Interfrence of lambsquarters (Chenopodium album) with medicinal plant, parsley (Petroselinum sativum L.)

Subject Areas : Plant physiology

Sara Ghorbanihashli ¹ , Marjan Diyanat ² , مرضیه قنبری ³

1 - Ms. Student, Department of Agricultural Sciences and Food Industries, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 -
3 - هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

Received: 2025-07-07 Accepted : 2025-08-25 Published : 2025-09-08

Keywords: Catalase enzyme, density, percentage of essential oil, phenol ,

Abstract :

In order to investigate the effect of density and time of emergence of lambsquarters (Chenopodium album) on parsley, a factorial experiment was conducted in the form of a Completely Randomized Design with three replications in the greenhouse of Damavand in 2023. The experimental treatments include different levels of time of emergence (7 days before parsley sprouting, at the same time (0), 7, 14 and 21 days after parsley sprouting) and plant density of lambsquarters (zero, 1 and 2 plants in the pot). The results showed that the highest shoot fresh weight (20.00 g) and yield (192.31 g m^-2) were related to the 21 day emergence time, and with increasing leek density from one to two plants, these indices decreased, such that the lowest shoot fresh weight (6.33 g) and yield (60.90 g m^-2) were related to the 7 days early emergence treatment of leek with a density of 2 plants per pot. Lambsquarters had a strong competitive effect on parsley, increasing the activity of catalase and superoxide dismutase enzymes, soluble sugar, total phenols and flavonoids, and antioxidant activity. With delayed weed emergence compared to parsley, the percentage of essential oil showed an increasing trend, from 0.62% under intense competition to 0.98% if weed emergence occurred 21 days later. Lambsquarters has a high competitive ability with parsley and the early emergence of this weed severely reduced the growth of parsley. Therefore, the early cultivation of parsley prevents the reduction of its quantitative and qualitative yield by lambsquarters.

References:

Abu Zeid, E.N. and Balba, L.K. 2006. Seedling growth and yield quality of Valeriana officinalis affected by simulated sorghum (Sorghum bicolor) as a weed. Egyptian Journal of Applied Sciences, 33: 102-112.
Akhavan Sales, M. and Moshfeghi, N. 2008. Seed dormancy breaking in lambsquarters (Chenopodium album). Research Report in Agronomy, Birjand University, Iran. Arnon, A. N. (1967). Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23:112-121.
Arnon, A.N. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23: 112-121.
Bazr Afshan, F., Mousavinia, H., Moezzi, A., Seyadat S.A., and Hamidi, R. 2011. The effect of different densities of wild mustard (Sinapis arvensis L.) on the yield and yield components of winter wheat (Triticum aestivum L.). Weed Research, 2(1): 15-29.
Beretta, G., Granata, P., Ferrero, M., Orioli, M. and Facino, R. 2005. Standardization of an- tioxidant properties of honey by a combination of spectrophotometric/ fluorimetric assays and chemometrics. Analitica Chimica Acta, 533: 185-191.
Cakmak, I. and Marschner, H. 1992. Manesium deficiency and high light Inensity enhance activities of superoxide dismutase, ascrobate peroxidase, and glutatione reductase in bean leaves. Plant Physiology, 98(4): 1222-7
Chang, C., Yang, M., Wen, H. and Chern, J. 2002. Estimation of Total Flavonoid Content in Propolis by Two Complementary Colorimetric Methods. Food and Drug Analysis, 10: 178-182.
Coşkun, O.F., Gündüz, Y.F., Toprak, S. and Mavi, K. 2023. Molecular characterization of some parsley (Petroselinum crispum Mill.) genotypes. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28 (1): 236-244.
Daizy, R.B., Lavanya, K., Singh, H.P., and Kohli, R.K. 2007. Phenolic allelochemicals released by Chenopodium murale affect the growth nodulation and macromolecule content in chickpea and pea. Plant Growth Regulation, 51: 119-128.
Diyanat, M., and Baziar, S. 2021. Weed control on growth, yield, and physicochemical properties of tarragon. International Journal of Vegetable Science, 27(2): 144-156.
Eidi, A., Eidi, M., and Badiei, L. 1999. Investigation of the analgesic effect of alcoholic extract of parsley leaves (Petroselinum crispum L.) in adult male laboratory mice. Medical Sciences, 3: 181-184.
Fathi, A. 2013. Integrated management of weed control in wheat with dual-purpose herbicides. Agricultural Engineering and Natural Resources Organization of the Islamic Republic of Iran, 11 (43): 31-36.
Ghatari, A.S. and Roozbahani, A. 2015. Chemical and mechanical weed control methods and their effects on photosynthetic pigments and grain yield of kidney bean. Journal of Crop Ecophysiology, 9 (3): 461-476.
Giannopolitis, C.N. and Ries, S.K. 1977. Superoxide dismutases I. occurrence in higher plants. Plant Physiology, 59(2): 309-14.
Gressel, J. 2020. Perspective: present pesticide discovery paradigms promote the evolution of resistance – learn from nature and prioritize multitarget site inhibitor design. Pest Managemeny Science, 76: 421–425.
HAB. 2018. Petroselinum crispum convar. Crispum. In: Homöopathisches Arzneibuch 2018, Loseblattsammlung. Deutscher Apotheker Verlag, Stuttgart

Ibrahim, R., Ujalan, R., and Ali, I. 2006. Evaluation of interference among some dominant weeds and fennel (Foeniculun vulgare) at Izmir region. African Journal of Medicinal Plant Research, 5(1): 8-13.
Le, T.H., Jia, W., Cho, K.M., Khaitov, B. and Park, K.W. 2019. A review on the status of exotic weed (Chenopodium album L.) in Korea and methods to control. Weed Turfgrass Science, 8: 187–197.
Li, Y., Cui, Z., Ni, Y., Zheng, M., Yang, D. and Jin, M. 2016. Plant density effect on grain number and weight of two winter wheat cultivars at different spikelet and grain positions. Plos One, 11 (5): 1-15.
Lopez, M.G., Sanchez-Mendoza, I.R. and Ochoa-Alejo, N. 1999. Comparative study of volatile components and fatty acids of plants and in vitro cultures of parsley Petroselinum crispum (Mill) nym ex hill. Journal of Agriculture Food Chemistry, 47: 3292- 3296.
Madhumitha, G. and Saral, A. 2009. Free radical scavenging assay of Thevetia Neriifolia Leaf Extracts. Asian Journal of Chemistry, 21: 2468–2470.
Mirshekari, B. 2010. Efficiency of experimental competition models for simulating the performance of sugar beet (Beta vulgaris L.) in interaction with Amaranthus retroflexus L. Iranian Journal of Sugar Beet, 24 (2): 73-91.
Mohler, C.L., Teasdale, J.R. and DiTommaso, A, 2021, Manage Weeds on Your Farm A Guide to Ecological Strategies. College Park, MD: Sustainable Agriculture Research and Education. 416 p
Naseri, R., Fasihi, Kh., Hatami, A., and Poursiahbidi, M.M. 2010. Effect of planting pattern on yield, yield components, oil and protein contents in winter safflower cv. Sina under rainfed conditions. Iranian Journal of Crop Sciences, 12 (3): 227-238.
Naseri, R., Soleymanifard, A., Khoshkhabar, H., Miraei, A. and Nazaralizadeh, K. 2012. Effect of plant density on grain yield, yield components and associated traits of three dueum wheat cultivars in western Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4 (2): 79-85.
Nazari, A.J., Alizade, H.M., Rahimian, M.H., Mousavi, S.K. and Sohilnejad, A. 2010. Seed dormancy and emergence pattern of ground cherry (Physalis divaricate L.) in sugar beet and wheat farms of Alashthar. Journal of Sugar Beet, 26: 127-138.
Nedelcheva, A., Dogan, Y., Obratov-Petkovic, D. and Padure, I.M. 2011. The traditional use of plants for handicrafts in southeastern Europe. Humman Ecology, 39: 813–828.
O’Donovan, J.T., Harker, K.N., Clayton, G.W. and Hall, L.M. 2000. Wild oat (Avena fatua) interference in barley (Hordeum vulgare) is influenced by barley variety and seeding rate. Weed Technology, 14: 624–629.
Ogg, A.G. 1981. Weed control in radish and dill grown for seed. In: Proceedings of the 31st Annual Conference of the Washington State Weed Association, November 1981, Yakima, Washington, pp. 13-16 (Ed.H. Ramsey). Yakima, Washington: Washington State Weed Association.
Páez Jerez, P.G., Hill, J.G.., Pereyra, E.J.G., Vera, P.M. and Teresa, M. 2022. The role of genetically engineered soybean and Amaranthus weeds on biological and reproductive parameters of Spodoptera cosmioides (Lepidoptera: Noctuidae). Pest Management Science; Lugar: LOndres; Año, 2502-2511.
Reinhardt Piskackova, T.A., Reberg-Horton, S.C., Richardson, R.J., Jennings KM, Franca, L., Young, B.G. and Leon, R.G. 2021. Windows of action for controlling Palmer amaranth (Amaranthus palmeri) using emergence and phenology models. Weed Research, 61:188–198.
Royal, S.S., Break, B.J. and Calvin, D. L. 1997. Common cocklebur (Xanthium strumarium) interference with peanut (Arachis hypogaea). Weed Science, 45: 38-43.
Storkey, J., Helps, J., Hull. R., Milne, A.E. and Metcalfe, H. 2021. Defining integrated weed management: a novel conceptual framework for models. Agronomy, 11:747
Teasdale, J.R. and Cavigelli, M.A. 2010. Subplots facilitate assessment of corn yield losses from weed competition in a long-term systems experiment. Agronomy for Sustainable Development, 30: 445-453.
Van Roekel, R.J. and Coulte, J.A. 2011. Agronomic responses of corn to planting date and plant density. Agronomy Journal, 103: 1414–1422.
Vashghani Farahani, M., Vegan, C., Najafi, H. and Sasanfar, H. 2012. Studying the effect of reduced dose of imazethapyr in different phenological stages of soybean on the weed Xanthium strumarium. Iranian Journal of Weed Science, 18: 17-26.
Zimdahl, R.L. 2018. Fundamentals of weed science. 5th ed. Cambridge, MA: Academic. 760 p

Full-Text:



واحد گرمسار

گیاه و زیست فناوری ایران Iranian Journal of Plant & Biotechnology (IJPB)

 

نوع مقاله: پژوهشی

 

تداخل علف‏هرز سلمه‏تره (Chenopodium album) با گیاه جعفری (Petroselinum sativum L.)

سارا قربانی‌هشلی1، مرجان دیانت (نویسنده مسئول)2* و مرضیه قنبری‌جهرمی3

1- دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،  [e-mail]

2- دانشیار، گروه علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، [e-mail]

3- استادیار گروه علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، [e-mail]

تاریخ دریافت: تیر 1404     تاریخ پذیرش: شهریور 1404

Interfrence of Chenopodium album with parsley plant (Petroselinum sativum L.)

Sara Ghorbanihashli1, Marjan Diyanat (Corresponding author)2* and Marzieh Ghanbari jahromi3

1-       Ms.Sc  Student,  Department of Agricultural Science and Engineering, SR. C., Islamic Azad University, Tehran, Iran, [e-mail]

2-       Associate Professor,  Department of Agricultural Science and Engineering, SR. C., Islamic Azad University, Tehran, Iran, [e-mail]    

3-       Assistant Professor,  Department of Agricultural Science and Engineering, SR. C., Islamic Azad University, Tehran, Iran, [e-mail]

Received: July 2025        Accepted: September 2025

چکیده به­منظور بررسی اثر تراکم و زمان سبز شدن علف­هرز سلمه­تره بر گیاه دارویی جعفری، آزمایشی به­صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی با سه تكرار در دماوند در سال 1402 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح زمان سبز شدن علف‏هرز سلمه‏تره (7 روز پیش از سبز شدن جعفری، همزمان، 7، 14 و 21 روز پس از سبز شدن جعفری) و تراکم بوته سلمه‏تره (صفر، 1 و 2 بوته در گلدان) بود. نتایج نشان داد که در حضور سلمه تره، بیشترین وزن تر اندام هوایی (00/20 گرم) و عملکرد (31/192 گرم در متر مربع) مربوط به زمان سبز شدن 21 روز بود و با افزایش تراکم سلمه تره از یک به دو بوته این شاخص­ها کاهش یافت به گونه­ای که کمترین وزن تر اندام هوایی (33/6 گرم) و عملکرد (90/60 گرم در متر مربع) مربوط به تیمار 7 روز سبز شدن زودتر سلمه‏تره با تراکم 2 عدد درگلدان بود. سلمه‏تره اثر رقابت شدیدی روی گیاه جعفری داشته به­گونه­ای که فعالیت آنزیم‏های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز، میزان قند محلول، فنل و فلاونوئید کل و نیز فعالیت آنتی‏اکسیدانی را افزایش داد. با تاخیر در سبز شدن علف‏هرز نسبت به جعفری، درصد اسانس روند افزایشی نشان داد به طوری که از 62/0 درصد به 98/0 درصد در تیمار سبز شدن 21 روز دیرتر علف‏هرز رسید. سلمه‏تره توان رقابتی بالا با گیاه جعفری داشته و سبز شدن زودتر این علف‏هرز شدیدا رشد جعفری را کاهش داد، بنابراین کشت زود هنگام گیاه جعفری مانع کاهش عملکرد کمی و کیفی آن توسط سلمه­تره می‌شود. کلمات ﮐﻠﯿﺪی: آنزیم کاتالاز، تراکم، درصد اسانس، فنل فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران  تابستان 1404، دوره 20، شماره 2، صص 84-73

Abstract In order to investigate the effect of density and time of emergence of lambsquarters (Chenopodium album) on parsley, a factorial experiment was conducted in the form of a Completely Randomized Design with three replications in the greenhouse of Damavand in 2023. The experimental treatments include different levels of time of emergence (7 days before parsley sprouting, at the same time (0), 7, 14 and 21 days after parsley sprouting) and plant density of lambsquarters (zero, 1 and 2 plants in the pot). The results showed that the highest shoot fresh weight (20.00 g) and yield (192.31 g m-2) were related to the 21 day emergence time, and with increasing leek density from one to two plants, these indices decreased, such that the lowest shoot fresh weight (6.33 g) and yield (60.90 g m-2) were related to the 7 days early emergence treatment of leek with a density of 2 plants per pot. Lambsquarters had a strong competitive effect on parsley, increasing the activity of catalase and superoxide dismutase enzymes, soluble sugar, total phenols and flavonoids, and antioxidant activity. With delayed weed emergence compared to parsley, the percentage of essential oil showed an increasing trend, from 0.62% under intense competition to 0.98% if weed emergence occurred 21 days later. Lambsquarters has a high competitive ability with parsley and the early emergence of this weed severely reduced the growth of parsley. Therefore, the early cultivation of parsley prevents the reduction of its quantitative and qualitative yield by lambsquarters. Key words: Catalase enzyme, Density, Percentage of essential oil, Phenol Iranian Journal of Plant & Biotechnology Summer 2025, Vol 20, No 2, Pp 73-84

 

 

مقدمه و کلیات

گیاه جعفری (Petroselinum sativum L.) به‌صورت خودرو از زمان‏های خیلی قدیم (بیش از 2000 سال پیش) در سواحل دریای مدیترانه (احتمالا جنوب شرقی اروپا و غرب آسیا) می‏رویید و از این مناطق به سایر کشورهای دیگر برده شد. جعفری به طور وسیعی در کشورهای آسیایی کشت می‏گردد (Marthe, 2020). جعفری دارای ویتامین‏های A، B و C عناصر معدنی مختلف از جمله آهن بوده و مصارف فراوانی در تهیه اغذیه دارد که از این نظر در اغلب نواحی پرورش می‏یابد (Marthe, 2020). اولین جزء مهم موجود در جعفری، روغن‌های فرار می‌باشند. از ترکیبات مهم این گروه می‌توان به میریستیسین (myristicin)، لیمونن (limonene)، آلفا توجن (alpha-thujene) و اوژنول (eugenol) اشاره کرد. جعفری، یکی از سبزی‏ها برگی فصل سرد می‏باشد. این سبزی‌ را نه ‌تنها به صورت تازه خوری بلکه به خاطر عطر و طعم مطبوعش به‌صورت پخته در انواع و اقسام غذاها مورد استفاده قرارمی‌دهند (Coşkun et al., 2023). جعفری به صورت خام و پخته شده به مقدار زیاد در تهیه بسیاری از غذاها مصرف می‏شود. یکی از دلایل مصرف آن وجود بتاکاروتن و ویتامین C است. مقدار کاروتن از 60-30 میلی‏گرم در کیلوگرم متفاوت است. جعفری علاوه بر استفاده در تهیه غذا به عنوان تزیین کننده غذا نیز مورد استفاده قرار می‏گیرد (HAB, 2018). سلمه­تره (Chenopodium album) از جمله علف‏های‏هرز زمین‏های زراعی در سراسر مناطق معتدله است و در تمام دنیا (به جز مناطقی که شرایط سخت و بیابانی دارند) وجود دارد. سلمه‏تره در عرض جغرافیایی 5 درجه شمالی تا 50 درجه جنوبی و تا ارتفاع 3600 متر از سطح دریا رشد می‏کند (Nedelcheva et al., 2011). سلمه‏تره می‏تواند میزبان بیماری ساق سیاه و شانکر ساقه در مزرعه سیب­زمینی باشد. در مزرعه چغندرقند هم می‏تواند میزبان ویروس پیچیدگی برگ باشد، همچنین یک گیاه میزبان برگ‏خوار چغندرقند می‏باشد (Gressel, 2020). تداخل علف‏های‏هرز با گیاهان اصلی از راه تسخیر و مصرف منابع مورد نیاز رشد مانند نور، آب و مواد غذایی موجب کاهش رشد و عملکرد گیاهان شده بنابراین حضور علف‏های‏هرز یکی از مهمترین عامل‏های محدود کننده عملکرد گیاهان به حساب می‏آید (Teasdale et al., 2010). رقابت در یک نظام زراعي به گونه و تراكم گياه زراعي و علف­هرز، زمان جوانه­زني و سرعت رشد گياهان بستگي دارد. بنابراين تنها توجه به رابطه تراكم علف­هرز و عملكرد گياه زراعي براي قضاوت در مورد واكنش دو گونه رقيب كافي نيست، بلكه باید به زمان سبز شدن علف­هرز نسبت به گياه زراعي نيز توجه شود (Mohler et al., 2021; Zimdahl, 2018; Reinhardt Piskackova et al., 2021 ). محققان دریافتند که در تراکم معینی از یولاف وحشی (Avena fatua L.) هر اندازه این علف‏هرز نسبت به گیاه اصلی زودتر سبز شود، درصد افت عملکرد گندم و جو کاهش می‏یابد و متناسب با سبز شدن تاخیری علف‏هرز، درصد کاهش عملکرد به تدریج کمتر می‏شود (O’Donovan et al., 2000)، چنین نتیجه‏ای در ذرت (Zea mays) نیز مشاهده شد (Van Roekel and Coulte, 2011). بعضی از محققان عامل زمان جوانه­زني علف­هاي­هرز را در پيش­بيني كاهش عملكرد گياهان زراعي مهم­تر از عامل تراكم معرفي كردند (;  et al., 2022; Storkey et al., 2021 Páez Jerez). در تحقیقی سبز شدن همزمان دو بوته تاج خروس (Amaranthus terroflexus) در هر متر از ردیف کاشت سویا، 5/13 درصد کاهش عملکرد دانه را موجب شد، در حالی­که با تاخیر در سبز شدن تاج خروس تا مرحله ظهور دومین و سومین برگ سه برگچه‏ای سویا (Glycine max L.)، کاهش عملکردی مشاهده نگردید (Royal et al., 1997). به منظور مطالعه اثر تراکم و زمان سبز شدن علف‏هرز تاج خروس بر عملکرد چغندرقند (Beta vulgaris L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل ترکیب 5 سطح تراکم تاج خروس (1، 4، 8، 12 و 16 بوته در هر متر از ردیف) در چهار سطح زمان نسبی سبز شدن تاج خروس (همزمان، 10، 20 و 30 روز پس از سبز شدن چغندرقند) همراه با تیمار شاهد عاری از علف‏هرز بود. نتایج نشان داد با افزایش تراکم و سبز شدن زودتر علف‏هرز، شاخص سطح برگ چغندرقند کاهش یافت که البته تأثیر تراکم علف‏هرز مهم‏تر بود. حضور تمام فصل 16 بوته تاج خروس در هر متر از ردیف، عملکرد ریشه چغندرقند را در مقایسه با شاهد 23 درصد کاهش داد (Mirshekari, 2010). تراکم دو بوته در مترمربع عروسک پشت پرده یک ساله، 34 درصد به مزارع چغندرقند خسارت وارد می‏کند. این علف‏هرز زمانی که چغندرقند در مرحله دو برگی است سبز می‏شود و اندازه گیری در آخر فصل نشان داد که تا فاصله 50 سانتی‏متری روی بوته چغندرقند تاثیر معنی‏دار داشت (Naseri et al., 2010). هدف از این تحقیق تعیین درجه خسارت علف‏هرز سلمه‏تره در رقابت با گیاه جعفری طی فصل رشد و تأثیر زمان نسبی سبز شدن و تراکم سلمه‏تره بر عملكرد، رنگریزه­های فتوسنتزی و فعالیت­های آنتی­اکسیدانی گیاه جعفری بود.

فرآیند پژوهش

این آزمایش به‌منظور بررسی تداخل علف‏هرز سلمه‏تره (Chenopodium album) با گیاه دارویی جعفری (Petroselinum sativum L.) در بهار و تابستان 1402 به­صورت گلخانه‏ای در گلخانه آموزشی در آموزشکده فنی و حرفه‏ای پسران دماوند انجام شد. دمای روزانه گلخانه 2±27 درجه سانتی‏گراد و دمای شبانه 2±24 درجه سانتی­گراد و رطوبت 60-50 درصد بود. کنترل دما به وسیله دماسنج و دمانگار متصل به هیتر انجام شد. بذر گیاه جعفری از شرکت پاکان بذر تهیه گردید. تحقیق به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. بذور در گلخانه در سینی نشا کاشته شدند. فاکتور اول زمان سبز شدن سلمه‏تره شامل 1- 7 روز پیش از سبز شدن جعفری، 2- همزمان، 3- 7 روز پس از سبز شدن، 4- 14 روز پس از سبز شدن و 5- 21 روز پس از سبز شدن جعفری و فاکتور دوم تراکم بوته سلمه‏تره شامل 1- صفر (شاهد)، 2- یک بوته و 3- دو بوته در گلدان بود. در این تحقیق از گلدان‏های پلاستیكی با گنجایش 6 کیلوگرم خاك و با قطر دهانه 22 که با 5 کیلوگرم خاك پر شد، استفاده گردید. پس از رشد گیاه و رسیدن به مرحله 4 تا 6 برگی، گیاهچه به گلدان­ها منتقل و در گلخانه با کنترل شرایط محیطی رشد کردند. برای شكستن خواب بذر سلمه‏تره از اسید جیبرلیك 100 میلی­گرم در لیتر به مدت 48 ساعت استفاده شد (Akhavan Sales and Moshfeghi, 2008). بذور سلمه‏تره که خواب آن‏ها شكسته شده بود، در سینی کاشت کاشته شده و گیاهچه‏های 2 تا 4 برگی آن در زمان‏های مورد نظر به گلدان‏ها انتقال داده شدند. اندازه‏گیری صفات آزمایشگاهی در آزمایشگاه صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور انجام شد. جهت اندازه‏گیری وزن تر، یک گیاه از هر گلدان را از سطح خاك (محل طوقه) قطع نموده و پس از انتقال به آزمایشگاه وزن تر آن‏ها اندازه‏گیری شد. عملکرد گیاه جعفری در واحد سطح بر حسب عملکرد هر گلدان محاسبه گردید. عملکرد در متر مربع= وزن خشک بوته در هر گلدان × 25 (به طوری که در هر متر مربع 25 گلدان قرار بگیرد). برای سنجش میزان رنگیزه­های گیاهی از نیم گرم از ماده گیاهی در هاون چینی ریخته، سپس با استفاده از نیتروژن مایع خرد و به خوبی له شد. ۲۰ میلی­لیتر استن 80 درصد به نمونه اضافه، سپس در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت6000 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه قرار گرفت. عصاره جدا شده فوقانی حاصل از سانتریفیوژ به بالن شیشه­ای منتقل شد. مقداری از نمونه داخل بالن، در کووت اسپکتروفتومتر ریخته و سپس به طور جداگانه در طول موج­های 663 نانومتر برای کلروفیل a و ۶۴۵ نانومتر برای کلروفیل b و 470 برای کارتنوئیدها توسط اسپکتروفتومتر مدل Visible/UV-45 Lambda مقدار جذب قرائت شد. در نهایت با استفاده از فرمول­های زیر میزان کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها بر حسب میلی‏گرم بر گرم وزن تر نمونه به دست آمد (Arnon, 1967).

Chlorophyll a = (19.3×A663 - 0.86×A645) V/100W

Chlorophyll b = (19.3×A645 - 3.6×A663) V/100W

Carotenoides = 100(A470) - 3.27(mg chl. a) - 104(mg chl. b)/227

V= حجم محلول صاف شده (محلول فوقانی حاصل از سانتریفیوژ)، A= جذب نور در طول موج­های 663، 645 و 470 نانومتر وW= وزن تر نمونه بر حسب گرم است.

برای ارزیابی میزان فعالیت آنزیم کاتالاز از روش Cakmak and Marschner (1992) با اندکی تغییر استفاده شد فعالیت آنزیم سوپر اكسید دیسموتاز از طریق اندازه­گیری توانایی آن در جلوگیری از احیای نوری نیتروبلو تترازولیوم كلراید (NBT) با تغییرات جزئی در روشGiannopolitis and Ries  (1977) سنجش شد. برای اندازه‏گیری میزان فنول کل پس از عصاره‏گیری متانولی، عصاره‏های حاصل پس از صاف شدن با دستگاه تبخیرکننده چرخان با دمای 40 درجه سانتی‎گراد تغلیظ و میزان ترکیب‏های فنلی موجود در عصاره میوه این گیاه از طریق رنگ‏سنجی به روش فولین ـ سیوکالتو مورد بررسی قرارگرفت (Bazr Afshan et al., 2011). از روش رنگ‏سنجی کلرید آلومینیوم برای تعیین مقدار فلاونوئیدها استفاده شد (Cakmak and Marschner, 1992). برای اندازه‏گیری میزان فعالیت آنتی‏اکسیدانی، از رادیکال آزاد DPPH (2,2-Diphenyl- Picryl- Hydrazyl) استفاده شد. ابتدا عصاره‏های متانولی نمونه گیاهی در غلظت‏های متفاوت 6-10×5  الی6-10×5 میلی­گرم در 100 متانول خالص تهیه گردید. سپس مخلوطی به نسبت 1:1 از محلول (8  میلی­گرم در 100) DPPH و عصاره‏های گیاهی با غلظت‏های متفاوت تهیه شد. جذب نمونه‏ها بعد از 30 دقیقه در دمای آزمایشگاه در 517 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر مدل Visible/UV-45 Lambda اندازه‏گیری شد. درصد مهار رادیکال آزاد DPPH نمونه‏ها با استفاده از رابطه زیر به دست آمد. R%=AD–AS/AD×100

R%: درصد مهار، AD: جذب DPPH در 517 نانومتر و AS: جذب نمونه‏ها در 517 نانومتر بود.

برای مقایسه فعالیت عصاره‏ها از پارامتر IC50 (غلظتی از عصاره که 50 درصد رادیکال‌های آزاد را مهار می‏کند) استفاده شد (Madhumitha and Saral, 2009). برای اندازه­گیری درصد اسانس تقطیر با آب و به کمک دستگاه اسانس­گیری کلونجر صورت گرفت. مقدار 100 گرم نمونه برگی از هر تیمار که خشک شده و سپس با آسیاب شدن مختصر، درون بالن شیشه­ای دستگاه تقطیر ریخته شد. سپس به محتویات داخل بالن 1000 میلی­لیتر آب مقطر اضافه شده به مقداری که سطح گیاه را کاملاً بپوشاند. مدت زمان اسانس­گیری 3 ساعت بود. بازده اسانس به صورت درصد تعیین گردید.

پیش از هر گونه اقدام جهت انجام محاسبات آماری روی داده­ها، نخست با استفاده از نرم­افزار Minitab نرمال بودن داده­ها مورد ارزیابی قرارگرفت. در مرحله بعد تجزیه واریانس انجام شده و پس از آن میانگین صفات مورد مطالعه با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد مورد مقایسه (نرم‌افزار SAS نسخه 4/9) قرارگرفت. رسم نمودارها نیز توسط نرم­افزار Excel صورت پذیرفت.

نتایج و بحث

نتایج تجزیه واریانس داده‏ها نشان داد اثر اصلی زمان سبز شدن و تراکم سلمه‏تره بر وزن ترم اندام هوایی، عملکرد، میزان کلروفیل a، b و کل و کاروتنوئید در سطح احتمال یک درصد معنی‏دار بود. اثر متقابل آنها نیز بر صفات نامبرده به جزء کلروفیل a معنی­دار بود (جدول 1). 

 

جدول 1- تجزیه واریانس صفات وزن تر اندام هوایی، عملکرد، میزان کلروفیل a، b و کل و کاروتنوئید گیاه جعفری

Table 1- Analysis of variance of shoot fresh weight, yield, chlorophyll a, b content, total and carotenoid content of parsley plant

منابع تغییرات	درجه آزادی	میانگین مربعات
		وزن تر اندام هوایی	عملکرد		کلروفیل a	کلروفیل b	کلروفیل کل	کاروتئونید
زمان سبز شدن	4	**70/90	**28/8385		**66/0	**05/1	**32/3	**04/1
تراکم سلمه‏تره	2	**87/482	**56/44644		**41/2	**29/4	**24/13	**37/3
زمان سبز شدن × تراکم سلمه‏تره	8	**37/6	**65/588		ns02/0	**11/0	**24/0	**04/0
خطاء	30	58/1	85/145		02/0	02/0	02/0	01/0
ضریب تغییرات (درصد)	-	53/8	53/8		96/2	77/5	07/2	02/5

**، * و ns به ترتیب نشان دهنده تفاوت معنی­دار در سطح احتمال یک درصد، پنج درصد و عدم تفاوت معنی­دار

 

مقایسه میانگین­ها نشان داد که در حضور سلمه­تره، بیشترین میزان وزن تر اندام هوایی (00/20 گرم) و عملکرد (31/192 گرم در متر مربع) مربوط به زمان سبز شدن 21 روز بود و با افزایش تراکم سلمه تره از یک به دو بوته این شاخص­ها کاهش یافت به گونه­ای که کمترین وزن تر اندام هوایی (33/6 گرم) و عملکرد (90/60 گرم در متر مربع) مربوط به تیمار 7 روز سبز شدن زودتر سلمه‏تره با تراکم 2 عدد در گلدان بود (جدول 2). دلیل کاهش رشد رویشی گیاه جعفری با افزایش تراکم گیاهی، رقابت بین بوته­های مجاور در جذب رطوبت و مواد غذایی و وجود اثرات متقابل بین صفات مورد مطالعه از جمله ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی است (Naseri et al., 2012). دوره رویش شود که خود می‏تواند کاهش میزان رنگیزه‏های فتوسنتزی، افزایش مصرف انرژی گیاه و کاهش عملکرد را در برداشته باشد (Li et al., 2016).  

 

جدول 2- مقایسه میانگین صفات وزن تر اندام هوایی، عملکرد، میزان کلروفیل b، کل و کاروتنوئید گیاه جعفری تحت تاثیر اثر متقابل زمان سبز شدن و تراکم سلمه تره

Table 2- Mean comparison of shoot fresh weight, yield, chlorophyll b, total and carotenoid content of parsley plant under the interaction effect of emergence time and lambsquarters density

زمان سبز شدن سلمه­تره (روز)	تراکم سلمه‏تره (عدد بوته)	وزن تر اندام هوایی	عملکرد (گرم در مترمربع)	کلروفیل b (میلی‌گرم بر گرم وزن تر)	کلروفیل کل (میلی‌گرم بر گرم وزن تر)	کاروتنوئید (میلی‌گرم بر گرم وزن تر)	آنزیم کاتالاز (واحد آنزیمی در میلی‌گرم پروتئین)	سوپر اکسید دیسموتاز (واحد آنزیمی در میلی‌گرم پروتئین)
7-	1	33/8 e	13/80 g	73/1 h	01/6 e	78/2ab	34/0 a	03/5 a b
	2	33/6 f	90/60 h	58/1 h	67/5 f	98/2 a	36/0 a	33/5 a
0	1	33/10 de	36/99 f	00/2 f	52/6 cd	50/2 c	31/0 b	42/4 bc
	2	00/9 e	54/86 fg	80/1 g	15/6 d	62/2 bc	33/0 ab	58/4 b
7	1	33/13 c	21/128 c	60/2 b	48/7 ab	12/2 e	25/0 bc	50/3 f
	2	67/10 de	56/102 e	10/2 f	65/6 c	40/2 d	29/0 b	28/4 c
14	1	33/15 b	44/147 b	65/2 b	55/7 ab	00/2 e	23/0 c	27/3 f
	2	33/11 d	97/108 de	13/2 d	82/6 h	32/2 de	28/0 b	93/3 d
21	1	00/20 a	31/192 a	08/3 a	27/8 a	60/1 f	19/0 d	57/2 g
	2	67/11 d	18/112 d	43/2 c	15/7b	18/2 e	26/0 bc	63/3 e

اعداد دارای حروف مشابه در هر ستون اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند (LSD= 0.05)

 

 

پژوهشگران کاهش عملکرد در تراکم های زیادتر گیاهی را به کم شدن نفوذ تابش فعال به درون سایه انداز گیاهی، کاهش سرعت رشد گیاه و کاهش فتوسنتز در گیاه نسبت داده­اند (Naseri et al., 2012). گزارش شده که رقابت علف­های هرز باعث کاهش عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی ترخون (Artemisia dracunculus L.) و کاهش 50 درصدی عملکرد اسانس شد (Diyanat and Baziar, 2021). سبز شدن زودتر سلمه­تره باعث کاهش میزان کلروفیل گیاه جعفری شد.

 

شکل 1- مقایسه میانگین میزان کلروفیل a برگ گیاه جعفری تحت اثر اصلی زمان سبز شدن سلمه‏تره (راست) و تراکم آن (چپ)

Fig 1- Mean comparison of chlorophyll a content of parsley leaves under the main effect of time of emergence of lambsquarters (right) and its density (left)

 

 

نتایج مقایسه میانگین‏ها گویای این است که کمترین مقدار عددی کلروفیل a (46/4 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) در تیمار سبز شدن 7 روز زودتر این علف­هرز مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیل a (27/5 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) مربوط به تیمار تراکم سلمه‏تره صفر بود (شکل 1). در حضور سلمه­تره بیشترین میزان کلروفیل b (98/2 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) در تیمار 21 روز سبز شدن دیرتر و تراکم یک عدد بوته سلمه‏تره و کمترین آن (73/1 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) در تیمار 7 روز سبز شدن زودتر مشاهده شد (جدول 2). گزارش شده که كلروفيل برگ­هاي رازيانه (Foeniculum vulgare) بر اثر حضور علف­هاي­هرز كاهش یافت (Ebrahim et al., 2006). بیشترین میزان کلروفیل کل (27/8 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) مربوط به تیمار 21 روز سبز شدن دیرتر و تراکم یک عدد بوته سلمه‏تره در گلدان بود (جدول 2). بیشترین میزان کاروتنوئید (98/2 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) مربوط به تیمار 7 روز سبز شدن دیرتر سلمه­تره با تراکم سلمه‏تره 2 عدد در گلدان و کمترین آن (60/1 میلی‏گرم بر گرم وزن تر) مربوط به 21 روز سبز شدن دیرتر بود (جدول 2). بر اساس یافته‏های حاصل از تحقیق حاضر تاخیر در زمان سبز شدن سلمه‏تره و نیز کاهش تراکم آن منجر به تولید رنگیزه‏های فتوسنتزی بیشتر در گیاه جعفری دارویی گردید. اثر اصلی آرایش‏های مختلف کاشت و تراکم گیاهی بر محصول، عمدتا به علت تفاوت در چگونگی انرژِی تابشی خورشید است و افزایش جذب تابش خورشیدی منجر به افزایش کارایی و میزان فتوسنتز با سنتز رنگدانه‏های فتوسنتزی درون گیاه و در نهایت افزایش تولید و عملکرد گیاه خواهد شد (Naseri et al., 2010). میزان کلروفیل در گیاه به قابلیت دسترسی نیتروژن خاك و توانایی جذب نیتروژن توسط گیاه وابسته است پس با کاهش رقابت بین گیاه زراعی و علف‏هرز میزان نیتروژن بیشتری در اختیار گیاه اصلی قرار گرفته و کلروفیل برگ افزایش می‏یابد که این امر با نتایج سایر محققین همخوانی دارد (Ghatari and Roozbahani, 2015). مقدار زیادی از کلروفیل b برداشت کننده نور در فتوسیستم II قرار دارد، پژوهشگران بیان می‏دارند که در شرایط تنش، کمپلکس­های برداشت کننده نور بیشتر آسیب می‏بینند که باعث کاهش شدید کلروفیل در کلروپلاست تحت تنش های محیطی خواهد بود، کاهش شدت نور باعث کاهش مقدار نیتروژن در برگ می‏شود پس با کاهش رقابت بین علف‏هرز و گیاه زراعی میزان نور قابل دسترس برای گیاه زراعی افزایش می‏یابد، لذا با افزایش نور مقدار نیتروژن نیز افزایش یافته و در نتیجه مقدار کلروفیل برگ نیز افزایش می‏یابد (Ghatari and Roozbahani, 2015). همانطور که جدول 3 نشان می­دهد اثرات ساده زمان سبز شدن و تراکم سلمه­تره بر فعالیت آنزیم­های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز، فنل کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی­اکسیدانی و درصد اسانس معنی­دار بود. اثرات متقابل آنها نیز بر کلیه صفات نامبرده به جزء درصد اسانس معنی­دار بود. بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (36/0 واحد آنزیمی در میلی‏گرم پروتئین) مربوط به تیمار 7 روز سبز شدن زودتر سلمه­تره بود که بین دو تراکم آن تفاوت معنی­داری وجود نداشت (جدول 4). سبز شدن زودتر علف­هرز منجر به افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز شد بنابراین بیشترین میزان فعالیت این آنزیم (33/5 واحد آنزیمی در میلی‌گرم پروتئین) در تیمار 7 روز سبز شدن زودتر با تراکم دو عدد سلمه‏تره در گلدان مشاهده شد (جدول 4).

 

 

جدول 3- تجزیه واریانس صفات فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، فنل کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و درصد اسانس گیاه جعفری

Table 3- Analysis of variance of catalase and superoxide dismutase enzyme activity, total phenols, total flavonoids, antioxidant activity and percentage of parsley essential oil

منابع تغییر	درجه آزادی	میانگین مربعات
		کاتالاز	سوپر اکسید دیسموتاز	فنل کل	فلاونوئید کل	فعالیت آنتی‏اکسیدانی	درصد اسانس
زمان سبز شدن	4	**02/0	**90/3	**47/672	**90/431	**31/570	**18/0
تراکم سلمه‏تره	2	**05/0	**16/12	**69/2372	**17/1496	**09/2127	**45/0
زمان سبز شدن × تراکم سلمه‏تره	8	**001/0	**31/0	**38/42	**29/31	**81/27	ns009/0
خطاء	30	0001/0	03/0	36/4	38/3	58/8	005/0
ضریب تغییرات (درصد)	-	44/4	58/4	64/4	94/4	40/4	71/8

**، * و ns به ترتیب نشان دهنده تفاوت معنی­دار در سطح احتمال یک درصد، پنج درصد و عدم تفاوت معنی­دار

 

در این مطالعه مشاهده شد که سبز شدن زودتر سلمه‏تره و تراکم بالاتر آن میزان فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانی را افزایش داد که خود بیانگر اعمال تنش به گیاه جعفری به واسطه حضور گیاه سلمه‏تره می‏باشد (جدول 4). در تحقیقی مشاهده شد که میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و سوپراکسیداز دیسموتاز به دلیل توان رقابتی با علف‏های‏هرز افزایش یافت (Fathi, 2013). در یک مزرعه آلوده جنبه‏های مختلفی از اثرات رقابتی شامل رقابت درون گونه­ای بین بوته‏های گیاه زراعی، رقابت برون گونه­ای بین گیاه اصلی و علف‏هرز، رقابت برون گونه­ای بین چند گونه علف‏هرز و رقابت درون گونه­ای بین بوته‏های یک گونه علف‏هرز می‏باشد. حضور علف‏های‏هرز به دلیل رقابت شدید برای دریافت منابع رشد در مزرعه گندم باعث سنتز و فعالیت بیشتر آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانی و در نتیجه مصرف انرژی بیشتر جهت تحمل رقابت و کاهش عملکرد گیاه گردید (بذرافشان و همکاران، 1390). در این تحقیق مشاهده شد که با سبز شدن زودتر سلمه‏تره سنتز ترکیبات پلی‏فنولی و فعالیت آنتی‏اکسیدانی گیاه دارویی جعفری افزایش یافت. بیشترین میزان فنل کل (33/56 میلی‏گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک) و فلاونوئید کل (50/47 میلی‏گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک) مربوط به تیمار 7 روز سبز شدن زودتر سلمه‌تره بود (جدول 4).

 

 

جدول 3- مقایسه میانگین صفات فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی­اکسیدانی گیاه جعفری تحت تاثیر اثرمتقابل زمان سبز شدن و تراکم سلمه­تره

Table 3- Mean comparison of catalase and superoxide dismutase enzyme activity, total phenol, total flavonoid and antioxidant activity of parsley plant under the interaction effect of emergence time and lambsquarters density

زمان سبز شدن سلمه­تره (روز)	تراکم سلمه‏تره (عدد بوته)	آنزیم کاتالاز (واحد آنزیمی در میلی‌گرم پروتئین)	آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (واحد آنزیمی در میلی‌گرم پروتئین)	فنل کل (میلی‏گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک)	فلاونوئید کل (میلی‏گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک)	آنتی­اکسیدانی (درصد)
7-	1	34/0 ab	03/5 b	33/56 a	50/47 a	33/76 a
	2	36/0 a	33/5 a	33/43 c	17/35 bc	67/65 c
0	1	31/0 c	42/4 cd	67/49 b	83/40 b	33/69 b
	2	33/0 bc	58/4 c	33/40 h	50/32 c	00/61 fg
7	1	25/0 fg	50/3 f	33/46 bc	83/37 bc	67/67 bc
	2	29/0 d	28/4 d	67/34 d	00/30 c	67/57 d
14	1	23/0 f	27/3 d	67/31 de	67/26 cd	67/54 de
	2	28/0 de	93/3 e	00/30 de	00/26 cd	33/52 e
	1	19/0 g	57/2 h	67/27 e	67/22 d	67/50 ef
	2	26/0 ef	63/3 f	33/21 f	67/18 e	33/44 f

اعداد دارای حروف مشابه در هر ستون اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند (LSD= 0.05)

 

سبز شدن دیرتر علف­هرز منجر به کاهش فعالیت آنتی­اکسیدانی شد و کمترین فعالیت (33/44 درصد) مربوط به تیمار 21 روز سبز شدن دیرتر سلمه­تره و تراکم دو بوته سلمه‌تره در گلدان بود (جدول 4). ترکیبات پلی فنولی نقش مهمی در تغییر شیمی خاک خواهند داشت به طوری که بر pH، ماده آلی، تجمع مواد غذایی در خاک و جذب آن تاثیر می‏گذارند (Vashghani Farahani et al., 2012). در این تحقیق مشاهده شد که با سبز شدن زودتر سلمه‏تره و تراکم بیشتر آن سنتز ترکیبات پلی‏فنولی و فعالیت آنتی‏اکسیدانی گیاه دارویی جعفری افزایش یافت. در این شرایط تیماری چون رقابت میان جعفری و سلمه‏تره بیشتر بود ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی بیشتری در گیاه تولید شد تا بتواند نسبت به تنش ایجاد شده توسط گیاه رقیب مقاومت بیشتری داشته باشد. این ترکیبات در شرایط کمبود جذب نیتروژن در گیاه اقدام به بلوکه نمودن پروتئین می‏نمایند و سطح آماده‏سازی کاهش می‏یابد تا گیاه به شرایط رقابتی موجود سازگار شود (Daizy et al., 2007). با تاخیر در سبز شدن علف‏هرز نسبت به جعفری، درصد اسانس روند افزایشی نشان داد به طوری که از 62/0 درصد در شرایط رقابت شدید به 98/0 درصد در صورت سبز شدن 21 روز دیرتر علف‏هرز رسید و تفاوت معنی­داری بین سبز شدن همزمان و سبز شدن 7 روز زودتر سلمه­تره وجود نداشت (شکل 2). افزایش تراکم سلمه‏تره منجر به کاهش درصد اسانس گیاه جعفری شد (شکل 2). با افزایش تراکم کاشت سطح بیوماس در مترمربع افزایش پیدا می‏کند، لذا رقابت برای دستیابی به مواد فتوسنتزی جهت سنتز متابولیت‏های ثانویه از جمله اسانس افزایش یافته و مواد فتوسنتزی کمتری به سنتز آن اختصاص می‏یابد و در نهایت کاهش درصد اسانس دیده می‏شود. این امر با پژوهشی که در خصوص اثر رقابت علف‏هرز شبیه‏سازی شده سورگوم با گیاه دارویی سنبل‏الطیب (Valeriana officinalis) در محدوده تراکم 15-3 بوته علف‏هرز در هر مترمربع از کرت مطابقت دارد (Abu Zeid and Balba, 2006).

 

 

شکل 2- مقایسه میانگین درصد اسانس جعفری تحت تاثیرزمان سبز شدن سلمه­تره (راست) و تراکم آن (چپ)

Fig 2 – Mean comparison of parsley essential oil under the influence of emergence time of lambsquarters (right) and its density (left)

نتیجه‌گیری کلی

 

نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد تمامی صفات مورد مطالعه تحت اثرات زمان سبز شدن و تراکم علف‏هرز سلمه‏تره قرارگرفتند. در حضور سلمه­تره، بیشترین میزان وزن تر اندام هوایی (00/20 گرم) و عملکرد گیاه جعفری (31/192 گرم در متر مربع) مربوط به زمان سبز شدن 21 روز بود و با افزایش تراکم سلمه­تره از یک به دو بوته این شاخص­ها کاهش یافت. در این تحقیق مشاهده شد که با سبز شدن زودتر سلمه‏تره و تراکم بیشتر آن سنتز ترکیبات پلی‏فنلی و فعالیت آنتی‏اکسیدانی گیاه دارویی جعفری افزایش یافت. در این شرایط تیماری چون رقابت میان جعفری و سلمه‏تره بیشتر بود، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بیشتری در گیاه تولید شد تا بتواند نسبت به تنش ایجاد شده توسط گیاه رقیب مقاومت بیشتری داشته باشد.

منابع

1)       Abu Zeid, E.N. and L.K, Balba. 2006. Seedling growth and yield quality of Valeriana officinalis affected by simulated sorghum (Sorghum bicolor) as a weed. Egyptian Journal of Applied Sciences, 33: 102-112.

2)       Akhavan Sales, M. and N, Moshfeghi. 2008. Seed dormancy breaking in lambsquarters (Chenopodium album). Research Report in Agronomy, Birjand University, Iran. Arnon, A.N. (1967). Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23: 112-121.

3)       Arnon, A.N. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23: 112-121.

4)       Bazr Afshan, F., Mousavinia, H., Moezzi, A., Seyadat S.A. and R, Hamidi. 2011. The effect of different densities of wild mustard (Sinapis arvensis L.) on the yield and yield components of winter wheat (Triticum aestivum L.). Weed Research, 2(1): 15-29.

5)       Beretta, G., Granata, P., Ferrero, M., Orioli, M. and R, Facino. 2005. Standardization of an- tioxidant properties of honey by a combination of spectrophotometric/ fluorimetric assays and chemometrics. Analitica Chimica Acta, 533: 185-191.

6)       Cakmak, I. and H, Marschner. 1992. Manesium deficiency and high light Inensity enhance activities of superoxide dismutase, ascrobate peroxidase, and glutatione reductase in bean leaves. Plant Physiology, 98(4): 1222-7

7)       Chang, C., Yang, M., Wen, H. and J, Chern. 2002. Estimation of Total Flavonoid Content in Propolis by Two Complementary Colorimetric Methods. Food and Drug Analysis, 10: 178-182.

8)       Coşkun, O.F., Gündüz, Y.F., Toprak, S. and K, Mavi. 2023. Molecular characterization of some parsley (Petroselinum crispum Mill.) genotypes. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28 (1): 236-244.

9)       Daizy, R.B., Lavanya, K., Singh, H.P. and R.K, Kohli. 2007. Phenolic allelochemicals released by Chenopodium murale affect the growth nodulation and macromolecule content in chickpea and pea. Plant Growth Regulation, 51: 119-128.

10)       Diyanat, M. and S, Baziar. 2021. Weed control on growth, yield, and physicochemical properties of tarragon. International Journal of Vegetable Science, 27(2): 144-156.

11)       Fathi, A. 2013. Integrated management of weed control in wheat with dual-purpose herbicides. Agricultural Engineering and Natural Resources Organization of the Islamic Republic of Iran, 11 (43): 31-36.

12)       Ghatari, A.S. and A, Roozbahani. 2015. Chemical and mechanical weed control methods and their effects on photosynthetic pigments and grain yield of kidney bean. Journal of Crop Ecophysiology, 9 (3): 461-476.

13)       Giannopolitis, C.N. and S.K, Ries. 1977. Superoxide dismutases I. occurrence in higher plants. Plant Physiology, 59(2): 309-14.

14)       Gressel, J. 2020. Perspective: present pesticide discovery paradigms promote the evolution of resistance – learn from nature and prioritize multitarget site inhibitor design. Pest Managemeny Science, 76: 421–425. 

15)       HAB. 2018. Petroselinum crispum convar. Crispum. In: Homöopathisches Arzneibuch 2018, Loseblattsammlung. Deutscher Apotheker Verlag, Stuttgart.

16)       Ibrahim, R., Ujalan, R. and I, Ali. 2006. Evaluation of interference among some dominant weeds and fennel (Foeniculun vulgare) at Izmir region. African Journal of Medicinal Plant Research, 5(1): 8-13.

17)       Le, T.H., Jia, W., Cho, K.M., Khaitov, B. and K.W, Park. 2019. A review on the status of exotic weed (Chenopodium album L.) in Korea and methods to control. Weed Turfgrass Science, 8: 187–197.

18)       Li, Y., Cui, Z., Ni, Y., Zheng, M., Yang, D. and M, Jin. 2016. Plant density effect on grain number and weight of two winter wheat cultivars at different spikelet and grain positions. Plos One, 11 (5): 1-15.

19)       Lopez, M.G., Sanchez-Mendoza, I.R. and N, Ochoa-Alejo. 1999. Comparative study of volatile components and fatty acids of plants and in vitro cultures of parsley Petroselinum crispum (Mill) nym ex hill. Journal of Agriculture Food Chemistry, 47: 3292- 3296.

20)       Madhumitha, G. and A, Saral. 2009. Free radical scavenging assay of Thevetia Neriifolia Leaf Extracts. Asian Journal of Chemistry, 21: 2468–2470.

21)       Marthe, F. 2020. Petroselinum crispum Mill. Nyman Parsley. In: Medicinal, Aromatic and Stimulant Plants. pp. 435-466. Springer, Cham.

22)       Mirshekari, B. 2010. Efficiency of experimental competition models for simulating the performance of sugar beet (Beta vulgaris L.) in interaction with Amaranthus retroflexus L. Iranian Journal of Sugar Beet, 24 (2): 73-91.

23)       Mohler, C.L., Teasdale, J.R. and A, DiTommaso. 2021. Manage Weeds on Your Farm A Guide to Ecological Strategies. College Park, MD: Sustainable Agriculture Research and Education. 416 p

24)       Naseri, R., Fasihi, Kh., Hatami, A. and M.M, Poursiahbidi. 2010. Effect of planting pattern on yield, yield components, oil and protein contents in winter safflower cv. Sina under rainfed conditions. Iranian Journal of Crop Sciences, 12 (3): 227-238.

25)       Naseri, R., Soleymanifard, A., Khoshkhabar, H., Miraei, A. and K, Nazaralizadeh. 2012. Effect of plant density on grain yield, yield components and associated traits of three dueum wheat cultivars in western Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4 (2): 79-85.

26)       Nazari, A.J., Alizade, H.M., Rahimian, M.H., Mousavi, S.K. and A, Sohilnejad. 2010. Seed dormancy and emergence pattern of ground cherry (Physalis divaricate L.) in sugar beet and wheat farms of Alashthar. Journal of Sugar Beet, 26: 127-138.

27)       Nedelcheva, A., Dogan, Y., Obratov-Petkovic, D. and I.M, Padure. 2011. The traditional use of plants for handicrafts in southeastern Europe. Humman Ecology, 39: 813–828. 

28)       O’Donovan, J.T., Harker, K.N., Clayton, G.W. and L.M, Hall. 2000. Wild oat (Avena fatua) interference in barley (Hordeum vulgare) is influenced by barley variety and seeding rate. Weed Technology, 14: 624–629.

29)       Páez Jerez, P.G., Hill, J.G., Pereyra, E.J.G., Vera, P.M. and M, Teresa. 2022. The role of genetically engineered soybean and Amaranthus weeds on biological and reproductive parameters of Spodoptera cosmioides (Lepidoptera: Noctuidae). Pest Management Science; Lugar: LOndres; Año, 2502-2511.

30)       Reinhardt Piskackova, T.A., Reberg-Horton, S.C., Richardson, R.J., Jennings KM, Franca, L., Young, B.G. and R.G, Leon. 2021. Windows of action for controlling Palmer amaranth (Amaranthus palmeri) using emergence and phenology models. Weed Research, 61:188–198.

31)       Royal, S.S., Break, B.J. and D.L, Calvin. 1997. Common cocklebur (Xanthium strumarium) interference with peanut (Arachis hypogaea). Weed Science, 45: 38-43.

32)       Storkey, J., Helps, J., Hull. R., Milne, A.E. and H, Metcalfe. 2021. Defining integrated weed management: a novel conceptual framework for models. Agronomy, 11:747

33)       Teasdale, J.R. and M.A, Cavigelli. 2010. Subplots facilitate assessment of corn yield losses from weed competition in a long-term systems experiment. Agronomy for Sustainable Development, 30: 445-453.

34)       Van Roekel, R.J. and J.A, Coulte. 2011. Agronomic responses of corn to planting date and plant density. Agronomy Journal, 103: 1414–1422.

35)       Vashghani Farahani, M., Vegan, C., Najafi, H. and H, Sasanfar. 2012. Studying the effect of reduced dose of imazethapyr in different phenological stages of soybean on the weed Xanthium strumarium. Iranian Journal of Weed Science, 18: 17-26.

36)       Zimdahl, R.L. 2018. Fundamentals of weed science. 5th ed. Cambridge, MA: Academic. 760 p.