The Idea of Iranshahri in the Ilkhanid Era: The Role of Iranian Ministers and courtiers

Subject Areas : The Journal of Islamic History and Civilisation

فهیمه مخبر دزفولی ¹ , fatemehsadat hoseynitabar ² , Younes Farahmand ³

1 - Associate Professor, Department of History and Archaeology, Islamic Azad University, SR.C., Tehran, Iran.
2 - PhD Student in History and Civilization of Islamic Nations, Islamic Azad University, SR.C., Tehran, Iran
3 - Department of History and Archaeology, SR.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran.

Received: 2024-10-06 Accepted : 2025-06-09 Published : 2025-06-21

Keywords: Iranshahri thought, Ilkhanate period, Iranian identity under the Mongols, Iranian ministers in the Mongol era. ,

Abstract :

This article examines the role of Iranian ministers and in promoting and preserving the idea of Iranshahr during the Ilkhanate period. The establishment of the Mongol Ilkhanate within territories roughly corresponding to those of the Sasanian Empire provided an opportunity for the revival of Iran's name, identity, and culture. With the spread of Iranian bureaucracy in the Mongol court, Iranian viziers and administrators found a valuable chance to revive Iranian cultural traditions. By reviving and emphasizing the use of the name "Iran" and addressing the Ilkhans with titles such as "Shahanshah" (King of Kings) and "Padishah-e Iran (King of Iran), they reconnected with their historical and cultural past, revitalizing the Iranshahri idea. This idea emphasized principles such as territorial unity, the interconnection of religion and politics, the establishment of order and security, and a focus on justice. Iranian ministers in the Ilkhanate court encouraged the rulers to uphold justice, maintain social order, and strive for geographical cohesion, thereby preserving Iranian identity in a new framework. Prominent Iranian viziers such as Khwaja Rashid al-Din Fazlullah and ‘Ata-Malik Juvayni played a crucial role in safeguarding elements of the Iranshahri thought through historical writings, efforts in Iran's reconstruction, and defending the land against external threats

References:

ابن بطوطه (1337). سفرنامه. ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اشرف، احمد (1399). هویت ایرانی از دوران باستان تا پهلوی. ترجمه حمید احمدی، تهران : نی.
اصفهانیان، داوود (1369). خاندان جوینی در دستگاه ایلخانی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 134، صص 12- 28.
اللهیاری، فریدون (1393). «فرایند تاریخی تشکیل حکومت ایلخانی و ایرانمداری هلاکوخان». تاریخنامه ایران بعد از اسلام. س 5، ش 9، صص 1- 23.
بارتولد، واسیلی (1358). خلیفه و سلطان و مختصری درباره برمکیان، ترجمه ایزدی سیروس، تهران: امیرکبیر.
بایمات‌اوف، لقمان (1383). «ضدیت دو تمایل سیاسی- اجتماعی در دولت مغول (بررسی موردی عملکرد محمود یلواج)». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره‌های 81 و 82 و 83، صص 148- 151.
بروکلمان، کارل (1346). تاریخ ملل و دول اسلامی. ترجمه جزایری هادی، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بیانی، شیرین (1389). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران.تهران: سمت.
تاریخ شاهی قراختائیان کرمان، (1355)، مجهول المولف، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی،تهران:بنیاد فرهنگ ایران.
ترابی طباطبایی، سید جمال (1351). رسم الخط اویغوری و سیری در سکه شناسی. تبریز: موزه آذربایجان.
جعفری، جعفربن محمد، بی تا. تاریخ یزد،بی جا، بی نا
جوینی، عطاملک محمد (1385). تاریخ جهانگشای جوینی. به‌کوشش محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
حافظ ابرو (1317). مجمع التواریخ. به‌کوشش خانبابا بیانی، تهران: علمی.
دریایی، تورج (1397). «ایرانیت در دوران باستان: نظریه سرزمین مقدس ایرانشهر». بخارا. ش 125، صص 99- 108.
دوستخواه، جلیل (1373). «هویت ایرانی: وهم یا واقعیت». ایران نامه. ش47، صص 509- 520.
رجب‌زاده، هاشم (1355). آیین کشورداری در وزارت رشیدالدین فضل‌لله همدانی.تهران : توس.
شیبانی، حمید (1397). «ایران نامی کهن ماندگار؛ از ساسانیان تا ایلخانیان». فرانما. تابستان، ش 3، صص 1- 13.
قادری، حاتم و رستم وندی، تقی (1385). «اندیشه ایران شهری(مختصات و مولفه های مفهوم)»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا. ش 59، صص 123- 148.
قزوینی محمد (1332). بیست مقاله قزوینی. به‌کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران : کتابفروشی ابن سینا.
کراوولسکی دوروتیا (1378). «احیای نام ایران در عهد ایلخانان مغول»، ترجمه علی بهرامیان. تاریخ روابط خارجی. س اول، ش 1، صص 1- 16.
گروسه، رنه (1365). امپراطوری صحرانوردان. ترجمه میکده عبدالحسین، تهران : علمی و فرهنگی.
متینی، جلال (1371). «ایران در گذشت روزگاران (ایران در دوران اسلامی)». ایران‌شناسی. تابستان، ش14، صص 233- 268.
مجتبایی فتح‌الله (1352). شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان. تهران : انجمن فرهنگ ایران باستان.
مستوفی، حمدلله (1364). تاریخ گزیده، به‌کوشش نوایی عبدالحسین، تهران: امیر کبیر.
منشی کرمانی، ناصرالدین (1338). نسائم الاسحار من لطائم الاخبار (تاریخ وزرا)، به‌کوشش میرجلال‌الدین محدث ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
نصر،سید حسین (1393).علم وتمدن در اسلام. ترجمه احمد آرام،تهران: علمی و فرهنگی.
نظام الملک، ابوعلی حسن بن علی (1344). سیاست‌نامه. به‌کوشش مرتضی مدرسی چهاردهی، تهران: زوار.
وصاف الحضره (1338). تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار. محمد مهدی ارباب اصفهانی، تهران: ابن سینا.
هروی،سیف بن محمدبن یعقوب(1383).تاریخنامه هرات. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: اساطیر.
همپتن،جین(1380).فلسفه سیاسی. ترجمه خشایاردیهیمی،تهران:طرح نو
رشیدالدین فضل‌الله (1373). جامع التواریخ. به‌کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: البرز.
رشیدالدین فضل الله(1394) جامع التواریخ.به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران:مرکز پژوهشی میراث مکتوب. ج 1.
رشیدالدین فضل‌الله (1358ش). سوانح الافکار رشیدی. به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
رشیدالدین فضل‌الله (1364ق). مکاتبات رشیدی، به‌کوشش محمد شفیع، لاهور: سلسله نشریات کلیه پنجاب.
رشیدالدین فضل‌الله (1358ق). تاریخ مبارک غازانی: داستان‌ غازان‌ خان‌. به‌کوشش کارل یان، هارتفورد: استفن اوستين.
رشیدالدین فضل الله (1362). جامع التواریخ. به کوشش احمد آتش،تهران: دنیای کتاب
یزدانی، سهراب و شمس، اسماعیل (1384). «بررسی مفهوم ایران زمین و نقش آن در علت وجودی دولت - ملت ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی (برنامه‌ریزی و آمایش فضا)، بهار، دوره نهم، شماره 1، صص 77- 96.
Mackenzie, D. N. (1998). ĒRĀN, ĒRĀNŠAHR. Encyclopædia Iranica. Vol. VIII, Fasc. 5.