Normative and psychometric properties of the Technological Leadership Scale in Banks

Subject Areas :

Mohammad Rad ¹ , Mahrokh Lotfollahi Haggi ² , Rasoul Ranjbarian ³ , Reza Rostamzadeh ⁴

1 -
2 - Public Administration, Islamic Azad University, Urmia, Iran
3 - Assistant Professor, Department of Management, Shahin Dej Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
4 - Associate Professor, Department of Management, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran

Received: 2025-04-26 Accepted : 2025-10-06 Published : 2025-10-06

Keywords: Technological leadership, digital leadership, technology, banks,

Abstract :

The aim of the present study was to investigate the validity, reliability and factor structure of the Technological Leadership Questionnaire in Banks. The statistical population of this study included 620 employees (35 bank branches) of all branches of Saderat Bank Urmia in 1403, of whom 240 were selected using multi-stage cluster sampling. The digital leadership questionnaire of Al-Naimi (2022) was used to calculate convergent and divergent validity. The construct validity was examined through confirmatory factor analysis. Reliability was assessed using the Cronbach's alpha method and retesting and data analysis were performed with SPSS version 25 and LISREL version 8.8 software. The results of confirmatory factor analysis confirmed 2 innovative and supportive factors, as in the original form. Also, Cronbach's alpha coefficient for the entire scale was 0.86, and for the innovative and supportive subscales, Cronbach's alpha coefficient was 0.83 and 0.80, respectively. In addition, the test-retest coefficient with a four-week interval was 0.80 for the entire questionnaire, and 0.77 and 0.84 for the subscales of administrative aspects, educational aspects, image, access, programs offered, and physical facilities, respectively. Also, the correlation coefficients indicated the favorable convergent and diagnostic validity of the questionnaire (P<0.001). According to the results obtained, it can be said that the technological leadership questionnaire is a reliable and valid tool for measuring technological leadership in banks.

References:

ابراهیمی یوسف، علوی متین یعقوب، خوش فطرت سحر، رفاقت حسن. شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تجهیز منابع بانک‌ها (مطالعه موردی، بانک تجارت استان زنجان). نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي. ۱۴۰۲; ۱۲ (۴۴) :۱۵۵-۱۸۴
ابراهیمی، مرجان، حسین پورسعادت آبادی، جعفر، دشمن زیاری، اسفندیار، معظمی، مجتبی، و میراسماعیلی، بی بی سادات. (1401). ارائه مدل رهبری فناورانه آموزش مجازی در راستای پیش برد برنامه های آموزشی مدارس ابتدایی. پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، 22(9 )، 389-411.
آقاشاهی اردستانی م., عباسی ح. (1402). بررسی تاثیر رهبری تحول آفرین بر پذیرش نوآوری فناوری اطلاعات با نقش میانجی رهبری مشترک و نقش تعدیلگری نوآوری مدیریت. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری, 7(26), 841-858.
آقاشاهی اردستانی محمد و عباسی حمیده (1402). بررسی تاثیر رهبری تحول آفرین بر پذیرش نوآوری فناوری اطلاعات با نقش میانجی رهبری مشترک و نقش تعدیلگری نوآوری مدیریت. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری, 7(26), 841-858.
رستگاری، نرجس و سالاری چینه، پروین،1399، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در بهبود فرایند یاددهی – یادگیری دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان با رویکرد آموزش مجازی با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM)، دومین کنفرانس ملی یافته‌های نوین یاددهی-یادگیری در دوره ابتدایی، بندرعباس
رستگاری، یوسف و همکاران. (1399)، تحلیل محتوا با هدف برنامه ریزی راهبردی شهر تهران هوشمند، دانشکده فنی و مهندسی و علوم کامپیوتر، دانشکده شهید بهشتی.
زین­آبادی، حسن رضا و محمدوند پیرالقر، مریم (1394). مدیران به‌عنوان رهبران فناوری در مدرسه: یافته­های یک پژوهش ترکیبی اکتشافی در مدارس هوشمند شهر تهران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 6، شماره 4 (24)، 21-1.
سالم، شبنم. (1397). بررسی رابطه میزان استفاده از فناوری اطلاعات اعضای هیئت‌علمی با عملکرد آموزشی و پژوهشی آنان در دانشگاه تهران، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.
شمس، غلامرضا، تاری، فرزانه، رضایی زاده، مرتضی. (1398). شناسایی موانع زیرساختی و مدیریتی به‌کارگیری آموزش الکترونیکی در آموزش منابع انسانی. تدریس پژوهی. 7(3)؛ 91-116.
عزیزی, خسرو, محمودزاده, محمود, & اسفندیار, خدیجه. (1400). بررسی اثرات تسهیلات مشارکتی بانک‌ها بر بخش حقیقی اقتصاد با تأکید بر بحران‌های مالی. پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالیه, 2(4), 43-72.
عزیزی، مصطفی، ایزدی، صمد، بابائیان، فیروزه. (1399). بررسی موانع پذیرش و به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس ابتدایی. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی،11(41)؛ 117-134
نیک پی مطلق بناب، ابراهیم، سپاسی، حسین، نوربخش، پریوش، و نوربخش، مهوش. (1400). طراحی مدل علی روابط سبک های رهبری و مدیریت دانش کارکنان با نقش میانجی پذیرش فناوری اطلاعات. مدیریت ارتباطات در رسانه های ورزشی، 9(2 (پیاپی 34))، 109-121.
نیک پی، ایرج، و زندکریمی، مریم. (1400). بررسی نقش میانجی سلامت روانی در رابطه ی بین مؤلفه های رهبری پدرسالارانه با عملکرد شغلی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 22(4 (پیاپی 86) )، 160-176.
هوشنگی, محسن, الهی, سید مجید, امین افشار, زهرا, صدوق, سید محمود. (1394). بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی و سبک رهبری بر پذیرش تکنولوژی و مدیریت دانش (مورد مطالعه: شرکت‌های تولیدی استان قزوین). مجله علمی "مدیریت فرهنگ سازمانی", 13(3), 739-762.

Anser, M. K., Yousaf, Z., Usman, M., Yousaf, S. (2020). “Towards strategic businessperformance of the hospitality sector: Nexus of ICT, E-Marketing and Organizational Readiness”. Sustainability, 12, 1-17.
Baculard, L.P., Colombani, L., Flam,V., Lancry, O, & Spaulding, E. (2017). Orchestrating a successful digital transformation. Boston: Bain &Company.
Banger, G. (2018). Endüstri 4.0 Uygulama ve Dönüşüm Rehberi (1st ed.). Ankara, Dorlion.
Bauer, W., Hämmerle, M., Schlund, S., & Vocke, C. (2015). Transforming to a hyper-connected society and economy–towards an “Industry 4.0”. Procedia Manufacturing, 3, 417-424.
Bawany, S. (2019). Leadership 4.0: How Ready Are You To Be A Digital Leader? Leadership Excellence, 36(2), 28-30.
Çelen, A. I. (2020, December). A rising value in the digital transformation process: Digital leadership. In H. Karadal, M. N. Efe, A. M. Abubakar, & K. Karadal (Eds.), Proceedings e-book (pp. 449-461). Papers presented at International CEO Communication, Economics, Organization & Social Sciences Congress, Bosnia Herzegovina, Gorajde: Dilkur Akademi.
Çelik, H. E. & Yılmaz, V. (2013). Structural equation modeling basic concepts applications programming. Ankara: Ani Publishing.
Chamakiotis, P., Panteli, N., & Davison, R. M. (2021). Reimagining e-leadership for reconfigured virtual teams due to Covid-19. International Journal of Information Management, 60, 102381.
Chang, A. (2020). Cleaning and disinfectant chemical exposures and temporal associations with COVID-19—National poison data system, United States, January 1, 2020–March 31, 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69.
Chang, S., Kim, H., Song, J., & Lee, K. (2020). Technological Opportunity, Technological Leadership Change, and Latecomers’ R&D Resource Allocation between Innovation and Imitation. Technological Leadership Change, and Latecomers’ R&D Resource Allocation between Innovation and Imitation (February 14, 2020).
Chen, J., Tang, L., Tian, H., Ou, R., Wang, J., & Chen, Q. (2023). The effect of mobile business simulation games in entrepreneurship education: a quasi-experiment. Library Hi Tech, 41 (5), 1333-1356.
Chen, S. L., Su, Y. S., Tufail, B., Lam, V. T., Phan, T. T. H., & Ngo, T. Q. (2023). The moderating role of leadership on the relationship between green supply chain management, technological advancement, and knowledge management in sustainable performance. Environmental Science and Pollution Research, 30(19), 56654-56669.
Contreras, F., Baykal, E., & Abid, G. (2020). E-leadership and teleworking in times of COVID-19 and beyond: What we know and where do we go. Frontiers in psychology, 11, 590271.
Corbett, F., & Spinello, E. (2020). Connectivism and leadership: harnessing a learning theory for the digital age to redefine leadership in the twenty-first century. Heliyon, 6(1).
Dan, Zh. (2020). China adopts non-contact free consultation to help the public cope with the psychological pressure caused by new coronavirus pneumonia. Asian Journal of Psychiatry. Available online 10 April 2020, In Press.
El Sawy, O. A., Kræmmergaard, P., Amsinck, H. & Vinther, A. L. (2016). How LEGO built the foundations and enterprise capabilities for digital leadership. MIS Quarterly Executive, 15(2), 141- 166.
Gemeda, H. K., & Lee, J. (2020). Leadership styles, work engagement and outcomes among information and communications technology professionals: A cross-national study. Heliyon, 6(4).
Gulpan,T.(2013).an evaluation of the smart city approach. A thesis submitted to the graduate school of natural and applied science of Middle East Technical University
Johnston, M. W., & Marshall, G. W. (2020). Sales force management: Leadership, innovation, technology. Routledge.
Khonturaev, S. I., & ugli Fazlitdinov, M. X. (2023). AI IN UZBEKISTAN: PIONEERING A TECHNOLOGICAL TRANSFORMATION. Educational Research in Universal Sciences, 2(11), 351-353.
Khonturaev, S. I., ugli Fazlitdinov, M. X., & kizi Mamayeva, O. I. (2023). EMPOWERING EDUCATION: THE IMPACT OF AI IN LEARNING MANAGEMENT SYSTEMS. Educational Research in Universal Sciences, 2(10), 348-350.
Klein, M. (2020). İşletmelerin Dijital Dönüşüm Senaryoları - Kavramsal Bir Model Önerisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 997-1019.
Klein, M. (2020). Leadership characteristics ın the era of digital transformation. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 883-902.
Li, W., Liu, K., Belitski, M., Ghobadian, A. & O'Regan, N. (2016). e-Leadership through strategic alignment: An empirical study of small-and medium-sized enterprises in the digital age. Journal of Information Technology, 31(2), 185-206.
Lindner, D., & Greff, T. (2019). Führung im Zeitalter der Digitalisierung–was sagen Führungskräfte? HMD Praxis der Wirtschaftsinformatik, 56(3), 628-646.
Marsh, E., Vallejos, E. P., & Spence, A. (2022). The digital workplace and its dark side: An integrative review. Computers in Human Behavior, 128, 107118.
Miller, C. L. (2018). Digital leadership: Using the internet and social media to improve the lives, well-being and circumstances of others. Journal of Family ve Consumer Sciences, 110(1), 45-48.
Narbona, J. (2016). Digital leadership, twitter and Pope Francis. Church, Communication and Culture, 1(1), 90-109.
Northouse, P. G. (2015). Leadership: Theory and Practice. Thousand Oaks, SAGE
Oberer, B. & Erkollar, A. (2018). Leadership 4.0: Digital leaders in the age of industry 4.0. International Journal of Organizational Leadership, 7(4), 404- 412.
Ordu, A. & Nayır, F. (2021). What is the digital equivalent? A definition., E-Nation Journal of Educational Research, 12(3), pp.68-81.
Purwanto, A., Fahmi, K., & Sulaiman, A. (2023). Linking of Transformational Leadership, Learning Culture, Organizational Structure and School Innovation Capacity: CB SEM AMOS Analysis. Journal of Information Systems and Management (JISMA), 2(3), 1-8.
Purwanto, P., Astuti, I. S., Tanjung, A., Rohman, F., & Utomo, K. S. B. (2023). Mapping the spatial transmission risk and public spatial awareness in the use of personal protective equipment: COVID-19 pandemic in East Java, Indonesia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 97, 104018.
Roman, A. V., Van Wart, M., Wang, X., Liu, C., Kim, S., & McCarthy, A. (2019). Defining e‐leadership as competence in ICT‐mediated communications: an exploratory assessment. Public Administration Review, 79(6), 853-866.
Rühlig, A. (2023). The Role of Modern Technologies in the Development of E-learning (Looking at the Opportunities and Challenges Facing Universities and Higher Education Institutions). Journal of Research in Educational Systems, 12 (40), 205-222. doi: 10.22034/jiera.2018.66311.
Rühlig, T. (2023). Chinese influence through technical standardization power. Journal of Contemporary China, 32(139), 54-72.
Safrankova J. M., & sikvr, M. (2018). Responsibilities and competencies in personnel management at Czech schools. Oeconomia Copernicana, 9 (3), 529–543.
Singh, S. K., Del Giudice, M., Chierici, R., & Graziano, D. (2020). Green innovation and environmental performance: The role of green transformational leadership and green human resource management. Technological forecasting and social change, 150, 119762
Tenório,D et al.(2020). Smart ideals for smart cities:investigation crowdsourcing for generating selecting idea for ICT innovation in a city context,Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research,7(3),PP.49-62
Whitehurst, J. (2015). The open organization: igniting passion and performance. Boston: Harvard Business Review Press.

Full-Text:



Modern Management Engineering Volume 11, Issue 4 , 2026 spring  pp. 145-164 Paper type: Research paper

 

 

 

Normative assessment of psychometric properties of the Technological Leadership Scale in the banking system 

 

Mohammad Rad¹, Mahrokh Lotfolahi Haghi², Rasoul Ranjbarian³, Reza Rostamzadeh⁴

 

Received: 25/02/2025                             Accepted: 06/10/2025

 

Extended Abstract

Purpose 

This study addresses a critical gap in organizational literature by validating a measurement tool for technological leadership within Iran's unique banking context, characterized by distinct regulatory pressures, cultural dynamics, and uneven technological adoption. It aims to conduct a comprehensive normative assessment of the psychometric properties construct validity, convergent/discriminant validity, and reliability of the Technological Leadership Scale (DLS) by Büyükbaş et al. (2022). The research adapts the DLS linguistically and culturally for Iranian banks, evaluating its suitability to measure core dimensions: Innovative Leadership (visionary foresight, digital literacy, proactive change) and Supportive Leadership (employee empowerment, psychological safety, well-being focus). The ultimate goal is to provide Iranian financial institutions with a scientifically robust instrument to diagnose leadership capabilities, inform targeted development programs, enhance recruitment for digital roles, and facilitate effective digital transformation aligned with national economic objectives.

 

Research methodology

Employing a quantitative, descriptive-correlational research design, this study was conducted in 2024 within the operational framework of Saderat Bank branches located in Urmia, Iran, specifically targeting the entire population of 620 employees working across 35 distinct branches, representing a diverse cross-section of the bank's workforce including senior management, mid-level managers, IT specialists, customer-facing staff, and back-office personnel; the final sample size of 240 participants was determined using Cochran's formula for finite populations to ensure statistical power and representativeness, and was selected through a rigorous multi-stage cluster sampling procedure: initially, branches were stratified based on size (small, medium, large) and self-reported digital maturity level (low, medium, high), followed by random selection of proportional clusters from each stratum, and finally, systematic sampling of employees within the chosen clusters to ensure inclusion of varied roles and tenure levels; strict inclusion criteria mandated a minimum of 5 years of banking experience and voluntary informed consent, while exclusion criteria involved incomplete questionnaire responses. Data collection utilized two primary instruments: the core tool, the Technological Leadership Scale (DLS), underwent meticulous cultural and linguistic adaptation via a multi-step translation-back-translation process involving bilingual management and translation experts, followed by pilot testing with 30 employees to refine item clarity and cultural relevance, resulting in a 9-item, 5-point Likert scale (1=Strongly Disagree, 5=Strongly Agree) structured into two validated subscales: Innovative Leadership (Items 1-6) and Supportive Leadership (Items 7-9); convergent and discriminant validity were assessed using the Al-Naimi Digital Leadership Questionnaire (2022), a 6-item instrument measuring related digital leadership constructs. The research adhered strictly to ethical protocols, securing approval from the bank's ethics committee and obtaining written informed consent from all participants. Data analysis was conducted using specialized software: SPSS version 25 was employed for descriptive statistics (mean, standard deviation), Pearson correlation analyses (for convergent/discriminant validity), and reliability calculations (Cronbach's alpha for internal consistency), while LISREL version 8.8 was utilized for Confirmatory Factor Analysis (CFA) to rigorously test the hypothesized two-factor model structure and evaluate model fit using key indices (χ²/df, CFI, GFI, AGFI, RMSEA). Test-retest reliability was assessed by re-administering the DLS to a subset of participants (n=50) after a 4-week interval and calculating intraclass correlation coefficients (ICC).

 

Findings

The results of this comprehensive psychometric evaluation provide robust empirical evidence supporting the validity, reliability, and structural integrity of the adapted Technological Leadership Scale (DLS) for use within Iran's banking sector. Confirmatory Factor Analysis (CFA) unequivocally validated the hypothesized two-factor model (Innovative and Supportive dimensions), demonstrating excellent model fit across all critical indices: χ²/df = 5.42 (below the commonly accepted threshold of 5), Comparative Fit Index (CFI) = 0.92, Goodness-of-Fit Index (GFI) = 0.94, Adjusted Goodness-of-Fit Index (AGFI) = 0.92 (all exceeding the recommended 0.90 threshold), and Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.057 (well below the 0.08 cutoff), confirming that the underlying factor structure of the DLS aligns perfectly with the theoretical conceptualization of technological leadership in this specific context. The scale demonstrated exceptional internal consistency reliability, with Cronbach's alpha coefficients reaching 0.86 for the full 9-item scale, 0.83 for the Innovative Leadership subscale, and 0.80 for the Supportive Leadership subscale, all surpassing the 0.70 benchmark considered acceptable for group-level comparisons. Temporal stability, assessed via the test-retest method over a 4-week interval, was also high, yielding intraclass correlation coefficients (ICC) of 0.80 for the full scale, 0.77 for the Innovative subscale, and 0.84 for the Supportive subscale, indicating excellent consistency in scores over time. Convergent validity was strongly established through a statistically significant and substantively meaningful positive correlation (r = 0.63, p < 0.001) between the total score on the DLS and the total score on the Al-Naimi Digital Leadership Questionnaire, demonstrating that the DLS measures a construct closely related to, yet distinct from, broader digital leadership. Descriptive analysis revealed that employees perceived a higher level of Innovative Leadership (Mean = 3.97, Standard Deviation = 3.36) compared to Supportive Leadership (Mean = 2.80, Standard Deviation = 5.54), suggesting that while visionary and proactive aspects of technological leadership are relatively more pronounced, the supportive and employee-centric facets may require greater emphasis within the studied banking environment. Furthermore, all factor loadings within the CFA model were highly statistically significant (p < 0.001) and ranged from 0.45 to 0.71, confirming that each item contributes meaningfully to its respective latent factor (Innovative or Supportive) and reinforcing the scale's structural coherence and item relevance. Collectively, these findings provide compelling evidence that the adapted DLS is a psychometrically sound, valid, and reliable instrument capable of accurately measuring the core dimensions of technological leadership among employees in the Iranian banking system.

 

Originality/scientific added value

This research represents a significant and original contribution to the fields of organizational psychology, leadership studies, and banking management, primarily due to its pioneering role in being the first study to conduct a comprehensive normative assessment and psychometric validation of the Technological Leadership Scale (DLS) specifically within the unique and under-researched context of Iran's banking industry, thereby filling a critical void in the availability of culturally sensitive, contextually relevant, and empirically validated measurement tools for assessing technological leadership competencies in this vital sector of the Iranian economy. The study's originality is further amplified by its rigorous methodological approach, which involved not only the linguistic and cultural adaptation of an existing instrument but also its extensive empirical testing using advanced statistical techniques (CFA, robust reliability and validity assessments) within a large and representative sample of banking professionals, ensuring the resulting tool is both scientifically rigorous and practically applicable. The scientific added value is multifaceted: firstly, it provides robust empirical evidence confirming the theoretical structure of technological leadership (encompassing distinct Innovative and Supportive dimensions) within a non-Western, emerging economy context, challenging the often-assumed universality of leadership models developed primarily in Western settings and highlighting the importance of contextual validation. Secondly, by establishing a reliable and valid measurement tool, this research directly enables future scholarly investigations into the antecedents, correlates, and outcomes of technological leadership in Iranian banks and similar financial institutions, facilitating the accumulation of context-specific knowledge. Thirdly, the study offers tangible practical value for Iranian banks by providing them with a scientifically grounded instrument to diagnose the current state of technological leadership among their workforce, identify specific skill gaps (e.g., potentially lower supportive leadership scores), design and evaluate targeted leadership development interventions, inform recruitment and selection strategies for digital leadership roles, and ultimately enhance their capacity to manage digital transformation effectively, thereby improving operational efficiency, customer satisfaction, and competitive positioning. Finally, the research contributes to the broader global discourse on technology-driven leadership by offering nuanced insights from a complex regulatory and cultural environment, enriching the theoretical understanding of how technological leadership manifests and can be fostered in diverse organizational settings beyond the typical Western corporate focus.

Keywords: Technological leadership, electronic banking, technology, banking system.

 

 

 

 

 

 

مهندسی مدیریت نوین 

سال یازدهم، زمستان 1404- شماره 4

صفحات 164-145

نوع مقاله: پژوهشی

هنجاریابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس رهبری فناورانه در نظام بانکی

محمد راد⁵، ماهرخ لطف اللهی⁶، رسول رنجبریان⁷، رضا رستم­زاده4

 

تاریخ دریافت: 06/02/1404                                         تاریخ پذیرش: 14/07/1404

 

چکیده 

هدف: با هدف ارزیابی و بهبود کیفیت سنجش رهبری فناورانه، این پژوهش به بررسی جامع روایی، پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه مربوطه در نظام بانکی می‌پردازد. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی روایی، پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه رهبری فناورانه در نظام بانکی بود.

روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان کلیه شعب بانک صادرات ارومیه در سال 1403 به تعداد 620 (35 شعبه بانکی) بود که تعداد 240 نفر به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. جهت محاسبه روایی همگرا و واگرا از پرسشنامه رهبری دیجیتال النعیمی (2022) استفاده شد. روایی سازه از طریق تحلیل عاملی تأییدی مورد بررسی قرار گرفت. پایایی به کمک روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی و تجزیه و تحلیل داده­ها با نرم­افزارهای اس. پی. اس. اس. نسخه 25 و لیزرل نسخه 8/8 انجام شد.

یافته‌ها: نتایج تحلیل عاملی تأییدی همانند فرم اصلی، 2 عامل نوآورانه و حمایتی را مورد تائید قرار داد. همچنین، ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس برابر با 86/0 و برای خرده مقیاس‌های نوآورانه و حمایتی به ترتیب ضریب آلفای کرونباخ برابر با 83/0 و 80/0 به دست آمد. علاوه بر این، ضریب بازآزمایی با فاصله چهار هفته برای کل پرسشنامه 80/0 و برای خرده مقیاس‌های جنبه های اداری، جنبه های تحصیلی، تصویر، دسترسی، برنامه های ارائه شده و امکانات فیزیکی به ترتیب 77/0 و 84/0 به دست آمد. همچنین ضرایب همبستگی نشان‌دهنده روایی همگرا و تشخیصی مطلوب پرسشنامه بود (001/0P<).

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت که پرسش‌نامه رهبری فناورانه ابزاری قابل اعتماد و روا برای اندازه‌گیری رهبری فناورانه در بانک ها است. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به بانک‌ها در انتخاب ابزار مناسب برای سنجش رهبری فناورانه و همچنین توسعه برنامه‌های آموزشی و استخدامی مؤثرتر در این زمینه کمک کند.

واژه‌های کلیدی: رهبری فناورانه، بانکداری الکترونیکی، فناوری، نظام بانکی.

 

1- مقدمه

با توسعه فناوری های مختلف، روند دیجیتالی شدن سرعت گرفته و گذار به عصر دیجیتال آغاز شده است، بنابراین امروزه ما نگران تحول دیجیتال زندگی روزمره و به ویژه مشاغل هستیم (Tanniru, Khuntia & Weiner, 2018). این چرخه اهمیت تحول دیجیتال را هم برای بخش خصوصی و هم برای موسسات دولتی ثابت کرده است و متوجه شده است که این تحول یک ضرورت و فرآیندی است که باید به خوبی مدیریت شود (بویوکبش و همکاران، 2022).

بـا رشـد و گسـترش فنـاوري اطلاعـات و كوتـاه­تـر شـدن چرخه هاي اقتصادي، دارايي هاي ناملموس به ويژه دانايي نقش خـود را پررنـگ تـر كـرده و باعث ايجاد ارزش افزوده مي گردد (Khonturaev & ugli, 2023)، درنتيجه اطلاعات يـك كـالاي راهبـردي و اسـتراتژيك محسوب گشته و از شاخص هاي اصلي توسعه يـافتگي در ميـان ملـت هـا و جوامـع اسـت (Purwanto et al, 2023). بانک ها يكي از بزرگتـرين سازمان های مالی و بـي ترديـد عمده ترين نهادی های اقتصادی است که وظیفه‌هایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارز و .... و ذخيره كننده اطلاعات و دانايي محسوب مي گردد (Ebrahimi et al, 2023)، ايـن مهـم در كشور ما به علت توسعه کمی و کیفی نهادهاي مالی و توجـه بـه مؤلفـه هـاي مدیریت و رهبری از گستردگي و ارزش بالاتري برخوردار است (Azizi et al, 2022). توليد دانش و كاربرد بهينه آن در فرآيند رهبری بانک ها، موجب افزايش دانايي و توانايي رهبران را در مهمترين مأموريـت خـود، يعنـي مدیریت و رهبری سرمایه های ملت بـيش از گذشـته توفيـق خواهـد داد (Rastgari et al, 2019).

در اين راستا فناوري اطلاعات و ارتباطات يكي از جديدترين فناوري هاي ساخته شده به دست بشر معرفي شده كـه توانـايي گردآوري، سازماندهي، ذخيره سازي و بازتـاب اطلاعـات را در قالـب صـوت، تصـوير و متن هاي نوشتاري دارا است و با استفاده از ابزارهاي رايانه اي و بـه كـارگيري دسـتگاه هـاي مخابراتي محقق مي شود (Gulpan, 2013).

از سويي با توجه به تغييرات و پويايي هاي محيطي كه در عصر حاضر وجود دارد، اداره سازمان هاي مالی امروزي امري بسيار پيچيده است و راهكارهـايي كـه بـراي اداره ايـن سازمانها درگذشته بكار مي رفت، ديگر كارآمدي خود را ازدست داده است (Tenório, 2020)، بنـابراين بـراي مقابله با اين موضوع در حوزه مديريت نيز ما همواره شاهد انديشه هـاي جديـدي هسـتيم. لازمه اجراي چنين انديشه هايي آن است كه بانک ها تحـولات اساسـي در شيوه هاي مديريتي و آموزش هاي سنتي خود به وجود بياورند تا همواره آمـاده يـادگيري و پذيراي تفكرات نوين براي سازگاري با تغييرات باشـند (Rastgari et al, 2019). يكـي از ايـن انديشـه هـاي نـوين مديريتي كه در آن تأكيد بر يادگيري و سازگاري مداوم اسـت «رهبـري فناورانـه» نـام دارد (Gulpan, 2013).

رهبري فناورانه در سازمانها تأثير بسزايي دارد. فناوري افراد و گـروه هـاي موردنيـاز را دورهم جمع مي كند (Chang et al, 2020). پروانتو و همکارانPervanto et al, 2023)) پي بردند كه دسترسي آسان و گسترده به داده هاي مشـترك، باعـث مـي شـود سازمانها انعطاف پذير باشند. مبادلة اطلاعات، دسترسي آسان به داده ها و ارتباط از راه دور، كاركنان يك سازمان را قادر مي سازد تا واحد كاري خود را به طـور پويـا در موقعيـت هـاي جغرافيايي و ابعاد زماني متفاوت ايجاد كنند (Nikpey et al, 2022)؛ بنابراين، يك سازمان مي تواند شانس بهتري در تبديل شدن به كلاس جهاني به واسطة انعطـاف پـذير بـودن و مجـازي بـودن داشـته باشـد (Aghashahi & Abbasi, 2023).

لذا با توجه به اين موضوع كه رهبري فناورانه مي تواند زمينه توسعه فناوري اطلاعات در بانک ها را فـراهم كنـد (Anser, 2020)، مـي توانـد بـه عنـوان راهكـاري اثربخش در پيش برد برنامه هاي مالی و اقتصادی موردتوجه قرار گيرد (Ruligh, 2023). بـا ايـن حال و به طور كلي عملیات مالی و اقتصادی در دنيـاي پيچيـدة امـروز مفهـومي متفـاوت بـا گذشته دارد. تحول علم و فنّاوري ضرورت تحول در فرايند فعاليت هاي مالی و اقتصادی را انكارناپذير كرده است (Azizi et al, 2022). هرگز نمي توان با طرز تلقي گذشته و سوگيري هاي كهنه به عملیات بانکی و شیوه کارکرد آنها نگريست. بانک ها بايد نيروهايي تربيت كنند كه در درك دنيـاي پيچيـدة امـروز تـوان منـد و در مـديريت و رهبـري آن خـلاق و مبتكر باشند و منطقي رفتار كنند (Moshkabadi & rezaei, 2023). در همين زمينه، نه تنها مديران مراكـز بانکی بايـد از توانايي و صلاحيت تزريق فناوري در محيط برخوردار باشد (Azizi et al, 2022)، رهبران نيز به عنوان خط مقـدم بخش بانکی بايد آشكارا از استفاده از فناوري در رهبری مالی استقبال كنند (Gulpan, 2013).

تحقیقات اندکی در زمینه رهبری فناورانه و ارزیابی آن در نظام بانکی ایران انجام شده است. حسنی و همکاران (1399) در مطالعه‌ای نتایج نشان داد که رهبری فناورانه یکی از عوامل کلیدی در موفقیت بانک‌ها است. اما این تحقیق نیاز به بررسی ابزارها و رویکردهای سنجش دقیق‌تر در این زمینه دارد. بسیاری از مطالعات بر وجود فقدان ابزارهای معتبر و دقیق برای سنجش رهبری فناورانه در نظام‌های بانکی تأکید کرده‌اند. روا و پایا بودن این ابزارها امری حیاتی است به‌ویژه در شرایطی که نهادهای مالی باید به سرعت به تغییرات فناورانه پاسخ دهند (Avolio et al, 2009).

اگر چه مطالعات زیادی وجود دارد که ویژگی هایی را که یک رهبر دیجیتال باید داشته باشد بررسی می کند (آلکوئیست⁸، 2014؛ نورتاوز⁹، 2015؛ نوربانا¹⁰، 2016؛ ال سای و همکاران¹¹، 2016؛ تانیرو¹² و همکاران، 2018؛ کلین¹³، 2020؛ ابراهیمی و همکاران، 1401؛ نوروزی و همکاران، 1401)، مطالعه ای در مورد ارزیابی این مهارت های رهبری فناورانه هنوز انجام نشده است. در این راستا، هدف اصلی این مطالعه اعتبارسنجی و هنجاریابی یک مقیاس معتبر «رهبری فناورانه» بر اساس ویژگی‌های رهبری دیجیتالی که در ادبیات شرح داده شده است، به منظور کمک قابل توجه به مطالعات در این زمینه و تسهیل اندازه گیری یک مفهوم انتزاعی می باشد. با ارائه یک ابزار کاربردی علاوه بر مرور ادبیات موجود، روش‌های مصاحبه و نظرسنجی نیز در طول مطالعه به کار گرفته شده است. اعتبار مقیاس با تحلیل عاملی تاییدی ارائه می شود.

قابل ذکر است که اهمیت موضوع رهبری فناورانه باعث شده تا پژوهش هاي علمی فراوانی راجع به نحوه اندازه گیري آن صورت گیرد. اما ابزار جامعی جهت بررسی رهبری فناورانه در بانک ها وجود ندارد. با توجه به همه این موارد می توان گفت یکی از اهداف اصلی که باید برای بانک ها در نظر گرفته شود، استقرار رهبری فناورانه است. با توجه به تأثير ارزيابي در بهبود مستمر و ارتقاء كيفيت رهبری فناورانه در بانک ها، ضرورت وجود ابزاری جهت انجام اين ارزيابي بيش از پيش احساس مي شود. در نظام بانکی که بر آوردن نیازها و برنامه های مالی جامعه و تامین نیروی انسانی متخصص تاکید شده است، این موضوع بسیار مهم و ضروری است که به بررسی مستمر و مداوم کیفیت رهبری فناورانه در بانک ها پرداخته شود. در نتیجه این ضرورت، ابزار اندازه گیری برای ارزیابی رهبری فناورانه در بانک ها مورد نیاز بود، اما چنین مقیاسی در ادبیات پژوهشی یافت نشد. این پژوهش در نتیجه نیازهای ایجاد شده برای پرکردن خلأ ادبیات پژوهشی و تعیین رهبری فناورانه در بانک ها ایجاد شد.

اگرچه چند مقیاس با حمایت تجربی وجود دارد که ابعاد مختلف رهبری فناورانه را می­سنجند؛ با این حال، یک مقیاس جامع در مورد رهبری فناورانه که مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفته است، مقیاس رهبری فناورانه بویوک باش¹⁴ و همکاران¹⁵ (2006) است. صنعت بانکداری نیاز به توسعه یک مقیاس منحصر به فرد را آشکار کرده است، زیرا ساختار متفاوتی با سایر بخش های خدماتی دارد و انتظارات مخاطبان مختلف در آن باید برآورده شود. لذا به منظور سنجش رهبری فناورانه، مقیاس 5 درجه ای لیکرت با 9 گویه و مقیاسی متشکل از 2 بعد با در نظر گرفتن جنبه های نوآورانه و حمایتی تهیه شد. این مقیاس با تکنیک پرسشنامه برای کارکنان بانک ها اعمال شد. در نتیجه اجرای آزمایشی، این مقیاس که با زبان فارسی تطبیق داده شده بود، به مقیاس لیکرت 9 ماده ای 5 درجه ای تبدیل شد.

پايايي بازآزمايي ویژگی‌های روان‌سنجی مقياس رهبری فناورانه شامل همساني دروني در نمونه‌های باليني و غیربالینی در پژوهش‌های خارجي تأیید شده است (بویوک باش و همکاران، 2022). علاوه بر این، برای اینکه یک مقیاس، کاربرد بالینی و تحقیقاتی گسترده داشته باشد، باید مختصر باشد (بیوربرگ و همکاران، 2016). در واقع، با توجه به محدودیت زمانی و منابع متخصصان حوزه مدیریت، صرفاً مقیاس­هایی که مختصر هستند و می‌توانند به راحتی در ارزیابی‌ها یا در طول جلساتِ در حال اجرا گنجانده شوند به احتمال زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد (بیوربرگ و همکاران، 2016). با این توصیف، نسخه 9 سؤالی این پرسشنامه بخصوص در بانک ها تاکنون در ایران بررسی نشده است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، هنجاریابی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس رهبری فناورانه (DLS) بود.

مطالعات پیشین در زمینه رهبری فناورانه، بیشتر بر روی سازمان‌های غیربانکی متمرکز بوده‌اند (ابراهیمی و همکاران، 1401؛ نوروزی و همکاران، 1401). در حالی که نتایج این مطالعات می‌تواند مفید باشد، نمی‌توان آنها را به طور مستقیم به نظام بانکی ایران تعمیم داد. نظام بانکی ایران دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر سازمان‌ها متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها شامل قوانین و مقررات خاص، فرهنگ سازمانی متفاوت، و محدودیت‌ها و فرصت‌های خاص است.

بنابراین، نیاز به یک ابزار سنجش معتبر و بومی برای ارزیابی رهبری فناورانه در نظام بانکی ایران احساس می‌شود. این ابزار باید به طور خاص برای این نظام طراحی شده باشد و ویژگی‌های خاص آن را در نظر بگیرد. پژوهش حاضر، با هدف طراحی و اعتبارسنجی یک پرسشنامه برای سنجش رهبری فناورانه در نظام بانکی ایران، تلاش می‌کند تا این شکاف را پر کند. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا پرسشنامه طراحی شده از روایی و پایایی لازم برای سنجش رهبری فناورانه در نظام بانکی ایران برخوردار است؟ نتایج این پژوهش می‌تواند به بانک‌ها در انتخاب و توسعه رهبران فناورانه کمک کند و در نهایت، به بهبود کارایی و افزایش رقابت‌پذیری نظام بانکی کشور منجر شود.

 

2- روش پژوهش

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش­شناسی در زمره پژوهش­های توصیفی از نوع همبستگی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کارکنان کلیه شعب بانک صادرات ارومیه در سال 1403 به تعداد 620 (35 شعبه بانکی) بود. نمونه آماری پژوهش شامل 237 کارمند بودند که به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای تعیین نمونه مورد نیاز با توجه به روش تعیین حجم نمونه در پژوهش‌های غیرآزمایشی، تعداد نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران به دست آمد که نمونه مورد نظر 237 نفر تعیین شد. برای اطمینان از برگشت­پذیری پرسشنامه­ها 250 پرسشنامه بین نمونه آماری پخش گردید که از این میان 240 پرسشنامه به دست آمد؛ بنابراین نمونه نهایی شامل 240 نفر بود. ملاک ورود براي شرکت در پژوهش عبارت بودند از: الف) رضايت داوطلب براي شرکت در پژوهش؛ ب) سابقه فعالیت بالای 5 سال و ملاک خروج شامل عدم تکمیل پرسشنامه پس از دریافت آن بود. برای جمع­آوری داده­ها از ابزارهای زیر استفاده شد:

مقیاس رهبری فناورانه بر اساس مدل DLS¹⁶: این ابزار شامل 9 گویه است که توسط بویوک باش و همکاران (2022) تدوین شد. برای امتیازبندی هر گویه بر اساس طیف 5 درجه‌ای لیکرت، بین 1 تا 5 ( (1) کاملا مخالف، (2) مخالف، (3) بلاتکلیف، (4) موافق، (5) کاملا موافقم) به هر گویه تعلق می‏گیرد. این مقیاس از 2 عامل اصلی نوآورانه (گویه ها 1-6) و حمایتی (7-9) تشکیل شده است. همسانی درونی این پرسشنامه در پژوهش بویوک باش و همکاران (2022)، به روش آلفای کرونباخ برای عامل نوآورانه (86/0)، عامل حمایتی (90/0) و برای کل مقیاس 89/0 به دست آمد و همچنین پایایی این پرسشنامه به روش بازآزمایی 89/0 گزارش شد (بویوک باش و همکاران، 2022). علاوه بر این، روایی همزمان این مقیاس بر اساس همبستگی این پرسشنامه با پرسشنامه رهبری دیجیتال (النعیمی و همکاران، 2022) 75/0 به دست آمده است. روایی و پایایی این پرسشنامه در ایران برای اولین در این پژوهش انجام شده است و در ادامه نتایج آن گزارش می­شود.

پرسشنامه رهبری دیجیتال (النعیمی و همکاران، 2022): پرسشنامه سنجش رهبری دیجیتال در راستای پژوهشی جهت ارزیابی رهبری فناورانه در سازمان ها تهیه شده است و دارای 6 سوال بود که بر اساس طیف لیکرت (از خیلی کم تا خیلی زیاد) نمره گذاری شده است.

 

روش اجرا

پس از ترجمه فارسي نسخه 9 سؤالی مقیاس رهبری فناورانه، نسخه ترجمه شده ابتدا با همکاري يکي از متخصصان حوزه مدیریت بررسي و اصلاح شد، سپس براي اطمينان بيشتر در مورد صحت ترجمه و مطابقت دو نسخه اصلی و فارسي، در اختيار دو نفر از متخصصان حوزه ترجمه قرار داده شد تا با استفاده از روش ترجمه معکوس¹⁷ آن را به فارسي برگردانند. بدين ترتيب، پس از چند مرحله بررسي، بازبینی و اعمال تغييرات و اصلاحات و تأیید نهايي، بررسي پايايي و روايي فارسي نسخه 9 سؤالی مقیاس رهبری فناورانه در پژوهش حاضر آغاز گرديد.

پس اتمام مراحل مربوط به ترجمه پرسشنامه و تأیید آن، بعد از اخذ مجوز و کسب اجازه از حراست بانک، با مراجعه به شعب بانک صادرات ارومیه توضیحات لازم به کارکنان منتخب ارائه و مشاركت آنها برای پژوهش جلب شد. سپس، نسخه 9 گويه­ای پرسشنامه رهبری فناورانه و پرسشنامه رهبری دیجیتال النعیمی و همکاران به آنها ارائه شد تا در مورد دانشجویان در کلاس­ها اجرا کنند. تعداد 20 شرکت‌کننده به دليل پاسخ ناقص به مقياس­ها از تحليل­های آماري کنار گذاشته شدند و بدين ترتيب نمونه پژوهش به 240 کارمند تقليل يافت.

به منظور تحلیل داده‌ها از روش تحلیل عاملی تائیدی (برای بررسی روایی سازه مشترک جامعه ایرانی با جامعه اصلی پرسشنامه) با استفاده از نرم‌افزار LISREL 8.8 و ضرایب همبستگی پیرسون (برای به دست آوردن روایی همگرا) با استفاده از نرم­افزار Spss22  استفاده شد.

 

3- یافته‌ها

جدول 1: میانگین و انحراف معیار مقیاس رهبری فناورانه در بانک ها و خرده مقیاس‌های آن

Table 1: Mean and standard deviation of the technological leadership scale in banks and its subscales

متغیرها	میانگین	انحراف معیار
رهبری فناورانه در بانک ها (متغیرکل)	4/3	36/4
جنبه های نوآورانه	3/3	97/3
جنبه های حمایتی	8/2	54/5

 

همان­طوری که در جدول 1 مشاهد می­شود، میانگین و انحراف معیار مقیاس رهبری فناورانه در بانک ها در خرده مقیاس جنبه های نوآورانه (97/3±3/3)، جنبه های حمایتی (54/5±8/2) به دست آمد. همچنین میانگین و انحراف معیار نمره کلی مقیاس رهبری فناورانه در بانک ها 36/4±4/3 به دست آمد.

جدول 2: ماتریس همبستگی نمره کلی مقیاس رهبری فناورانه در بانک ها و خرده مقیاس‌های آن

Table 2: Correlation matrix of the overall score of the Technological Leadership Scale in Banks and its subscales

متغیرها	1	2	3
1. رهبری فناورانه در بانک ها (متغیرکل)	1
2. جنبه های نوآورانه	653/0	1
3. جنبه های حمایتی	638/0	594/0	1

جهت بررسی روایی سازه و میزان انسجام درونی پرسش‌نامه رهبری فناورانه در بانک ها با خرده مقیاس‌های آن، ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس‌ها و نمره کل مورد محاسبه قرار گرفت همان‌گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود تمام خرده مقیاس‌ها با نمره کلی رهبری فناورانه در بانک ها رابطه معناداری دارند. همچنین خرده مقیاس‌ها نیز دو به دو رابطه معناداری با یکدیگر دارند. در مجموع، الگوی ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس‌ها در جدول 2 نشان می‌دهد که روابط درونی خوبی بین خرده مقیاس‌ها وجود دارد.

 

جدول 3: همبستگی رهبری فناورانه در بانک ها (DLS) با رهبری دیجیتال النعیمی و همکاران

Table 3: Correlation of Technological Leadership in Banks (DLS) with Digital Leadership Al-Naimi et al

متغیرها	رهبری دیجیتال النعیمی و همکاران
رهبری فناورانه در بانک ها (DLS)	63/0

 

برای سنجش روایی همگرا، معمولاً از مقایسه ابزار مورد نظر با دیگر ابزارهای مرتبط برای اندازه‌گیری همان مفهوم استفاده می‌شود. اگر نتایج این ابزارها با هم همبستگی بالایی داشته باشند، نشان‌دهنده‌ی روایی همگرا قوی است. همان‌گونه که در جدول 3 مشاهده می‌شود نمره کلی مقیاس رهبری فناورانه در بانک ها با مقیاس النعیمی و همکاران (001/0, P< 63/0r=) رابطه مثبت و معنادار دارد.

 

جدول 4: مقادیر استاندارد شده لامبدا y و معناداری آن‌ها در الگوی اندازه‌گیری رهبری فناورانه در بانک ها (DLS)

Table 4: Standardized lambda y values ​​and their significance in the Technological Leadership Measurement Model in Banks (DLS)

ردیف	گویه	Y ʎ جنبه های نوآورانه	Y ʎ جنبه های حمایتی
1	دیدی نوآورانه دارد.	71/0 (71/7)	-
2	توانایی سازماندهی با تشکیل سریع یک تیم را دارد.	48/0 (39/4)	-
3	دارای دانش و مهارت های به روز در مورد فناوری های دیجیتال و تحول دیجیتال است.	62/0 (48/6)	-
4	در فرآیند تحول دیجیتال در موسسه ما فعال است.	45/0 (02/4)	-
5	حوزه‌های تجاری جدید و موجود تعادلی بین روندهای مدرن و سنت‌های گذشته و ادغام با نوآوری فراهم می‌کنند.	64/0 (74/7)	-
6	راه هایی برای جذب استعدادهای دیجیتال جدید به سازمان ما پیدا می کند.	57/0 (88/5)	-
7	کارکنان را در هنگام مواجهه با مشکلات در طول فرآیند تحول دیجیتال تشویق می کند.	-	51/0 (32/5)
8	این یک راهنما و الگو برای کارکنان در فرآیند تحول دیجیتال است.	-	55/0 (34/5)
9	این بر رفاه کارکنان در طول فرآیند تحول دیجیتال تمرکز دارد.	-	48/0 (32/3)

 

همان‌طور که در جدول 4 مشاهده می‌شود، تمام ضرایب لامبدای y  مقادیر بالایی دارند. آزمون معناداری تی نشان می‌دهد که تمامی ضرایب مسیر با بارهای عاملی به دست آمده معنادار هستند. بالاترین ʎY جنبه نوآورانه به سمت سؤال 1، (71/0) و کوچکترین ʎY بعد جنبه نوآورانه به سمت سؤال 4، (45/0) است. بالاترین ʎY بعد جنبه حمایتی به سمت سؤال 8، (55/0) و کوچکترین ʎY بعد جنبه حمایتی به سمت سؤال 9، (48/0) است.

 

جدول 5: ضرایب آلفای کرونباخ و بازآزمایی پرسشنامه رهبری فناورانه در بانک ها (DLS) و مؤلفه‌های آن

Table 5: Cronbach's alpha coefficients and retest of the Technological Leadership in Banks (DLS) questionnaire and its components

متغیر	آلفای کرونباخ	ضریب بازآزمایی
رهبری فناورانه در بانک ها (متغیرکل)	86/0	80/0
جنبه های نوآورانه	83/0	77/0
جنبه های حمایتی	80/0	84/0

 

به منظور بررسی همسانی درونی پرسش‌نامه، آلفای کرونباخ محاسبه شد. بر اساس نتایج مندرج در جدول 5، ضرایب آلفای کرونباخ پرسشنامه رهبری فناورانه در بانک ها (DLS) برای کل مقیاس 86/0 و برای خرده مقیاس‌های جنبه های نوآورانه و حمایتی به ترتیب ضریب آلفای کرونباخ برابر با 83/0 و 80/0 به دست آمد. همچنین، ضریب بازآزمایی پرسشنامه با فاصله چهار هفته برای کل مقیاس 80/0 و برای خرده مقیاس‌های جنبه های نوآورانه و حمایتی به ترتیب 77/0 و 84/0 به دست آمد. در مجموع نتایج جدول مذکور نشان می‌دهد که ضرایب آلفای کرونباخ و بازآزمایی به دست آمده برای کل مقیاس خرده مقیاس‌های آن از نظر روان‌سنجی مطلوب هستند. در جدول 6 شاخص های برازش مدل آزمون شده گزارش شده اند که با توجه به معیارهایی که گیفن و همکاران (2000) مطرح نموده اند، مدل آزمون شده كل برازش مناسبی با داده های گردآوری شده دارد.

 

جدول( 6): شاخص های برازش کلی مدل آزمون شده پژوهش حاضر

Table (6): Overall fit indices of the tested model in the present study

شاخص	X2	df	CFI	GFI	AGFI	RMSEA
پژوهش حاضر	39/704	130	92/0	94/0	92/0	057/0
حد قابل پذیرش	معنی دار نباشد	-	بیشتر از 90/0	بیشتر از 90/0	بیشتر از 80/0	کمتر از 08/0

 

4- بحث

گسترش سریع تحول دیجیتال نقش کارمندان و سازمان ها را متمایز کرده است. فرآیند دیجیتالی شدن فرآیندی نوآورانه است و نیاز به مدیریت موفق، اهمیت رهبری فناورانه را آشکار کرده است. در عصر دیجیتال که همه انواع فناوری به سرعت در حال تغییر و توسعه هستند، برای مدیریت موفقیت‌آمیز فرآیند تحول دیجیتال در شرکت‌های خصوصی و دولتی و همچنین مدیریت سازمان دیجیتال، به سبک رهبری متفاوتی نیاز است. این سبک رهبری، رهبری فناورانه نامیده می شود. در حالی که در گذشته اعتقاد بر این بود که «فقدان دانش فناوری و رواج سیستم‌های قدیمی» موانع رایج برای تحول دیجیتال موفقیت‌آمیز هستند، مطالعات ادبیات اخیر از این ایده حمایت می‌کنند که این مشکل اغلب ناشی از «فقدان رهبری» برای چنین تحولی است (وایت هورست، 2014؛ باکولارد، 2017). با درک اینکه رهبر در موفقیت تحول دیجیتال موثر است، مطالعاتی در مورد اینکه عملکرد رهبری در این فرآیند افزایش می‌یابد انجام شده است، اما مشخص شده است که سبک‌های رهبری فعلی به طور کامل پاسخگوی نیازهای این فرآیند نیستند. در نتیجه، رهبری فناورانه مناسب ترین سبک رهبری برای فرآیند دیجیتالی شدن است. مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد رهبری فناورانه با رهبری تحول آفرین ویژگی های مشترکی دارد (کلن، 2020؛ اردو و نایر، 2021).

اگرچه رهبری فناروانه و رهبری تحول آفرین دارای ویژگی های مشترکی مانند ایجاد چشم انداز، نوآوری و ایجاد انگیزه در کارکنان  است، اما رهبری فناورانه محتوای گسترده تری نسبت به رهبری تحول آفرین دارد. مهمترین ویژگی هایی که رهبری فناورانه را از سایر انواع رهبری متمایز می کند این است که رهبر فناورانه نوآور و مبتکر و حمایت کننده است. دانش و مهارت در مورد فناوری های دیجیتال دارد و دائماً خود را در این زمینه به روز می کند، تیمی را بر اساس آن ایجاد می کند، حمایت می کند، تشویق می کند، انگیزه می دهد و هدایت می کند. یک رهبر دیجیتالی موثر یک محیط کاری نوآورانه و حمایتی ایجاد می‌کند، کیفیت‌هایی را که دیجیتالی‌سازی می‌تواند تسهیل کند برجسته می‌کند، انتخاب‌های آگاهانه‌ای درباره حوزه‌های تمرکز و اولویت‌هایی که محیط داخلی و خارجی سازمان را متحول می‌کند، برجسته می‌کند، و بنابراین، هر دو را به حرکت در می‌آورد. رهبری فناورانه در این مطالعه به عنوان سبکی رهبری است که هدف آن پیاده‌سازی و اجرای تحول دیجیتالی سازمان و ایجاد فرهنگ تغییر پایدار در سازمان، به منظور هدایت سازمان در یک محیط کاملا دیجیتالی است (غریب زاده و همکاران، 1402).

در نتیجه بررسی ادبیات، هیچ مقیاسی که مستقیماً با اندازه گیری رهبری فناورانه مرتبط باشد یافت نشد. هدف این مطالعه توسعه ابزار اندازه گیری است که درک رهبری فناورانه کارکنان و مدیران را اندازه گیری می کند. ضمن ایجاد مضامین اصلی مقیاس رهبری فناورانه، مضامین نوآورانه و حمایتی با توجه به نتایج ترکیبی از تحلیل ادبیات در مورد رهبری فناورانه و هنجاریابی آن در جامعه ایرانی ایجاد شد. در نتیجه، می‌توان استدلال کرد که گزاره‌های بعد نوآوری «مقیاس رهبری فناورانه» با ویژگی‌های رهبری نوآورانه، شبکه‌ای، مشتاق دیجیتالی، نگهبانی دیجیتال، چابکی و دوسویگی مطابقت دارد که عمدتاً دلالت بر چشم‌انداز وسیع‌تری دارد. برای تعامل با محیط و هماهنگ ماندن با پیشرفت‌ها، گزاره‌های بعد حمایتی با ویژگی‌های تشویق‌کننده، متمرکز بر کارمند و راهبر دیجیتالی که ممکن است با تعامل و تبادل در سطح شخصی‌تر با پیروان مطابقت داشته باشد، مطابقت دارد. نتیجه گیری شد که DLS که از دو بعد (نوآورانه و حمایتی) و 9 گزاره تشکیل شده است، یک ابزار اندازه گیری معتبر و قابل اعتماد است. استفاده از DLS با متغیرهای مختلف در مطالعات مختلف می تواند به ادبیات کمک کند. این مطالعه، مطالعات قبلی در رهبری فناورانه را گسترش می دهد. از آنجایی که این مطالعه اولین تلاش برای توسعه مقیاسی برای اندازه‌گیری ویژگی‌های رهبری فناورانه است، کمک قابل توجهی به توسعه رهبری و تحقیقات سازمانی است. این مطالعه همچنین بینش های مفیدی را برای مدیران بانک ها ارائه می دهد. مقیاس رهبری فناورانه با کمک به شرکت‌ها در تخصیص مناسب ویژگی‌های رهبری برای تحول دیجیتال، مزایایی را ارائه می‌کند. سازمان‌ها باید فرصت‌هایی را به کارمندان ارائه دهند تا دانش فنی خود را توسعه دهند و از رفاه خود اطمینان حاصل کنند و استرس فنی را که ممکن است به دلیل افزایش سطح استفاده از فناوری اطلاعات، به‌ویژه در سناریوهای کار از راه دور در محیط‌های کاری دیجیتال با آن مواجه شوند، کاهش دهند. همسو با تحقیق حاضر تحقیقات ویدو و همکاران (2019) نشان می‌دهد که یکی از چالش‌های هنجاریابی رهبری فناورانه، عدم تطابق بین مفاهیم نظری و کاربردی در محیط‌های بانکی است. بنابراین، هنجاریابی می‌تواند با در نظر گرفتن شرایط خاص هر بانک و فرهنگ سازمانی، به ارتقای رهبری فناورانه کمک کند. همچنین برخی از محققان به تطابق هنجاریابی بین کشورها و فرهنگ‌های مختلف پرداخته‌اند. کینسین و همکاران (2020) در مطالعه‌ای که در چندین نظام بانکی مطرح انجام دادند، نشان دادند که هنجاریابی رهبری فناورانه باید با توجه به زمینه فرهنگی و اقتصادی هر کشور صورت گیرد تا نتایج مورد نظر به‌دست آید.

هنجاریابی رهبری فناورانه در نظام بانکی، به دلیل پیچیدگی‌ها و چالش‌های موجود، نیازمند درک عمیق از مفاهیم و دقت در طراحی ابزارهای اندازه‌گیری است. با مقایسه و دیدن پیشینه‌ تحقیقات و نتایج دقیق در این زمینه، محققان و کارشناسان می‌توانند طیف وسیع‌تری از ابعاد رهبری فناورانه را در نظام‌های بانکی شناسایی کنند و به بهبود مستمر ابزارهای هنجاریابی بپردازند. در این راستا، پشتیبانی از تحقیق و توسعه در این حوزه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در تقویت رهبری فناورانه در بانک‌ها داشته باشد. این مطالعه دارای محدودیت هایی است. مقالات ملی و بین‌المللی بررسی‌شده، مقالات مبتنی بر تحقیق و کتاب‌های موجود در پایگاه‌های داده دیجیتال محدود بوده اند. داده‌های مقیاس به‌دست‌آمده در محدوده بانک صادرات و شهر ارومیه است که در سال 1403 در نظرسنجی شرکت کردند و در بخش‌های مختلف کار کردند. با توجه به فرآیند توسعه مقیاس، بررسی متوازن‌تر و متنوع‌تر از بانک ها و سازمان های مالی مختلف ممکن است کاربرد گسترده‌تری از رهبری فناورانه داشته باشد، زیرا فرهنگ سازمانی ممکن است بر انتظارات رهبری تأثیر بگذارد.

 

5- نتیجه‌گیری

بنابراین نتایج نشان داده است که مقیاس رهبری فناورانه می تواند در اندازه گیری و ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد زیرا به عنوان یک ابزار اندازه گیری قابل اعتماد و معتبر مطرح می شود. مقیاس DLS را می توان همراه با سایر مفاهیم مرتبط در ادبیات پژوهشی مورد بررسی قرار داد و با انتخاب گروه های نمونه مختلف و بخش های خاص می توان به ادبیات آن کمک کرد. تصور می‌شود که تحقیقات کمی که محققان در این زمینه انجام خواهند داد، می‌تواند کمک قابل توجهی به ادبیات فعلی و تحقیقات آینده داشته باشد.

6- تقدير و تشکر

بدینوسیله از تمامی کارکنان بانک صادرات شعب شهرستان ارومیه به خاطر همکاری در اجرای پژوهش حاضر سپاسگزاری می‌شود. 

7- تعارض منافع

در حال حاضر هیچگونه تعارض منافعی وجود ندارد.

References:

Aghashahi Ardestani M., Abbasi H. (2013). Investigating the effect of transformational leadership on the adoption of information technology innovation with the mediating role of shared leadership and the moderating role of management innovation. Scientific Journal of Modern Research Approaches to Management and Accounting, 7(26), 841-858.

Anser, M. K., Yousaf, Z., Usman, M., Yousaf, S. (2020). “Towards strategic businessperformance of the hospitality sector: Nexus of ICT, E-Marketing and Organizational Readiness”. Sustainability, 12, 1-17.

Azizi, K., Mahmoudzadeh, M., & Esfandiar, K. (2022). Investigating the Effects of Banks Participatory Facilities on the Real Sector of the Economy with the Emphasis on Financial Crises. Budget and Finance Strategic Research, 2(4), 43-72.

Azizi, M., Izadi, S., & Babaeyan, F. (2020). The study of Barriers to the Adoption and Application of Information and Communication Technology in Elementary Schools. Journal of New Approaches in Educational Administration, 11(41), 117-134.

Baculard, L.P., Colombani, L., Flam,V., Lancry, O, & Spaulding, E. (2017). Orchestrating a successful digital transformation. Boston: Bain &Company.

Banger, G. (2018). Endüstri 4.0 Uygulama ve Dönüşüm Rehberi (1st ed.). Ankara, Dorlion.

Bauer, W., Hämmerle, M., Schlund, S., & Vocke, C. (2015). Transforming to a hyper-connected society and economy–towards an “Industry 4.0”. Procedia Manufacturing, 3, 417-424.

Bawany, S. (2019). Leadership 4.0: How Ready Are You To Be A Digital Leader? Leadership Excellence, 36(2), 28-30.

Çelen, A. I. (2020, December). A rising value in the digital transformation process: Digital leadership. In H. Karadal, M. N. Efe, A. M. Abubakar, & K. Karadal (Eds.), Proceedings e-book (pp. 449-461). Papers presented at International CEO Communication, Economics, Organization & Social Sciences Congress, Bosnia Herzegovina, Gorajde: Dilkur Akademi.

Çelik, H. E. & Yılmaz, V. (2013). Structural equation modeling basic concepts applications programming. Ankara: Ani Publishing.

Chamakiotis, P., Panteli, N., & Davison, R. M. (2021). Reimagining e-leadership for reconfigured virtual teams due to Covid-19. International Journal of Information Management, 60, 102381.

Chang, A. (2020). Cleaning and disinfectant chemical exposures and temporal associations with COVID-19—National poison data system, United States, January 1, 2020–March 31, 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69.

Chang, S., Kim, H., Song, J., & Lee, K. (2020). Technological Opportunity, Technological Leadership Change, and Latecomers’ R&D Resource Allocation between Innovation and Imitation. Technological Leadership Change, and Latecomers’ R&D Resource Allocation between Innovation and Imitation (February 14, 2020).

Chen, J., Tang, L., Tian, H., Ou, R., Wang, J., & Chen, Q. (2023). The effect of mobile business simulation games in entrepreneurship education: a quasi-experiment. Library Hi Tech, 41 (5), 1333-1356.

Chen, S. L., Su, Y. S., Tufail, B., Lam, V. T., Phan, T. T. H., & Ngo, T. Q. (2023). The moderating role of leadership on the relationship between green supply chain management, technological advancement, and knowledge management in sustainable performance. Environmental Science and Pollution Research, 30(19), 56654-56669.

Contreras, F., Baykal, E., & Abid, G. (2020). E-leadership and teleworking in times of COVID-19 and beyond: What we know and where do we go. Frontiers in psychology, 11, 590271.

Corbett, F., & Spinello, E. (2020). Connectivism and leadership: harnessing a learning theory for the digital age to redefine leadership in the twenty-first century. Heliyon, 6(1).

Dan, Zh. (2020). China adopts non-contact free consultation to help the public cope with the psychological pressure caused by new coronavirus pneumonia. Asian Journal of Psychiatry. Available online 10 April 2020, In Press.

Ebrahimi Y, Alavimatin Y, Khoshfetrat S, Refagahat H. Identifying and prioritizing the effective factors in equipping banks' resources (case study, Tejarat Bank of Zanjan province). mieaoi 2023; 12 (44) : 7
URL: http://mieaoi.ir/article-1-1346-fa.html

Ebrahimi, M. , HosienporSadatabadi, J. , DoshmanZiyari, E. , Moazami, M. and Miresmaeili, B. (2022). Providing a Technological Leadership Model for Virtual Education in Order to Advance the Educational Programs of Primary Schools. Pizhuhish nāmah-i intiqādī-i mutūn va barnāmah hā-yi ̒ulūm-i insāni (Critical Studies in Texts & Programs of Human Sciences), 22(9), 375-396. doi: 10.30465/crtls.2022.37902.2339

El Sawy, O. A., Kræmmergaard, P., Amsinck, H. & Vinther, A. L. (2016). How LEGO built the foundations and enterprise capabilities for digital leadership. MIS Quarterly Executive, 15(2), 141- 166.

Gemeda, H. K., & Lee, J. (2020). Leadership styles, work engagement and outcomes among information and communications technology professionals: A cross-national study. Heliyon, 6(4).

Gulpan,T.(2013).an evaluation of the smart city approach. A thesis submitted to the graduate school of natural and applied science of Middle East Technical University

Hooshangi, M. , Elahi, S. M. , Amin Afshar, Z. and Sadouq, S. M. (2015). Investigating the Impact of Organizational Culture and Leadership Style on Technology Adoption and Knowledge Management: the Case of Qazvin Manufacturing Companies. Organizational Culture Management, 13(3), 739-762. doi: 10.22059/jomc.2015.54737

Johnston, M. W., & Marshall, G. W. (2020). Sales force management: Leadership, innovation, technology. Routledge.

Khonturaev, S. I., & ugli Fazlitdinov, M. X. (2023). AI IN UZBEKISTAN: PIONEERING A TECHNOLOGICAL TRANSFORMATION. Educational Research in Universal Sciences, 2(11), 351-353.

Khonturaev, S. I., ugli Fazlitdinov, M. X., & kizi Mamayeva, O. I. (2023). EMPOWERING EDUCATION: THE IMPACT OF AI IN LEARNING MANAGEMENT SYSTEMS. Educational Research in Universal Sciences, 2(10), 348-350.

Klein, M. (2020). İşletmelerin Dijital Dönüşüm Senaryoları - Kavramsal Bir Model Önerisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 997-1019.

Klein, M. (2020). Leadership characteristics ın the era of digital transformation. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 883-902.

Li, W., Liu, K., Belitski, M., Ghobadian, A. & O'Regan, N. (2016). e-Leadership through strategic alignment: An empirical study of small-and medium-sized enterprises in the digital age. Journal of Information Technology, 31(2), 185-206.

Lindner, D., & Greff, T. (2019). Führung im Zeitalter der Digitalisierung–was sagen Führungskräfte? HMD Praxis der Wirtschaftsinformatik, 56(3), 628-646.

Marsh, E., Vallejos, E. P., & Spence, A. (2022). The digital workplace and its dark side: An integrative review. Computers in Human Behavior, 128, 107118.

Miller, C. L. (2018). Digital leadership: Using the internet and social media to improve the lives, well-being and circumstances of others. Journal of Family ve Consumer Sciences, 110(1), 45-48.

Narbona, J. (2016). Digital leadership, twitter and Pope Francis. Church, Communication and Culture, 1(1), 90-109.

Nikpay,iraj,zandkarimi,maryam.(2022).The study role mediator mental health in relationship between dimension paternalistic leadership with performance job. Knowledge & Research in Applied Psychology, 4(22), 160-176.

Nikpey motlag bonab, E. , Sepasi, H. , Nourbakhsh, P. and Noorbakhsh, M. (2022). Knowledge Designing a Causal Model of The Relationship Between Leadership Styles &. Communication Management in Sport Media, 9(2), 109-121. doi: 10.30473/jsm.2020.54762.1449

Northouse, P. G. (2015). Leadership: Theory and Practice. Thousand Oaks, SAGE

Oberer, B. & Erkollar, A. (2018). Leadership 4.0: Digital leaders in the age of industry 4.0. International Journal of Organizational Leadership, 7(4), 404- 412.

Ordu, A. & Nayır, F. (2021). What is the digital equivalent? A definition., E-Nation Journal of Educational Research, 12(3), pp.68-81.

Purwanto, A., Fahmi, K., & Sulaiman, A. (2023). Linking of Transformational Leadership, Learning Culture, Organizational Structure and School Innovation Capacity: CB SEM AMOS Analysis. Journal of Information Systems and Management (JISMA), 2(3), 1-8.

Purwanto, P., Astuti, I. S., Tanjung, A., Rohman, F., & Utomo, K. S. B. (2023). Mapping the spatial transmission risk and public spatial awareness in the use of personal protective equipment: COVID-19 pandemic in East Java, Indonesia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 97, 104018.

Rastegari, Narjes and Salarichineh, Parvin, 2019, Identification and analysis of effective factors in improving the teaching-learning process of student teachers at Farhangian University with a virtual education approach using interpretive structural modeling (ISM), Second National Conference on New Findings in Teaching-Learning in Elementary Education, Bandar Abbas

Rastegari, Yousef et al. (2019), Content Analysis with the Aim of Strategic Planning of Smart Tehran City, Faculty of Technology, Engineering and Computer Science, Shahid Beheshti University.

Roman, A. V., Van Wart, M., Wang, X., Liu, C., Kim, S., & McCarthy, A. (2019). Defining e‐leadership as competence in ICT‐mediated communications: an exploratory assessment. Public Administration Review, 79(6), 853-866.

Rühlig, A. (2023). The Role of Modern Technologies in the Development of E-learning (Looking at the Opportunities and Challenges Facing Universities and Higher Education Institutions). Journal of Research in Educational Systems, 12 (40), 205-222. doi: 10.22034/jiera.2018.66311.

Rühlig, T. (2023). Chinese influence through technical standardization power. Journal of Contemporary China, 32(139), 54-72.

Safrankova J. M., & sikvr, M. (2018). Responsibilities and competencies in personnel management at Czech schools. Oeconomia Copernicana, 9 (3), 529–543.

Salem, Shabnam. (2018). Investigating the relationship between the use of information technology by faculty members and their educational and research performance at the University of Tehran, 11th International Conference on Psychology and Social Sciences, Tehran, Mehr Eshraq Conference Company.

Shams, G. , Tari, F. and Rezaeezadeh, M. (2019). Identification of fundamental and managerial challenges of applying E-learning in human resources education. Research in Teaching, 7(3), 116-91. doi: 10.34785/J012.2019.981

Singh, S. K., Del Giudice, M., Chierici, R., & Graziano, D. (2020). Green innovation and environmental performance: The role of green transformational leadership and green human resource management. Technological forecasting and social change, 150, 119762

Tenório,D et al.(2020). Smart ideals for smart cities:investigation crowdsourcing for generating selecting idea for ICT innovation in a city context,Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research,7(3),PP.49-62

Whitehurst, J. (2015). The open organization: igniting passion and performance. Boston: Harvard Business Review Press.

Zeinabadi, H. R., & Mohammadvand, M. (2016). Principals as Technology Leaders: The Result of anExploratory MixedStudy in Smart Schools of Tehran. Journal of New Approaches in Educational Administration, 6(24), 1-22.

COPYRIGHTS © 2023 by the authors. Licensee Modern Management Engineering Journal. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).

 

---

[1] . PhD student, Department of Public Administration, Ur.C., Islamic Azad University, Urmia, Iran.

[2] . Assistant Professor of Management, Ur.C., Islamic Azad University, Urmia, Iran.; (Corresponding Author). [e-mail].

[3] . Assistant Professor, Department of Management, ShDe.C., Islamic Azad University, Urmia, Iran.

[4] . Department of Management, Ur.C., Islamic Azad University, Urmia, Iran.

How to cite this paper: Rad, M., Lotfolahi Haghi, M., Ranjbarian, R., Rostamzadeh, R. (2026). Normative assessment of psychometric properties of the Technological Leadership Scale in the banking system. Modern Management Engineering, 11(4), 145-164. [In Persian]

 

[5] 1. دانشجوی دکتری گروه مدیریت دولتی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران. 

[6] 2. استادیار گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران (نویسنده مسئول).  [e-mail]

[7] 3. استادیار گروه مدیریت، واحد شاهین دژ، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

4. گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

 

استناد: راد، محمد؛ لطف اللهی، ماهرخ؛ رنجبریان، رسول؛ رستم­زاده، رضا. (1404). هنجاریابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس رهبری فناورانه در نظام بانکی. مهندسی مدیریت نوین، 11(4). 145-164.

 

 

[8]  Ahlquist

[9]  Northouse

[10]  Narbona

[11]  El Sawy

[12]  Tanniru

[13]  Klein

[14]  Büyükbeşe

[15]  Firdaus  

[16]  Digital Leadership Scale

[17] . Back translation

---