structure, neighborhood cohesion, and extracurricular participation. Social science research, 81, 192-208.

Asbari, M., Prasetya, A. B., Santoso, P. B., & Purwanto, A. (2021). From creativity to innovation: The role of female employees’ psychological capital. International Journal of Social and Management Studies, 2(2), 66-77.

Barnard, M. (2022). Cultural capital in non-white majority schools: a critical exploration of cultural ethos and pedagogy. Critical Studies in Education, 63(3), 387-402.

 Dirzyte, A., & Patapas, A. (2022). Positive Organizational Practices, Life Satisfaction, and Psychological Capital in the Public and Private Sectors. Sustainability, 14 (2), 488-497.

Farhadi, S., & GHolam Nazari, H. (2021). The prediction of the psychological burden of Corona-virus on women in the family during the quarantine: The role of problem-solving styles and psychological capital. Journal of Applied Family Therapy, 2(1), 46-64.

Ghadimi Nouran, M., & Younesi, J. (1395). Construction and Validation the Psychological Capital Scale and its relation to Psychological Well-being. Quarterly of Educational Measurement, 7(25), 159-186.

Goudarzi, M., & Rezaie, S. (1400). The effectiveness of Iranian Islamic lifestyle on cohesion, marital satisfaction and family mental health Staff of Kermanshah University of Medical Sciences in the Corona crisis. Islamic-Iranian Family Studies Journal, 1(2), 56-71.

Hoseiny, M., Mahmoodi, A., & Maredpour, A.(1399). Survey Relationship of Psychological Capital with Marital Intimacy of Married Students the Mediating Role of Social Welfare. Armaghane-danesh, 24(3), 388-400.

Huang, S. S., Yu, Z., Shao, Y., Yu, M., & Li, Z. (2020). Relative effects of human capital, social capital and psychological capital on hotel employees’ job performance. International journal of contemporary hospitality management.

Jo’rayevna, K. M. (2022). A Healthy Child is the Key to a Happy Family. Miasto Przyszłości, 24, 374-376.

Koranian, F., Arefi, M., & Amiri, H. (1401). A comparison of the effectiveness of Bowenian family therapy and acceptance and commitment based therapy on differentiation of mothers with one child. Islamic- Iranian Family Studies Journal, 1 (4), 31-44.

Mofradnejad, N., & Monadi, M. (1400). The relationship of psychological capital and cultural capital with domestic violence in married women. Women and Family Studies, 8(1), 189-213.

Mokhtari, M., Ahmadi, S., & Hojjatinia, M. (1395). Investigating Marital Satisfaction of Women and its Relationship with Couples' Cultural Capital. Journal of Family Research, 12(4), 555-574.

Rezaei, M., Hoveida, R., & Samavatian, H. (2015). Concept of psychological empowerment and its relationship with psychological capital among teachers. New Educational Approaches , 10(1), 67-82.

Richards, B. N. (2022). Help-seeking behaviors as cultural capital: Cultural guides and the transition from high school to college among low-income first generation students. Social Problems, 69(1), 241-260.

Saei, A., Tashvigh, F., & Rezaee, M. (1394). Studying the relationship between family, school and student cultural capital Academic success of pre-university Meraks female students. Social Sciences, 22(69), 258-293.

Shah Hosseini, S; Jamali, A (1403). Identifying and prioritizing the components of human capital education based on the 2014 vision. Journal of Management and Sustainable Development Studies. 13(1), 95-114.

Smith, R., Spaaij, R., & McDonald, B. (2019). Migrant integration and cultural capital in the context of sport and physical activity: A systematic review. Journal of International Migration and Integration, 20(3), 851-868.

Tohidi Persia and Farhadi Farhad. (1401). Investigating the effect of authentic leadership and work participation on employees' turnover intention with the moderating role of job satisfaction (case study: Shahrekord Labor Cooperative and Social Welfare Department). Scientific Journal of Modern Research Approaches to Management and Accounting, 6(22), 745-757.

 Wu, Q., Parker, M. L., McWey, L. M., & Ledermann, T. (2021). Couple satisfaction, depressive symptoms, and the therapeutic alliance: A systemic perspective. Family process, 60(2), 393-408.

Zaghian, I.., & Zaraeei, H. (1401). The role of the Islamic family lifestyle in the realization of the Iranian Islamic model of progress. Islamic- Iranian Family Studies Journal, 1(4), 1-18.

Zeng, K., Li, Y., & Yang, R. (2022). The mediation role of psychological capital between family relationship and antenatal depressive symptoms among women with advanced maternal age: a cross sectional study. BMC Pregnancy and Childbirth, 22(1), 1-9.

Zoghi, L., Fatholahzadeh, M., & Solgi, M. (1401). Exploring the Effect of lived experience of the Iranian-Islamic lifestyle on the emotional atmosphere of the family from the perspective of young married women. Islamic-Iranian Family Studies Journal, 1(4), 42-57.

 

 

 

 

 

---