The dynamic impact of inflation and parametric reforms on the financial imbalance of the social security organization in Iran (with an emphasis on the Seventh Development Plan Law)

Subject Areas : Financial Economics

Ali Siami ¹ , علیرضا عرفانی ² , Seyed Mohammad Mostolizadeh ³

1 - P.h.D. Canditate in Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, [e-mail].
2 - Professor, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, (Corresponding Author), [e-mail]
3 - Assistant Professor, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, [e-mail]

Received: 2024-04-21 Accepted : 2024-09-11 Published : 2024-09-29

Keywords: Monetary shocks, parametric reforms, Social Security Organization, Overlapping Generations, Iran JEL Classification: G23, H55, R13.,

Abstract :

The aim of this study is to examine the impact of monetary shocks and parametric reforms under the Seventh Development Plan on the financial imbalance of Iran's Social Security Organization. To this end, an overlapping generation's general equilibrium model is employed. The findings indicate that positive monetary shocks initially increase the ratio of expenditures to revenues for the organization, but this ratio eventually declines and stabilizes as revenues rise. Additionally, the results show that monetary shocks reduce the welfare of both retirees and workers in the long term. The study further explores the effects of parametric reforms under three scenarios. In the first scenario, assuming a 5-year increase in the average retirement age without a change in life expectancy, the expenditure-to-revenue ratio rises by 0/4%. In the second scenario, with a 5-year increase in the retirement age and a 2-year increase in life expectancy, the ratio remains relatively unchanged. Finally, in the third scenario, assuming a 5-year increase in the retirement age and a 2-year decrease in life expectancy, the ratio increases by approximately 2%.

References:

- ابراهیمی، ایلناز و همتی مریم (1397). نقش و اثرگذاری صندوق¬های بازنشستگی در ثبات مالی اقتصاد ایران؛ لزوم شکل گیری مقام ناظر احتیاطی. انتشارات پژوهشکده پولی وبانکی. بازیابی شده از سایت www.mbri.ac.ir
- آذر، عادل و صفری محمد (1395). شناسایی عوامل موثر بر پایداری طرح¬های بازنشستگی خصوصی با استفاده از رویکرد ترکیبی متدولوژی سیستم¬های نرم و نگاشت شناختی فازی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، 11(43)، 21-58.
- اکبرپور، نرکس (1397). اثرگذاری ابزارهای مالی دولت بر متغیرهای کلان اقتصاد کلان در ایران، کاربردی از الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی. رساله دکتری، دانشگاه مازندران.
- بهمنی، مرضیه، راغفر، حسین و موسوی، میرحسین (1398). اصلاح پارامتری نظام بازنشستگی ایران با کاهش نرخ جایگزینی: مدل تعادل عمومی نسل¬های همپوش و بازار ناقص نیروی کار، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 19(72)، 67-104. https://doi.org/10.22054/joer.2019.10155
- بهمنی، مرضیه ، راغفر، حسین و موسوی، میرحسین (1399). سالمندی جمعیت و اصلاح نظام بازنشستگی با تغییر نرخ حق بیمه بازنشستگی، نشریه علمی پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، 28(93)، 61-91 . https://doi.org/10.52547/qjerp.28.93.61
- توکلیان، حسین، صارم، مهدی، طاهرپور، جواد و عبداله میلانی، مهنوش (1399). شبیه¬سازی جریان وجوه تامین اجتماعی مبتنی بر یک الگوی همپوشانی بین نسلی، فصلنامه علمی پژوهشنامه اقتصادی، 20(78)، 1-61 . https://doi.org/10.22054/joer.2020.12360
- توکلیان ، حسین (1399). الگوی تعادل عمومی تصادفی در ایران: وضعیت پایدار تصادفی یا قطعی؟، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 55(4)، 812-781 . 99. https://doi.org/10.22059/jte.2021.317990.1008424
- تیمورا، فاطمه (1402). بررسی پایداری مالی سازمان تامین اجتماعی و تحلیل حساسیت اصلاحات پارامتریک. انتشارات مرکز پژوهش¬های مجلس شورای اسلامی، بازیابی شده از سایت https://rc.majlis.ir
- جورج تی، مکندلیس(2008). الفبای ادوار تجاری حقیقی مقدمه¬ای بر مدل¬های پویا کلان اقتصادی، ترجمه ایلناز ابراهیمی، انتشارات پژوهشکده پولی و بانکی: تهران، چاپ اول.
- حسن¬پور، اصغر، امامی، کریم و عزتی، مرتضی (1402). تاثیر تکانه منابع و مصارف تامین اجتماعی بر نابرابری درآمد در ایران، فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی، 17(64¬)، 97-416.
- حسینی، سید رضا (1388). تامین اجتماعی و رشد و توسعه اقتصادی، جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی، 6(11)، 61-82 .
- داودی، پدرام (1397). بررسی نقش فضای کسب و کار بر چرخه های تجاری با استفاده از یک الگوی تعادل عمومی پویا. رساله دکتری، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
- داودی، پدرام و باستان¬زاده، حسین (1399). بررسی شمول سیاستگذاری پولی با مقوله ثبات مالی در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی DSGE، فصلنامه اقتصاد مقداری، 17(2)، 43-87. https://doi.org/10.22055/jqe.2019.28357.2025

- دشتبانی فاروجی، مجید، صمدی، سعید، دلالی اصفهانی، رحیم، فخار، مجید و عبداله میلانی، مهنوش (1389). شبیه¬سازی یک الگوی نسل¬های همپوشان 55 دوره¬ای با رویکرد بهسازی نظام بازنشستگی - ایران، فصلنامه تحقیقات مدل¬سازی اقتصادی، 1(2)، 203-173.
- بلیک، دیود (2018). اقتصاد مستمری. ترجمه قدرت اله امام وردی و حسین اقبال، انتشارات آماره: تهران، چاپ اول.
- رئیس جعفری مطلق، رسول (1388). بررسی عوامل موثر بر تامین مالی در صندوق¬های بیمه¬ای تامین اجتماعی مطالعه موردی اثر تورم بر منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
- سبحانی، سهیلا، فطرس، محمد حسن، حاجی، غلامعلی و ترکمنی، اسماعیل (1401). تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در منابع تامین اجتماعی در ایران، فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی، 16(58)، 1-17.
- کاستا جونیور، سلسو خوزه (2016). مدل¬های تعادل عمومی تصادفی پویا DSGE . ترجمه سجاد برخورداری و مبین میرزابابائی، انتشارات دانشگاه تهران: تهران، چاپ اول.
- صفری، محمد (1397). بررسی پایداری طرحهای بازنشستگی خصوصی ترکیبی با استفاده از رویکرد تلفیقی نگاشت شناختی فازی و پویایی سیستمی، پژوهشنامه بیمه، 7(3)، 216-203. https://doi.org/10.22056/ijir.2018.03.05
- صندوق بین المللی پول(1396). ارزیابی نظام بازنشستگی جمهوری اسلامی ایران. ترجمه مجید حسن زاده، انتشارات میرماه: تهران، چاپ اول.
- غفاری نژاد، امیرحسین، مداح، مجید و سرگلزایی، مصطفی (1401). ارتباط رقابت سیاسی، رشد اقتصادی و درآمدهای نفتی در استان¬های کشور، نشریه علمی (فصلنامه) پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، 30(101)، 464-421.
https://doi.org/10.52547/qjerp.30.101.421
- گرامی، اصغر(1397). ارزیابی مدیریت دارایی / تعهدات ( ALM ) با مدل برنامه¬ریزی تصادفی چند مرحله¬ایی مقید به ارزش در معرض ریسک در سازمان تامین اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیک.
- گلاب، سمانه و بزازان فاطمه (1399). بررسی اثرات اصلاحات پارامتریک بر پایداری مالی و رفاه بازنشستگان در سازمان تامین اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، 20(76)، 237-269.
- محقق¬زاده، مهرداد، دامن کشیده، مرجان، مومنی وصالیان، هوشنگ، افشاری¬راد، مجید و دقیقی اصلی، علیرضا (۱۴۰۰). طراحی مدل پایداری مالی در سازمان تامین اجتماعی با تمرکز بر اصلاحات پارامتریک، فصلنامه اقتصاد کاربردی، 10(34-35)، 29-15.
- مسلمی، رضا و جلیلی، طیبه (1393). شناسایی و اولویت¬بندی عوامل موثر بر تسهیل اجرای سیستم بازنشستگی چند لایه، پژوهشنامه بیمه، 3(2)، 243-231. https://doi.org/10.22056/ijir.2014.02.09
- مکری، فرانک، زندی، فاطمه، حسینی، سیدشمس¬الدین و خضری، محمد (۱۴۰۰). به کارگیری مدل غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم (STR) در تعیین ارتباط متغیرهای اقتصادی با بار مالی صندوق¬های بازنشستگی برای دولت، فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، 29(98)، 447-477.
- مکیان، سید نظام الدین، توکلیان، حسین و نجفی¬فراشاه، سید محمد صالح (1398). بررسی اثر شوک مالیات¬های مستقیم بر تولید ناخالص داخلی و تورم در ایران در چارچوب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(49)، 45-1.
- مومنی، لیلا و مردی، محمد حسین (1401). بررسی مفاهیم و مولفه¬های موثر بر پایداری مالی صندوق¬های بازنشستگی در کشور. انتشارات دبیرخانه هیئت امنای تامین اجتماعی و صندوق¬های تابعه: تهران، چاپ اول.
- نجفی، حسن، دامن کشیده، مرجان و محمدی، تیمور (1400). تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر تاب آوری صندوق¬های بازنشستگی و دستیابی به حقوق اجتماعی از نظر فقه، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، 3(2)، 98-77. https://doi.org/10.22034/ejs.2021.140726
- نجفی نسب، میر حجت، رضازاده، حسین و قدرتی، مهدی (1393). بررسی رابطه بین مخارج سازمان تامین اجتماعی و رشد اقتصادی، فصلنامه تامین اجتماعی، 13(1)، 39-56.
- شورای پژوهشی موسسه عالی پژوهش¬های تامین اجتماعی (1378). نظام جامع رفاه و رفاه و تامین اجتماعی. انتشارات علمی و فرهنگی: تهران، چاپ اول.
- نیکوپور، حسام (1386). سازمان تامین اجتماعی در افق 1404، فصلنامه تامین اجتماعی، 9(2)، 139-172.
- Alho, J., Hougaard Jensen, S., Lassila, J., & Valkonen, J. (2005). Controlling the effects of demographic risks: The role of pension indexation schemes. Journal of Pension Economics and Finance, 4(2), 139-153. https://doi.org/10.1017/S1474747205001940
- Akbarpour, N. (2018). The effectivity of government fiscal instruments on macroeconomic variables in Iran: An application of dynamic stochastic general equilibrium model. [Doctoral dissertation, Mazandaran University]. (in pesian)
- Azar, A., & Safari, M. (2016). Identifying factors affecting the sustainability of private pension plans using a combined approach of soft systems methodology and fuzzy cognitive mapping. Iranian Journal of Management Sciences, 11(43), 21-58. (in pesian)
- Bahmani, M., Raghfar, H., & Mousavi, M. H. (2019). Parametric reform of the Iranian pension system with an imperfect labor market: Utilizing replacement rate reduction and the OLG model approach. Economic Research Journal, 19(72), 67-104. https://doi.org/10.22054/joer.2019.10155 (in pesian)
- Bahmani, M., Raghfar, H., & Mousavi, M. H. (2020). Aging and pension reform with change in contribution rates. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 28(93), 61-91. https://doi.org/10.52547/qjerp.28.93.61 (in pesian)
- Baksa, D., & Munkácsi, Z. (2016). A detailed description of OGRE, the OLG model. Bank of Lithuania Working Paper Series, 31.
- Baksa, D., & Munkácsi, Z. (2016). Aging, (pension) reforms and the shadow economy in Southern Europe. Bank of Lithuania Working Paper Series, 32.
- Baksa, D., & Munkácsi, Z. (2020). More gray, more volatile? Aging and (optimal) monetary policy. Dynare Working Papers, 58.
- Beetsma, R. M. W. J., Romp, W. E., & Vos, S. J. (2013). Intergenerational risk sharing, pensions, and endogenous labour supply in general equilibrium. Journal of Economics, 115(1), 141–154. https://doi.org/10.1111/j.1467-9442.2012.01732.x
- Bettendorf, L., & Knaap, T. (2010). The redistribution of macroeconomic risks by Dutch institutions. Netspar Discussion Paper. https://doi.org/10.2139/ssrn.1780932
- Blake, D. (2006). Pension economics (P. E. Emamverdi & H. Eghbal, Trans. 2018). Amareh Publications. (in pesian)
- Bonenkamp, J., Meijdam, L., Ponds, E., & Westerhout, E. (2017). Ageing-driven pension reforms. Journal of Population Economics, 30(3), 953–976. https://doi.org/10.1007/s00148-017-0637-0
- Bovenberg, L., Ewijk, C., & Westerhout, E. (2012). The future of multi-pillar pensions. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139136143
- Bucciol, A., & Beetsma, R. (2010). Inter- and intra-generational consequences of pension buffer policy under demographic, financial, and economic shocks. CESifo Economic Studies, 56(3), 366-403. https://doi.org/10.1093/cesifo/ifq003
- Bucciol, A., Cavalli, L., Fedotenkov, I., Pertile, P., Polin, V., Sartor, N., & Sommacal, A. (2017). A large scale OLG model for the analysis of the redistributive effects of policy reforms. European Journal of Political Economy, 48,104-127.
- Carvalho, C., Ferrero, A., & Nechio, F. (2016). Demographics and real interest rates: Inspecting the mechanism. European Economic Review, 88, 208–226. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2016.04.002
- Social Research Council of the Higher Institute of Social Security Research. (1999). Comprehensive welfare and social security system. Scientific and Cultural Publishing. (in pesian)
- Costa Junior, C. J. (2016). Understanding DSGE models: Theory and application (S. Barkhordari & M. Mirzababaei, Trans.). Tehran University Press. (in pesian)
- Dashtbani Faroji, M., Samadi, S., Dallali Isfahani, R., Fakhar, M., & Abdollah Milani, M. (2010). Simulating a 55-period overlapping generations model: An application of pension system reform for Iran. Journal of Economic Modeling Research, 1(2), 173-203. (in pesian)
- Davoudi, P. (2018). Study on assessing the contribution of doing business climate over business cycles using DSGE. [Doctoral dissertation, Institute for Management and Planning Studies]. (in pesian)
- Davoudi, P., & Bastanzadeh, H. (2020). Monetary policy and financial stability in Iran: DSGE approach. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 17(2), 43-87. https://doi.org/10.22055/jqe.2019.28357.2025 (in pesian)
- Ebrahimi, I., & Hemmaty, M. (2018). The role and impact of pension funds on the financial stability of the Iranian economy: The necessity of establishing a prudential authority. Research Institute of Monetary and Banking. Retrieved from www.mbri.ac.ir (in pesian)
- Engin, K., & von Thadden, L. (2016). Interest rate effects of demographic changes in a new Keynesian life-cycle framework. Macroeconomic Dynamics, 20(1), 120-164, https://doi.org/10.1017/S1365100514000273
- Fujiwara, I., & Teranishi, Y. (2008). A dynamic New Keynesian life-cycle model: Societal aging, demographics, and monetary policy. Journal of Economic Dynamics and Control, 32, 2398–2427. https://doi.org/10.1016/j.jedc.2007.09.002
- Gerami, A. (2018). Evaluation of multistage stochastic programming asset/liability Management Model with VaR constrain in SSO. (Master's thesis, Islamic Azad University, E-Branch). (in pesian)
- Ghafari Nejad, A. H., Maddah, M., & Sargolzaei, M. (2022). The relationship between political competition, economic growth, and oil revenues in Iran’s provinces. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 30(101), 421-464. https://doi.org/10.52547/qjerp.30.101.421 (in pesian)
- Golab, S., & Bazzazan, F. (2020). The effects of parametric reforms on retirees’ welfare and financial sustainability of the Social Security Organization pension system. Social Welfare Quarterly, 20(76), 237-269. (in pesian)
- Gollier, C. (2008). Intergenerational risk-sharing and risk-taking of a pension fund. Journal of Public Economics, 92(5-6), 1463–1485. https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2007.07.008
- Hasanpour, A., Emami, K., & Ezati, M. (2023). Effects of social security resources and expenditures on income inequality in Iran. Quarterly Journal of Economic Modeling, 17(64), 97-114. (in pesian)
- Hosseini, S. R. (2009). Social security and economic development. Journal of Iran Economic Essays: An Islamic Approach, 6(11), 61-82. (in pesian)
- International Monetary Fund. (2017). Assessment of the pension system in the Islamic Republic of Iran (M. Hassan Zadeh, Trans.). Mirmaah Publications. (in pesian)
- Julia, W., Indranarain, R., & Jan, A. (2020). Macroeconomic effects of an ageing population in Mauritius. South African Journal of Economics, 88(4), 551–574. https://doi.org/10.1111/saje.12266
- Karam, P., Muir, D., & Pereira, J. (2010). Macroeconomic effects of public pension reforms. IMF Working Paper.
- Kastelein, P. (2016). Pension fund restoration policy in general equilibrium. [MPhil thesis, Tinbergen Institute].
- Kastelein, P. B., & Romp, W. E. (2020). Pension fund restoration policy in general equilibrium. Macroeconomic Dynamics, 24(7), 1785–1814. https://doi.org/10.1017/S1365100518001049
- Makiyan, S. N., Tavakoliyan, H., & Najafi Farashah, S. M. S. (2020). Examining the impact of direct tax shocks on GDP and inflation in Iran within the framework of a dynamic stochastic general equilibrium model. Financial Economics Quarterly, 13(49), 1-45. (in pesian)
- McCandless, G. (2008). The ABCs of RBCs: An introduction to dynamic macroeconomic models (I. Ebrahimi, Trans.). Monetary and Banking Research Institute. (in pesian)
- Mohagheghzadeh, M., Damankeshideh, M., Momeni Vasalian, H., Afsharirad, M., & Daghighi Asli, A. (2021). Designing a financial sustainability model in the Social Security Organization with a focus on parametric reforms. Applied Economics Journal, 10(34 & 35), 15-29. (in pesian)
- Mokri, F., Zandi, F., Hosseini, S. S., & Khezri, M. (2021). Applying the nonlinear mild transition regression (STR) model in determining the relationship between macroeconomic variables and the financial burden of pension funds for the government. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 29(98), 447-477. (in pesian)
- Momeni, L., & Mardih, M. H. (2022). Examining the concepts and components affecting the financial sustainability of pension funds in Iran. Secretariat of the Board of Trustees of the Social Security Organization and Subsidiary Funds. (in pesian)
- Moslemi, R., & Jalili, T. (2014). Identifying and prioritizing effective factors on facilitating the implementation of the multi-layer retirement system. Iranian Journal of Insurance Research, 3(2), 231-243. https://doi.org/10.22056/ijir.2014.02.09 (in pesian)
- Najafi, H., Damankeshideh, M., & Mohammadi, T. (2021). The effect of macroeconomic variables on the resilience of pension funds and achieving social rights in terms of jurisprudence. Journal of Economic Jurisprudence Studies, 3(2), 77-98. https://doi.org/10.22034/ejs.2021.140726 (in pesian)
- Najafi Nasab, M. H., Rezazadeh, H., & Ghodrati, M. (2014). Investigating the relationship between expenditures of Social Security Organization and Economic growth in Iran. Social Security Quarterly Journal, 13(1), 39-56. (in pesian)
- Nikupour, H. (2007). The Social Security Organization at 1404 horizons. Social Security Quarterly Journal, 9(2), 139-172. (in pesian)
- Raees Jafari Motlagh, R. (2009). A review of the elements having a role in financing in social security insurance funds (case study: the effects of inflation on resources and expenses of social security organization). [Master's thesis, Allameh Tabatabai University]. (in pesian)
- Safari, M. (2018). Sustainability of hybrid private pension plans based on fuzzy cognitive mapping and system dynamics. Iranian Journal of Insurance Research, 7(3), 203-216. https://doi.org/10.22056/ijir.2018.03.05 (in pesian)
- Sin, Y., & Yu, X. (2005). Pension liabilities and reform options for old age insurance. World Bank Working Paper.
- Sobhani, S., Fattaras, M. H., Haji, G. A., & Torkamani, I. (2022). The impact of information and communication technology (ICT) on social security resources in Iran. Quarterly Journal of Economic Modeling, 16(58), 1-17. (in pesian)
- Tavakolian, H., Sarem, M., Taherpoor, J., & Abdollah Milani, M. (2020). Simulating social security flow of funds based on an overlapping generations model. Journal of Economic Research, 20(78), 1-61. https://doi.org/10.22054/joer.2020.12360 (in pesian)
- Tavakolian, H. (2020). Dynamic stochastic general equilibrium model in Iran: Deterministic or Stochastic steady state?. Journal of Economic Research, 55(4),781-812. https://doi.org/10.22059/jte.2021.317990.1008424 (in pesian)
- Teymoura, F. (2023). Examination of the financial sustainability of the Social Security Organization and sensitivity analysis of parametric reforms. Islamic Parliament Research Center, Public Sector Studies Office. Retrieved from https://rc.majlis.ir (in pesian)

Full-Text:



Economic Modeling sanad.iau.ir/journal/eco

 

mRriginal Article

The dynamic impact of inflation and parametric reforms on the financial imbalance of the social security organization in Iran
(with an emphasis on the Seventh Development Plan Law)

Ali Siami¹, Alireza Erfani²*, Seyed Mohammad Mostolizadeh³

DOI

Abstract The aim of this study is to examine the impact of monetary shocks and parametric reforms under the Seventh Development Plan on the financial imbalance of Iran's Social Security Organization. To this end, an overlapping generation's general equilibrium model is employed. The findings indicate that positive monetary shocks initially increase the ratio of expenditures to revenues for the organization, but this ratio eventually declines and stabilizes as revenues rise. Additionally, the results show that monetary shocks reduce the welfare of both retirees and workers in the long term. The study further explores the effects of parametric reforms under three scenarios. In the first scenario, assuming a 5-year increase in the average retirement age without a change in life expectancy, the expenditure-to-revenue ratio rises by 0/4%. In the second scenario, with a 5-year increase in the retirement age and a 2-year increase in life expectancy, the ratio remains relatively unchanged. Finally, in the third scenario, assuming a 5-year increase in the retirement age and a 2-year decrease in life expectancy, the ratio increases by approximately 2%.

Received: 21/04/2024   Accepted: 11/09/2024   Keywords: Monetary shocks, parametric reforms, Social Security Organization, Overlapping Generations, Iran   JEL Classification:   G23, H55, R13.

 

1. Introduction

Pension funds are considered one of the most important financial institutions, and their performance has numerous economic, social, and political consequences. The dynamic relationship between inflation and the sustainability of pension funds has always been a question at the macroeconomic policy level. Given the enactment of the Seventh Development Plan in Iran and the reforms of pension funds outlined in its fifth chapter, examining the impact of these reforms on the financial sustainability of pension funds has become more significant. This study first elucidates the effect of inflation dynamics on the ratio of expenditures to resources of the Social Security Organization, which is the largest pension scheme in Iran. It then examines the impact of monetary shocks on the social welfare of workers and retirees and finally presents the effect of the pension system reforms mandated by the Seventh Development Plan on the financial imbalance of the mentioned fund.

 

2. Research method and data

This study employs Overlapping Generations (OLG) general equilibrium models. The model parameters are determined based on a calibration method. This model includes households divided into two groups: employed and retired. By maximizing the utility function subject to the budget constraint in both groups, the optimal paths for consumption, labor supply, and real money balances are determined. The second section provides an overview of the Social Security Organization's status in terms of resources and expenditures. The resources of the Social Security Organization are derived from the sum of insurance premiums received and accumulated wealth minus pensions paid to retirees. Expenditures are calculated based on the present value of the fund's obligations to the insured employees and retirees. Additionally, a monopolistic competition structure is used for the firm sector. In this study, the government is not included in the model, and monetary policy is managed by the central bank through controlling the growth rate of base money.

 

3. Analysis and discussion

The findings of this study show that positive monetary shocks initially increase the ratio of expenditures to resources of the organization. Subsequently, with the increase in the organization's revenues, this ratio decreases and eventually reaches equilibrium. It is noteworthy that the numerical increase in this ratio is very small. The impact of positive monetary shocks on the social welfare of retirees and workers indicates that, in the long term, monetary shocks reduce the welfare of retirees and workers. However, in the short term, it results in increased welfare for both groups. This increase in welfare occurs due to higher wages and benefits due to inflation, which is then followed by a reduction in purchasing power, leading to a decrease in welfare for both groups.

The effect of parametric reforms on the welfare of retirees and workers and on the financial imbalance of the organization has been examined under three different scenarios. In the first scenario, assuming an increase in the retirement age by 5 years with no change in life expectancy, the ratio of expenditures to resources of the Social Security Organization increases by approximately 0/4%. In the second scenario, assuming an increase in retirement age and life expectancy by 5 and 2 years, respectively, there is no significant difference in the ratio of expenditures to resources. In the third scenario, assuming an increase in retirement age by 5 years and a decrease in life expectancy by 5 and 2 years, respectively, the ratio of expenditures to resources increases more significantly compared to the previous two scenarios, by about 2%. This increase is justified by the fact that with a decrease in life expectancy, the amount paid in pensions and benefits by the organization decreases.

 

4. Conclusion

This study, by extending Overlapping Generations general equilibrium models, examines the dynamic effects of inflation and parametric reforms on the financial imbalance of pension funds in Iran. The findings indicate that parametric reforms play a key role in the financial sustainability of the funds. Additionally, the results suggest that inflation, in the long term, reduces the welfare of retirees and workers, but has a minimal impact on the ratio of expenditures to resources of the funds

 

Funding

There is no funding support for this research.

 

Declaration of Competing Interest

The author has no conflicts of interest to declare that are relevant to the content of this article.

 

Acknowledgments

We extend our gratitude to the anonymous reviewers for their valuable comments, which greatly contributed to improving our work.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] * P.h.D. Canditate in Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, [e-mail].

[2] ** Professor, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, (Corresponding Author), [e-mail]

[3] + Assistant Professor, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, [e-mail]  

How to Cite: Siami, A, Erfani, A, & Mostolizadeh, M. (2024).The dynamic impact of inflation and parametric reforms on the financial imbalance of the Social Security Organization in Iran (with an emphasis on the Seventh Development Plan Law). Economic Modeling, 18(65):105-134.

 

پژوهشی                   

تاثیر پویای­های تورم و اصلاحات سنجه­ای بر ناترازی مالی سازمان تامین اجتماعی در ایران (با تاکید بر قانون برنامه هفتم توسعه)¹ 

علی صیامی²،  علیرضا عرفانی³، سیدمحمد مستولی‌زاده ⁴

DOI

تاریخ دریافت: 02/02/1403     تاریخ پذیرش: 21/06/1403   واژگان کلیدی:  تکانه­های پولی، اصلاحات سنجه­ای، سازمان تامین اجتماعی، همپوشانی نسلی، ایران طبقه‌بندی JEL: R13, H55, G23

چکیده هدف این مقاله بررسی اثر تکانه­های پولی و اصلاحات سنجه­ای با رویکرد قانون برنامه هفتم توسعه بر ناترازی مالی سازمان تامین اجتماعی در ایران است. بدین منظور، در این مقاله از یک الگوی تعادل عمومی همپوشانی نسلی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد؛ در اثر تکانه­های مثبت پولی ابتدا نسبت مصارف به منابع سازمان افزایش یافته و سپس با افزایش درآمدهای سازمان این نسبت کاهش و در نهایت به تعادل می­رسد. همچنین نتایج حاکی از آنست که تکانه­­های پولی در بلندمدت کاهش رفاه بازنشستگان و شاغلان را به دنبال دارد. در گام بعدی در این پژوهش، اثر اصلاحات سنجه­ای در سه سناریوی مختلف مورد بررسی قرار گرفته است­. در سناریوی اول، با فرض افزایش متوسط سن بازنشستگی به میزان 5 سال و عدم تغییر امید به زندگی، نسبت مصارف به منابع سازمان تامین اجتماعی 4/0 درصد افزایش خواهد یافت. در سناریوی دوم، با فرض افزایش متوسط سن بازنشستگی و امید به زندگی به­ترتیب به میزان 5 و 2 سال، نسبت مصارف به منابع تامین اجتماعی تغییر محسوسی نخواهد داشت. در نهایت در سناریوی سوم، با فرض افزایش متوسط سن بازنشستگی به میزان 5 سال و کاهش امید به زندگی به میزان 2 سال، نسبت مصارف به منابع سازمان تامین اجتماعی حدود 2 درصد افزایش خواهد یافت.

 

 

 

1.‌ مقدمه

در یک نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی مجموعه­ای از راهبردها، برنامه­ها و فعالیت­های جامعه برای حفظ سطح درآمد فرد یا خانواده مورد توجه قرار می­گیرد. نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی مشتمل بر سه گروه راهبردی  بیمه­ای، حمایتی و امدادی است: در ایران نیز این حق در چارچوب اصل بیست­و­نهم قانون اساسی­، سند چشم­انداز بیست ساله، قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، برنامه­های پنج ساله توسعه و ابلاغ سیاست­های کلی تامین اجتماعی به­طور شفاف تصریح شده است.وظایف مرتبط با راهبردهای بیمه­ای بر عهده صندوق­های بازنشستگی و بار اصلی پوشش دو گروه دیگر مشتمل بر راهبردهای حمایتی و امدادی نیز برعهده اعتبارات دولتی و کمک های مردمی است.

صندوق­های بازنشستگی از مهم­ترین موسسات مالی محسوب شده و عملکرد آنها پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی را به­دنبال دارد، با توجه به آنکه این موسسات اثر قابل توجهی بر تضمین رفاه افراد در سنین میانسالی دارد و بر آینده میلیون­ها نفر اثرگذار است، حسب حساسیت و اهمیت موضوع، نهادهای مختلف بین­المللی تاکید زیادی  به بررسی وضعیت فعلی و آینده صندوق­های بازنشستگی دارند.

تا کنون یک تحلیل پویا⁵ از اثر تورم بر منابع و مصارف صندوق­های بازنشستگی صورت نگرفته است این در حالی است که همواره در سطح سیاستگذاری کلان کشور، ارتباط پویای تورم و پایداری صندوق بازنشستگی مورد سوال بوده است⁶، با توجه به ابلاغ قانون برنامه هفتم توسعه و اصلاح صندوق­های بازنشستگی در فصل پنجم این برنامه­، بررسی میزان تاثیر این اصلاحات بر پایداری مالی صندوق­های بازنشستگی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. این پژوهش بنا دارد، ابتدا اثر پویایی­های تورم بر نسبت مصارف به منابع سازمان تامین اجتماعی به­عنوان بزرگ­ترین نهاد عمومی کشور را تبیین نماید، سپس اثر تکانه­های پولی بر میزان رفاه اجتماعی کارگران و بازنشستگان را بررسی کرده و درنهایت اثر اصلاحات نظام بازنشستگی مصوب قانون برنامه هفتم توسعه را بر ناترازی مالی سازمان مذکور ارائه می­کند.

در این مقاله از مدل­های انجبین کارا (ترکیبی از مدل نسل­های همپوشان گرتلر با مدل کینزی جدید) و مدل پیم کاستلین (­که در آن صندوق­های بازنشستگی حضور دارند) برای بخش­های­ خانوار، تصمیم­گیری بازنشستگان، شاغلین و حوزه صندوق­های بازنشستگی استفاده شده است و سپس ساختار این بخش با قوانین سازمان تامین اجتماعی ایرن انطباق داده شده است، همچنین در بخش بنگاه از ساختار بازار رقابت انحصاری استفاده شده است، شایان ذکر است در ساختار دولت تنها بانک مرکزی در مدل لحاظ شده است.

 

2.‌ مروری بر ادبیات

1-2. مبانی نظری پژوهش

معمولاً سیاست پولی و مالی در بستری که در آن تغییرات جمعیتی نادیده انگاشته شده است، مدلسازی شده است. در این راستا از مطالعه کلاریدا و همکاران (1999)⁷ و وودفورد (2003)⁸ به­وضوح می توان به این تکته پی برد که چارچوب متعارف کینزی DSGE که به­طور گسترده برای تجزیه و تحلیل سیاست استفاده می­شود؛ بر این فرض استوار است که خانوار به­صورت نامحدود زندگی می‌کند، درنتیجه با در نظر گرفتن این فرض، پویایی‌های واقع­بینانه جمعیتی، ناهمگنی بین عوامل و آثار چرخه زندگی نادیده گرفته خواهد شد. در این حالت مدل نیوکینزی غنی­تر است؛ زیرا مصرف فعلی و انتظاری آینده به عوامل جمعیت­شناختی و آثار چرخه زندگی فرد بستگی پیدا می‌کند. (ایکن کارا⁹ 2016)

ادبیات مدل‌های نوع گرتلر¹⁰ (1999) یک جایگزین قابل انعطاف برای مدل‌ نسل‌های همپوشان در مقیاس بزرگ با الهام از اورباخ و کوتلیکوف (1987)¹¹ و دی ناردی و همکاران (1999)¹² ارائه می‌کند.¹³ توسعه‌های اخیر این مدل عمدتاً بر تأثیر بلندمدت پیری جمعیت بر نرخ بهره و گذار به سمت حالت‌‌های پایدار (ss) جدید تمرکز دارد. پیامدهای سیاست پولی نیز توسط کاروالو و همکاران (2016)¹⁴ و کارا و فون تادن (2016)¹⁵ در نظر گرفته شده است، درحالی که کاتاگیری (2012)¹⁶ بر تولید، کاهش تورم و بیکاری تمرکز دارد. همچنین مدل فوجیوارا و ترانیشی (2008)¹⁷ به آثار نامتقارن سیاست پولی بر کارگران و بازنشستگان توجه دارند. گرافنهوفر و همکاران (2006)¹⁸ نیز یک مدل پیری احتمالی ایجاد می­کنند؛ که مدل گرتلر (1999) را با ترکیب پویایی چرخه زندگی غنی­تر تعمیم می­دهد. (کاستلین¹⁹ 2018)

مدل اقتصادی این پژوهش، از دو گروه مجزا شامل کارگران و بازنشستگان تشکیل شده است. کارگران با احتمال ثابتی برای بازنشستگی و بازنشستگان با احتمال ثابتی با فوت مواجه هستند. طبق  گرتلر (1999)²⁰ یک مورد خاص از ترجیحات RINCE (کشش ثابت ریسک خنثی²¹) در نظر گرفته می­شود؛ که افراد را به خنثی­بودن ریسک نسبت به ریسک درآمد محدود می­کند، اما به آنها اجازه می­دهد؛ هر گونه کشش جانشینی بین زمانی دلخواه داشته باشند(فارمر 1990)²². این دسته از ترجیحات باعث می­شوند؛ همه افراد در یک مرحله از چرخه زندگی، صرف­نظر از سن یا میزان ثروت، کسری یکسان از کل ثروت طول زندگی خود را مصرف کنند. این موضوع جمع­پذیری را با وجود ناهمگونی عوامل در سطح خرد تسهیل می‌کند و اجازه می‌دهد؛ عبارات فرم بسته برای متغیرهای تجمیعی استخراج شود. گام بعدی ترکیب ساختار قابل انعطاف با ویژگی‌های سمت عرضه مدل نیوکینزی است که با انباشت سرمایه، رقابت ناقص در بخش کالاهای واسطه‌ای، و چسبندگی قیمت اسمی در امتداد کار کالوو (1983)²³ مشخص می‌شود. همچنین افراد هنگام عرضه نیروی کار، سهم خود را به صندوق بازنشستگی پرداخت و سپس در ازای آن، ثروت بازنشستگی را در قالب مستمری بازنشستگی دریافت می­کنند (کارا 2016، کاستیلین 2018).         

  

2-2. بیشینه تحقیق

باکاسا²⁴ و همکاران (2020) در مقاله­ای اثر پیری جمعیت بر رفتار چرخه­های تجاری و کانال­های انتقال سیاست پولی را با استفاده از داده‌های اقتصادهای پیشرفته در چارچوب مدل تعادل عمومی چند دوره­ای با نسل های تداخلی و مدل DSGE-OLG بررسی کردند. نتایج نشان می­دهد پیری جمعیت کاهش کارایی سیاست پولی را به­دنبال خواهد شد.

کاروارو²⁵ و همکاران (2016) از مدل DSGE برای به تصویر کشیدن ویژگی­های گذار جمعیتی در اقتصادهای توسعه  یافته استفاده کردند. نتایج نشان می­دهد، کاهش نرخ رشد جمعیت دو اثر متقابل دارد: از یک سو با افزایش سرمایه به­ازای هر کارگر، تولید نهایی سرمایه و به­تبع آن نرخ بهره واقعی کاهش می­یابد؛ از­سوی دیگر کاهش رشد جمعیت به نسبت وابستگی بالاتر منجر شده و با توجه به نرخ کمتر پس­انداز در بازنشستگان نسبت به کارگران، نرخ کل پس­انداز کاهش و نرخ بهره واقعی افزایش می­یابد.

انجین کارا²⁶ و همکاران (20016)  در پژوهشی به توسعه مدل DSGE جهت بررسی واکنش متغیرهای کلان اقتصادی به شوک­های جمعیتی با استفاده از روش کالیبراسیون در منطقه یوو  پرداختند. یافته­های پژوهش حاکی از آنست که کاهش رشد جمعیت و افزایش طول عمر  به تدریج به کاهش نرخ بهره منجر خواهد شد.

فوجیوارا²⁷ و همکاران (2008) در مطالعه­ای برای بررسی رفتار چرخه زندگی در مدل گرتلر، مدل کینزی جدید را طراحی کردند. مطالعه به دنبال پاسخ این پرسش­های کلیدی است: آیا شوک­های ساختاری به اقتصاد، آثار نامتقارن بر شاغلین و بازنشستگان دارد؟ آیا ملاحظات چرخه عمر و ساختار جمعیتی ویژگی­های دینامیکی مدل چرخه تجاری پولی را تغییر می­دهد؟ نتایج مدل، از آثار نامتقارن شوک ساختاری بر شاغلین و بازنشستگان و همچنین اثر بالای ساختار جمعیتی بر مدل چرخه تجاری-پولی حکایت دارد.

حسن­پور و همکاران (1402) با استفاده از الگوی خودهمبستگی برداری ساختاری، تاثیر تکانه­ منابع و مصارف تامین اجتماعی را بر نابرابری درآمد طی دوره 1367 تا 1399 بررسی کردند. نتایج مطالعه نشان می­دهد نابرابری درآمد در واکنش به تکانه­های منابع بیمه­ای در ابتدا کاهش و در ادامه افزایش یافته و درنهایت به وضعیت اولیه خود می­رسد. اما نابرابری درآمد در واکنش به تکانه­ منابع بیمه بیکاری، در ابتدا افزایش و سپس کاهشی است. واکنش نابرابری درآمد به تکانه مصارف بیمه­ای و تکانه­های مصارف بیمه بیکاری کاهشی است، اما اثرگذاری تکانه مصارف بیمه­ای بیشتر است. 

سبحانی و همکاران (1401) در پژوهشی تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر منابع تامین اجتماعی در ایران را با استفاده از الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی، با لحاظ بخش رسمی و غیررسمی در دوره زمانی 1378-1398 مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان می­دهد توسعه فاوا با تغییر ساختار اشتغال، منابع تامین اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. براساس نتایج ، پیشنهاد می­دهند تا سیاستگذاری و پیگیری اصلاحات لازم در قوانین و مقررات بازار کار و بیمه­های اجتماعی به­منظور حمایت از شاغلان غیررسمی انجام شود.        

محقق­زاده و همکاران (۱۴۰۰) در پژوهشی پایداری مالی سازمان تامین اجتماعی را از طریق اصلاحات پارامتریک در افق زمانی 1450 بررسی می­کنند. این مطالعه با استفاده از روش­شناسی گروهی و با استفاده از داده­های جمعیتی و اقتصادی به برآورد توانایی مالی سازمان تامین اجتماعی می­پردازد. براساس نتایج تحقیق پیشنهاد می­دهند اصلاحات می­باید در قالب اصلاح فرمول مستمری، افزایش سن بازنشستگی تدوین شود.

مکری و همکاران (۱۴۰۰) در پژوهشی اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر بار مالی صندوق­های بازنشستگی ایران را با استفاده از داده­های سری زمانی فصلی و مدل غیرخطی رگرسیون انتقال ملایمSTR²⁸ طی دوره زمانی 1398-1384 بررسی کردند. براساس نتایج به­دست آمده پیشنهادهایی مانند اصلاح مقررات بازنشستگی کشور و توجه به محاسبات اکچوئری، بازنگری قوانین محدود کننده در حوزه سرمایه­گذاری صندوق­های بازنشستگی، تسویه مطالبات این صندوق­ها توسط دولت و همچنین وجود یک نهاد تنظیم­گر برای این صندوق­ها ارائه شده است. 

نجفی، حسن و همکاران (1400) به بررسی تاثیر شوک متغیرهای کلان اقتصادی بر تاب­آوری صندوق­های بازنشستگی (مطالعه موردی سازمان تامین اجتماعی) بر پایه مدل خودرگرسیون برداری ساختاری SVAR طی دوره 1396-1350 پرداختند. نتایج مطالعه حاکی از آنست که شوک بدهی­های دولت به سازمان تامین اجتماعی با حدود 41 درصد بیشترین سهم از نوسانات و تغییرات مخارج کل را به­خود اختصاص داده است. همچنین شوک­های تورم و بیکاری به­ترتیب با سهم­های معادل 3 درصد و 2 درصد در رتبه­های دوم و سوم قرار دارند.

رئیس جعفری مطلق (1388) در پژوهشی به بررسی عوامل موثر بر تامین مالی نظام تامین اجتماعی با تمرکز بر اثر تورم بر منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی پرداخته است. نتایج مطالعه حاکی از ارتباط قوی میان سطوح مختلف چارچوب نهادی ویلیامسون و کارایی عملکرد صندوق­های بیمه­ای دارد. بنابراین اگر هدف افزایش کارایی صندوق­های بیمه­ای است، باید به کارآمدی چهار سطح مورد بحث ویلیامسون (نهادهای غیررسمی، نهادهای رسمی، مسئله اجر و پیامدها و نتایج) توجه کرد.

به­طور کلی، تحلیل مطالعات پیشین نشان می­دهد پژوهش­های مختلف به نحوی مبحث پایداری مالی در صندوق‌های بازنشستگی را بررسی کرده­اند. دسته اول پژوهش­ها، به استفاده از مدل­های بیمه­سنجی، که به مدل­های اکچوئری (آماری) معروف هستند، به بررسی بازار کار، جمعیت، ورود و خروج (درآمد و هزینه) صندوق می­پردازند. دسته دوم از پژوهش‌ها، با استفاده از روش­های سنجی، به بررسی پایداری مالی صندوق­های بازنشستگی پرداخته­اند. دسته سوم پژوهش­ها، با استفاده از روش­های الگوهای تعادل عمومی نسل­های همپوشان تاثیر تغییرات در سیستم بازنشستگی و متغیرهای کلان اقتصادی را بررسی کرده­اند. تمایز تحقیق حاضر با مطالعات پیشین این است که تاثیر پویای­های تورم (به­عنوان یک متغیر اقتصادی) و پایداری مالی سازمان تامین اجتماعی با استفاده از الگوهای تعادل عمومی نسل­های همپوشان بررسی شده است. این امر تحلیل­های مبتنی­بر رویکرد تعادل عمومی را به پایداری مالی صندوق­های بازنشستگی در کشور برای تبیین بیشتر باز می­کند. 

3. روش تحقیق

1-3. بخش خانوار

طبق ساختار الگوی گرتلر، دوره زندگی افراد محدود و به دو دوره متوالی ختم می­شود. در این الگو نیروی کار با نرخ   در طی زمان رشد می­کند. هر فرد به­عنوان یک شاغل متولد می­شود و مشروط به اشتغال وی در دوره جاری، احتمال شاغل بودن وی در دوره جاری برابر است. لذا احتمال بازنشسته­شدن وی برابر  است. به محض بازنشسته‌شدن فرد، احتمال زنده­ماندن وی در دوره بعد برابر  و احتمال فوت وی برابر   است. در این مطالعه فرض می­کنیم؛ سه متغیر جمعیتی  شامل    است.

(1)                                                      

(2)                                                                                    

اگر  را نسبت وابستگی سنی تعریف کنیم؛ در این حالت نسبت مذکور در وضعیت باثبات معادله (3) ارائه شده است. 

 (3)                                                                                                                                                   

 

2-3. تصمیم‌گیری بازنشستگان و شاغلان

طبق الگوی گرتلر (1999)²⁹ یک مورد خاص از ترجیحات که دارای کشش ثابت ریسک خنثی³⁰ است، در نظر گرفته شده است؛ به پیروی از انجین کارا³¹ یک عنصر اضافی مانده­های واقعی پول به مدل اضافه شده، که به ایجاد یک شرط مرتبه اول اضافی به مدل گرتلر منجر شده است.

در معادله (4) حاضر  تابع ارزش واحد نوعی   در زمان   است.   بیان­کننده فرد بازنشسته  یا شاغل   در آن دوره است.

  (4)                                                         

 

 

 

 

تابع مطلوبیت از نوع اپستین و زین³² (1989) است. آنها با معرفی کلاسی از ترجیحات، اجازه دادند ضریب ریسک‌گریزی نسبی و کشش جانشینی بین دوره­ای از یکدیگر مستقل باشند. در این رابطه  مقدار انتظاری تابع ارزش در دوره بعد است. مقدار آن بستگی به وضعیت فرد در دوره  و همچنین احتمال زنده­ماندن وی در دوره است.در معادله (4)  به­ترتیب نشان­دهنده مصرف، عرضه نیروی کار و مانده­های واقعی پول است. پارامتر   نرخ تنزیل ذهنی است که نشان­دهنده میزان تمایل افراد در هموارکردن مصرف در طی زمان است همچنین  کشش جانشینی است. فرض می­شود که تابع کاب داگلاس فوق به صورت بازدهی ثابت نسبت به مقیاس بوده و بین پارامترها رابطه  برقرار است.

یک فرد با احتمال  شاغل و با احتمال بازنشسته می­شود و وقتی بازنشسته می­شود با احتمال  زنده می­ماند و با احتمال فوت می­کند.  

 

1-2-3. مسئله تصمیم­گیری بازنشستگان

در هر دوره یک فرد بازنشسته در مورد میزان مصرف، میزان عرضه نیروی کار و مقدار مانده­های واقعی پول تصمیم‌گیری می­نماید و تابع هدف خود را طبق معادله (5) به صورت زیر حداکثر می­سازد³³.

(5)                   

قید بودجه یک فرد بازنشسته به صورت معادله (6) است.

(6)                                                                                 

در معادله (6)  ثروت شخصی بازنشستگان در دوره  بوده و دارای بازدهی  در دوره   است.  نرخ بهره حقیقی پس­انداز از دوره  تا دوره  است.  دستمزد موثر بازنشستگان است.   عبارتست از مستمری که توسط صندوق بازنشستگی پرداخت می­شود که با تعدیل می­شود. شایان ذکر است، مسئله تصمیم­گیری بازنشستگان براساس نرخ واقعی نوشته شده است.

معادلات اولر مصرف، عرضه نیروی کار و مانده­های حقیقی پول  به­ترتیب در معادلات (7)، (8) و (9) به شرح زیر تعریف شده است.

ثروت مالی  طبق معادله (10) هر فرد عبارت است از درآمد ناشی از کار به اضافه پرداختی که از طرف صندوق به­صورت مستمری به فرد پرداخت می­شود که به­صورت رابطه (10) تعریف شده است:

(7)
(8)
(9)

(10)

مجموع ثروت مالی و سرمایه انتظاری فرد بازنشسته در دوره بعد، ثروت انسانی را تشکیل می­دهد. اگر ثروت انسانی را با   نشان دهیم؛ تعریف آن به­صورت  معادله (11) بیان شده است. 

(11)

برای استخراج میل نهایی به مصرف از ثروت­، ابتدا رابطه مصرف را بر حسب ثروت نوشته و سپس معادله اولر در تابع جایگذاری شده است. رابطه مصرف بر حسب ثروت به­صورت معادله (12) است.

(12)

اگر فرض ­شود؛ هر بازنشسته در هر دوره یک نسبت  از ثروت خود را به مصرف کالا، خدمات و نگهداری پول تخصیص می­دهد، در این­صورت  طبق معادله (13) استخراج شده است.

(13)

 

2-2-3. مسئله تصمیم گیری شاغلان

یک فرد شاغل نیز همانند افراد بازنشسته تابع مطلوبیت خود را با توجه به قید بودجه خود حداکثر می­کند؛ تا براساس آن مسیر بهینه مصرف، میزان عرضه نیروی کار و مقدار مانده­های واقعی پول را مشخص نماید. تابع هدف به­صورت معادله (14) تشریح شده است.

(14)                               

این حداکثرسازی با توجه به قید معادله 15 انجام می­شود.

(15)                                                           

 

پس انداز شخصی فرد شاغل در انتهای دوره   است  میزان درآمد انباشت­شده هر یک از شاغلین در صندوق در انتهای دوره   است و نیز سهم نیروی کار از سود خالص بنگاه­هاست. معادلات اولر به به شکل معادله (16) است.

 در رابطه اولر   و  به شکل زیر تعریف می­شوند.

 

 نسبت میل به مصرف از ثروت یک فرد بازنشسته به میل نهایی به مصرف از ثروت یک فرد شاغل است. متغیر  در معادله اولر مصرف نشان­دهنده احتمال انتقال از وضعیت اشتغال به وضعیت بازنشسته است و مقدار بیشتر از یک دارد­( ). وجود متغیر مذکور منجر می­شود در یک ساختار مبتنی­بر ادوار زندگی، مصرف در دوره­های طولانی­تری پخش شود و میل نهایی به مصرف بازنشستگان نسبت به شاغلین (به­دلیل احتمال مرگ) افزایش می­یابد. همچنین وجود افق زمانی محدود نسبت به افق زمانی نامحدود منجر می­شود افراد با نرخ بازدهی بیشتری دارایی خود را تنزیل کنند. در ساختار افق زمانی محدود نرخ تنزیل ­ بیشتر از افق زمانی نامحدود  است.

ثروت مالی شاغلین نیز شامل دستمزد خالص نیروی کار و سهم آنها از سود خالص بنگاه­هاست:

(16)
(17)
(18)

(19)

ثروت انسانی افراد شاغل بستگی به وضعیت اشتغال آن­ها دارد که با احتمال  شاغل و با احتمال  بازنشسته می‌شوند. برای محاسبه ثروت انسانی شاغلین از احتمال مؤثر ادامه اشتغال استفاده شده است، در ادامه   احتمال مؤثر ادامه اشتغال تعریف می­شود.

(20)

رابطه مصرف فرد شاغل بر حسب ثروت انسانی به شکل معادله (21) تعریف می­شود.

(21)

با استفاده از روابط (20) و (21) میل نهایی به مصرف از ثروت یک فرد شاغل به شکل معادله (22) به­دست می‌آید.

(22)

 

3-2-3. جمعی­سازی بازنشستگان و شاغلان

برای استخراج متغیرهای کل، جمع معادلات گروه­های شاغلین و بازنشستگان مورد استفاده قرار گرفته است. معادله (23) نیروی کار بازنشسته، معادله (24) نیروی کارشاغل و معادله (25) کل جمعیت عبارت از:

درآمد مالی و ثروت انسانی بازنشستگان و شاغلان عبارت است از:

(23)
(24)
(25)

ثروت شخصی بازنشستگان و شاغلان عبارت است از:

(26)
(27)
(28)
(29)

کل مصرف نیز از مجموع مصرف بازنشستگان و شاغلین طبق معادله (32) به­دست می­آید:

(30)
(31)

(32)

مقدار حقیقی نگهداری پول بازنشستگان و شاغلان و کل عبارت است از:

 

3-3. سازمان تأمین اجتماعی

 دارایی کل سازمان تامین اجتماعی در دوره () عبارتست از حق بیمه­­های دریافتی از نیروی کار به­علاوه انباشت دارایی حاصل از سرمایه­گذاری تا دوره ()  که مستمری پرداختی به بازنشستگان از آن کسر شود.

طبق معادله (36) مقدار کل دارایی سازمان در انتهای دوره   عبارت از:

(33)
(34)
(35)

(36)

حق بیمه دریافتی صندوق از نیروی کار ، مستمری پرداختی به بازنشستگان و انباشت دارایی حاصل از سرمایه تا دوره  () است.

برای محاسبه بدهی سازمان، ابتدا باید جریان مستمری پرداختی سازمان محاسبه گردد جریان مستمری بازنشستگان و شاغلین به­صورت معادله (37) ارائه شده است. 

(37)

مستمری پرداختی به بازنشستگان از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش اول مستمری پرداختی به بازنشستگانی که با احتمال  زنده می­مانند و بخش دوم میزان تعهد به شاغلینی که با احتمال   بازنشسته می­شوند.   در اینجا میزان نرخ جایگزینی³⁴ است.  

   میزان تعهد سازمان تأمین اجتماعی به شاغلین از رابطه (38) به­دست می­آید.

(38)

   کل بدهی­های صندوق بازنشستگی برابر  باشد که عبارت است از:

(39)

 عامل تنزیل برای بازنشستگان که ارزش حال یک واحد مستمری پرداختی به بازنشستگان از زمان حال تا زمان مرگ می­باشد؛ به صورت معادله (40) است:

(40)

   به­طور مشابه عامل تنزیل برای شاغلان  است که عبارتست از:

(41)                                

 

4-3. بخش بنگاه

فرض می‌شود؛ ساختار بازار به­صورت رقابت انحصاری است. بنابراین بخش تولید مشتمل بر دو بخش خواد بود: بخش کالاهای واسطه‌ای (بنگاه‌های عمده­فروشی) و بخش کالاهای نهایی (بنگاه‌های خرده­فروشی). بخش کالاهای واسطه‌ای شامل تعداد زیادی بنگاه است که هر کدام کالاهای ناهمگنی را تولید می‌کنند. این بنگاه‌ها باید مقدار عوامل تولید مورد استفاده و قیمت کالاهای خود را با استفاده از تابع تولید تعیین کنند. در بخش کالاهای نهایی، یک بنگاه وجود دارد که با استفاده از یک فناوری خاص و مرتبط، کالاهای واسطه‌ای را در یک کالای واحد تجمیع می‌کند که توسط کارگزارن اقتصادی مصرف می‌شود.

 

1-4-3. بنگاه‌های تولیدکننده کالاهای نهایی (بنگاه‌های خرده­فروشی)

تولید نهایی از بسته­بندی تولیدات بنگاه­های خرده فروش با استفاده از تابع تولید با کشش جانشین ثابت (CES)انجام خواهد شد.

(42)                                                                                                                               

 تولید کل خرده­فروشی در دوره t ،  میزان تولید خرده فروش jام  است­. با حداقل­سازی سبد هزینه کالای مصرفی، مقدار بهینه برای تقاضای کالای خرده فروشی و سطح عمومی قیمت برابر خواهد با:

(43)                                                                                                                                          

­(44)

خرده­فروشان محصولات خود را در بازار رقابت انحصاری به فروش می رسانند و ازاین­رو قیمتگذاری با توجه به قید تقاضا صورت خواهد گرفت؛ اما با چسبندگی اسمی در قیمتگذاری از نوع کالوو (1983) مواجه هستند. بنگاه­ها براساس چسبندگی قیمت کالوو به دو دسته تقسیم می­شوند:  درصد از بنگاه­ها که قیمت خود را  تعیین می‌کنند (بنگاه­هایی که قادر به تعدیل قیمت هستند)و  درصد از بنگاه­ها که قیمت خود را برابر قرار می‌دهند(بنگاه­هایی که قادر به تعدیل قیمت نیستند). در این حالت متوسط قیمت در دوره  ازرابطه (45) پیروی می‌کند.

(45)

مسأله بنگاه خرده­فروش در تعیین قیمت بهینه کالای خرده­فروشی به­صورت معادله (46) است:

(46)                                                                                                

 قیمت اسمی بهینه تجدید نظر شده در دوره   برای بنگاه   است که می­تواند قیمت خود را تغییر دهد. عامل تنزیل تصادفی است؛ بنگاه براساس این نسبت ارزش سود خود را تنزیل می­نماید. براساس مطالعه فوجیوارا³⁵  بدین منظور، معادله (47) ارائه شده است: 

(47)

نسبت قیمت بهینه به سطح عمومی قیمت­ها به­صورت  معادله (48) حاصل می­شود.

(48)

 

2-4-3- بخش تولید سرمایه 

بخش دوم بنگاه­ها، بنگاه­های تولیدکننده کالاهای سرمایه­ای هستند که در یک بازار رقابت کامل به فعالیت مشغول هستند. این بنگاه­ها در پایان دوره ، کالاهای سرمایه‌ای باقیمانده  را از بنگاه‌های تولیدکننده کالاها با قیمت  خریداری می‌کنند. این سرمایه باقیمانده با سرمایه‌گذاری جدید  ترکیب شده تا سرمایه ابتدای دوره بعد  را مشخص کنند. سپس این سرمایه جدید به قیمت   به بنگاه‌های تولیدی فروخته می‌شود. در این ساختار، روند پویای تشکیل سرمایه به­صورت معادله (49) فرض می­شود: (توکلیان، 1399­).

105

 

---

[1]  این مقاله مستخرج از رساله دکتری علی صیامی به راهنمایی دکتر علیرضا عرفانی و مشاوره دکتر سید محمد مستولی زاده در دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان است.

[2] * دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان ، سمنان، ایران، [e-mail]  

[3] ** استاد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسنده مسئول)، [e-mail] 

[4] + استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان، سمنان، ایران،   [e-mail] 

[5]  منظور تحلیل­های مبتنی­بر رویکرد تعادل عمومی است.      

[6]  تورم از چندین کانال بر درآمد و هزینه­های سازمان تامین اجتماعی اثرگذار است. حداقل دستمزد هر سال براساس مصوبات شورای­عالی کار تعیین می­شود. به استناد ماده (41) قانون کار، شورای­عالی کار همه ساله موظف است، میزان حداقل دستمزد را با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی اعلام می‌شود، تعیین کند. با افزایش حداقل دستمزد از آنجا که کارفرما موظف است، درصدی از آن­را بابت بیمه پرداخت نماید و این امر درآمدهای سازمان را افزایش می­دهد و ازسوی دیگر به استناد ماده (96) قانون تامین اجتماعی، سازمان مکلف است، میزان کلیه مستمری­های بازنشستگی­، ازکارافتادگی کلی و مجموع مستمری بازماندگان را با توجه به افزایش هزینه­های زندگی با تصویب هیئت وزیران به همان نسبت افزایش دهد و همچنین به استناد ماده (111) همین قانون مستمری ازکارافتادگی کلی و مستمری­بگیران و مجموع مستمری بازماندگان در هر حال نباید از حداقل دستمزد کارگر عادی کمتر باشد. این امر هزینه­ سازمان را افزایش می­دهد. بنابراین تاثیر تورم بر منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی همیشه در سطح سیاستگذاری کشور مورد سوال بوده است

[7]  Clarida

[8]  Woodford

[9]  Engin Kara

[10]  Gertler

[11]  Auerbach and Kotlikoff

[12]   Nardi et al

[13]  نمونه هایی با تمرکز بر سیستم­های بازنشستگی عبارتند از بورش-سوپان و همکاران (2006) و کروگر و لودویگ (2007).

[14]  Carvalho et al

[15]   Thadden

[16]  Katagiri   

[17] Teranishi

[18]  Grafenhofer et al

[19]  Kastelein

[20]  Gertler

[21]  Risk Neutral Constant Elasticity

[22] Farmer

[23]  Calvo

[24]  Baksa

[25]  Carvalho

[26]  Engin Kara

[27]  Fujiwara

[28]  Smooth transition AR

[29]  Gertler

[30]  Risk Neutral Constant Elasticity

[31]  Engin Kara

[32]  Epstein and Zin

[33]  با توجه به اینکه در ایران بازنشستگان حق بیمه­ای پرداخت نمی­کنند بنابراین مدل کاستیلین (2016) اصلاح شده است.

[34]   نرخ جایگزینی یکی از شاخص­های تعیین‌کننده میزان سخاوتمندی نظام­های مستمری است. این  نرخ از تقسیم اولین مستمری دریافتی به آخرین دستمزد مشمول کسر حق بیمه افراد محاسبه می‌شود.

[35]  Fujiwara

---