The Role and performance of rural Management offices (DEHYARIs) in Rural Sustainable Development from the Viewpoint of Villagers (the case study: All villages of Bouin and miandasht town, Iran)
Subject Areas : Regional Planning
1 - Students
Keywords: Rural Development, Sustainable Development, Performance, Dehyar (Rural Manager), Buin Miandasht city.,
Abstract :
The present study aimed at the evaluation of the role of the rural managers (Dehyars) in the process of sustainable rural development from different aspects such as social, economic, environmental, health and physical dimensions. The study was an applied research, descriptive-analytical and practical in terms of the purpose. Data collection was performed using the field questionnaires as well as face-to-face completion of the research questionnaires. The statistical sample size was estimated as 356 using Morgan's table. In order to evaluate the performance of Dehyars in the sustainable rural development process, a number of 52 indicators in five main dimensions of staff, social, economic, environmental, health and physical were selected based on the governmental assigned tasks. The Likert scale was used in the questionnaire. For data analysis, after entering the information in SPSS software, one-sample t-test and hierarchical cluster analysis were used and the villages were classified into three categories. The results of the one sampeling T test, showed that the level of villagers' satisfaction Dehyars performance in all five dimensions of staff, social, economic, environmental-health and physical is positive and moderate. According to the findings, the villagers had the lowest level of satisfaction from rural managers' economic performance with an average of 3.17 and had the highest satisfaction from Dehyars staff performance with an average of 3.85. According to the cluster analysis method, 31.81% of the studied villages in Buin Miandasht city are in un-sustainable, 40.90% of the villages are in semi-sustainable and 27.27% of the villages are in sustainable conditions.
_||_
|
ISSN (Print):
Research Paper
The performance of rural Management offices (DEHYARIs) in Rural Sustainable Development from the Viewpoint of Villagers (the case study: All villages of Bouin and miandasht town, Iran)
Abstract The present study aimed at the evaluation of the role of the rural managers (Dehyars) in the process of sustainable rural development from different aspects such as social, economic, environmental, health and physical dimensions. The study was an applied research, descriptive-analytical and practical in terms of the purpose. Data collection was performed using the field questionnaires as well as face-to-face completion of the research questionnaires. The statistical sample size was estimated as 356 using Morgan's table. In order to evaluate the performance of Dehyars in the sustainable rural development process, a number of 52 indicators in five main dimensions of staff, social, economic, environmental, health and physical were selected based on the governmental assigned tasks. The Likert scale was used in the questionnaire. For data analysis, after entering the information in SPSS software, one-sample t-test and hierarchical cluster analysis were used and the villages were classified into three categories. The results of the one sampeling T test, showed that the level of villagers' satisfaction Dehyars performance in all five dimensions of staff, social, economic, environmental-health and physical is positive and moderate. According to the findings, the villagers had the lowest level of satisfaction from rural managers' economic performance with an average of 3.17 and had the highest satisfaction from Dehyars staff performance with an average of 3.85. According to the cluster analysis method, 31.81% of the studied villages in Buin Miandasht city are in un-sustainable, 40.90% of the villages are in semi-sustainable and 27.27% of the villages are in sustainable conditions. |
*Corresponding author: Address: Tell: Email: |
Citation: :
DOI: |
Received: Accepted: PP:
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Dehyar (Rural Manager), sustainable development, rural development, performance, Buin Miandasht city.
|
Extended Abstract
Introduction
Rural management (Dehyari) as an executive part of the government plays a key role in implementing, monitoring and organizing development programs in order to achieve a good level of sustainable rural development. Rural management has now become one of the most important pillars of sustainable development in rural communities in Iran. Since the main goal of development programs is the prosperity of rural residents, their satisfaction from managers and officials is one of the critical points that should be considered in the development of various programs. Therefore, the present study aimed at the evaluation of the role of rural managers (Dehyars) in the process of sustainable rural development from different aspects such as social, economic, environmental, health and physical dimensions.
Methodology
The study was considered as an applied kind of research, descriptive-analytical and practical in terms of the purpose. The data collection was performed using the field questionnaires as well as face-to-face completion of the research instrument. The survey was conducted by covering the villagers' population of Buin Miandasht, which consisted of 22 villages, with a population of over 8,000 people living in two central and Karchmbu districts. The statistical sample size was estimated as 356 using Morgan's table. A simple random sampling method was used to adhere with the principle of equal opportunity (chance). A questionnaire was designed to evaluate the performance of rural manages' offices (Dehyaris) in sustainable rural development and was defined based on staff performance (9 indicators), social performance (11 indicators), economic performance (11 indicators), environmental-health performance (11 indicators) and physical performance (10 indicators) of the rural management offices.
In order to appraise the performance of rural managers (Dehyars) in sustainable rural development process, a number of 52 indicators in five main dimensions of staff, social, economic, environmental, health and physical were selected based on the governmental assigned tasks. The Likert scale was taken in designing the questionnaire. In order to determine the validity of the desired items of the questionnare, the opinion of 30 experts and academic experts were investigated. Moreover, the reliability of the questionnaire was assessed using Cronbach's alpha coefficient for 52 indicators of the questionnare, which was equal with 0.96 and indicated acceptable and high reliability of the research questionnaire. For data analysis, a one-sample t-test was used after entering the information into the SPSS software and hierarchical cluster analysis were used and the villages were classified into three categories.
Results and Discussion
The results of one sampeling T test showed that the level of villagers' satisfaction from rural managers' (Dehyars) performance in all five dimensions of staff, social, economic, environmental-health and physical is positive and moderate. According to villagers' opinions, the average performance of rural managers (Dehyars) in staff indicator was 3.38, in infrustructural indicator was 3.55, in social indicator was 3.45, in environmental dimention was 3.39 and in economic dimention was 3.17.
According to the cluster analysis method, in staff dimension 9.09% of the studied villages in Buin Miandasht city are in un-sustainable, 54.4% of the villages are in semi—sustainable and 36.6% of the villages are in sustainable conditions. In social dimension 36.6% of villages are in un-sustainable, 27.7% of the villages in semi—sustainable and 36.6% of the villages in sustainable conditions. In economic and environmental-health dimensions 31.81% of villages are in un-sustainable, 27.7% of the villages in semi—sustainable and 40.90% in sustainable conditions. In physical dimension 22.72% of villages are in un-sustainable, of the villages 54.54% of the villages in semi—sustainable and 22.72% of the villages in sustainable conditions.
The average performance of the Dehyars in all five dimensions was higher than the theoretical average of three, which indicates villagers' average satisfaction with the managers' (Dehyars) performance in studied villages. Therefore, the performance of Dehyars was in all five dimensions of sustainable development and was obtained above the average. In more detail, the villagers' highest satisfaction with Dehyars' performance was in the staff dimension and villagers' lowest satisfaction level was related toDehyars' economic performance. The respondents pointed out the Dehyars' lack of education in the field of economics and marketing as the factors negatively intervening in their performance. Also, according to villagers, the average performance of Dehyars in sustainable rural development was 3.43, which was evaluated as the average level. The above results indicate the fact that despite the average situation of rural areas and relative satisfaction of the people with them, there is still a long way for them to reach their expected position. Therefore, greater attention is needed to the main reasons of this gap and strategies which could be taken to achieve superior position of rural managers (Dehyars) from different dimensions. This should be included in the program of the Ministry of Jihad- Agriculture and existing challenges should be examined by further researchers.
Conclusion
According to findings, the villagers had the lowest level of satisfaction from rural managers' economic performance with an average of 3.17 and revealed their highest satisfaction from them in terms of staff performance with the average of 3.85. This fact would highlightes the crucial importance of economic aspects of the rural managers' activities. In a wider perspective, economcal conditions are major problems of Iranian society as a whole and particularly for the villagers. This phenomenon was also discovered in current research. Consequently, rural managers (Dehyars) need higher capabilities in fund preparation, loanes' acquiring, assisting villagers in doing cost-effective agriculture and enabling them to produce more added values out of their products and successfully perform in local, riogenal, national and eventually international markects. According to the cluster analysis method, 31.81% of the studied villages in Buin Miandasht city are in un-sustainable, 40.90% of the villages are in semi-sustainable and 27.27% of the villages are in sustainable conditions. According to the cluster analysis method, Sustainable villages in this study include the following: Baltaq, Noghan, Batlicheh, Takhmaghlu, Hezar Jarib and Ghaemabad.
|
شاپا چاپی: - شاپا الکترونیکی:
مقاله پژوهشی
بررسی عملکرد دهیاریها در توسعه پایدار روستایی از دیدگاه روستائیان (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بویین میاندشت)
چکیده مدیریت روستایی بهعنوان یکی از ارکان مهم توسعه پایدار در جوامع روستایی ایران بر عهده نهاد دهیاریها قرارگرفته است. پژوهش حاضر باهدف ارزیابی عملکرد دهیاران در فرآیند توسعۀ پایدار روستایی صورت پذیرفته است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردي است. گردآوري اطلاعات با استفاده از روش میدانی و تکمیل حضوری پرسشنامههای تحقیق انجامشده است. حجم نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان 356 نفر از ساکنان روستاهای شهرستان بویین میاندشت تخمین زده شد است. بهمنظور ارزیابی عملکرد دهیاران در توسعۀ پایدار روستایی از 52 شاخص در پنج بعد اصلی ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی–بهداشتی و کالبدی منطبق بر وظایف محوله به دهیار استفاده شد. پس از واردکردن اطلاعات به نرمافزار SPSS از آزمون تی تک نمونهای و روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی استفادهشده است و روستاها در سه خوشه پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار در شاخصهای موردمطالعه دستهبندیشدهاند. نتایج یافتهها بر طبق آزمون تی تک نمونهای نشان میدهد که میزان رضایت روستائیان از عملکرد دهیاران در هر پنج شاخص ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی- بهداشتی و کالبدی مثبت و در حد متوسط میباشد. میانگین عملکرد دهیاران در شاخصهای ستادی 58/3، در شاخص کالبدی 55/3، در شاخص اجتماعی 45/3، در شاخص زیستمحیطی 39/3 و در شاخص اقتصادی 17/3 ارزیابیشده است بدین ترتیب روستاییان از عملکرد اقتصادی دهیاران با میانگین 17/3 کمترین میزان رضایت را داشتهاند و از عملکرد ستادی دهیاران با میانگین 58/3 بیشترین رضایت را داشتهاند. بر اساس روش تحلیل خوشهای 81/31 درصد از روستاهای موردمطالعه شهرستان بویین میاندشت در وضعیت ناپایدار،90/40 درصد از روستاها در وضعیت نیمه پایدار و 27/27 درصد از روستاها در وضعیت پایدار قرار دارند. روستاهای پایدار در این پژوهش شامل روستای بلطاق، نوغان، بتلیچه، تخماقلو، هزارجریب و قائمآباد میباشد. همچنین روستاهای دره ساری، تیرکرت، دره سوخته، هندوکش، کرچ، زرنه و حسینآباد با میانگین جمعیت 213 در وضعیت ناپایدار ازنظر توسعه پایدار روستایی قرارگرفتهاند.
|
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: دهیاری، توسعه پایدار، توسعه روستایی، عملکرد، شهرستان بویین میاندشت.
|
استناد:
DOI:
مقدمه:
توسعه روستا مقدمه و لازمهی توسعهی ملی است و در حقیقت نقطهی عزیمت توسعه ملی، روستا است. در کشورهای درحالتوسعه توجه به توسعه روستایی نه یک گزینه بلکه یک ضرورت است زیرا بدون توسعه روستایی تحقق توسعه پایدار ممکن نیست(Kamanroodi Kojouri & Majidi, 2017) . در مسیر توسعه، اعتماد اجتماعی، مشارکت و انسجام اجتماعی عواملی هستند که به فرآیند توسعه سرعت میبخشند و موجبات تحقق آن را فراهم میکنند. در کنار این عوامل نمیتوان به نقش و ساختار مدیریت روستایی بیتوجه بود چراکه عامل محرک و هدایتکننده در این مسیر میباشد.
روستاها بهمنزله مکانهایی با شیوه زندگی و فعالیتهایی متفاوت در مقایسه با شهرها نیازمند الگوی مدیریتی مجزا و منطبق با قوانین عرفی و شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر روستاها هستند. ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺪﯾﺪ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ظرفیتهای ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺎ اداره و ﮐﻨﺘﺮل دﻗﯿﻖ ﻣﮑﺎن و بهرهوری از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد است. ﻟﺬا ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ بهوسیله استراتژیهای ﮐﺎرآﻣـﺪ، ﻗـﺪرت ﻋﻤﻞ، اﺑﺘﮑﺎر در ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و سیاستگذاری حسابشده ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ. ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺪﯾـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ روﺳـﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾـﺪ در کنار ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺤﻠﯽ، ﺑﺮوز اﺑﺘﮑﺎرﻫﺎ، جمعگرایی و ﻣﺸﺎرﮐﺖ را در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر قرار دهد و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼت اﻗﺘـﺼﺎدی، اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و زیستمحیطی ﻓﻀﺎﻫﺎی روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ (Motiee Langrudi, 2001). در کشور ما به علت تمرکز تصمیمگیریها در مرکز، مدیریتهای منطقهای و محلی کمتر موردتوجه قرار میگیرند که این روند در روستاها با شدت بیشتری وجود دارد. ازآنجاکه اکثر این تصمیمات یا نادرست بوده و یا در اجرا با مشکل مواجه شده، بالاخره دچار شکست شدهاند. ازاینرو مدیریت روستایی نیازمند مدیریتی کارآمد و آشنا با مسائل و مشکلات خاص هر منطقه است و این امر از عهده مدیریتهای محلی و منطقهای برمیآید(Imani Jajarmi & Firozabadi, 2008; Rezaian, 2002).
ساختار مدیریت روستایی در ایران با گذر زمان از لحاظ اجتماعی، تغییرات زیاد و غیر قابل پیشبینی داشته است و خلأ مدیریت کارآمد و اصولی در روستاها در تمامی دوران، بهخصوص در دهههای اخیر مشکلات فراوانی را برای روستاییان ایجاد کرده است. از یکسو، با توجه به تغییر شرایط و مقتضیات زمانی، دیگر ساختار سنتی مدیریت قادر به حلوفصل مشکلات این جامعهی مولد نبوده و از دیگر سو، ساختار جدید مدیریت روستایی که مبتنی بر مشارکت مردم در امور و برنامهریزی از پایین به بالاست، به دلایل متعدد ازجمله غیربومی بودن، نتوانست جایگاه خود را پیدا کند (RoknAldin Eftekhari et al, 2007). بر این مبنا، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در راستای بسترسازی برای تحقق مشارکت واقعی مردم در سرنوشت خود و اجرای دموکراسی به مفهوم واقعی آن، ابزارهایی را تدارک دیده است که از آن جمله میتوان به شوراهای اسلامی روستایی و دهیاریها اشاره کرد.
با تشکیل مدیریت جدید روستایی نهادي رسمی و قانونی براي انجام و ساماندهی به امور عمومی روستا و مدیریت محلی روستایی با عنوان دهیاریها شکل گرفت. دهیاریها بهعنوان سازمانهای ﻋﻤـﻮﻣﻰ ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻰ ﻛﻪ ادارهی اﻣﻮر ﻣﺤﻠﻰ را ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن از طریق ﺷﻮراﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ روﺳﺘﺎ ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم میرسانند، در ﺣﻮزه و ﻋﺮﺻﺔ اﻣﻮر ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ میکنند (Nasiri, 2010).
دهیاریها بهعنوان سازمان محلی و با عنایت به قوانین و مقررات وضعشده که در آنها وظایف و اختیاراتی براي این نهاد مشخص گردیده است، نقش مهمی در توسعۀ پایدار روستایی ایفا مینمایند. با مروري بر وظایف دهیار و تطابق آن با شاخصهای توسعۀ پایدار میتوان بهخوبی همسویی وظایف با شاخصهای توسعۀ پایدار روستایی را مورد شناسایی قرارداد. دهیاران بهعنوان بازوان اجرایی دولت در سطوح محلی در 5 بعد، اقتصادي و اجتماعی زیستمحیطی و کالبدی و ستادی متناسب با وظایف و کارکردهاي خود با هدف توسعه مسئولیتپذیری محیطی، کارایی اقتصادي و یکپارچگی اجتماعی عمل مینمایند. بدین ترتیب امید است که با عملکرد مناسب و مدیریت محلی و مشارکتی بتوان در راستای توسعه پایدار روستایی اقدامات لازم را انجام داد(Estelaji, 2012) .
ازآنجاکه یکی از مهمترین رخدادها در عرصهی مدیریت روستاهای کشور بحث شوراهای اسلامی روستایی و دهیاری بوده است، پرداختن به این شیوهی مدیریت که مبتنی بر مشارکت و دخالت مردم در سرنوشت روستاییان است، ضرورت مییابد. اکنونکه از تصويب قانون تأسیس دهیاریها و اختصاص 30 درصد عوارض متمرکز به روستاها چند سالي میگذرد و به پشتوانهی اين قوانين مديريت روستايي بهطور نسبي قوام گرفته است، ضروري است عملکرد اين نهاد مردمي موردبررسی قرارگرفته تا بستر موردنیاز برای شناسایی کمبودها و نقاط قوت مدیریت روستایی ایجاد شود تا به سمت افزایش کارایی مدیریت روستایی حرکت نماییم. رضایت مردم از دهیاری، نقش مهمی در موفقیت سازمان مذکور در دستیابی به اهداف خود دارد. روستاییانی که از دهیاری رضایت داشته باشند با اطمینان بیشتری وظایف شهروندیشان؛ مانند پرداخت عوارض و مشارکت در برنامههای عمومی را انجام میدهند. (Pourramzan et al, 2016). نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد میتواند در جهت بهبود مدیریت دهیاریها، ارتقاي پاسخگویی و شفافیت در دهیاریها، نظاممند نمودن اقدامها و فعالیتهاي دهیاریها از طریق اخذ بازخورد نتایج ارزیابی، تصحیح اهداف، سیاستها، وظایف و برنامههاي دهیاري بهصورت واقعبینانه مورداستفاده واقع گردد.
با توجه وظایف دهیاریها هدف از انجام این پژوهش بررسی عملکرد دهیاریها در توسعه پایدار روستایی در روستاهای شهرستان بویین میاندشت استان اصفهان از دیدگاه روستاییان در پنج بعد ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی – بهداشتی و کالبدی است تا معلوم شود که ازنظر مردم روستاها، دهیاري در کدامیک از ابعاد موفقتر بودهاند و در چه زمینهها ضعف دارد، همچنین معلوم شود که بیشترین فعالیت دهیاریها در چه زمینهای متمرکزشده است.
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
بای (2021) به ارزیابی نقش مدیریت روستایی در توسعه با تأکید بر نقش دهیاریها در بخش مرکزی شهرستان رامیان پرداخت. نتایج آزمون t و ویلکاکسون نشان میدهد که گرچه تشکیل دهیاریها در توسعه و بهبود وضعیت عمرانی – کالبدی و اجتماعی – فرهنگی روستاهای مورد مطالعه مؤثر بوده است ولی نقش چندانی در توسعه شرایط اقتصادی و زیستمحیطی منطقه نداشته است. ضمناً نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که بین ویژگیهای فردی دهیاران یعنی سن، سواد، بعد خانوار، پاره وقت یا تمام وقت بودن مسئولیت دهیاری و میزان موفقیت آنان در مدیریت روستا رابطه معناداری وجود دارد. برقی و همکاران (2020) عملکرد دهیاریهای روستاهای همگین واقع در استان اصفهان را مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج نشان داد، دهیاران مورد مطالعه روستای همگین نسبت به سایر روستاهای مورد مطالعه از نظر ابعاد مورد مطالعه دارای موقعیت بهتری بوده و کمترین میزان موفقیت دهیاریهای دهستان همگین در روستای قمیشلو و در زمینه اجتماعی -فرهنگی بوده است. فال سلیمان و همکاران (2019) به تحلیل فضایی عملکرد مدیریت دهیاریها در فرآیند توسعه روستایی در دهستانهای شهرستان عنبرآباد در استان کرمان پرداخت. نتایج نظرسنجی از مردم روستاها نشان داد که تأثیر عملکرد دهیاران بر بهبود وضعیت کالبدی و عمرانی، زیستمحیطی و اجتماعی در حد متوسط و بر بهبود وضعیت اقتصادی در سطح زیاد ارزیابیشده است. عرفانی پور در سال (2017) به منظور ارزیابی عملکرد دهیاری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیستمحیطی و عمرانی، در بخش مرکزی شهرستان همدان از آزمون تی تک نمونه و تی مستقل استفاده نمود. نتایج حاکی از این است میزان رضایت روستاییان از عملکرد دهیاران به ترتیب مربوط به بعد عمرانی، اجتماعی – فرهنگی، زیستمحیطی و در نهایت بعد اقتصادی دارای ضعیفترین عملکرد از دیدگاه مردم بوده است. عسگری (2017) به بررسی نقش دهیاریها در مدیریت روستاهای کشور در دهیاریهای شهرستان میامی پرداخت. با توجه به میانگینهای بهدستآمده مشخص شد که شاخصهای زیربنایی- عمرانی بیشترین نقش را در مدیریت و توسعه روستایی دارند و بعد از آن شاخصهای کالبدی، ستادی، اجتماعی و زیستمحیطی- بهداشتی قرار دارند و شاخص اقتصادی نیز در انتها دارای کمترین نقش میباشند. سر برقی مقدم و همکاران در سال (2016) با ارزﯾﺎﺑﯽ عملکرد دهیاران در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﭘﺎﯾﺪار روستایی از دﯾﺪﮔﺎه روﺳﺘﺎﺋﯿﺎن (موردمطالعه: بخش طرقبه ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﯿﻨﺎﻟﻮد) نشان دادند که میانگین عملکرد دهیار در توسعهی پایدار روستایی 93/1 بوده و در حد ضعیفی میباشد. دیم کار (2016) با هدف بررسی میزان عملکرد دهیاریها در روستاهای شهرستان شمیرانات استان تهران از آزمون T و آزمون F استفاده نمود. نتایج به دست آمده نشاندهنده وجود رضایت کلی روستاییان از عملکرد دهیاران در منطقه مورد مطالعه است. الله پناه و همکاران (2015) به منظور بررسی رضایت¬مندی روستاییان از خدمات تعاونی دهیاری¬های دهستان دشتسر، عملکرد دهیاری¬ها را در ابعاد کالبدی، خدمات زیستمحیطی و اجتماعی- فرهنگی موردمطالعه قرار داد. نتایج نشان داد که در بعد کالبدی دهیاران روستاها نتوانستهاند رضایت روستاییان را جلب کنند و در ابعاد دیگر نیز عملکرد موفقیتآمیزی نداشتهاند. احسانی در سال (2015) با ارزیابی عملکرد اقتصادی- اجتماعی دهیاریهای دهستان بویراحمد گرمسیری شهرستان گچساران گزارش داد که دهیاریها در بُعد اقتصادی در شرایط ضعیفی قرار دارند و در بُعد اجتماعی دارای شرایط نسبت بهتری بودند. شیخی و همکاران (2014) به ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد دﻫﯿﺎران درروند ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان) اقدام نمودند و روشن کردند که در ﺑﺤﺚ اﻫﻤﯿﺖ دادن دﻫﯿﺎر ﺑﻪ شاخصهای ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ، ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﺷﺎﺧﺺ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ درﺟـﻪ را ﺑـﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ. صیدایی و همکاران در سال (2014) با ارزیابی و بررسی میزان ﻋﻤﻠﮑﺮد مدیران روﺳﺘﺎﯾﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ در منطقه اوراﻣﺎﻧﺎت اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه و کاربرد آزﻣﻮن t ﺗﮏ نمونهای ﻧﺸﺎن دادند که میزان عملکرد دهیاران در توسعه پایدار روستایی از نظر ابعاد مختلف ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، زیستمحیطی، اﻗﺘﺼﺎدي، ﮐﺸﺎورزي و ﺳﯿﺎﺳﯽ رضایتبخش نبوده و فقط در بعد اجتماعی عملکرد دهیاران قابل قبول بوده است و کمترین میزان عملکرد دهیاران در بعد اقتصادی و زیستمحیطی میباشد. آبراهام (۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی آموزش مدیریت روستایی در هند پرداخت. نتایج نشان داد که ارتباط معنادار و مثبتی میان میزان توسعه مناطق روستایی و عملکرد خوب مدیران روستایی وجود دارد. فیروزآبادی و ایمانی جاجرمی (2012) در تحقیقی به بررسی میزان رضایت مردم روستایی از عملکرد دهیاران در روستاهای قزوین پرداخت. نتایج حاصله حاکی از رضایت متوسط روستاییان از عملکرد دهیاران میباشد. ونچانگ (2008) عملکرد مدیریت روستایی در روستاهای منطقه تبت را مورد مطالعه قرار داد. نتایج نشان داد که مدیریت روستایی به طور مستقیم با فرهنگ روستایی منطقه، میزان منابع و تولیدات روستایی و اکولوژی روستا در ارتباط است.
با توجه به موارد مذکور و تحقیقات انجام شده قبلی در این خصوص، حال سؤال اصلی این تحقیق آن است که دهیاران روستاهاي بخش شهرستان بوئین میاندشت تا چه میزان در تحقق توسعۀ پایدار در ابعاد اقتصادي، اجتماعی، کالبدی، ستادی و بهداشتی- زیستمحیطی موفق بودهاند؟
مواد و روش تحقیق
گردآوری اطلاعات موردنیاز در این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانهای، مقالات، پایاننامهها و جمعآوری اطلاعت میدانی صورت گرفت و به این منظور پرسشنامهای تدوین گردید. به عبارت دیگر پرسشنامه ابزار اصلی در این پژوهش بوده که از نوع نیمه محقق ساخته شد. پرسشنامه طراحیشده بهمنظور ارزیابی عملکرد دهیاریها در توسعه پایدار بر اساس عملکرد ستادی (9 شاخص)، اجتماعی (11 شاخص)، اقتصادی (11 شاخص)، زیستمحیطی- بهداشتی (11 شاخص) و کالبدی (10 شاخص) تعریف گردید؛ که در مجموع از 52 شاخص بهمنظور ارزیابی عملکرد دهیاریها در توسعه روستایی در شهرستان بویین میاندشت استفاده گردید.
جامعه آماری این پژوهش شامل 22 روستا از شهرستان بویین میاندشت با جمعیت بالغ بر 8000 نفر بود. حجم نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان 367 نفر تخمین زده شد و برای انتخاب پاسخگویان در نمونه مربوطه، از روش نمونه¬گیری تصادفی ساده بهمنظور رعایت اصل فرصت برابر استفادهشده است. همچنین در این پژوهش، بهمنظور بررسی پایایی پرسشنامه از آزمون آلفاي کرونباخ استفاده شد. طیف موردسنجش در پرسشنامه مقیاس لیکرت بوده است و برای امتیازدهی به پاسخ روستاییان از طیف پنجقسمتی لیکرت استفاده گردید. امتیاز پاسخ¬ها بهصورت: 1- بسیار کم، 2- کم، 3- متوسط، 4- زیاد، 5- خیلی زیاد، می¬باشد. پس از به دست آمدن دادههای خام، با استفاده از نرمافزار spssو آزمون t تک نمونهای به تحلیل اطلاعات مربوط به پرسشنامه پرداخته شد.
همچنین به منظور طبقهبندی روستاهای شهرستان بوئین میاندشت بر مبنای شاخصهای ذکر شده از روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی استفاده گردید و پایداري نواحی روستایی در پنج بُعد موردبررسی قرار گرفت و سپس 22 روستاي موردبررسی بهوسیلۀ تحلیل خوشهای در سه خوشۀ پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار قرار گرفتند.
محدودۀ مورد مطالعه
شهرستان بویین میاندشت یکی از شهرستانهای استان اصفهان در مرکز ایران است. این شهرستان در فاصله 160 کیلومتری از مرکز استان همسو با سلسله جبال زاگرس و به مختصات جغرافيای 04/33 عرض و 09/50 طول جغرافیایی با جمعیتی بیش از 24000 هزار نفر و با ارتفاع 2430 متر از سطح دریا بهعنوان دومین منطقه مرتفع کشور در غربیترین نقطه استان اصفهان قرار دارد. این شهرستان از طرف شمال به شهرستان خوانسار، از طرف غرب به استان لرستان، از طرف جنوب به شهرستان فریدونشهر و از طرف شرق به شهرستان فریدن محدود میشود. موقعیت جغرافیایی منطقه موردمطالعه در شکل 1 نمایش دادهشده است (شکل 1).
| ||||
شکل1- موقعیت جغرافیایی منطقه موردمطالعه در کشور و استان (منبع: نویسندگان، 1399) | ||||
بحث و یافتههای تحقیق
روایی و پایایی پرسشنامه
روایی پرسشنامه تحقیق توسط یک گروه 30 نفره ایی از اساتید و کارشناسان مربوطه موردبررسی و تائید قرارگرفته است و بهمنظور تعیین پایایی پرسشنامه از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ استفادهشده است. مطابق جدول (1) ضریب آلفای کرونباخ براي 31 شاخص موردبررسی برابر 93/0 به دست آمد که نشاندهنده پایایی قابلقبول پرسشنامه تحقیق است (جدول 1).
جدول 1- سنجش پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ
ابعاد توسعه پایدار | تعداد گویهها | مقدار ضریب آلفا | نتیجه |
عملکرد ستادی | 9 | 85/0 | تأیید پایایی |
عملکرد اجتماعی | 11 | 86/0 | تأیید پایایی |
عملکرد اقتصادی | 11 | 88/0 | تأیید پایایی |
عملکرد زیستمحیطی و بهداشتی | 11 | 89/0 | تأیید پایایی |
عملکرد کالبدی | 10 | 80/0 | تأیید پایایی |
عملکرد دهیار (کل) | 52 | 96/0 | تأیید پایایی |
(منبع: دادههای پژوهش، 1399)
آمار توصيفي
بررسیها اطلاعات حاصل از پرسشنامههای نشان میدهد که از مجموع 356 نفر موردبررسی، 282 نفر معادل 2/79 درصد مرد و 74 نفر معادل 8/20 درصد زن بودهاند. میانگین سن پاسخگویان 48 سال بوده است و بیشترین فراوانی مربوط به سن 45 سال است. اغلب پاسخگویان داراي تحصیلات دیپلم (3/30 درصد) بودهاند. ازنظر وضعیت اشتغال بیشتر افراد دارای شغلی بهغیراز دامداری و کشاورزی بودهاند که برابر با 52 درصد میباشد سپس شغل کشاورزی با 5/38 درصد و شغل دامداری با 3/9 درصد در درجه دوم و سوم قرار داشتند.
آمار استنباطی
ارزیابی عملکرد دهیار در توسعه پایدار
به منظور سنجش دقیق میزان رضایتمندی مردم روستاهای شهرستان بویین میاندشت از عملکرد دهیاریهای از آزمون تی تک نمونهای استفاده گردید. میانه نظري در آزمون تی استیودنت تک نمونهای عدد سه در نظر گرفتهشده است و با میانگین موفقیت دهیاران روستاهای شهرستان بویین میاندشت در زمینه شاخصهای مورد مطالعه مقایسه گردید. با این وجود در صورتی که میانگین به دست آمده از میانه نظری بالاتر باشد و حدود بالا و پایین آزمون هردو مثبت باشند، نشان دهنده بالاتر بودن میزان رضایت مردم روستایی ازنظر متغیرهای مورد بررسی نسبت به رضایتمندی متوسط است اما اگر میانگین به دست آمده از میانه نظری پایینتر باشد و به عبارتی اختلاف حدود بالا و پایین آزمون هر دو منفی باشد، نشان از وجود نارضایتی محسوس و اختلاف معنیدار از حد متوسط رضایتمندی دارد (Sarbarghi Moghadam et al, 2016; Seidaiy et al, 2014; FalSolayman et al, 2019) .
ارزیابی عملکرد ستادی دهیار در توسعه پایدار روستایی
با توجه به جدول 2 میزان میانگین در کلیه شاخصها معنیدار شده است. نتایج حاصل از آزمون نشان میدهد عملکرد دهیاران در کلیه شاخصها بالاتر از میانگین نظری ارزیابیشده است. دو شاخص «میزان احساس مسئولیت دهیار نسبت به نگهداری اموال و تأسیسات عمومی روستا» با میانگین 83/3 و «میزان رضایت روستائیان از نحوه برخورد دهیار با اربابرجوع» با میانگین 74/3 قویترین عملکرد را در بین شاخصهای ستادی داشتهاند.
جدول 2- ارزیابی عملکرد ستادی دهیاران ازنظر روستائیان
گویه-عبارت | میانگین | انحراف معیار | آماره t | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
حد پایین | حد بالا | ||||||||
میزان موفقیت در تحقق بودجه سالانه | 22/3 | 08/1 | 86/3 | 000/0 | 22/0 | 10/0 | 33/0 | ||
رضایت از نحوه برخورد با اربابرجوع | 74/3 | 96/0 | 59/14 | 000/0 | 74/0 | 64/0 | 84/0 | ||
آشنایی از نحوه معاملات و بودجه | 67/3 | 05/1 | 12/12 | 000/0 | 67/0 | 56/0 | 78/0 | ||
اجرای مقررات دهیاری و مصوبات شورا | 68/3 | 98/0 | 13/13 | 000/0 | 68/0 | 58/0 | 78/0 | ||
پاسخگویی به سؤالات شورا | 66/3 | 11/1 | 21/11 | 000/0 | 66/0 | 54/0 | 77/0 | ||
عملکرد و نقش دهیار در امور اجرایی | 58/3 | 04/1 | 54/10 | 000/0 | 58/0 | 47/0 | 69/0 | ||
کسب اعانات و هدایای مصوب شده | 22/3 | 23/1 | 47/3 | 000/0 | 22/0 | 09/0 | 35/0 | ||
ارتباط با سایر ادارات و نهادها | 61/3 | 04/1 | 07/11 | 000/0 | 61/0 | 50/0 | 72/0 | ||
مسئولیت نگهداری اموال و تأسیسات | 83/3 | 12/1 | 90/13 | 000/0 | 83/0 | 71/0 | 94/0 | ||
(منبع: یافتههای پژوهش، 1399)
ارزیابی عملکرد اجتماعی دهیار در توسعه پایدار روستایی
نتایج آزمون t تک نمونهای نشان میدهد که میانگینها بهجز در شاخص «میزان موفقیت دهیار در ریشهکنی بیسوادی» در کلیه شاخصهای موردبررسی معنیدار گردیده است. اکثر روستاییان عملکرد دهیار را در بعد اجتماعی خوب ارزیابی کردهاند. همانطور که مشاهده میشود ازنظر روستائیان، دهیاران درزمینهی «ارسال آمار و اطلاعات مرتبط موالید و متوفیات و همکاری با ثبتاحوال» با میانگین 91/3 و در زمینه «میزان موفقیت دهیار در زمینه ترویج بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر» با میانگین 85/3 قویترین عملکرد را داشتهاند و میزان رضایتمندی ساکنین روستا بالاتر از حد متوسط میباشد( جدول 3).
جدول 3- ارزیابی عملکرد اجتماعی دهیاران ازنظر روستائیان
گویه-عبارت | میانگین | انحراف معیار | آماره t | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
حد پایین | حد بالا | ||||||||
بررسی کمبودها و نیازها | 38/3 | 09/1 | 65/6 | 000/0 | 38/0 | 27/0 | 49/0 | ||
ترویج و غنیسازی فرهنگ بومی | 33/3 | 13/1 | 60/5 | 000/0 | 33/0 | 21/ | 45/0 | ||
ارسال آمار و اطلاعات و همکاری با ثبتاحوال | 91/3 | 05/1 | 45/16 | 000/0 | 91/0 | 80/0 | 02/1 | ||
برقراری عدالت اجتماعی | 50/3 | 94/0 | 12/10 | 000/0 | 50/0 | 40/0 | 60/0 | ||
برگزاری کلاسهای آموزشی | 13/3 | 25/1 | 03/2 | 043/0 | 13/0 | 00/0 | 26/0 | ||
صدور پروانه ساختمانی و بهسازی | 79/3 | 05/1 | 27/14 | 000/0 | 79/0 | 68/0 | 90/0 | ||
کنترل و اقدام هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه | 15/3 | 16/1 | 55/2 | 011/0 | 15/0 | 03/0 | 27/0 | ||
ریشهکنی بیسوادی | 07/3 | 27/1 | 04/1 | 299/0 | 07/0 | 06/0- | 20/0 | ||
ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و بومی | 26/3 | 15/1 | 35/4 | 000/0 | 26/0 | 14/0 | 38/0 | ||
ترویج بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر | 85/3 | 10/1 | 50/14 | 000/0 | 85/0 | 73/0 | 96/0 | ||
ایجاد امنیت آمدوشد | 61/3 | 21/1 | 61/9 | 000/0 | 61/0 | 49/0 | 74/0 | ||
ارزیابی عملکرد اقتصادی دهیار در توسعه پایدار روستایی
با توجه به نظرات روستائیان میانگین در شاخصهای «موفقیت دهیاری در نصب برگه قیمت بر روی اجناس و کیفیت و نحوه عرضه، میزان موفقیت دهیار در جذب سرمایهگذاران و کارآفرینان جهت سرمایهگذاری، میزان تلاش دهیار در بازاریابی محصولات تولیدی (کشاورزی، باغی و صنایعدستی)، میزان تلاش دهیار در جهتدهی و استقرار صنایع کوچک و ایجاد فرصت شغلی، میزان همکاری دهیار در تعیین نرخ (آب، برق، مخابرات) و میزان تلاش دهیار در شناسایی و معرفی کشت جایگزین جهت افزایش بهرهوری اقتصادی» معنیدار نیست و نشان از عدم رضایت مردم از عملکرد دهیار در موارد فوق میباشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون نشان میدهد عملکرد دهیاران در شاخص "میزان پیگیری و مساعدت دهیار در ایجاد صندوقهای خرد و قرضالحسنه" پایینتر از میانگین نظری میباشد و ضعیفترین عملکرد را بین شاخصهای اقتصادی به خود اختصاص داده است (جدول 4).
گویه-عبارت | میانگین | انحراف معیار | آماره t | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
حد پایین | حد بالا | ||||||||
تسهیل دسترس به آرد و نان مرغوب | 51/3 | 08/1 | 90/8 | 000/0 | 51/0 | 39/0 | 62/0 | ||
نصب برگه قیمت بر روی اجناس | 07/3 | 10/1 | 24/1 | 212/0 | 07/0 | 04/0- | 18/0 | ||
وصول عوارض مصوب مراجع قانونی | 52/3 | 09/1 | 13/9 | 000/0 | 528/0 | 41/0 | 64/0 | ||
جذب سرمایهگذاران و کارآفرینان | 90/2 | 32/1 | 35/1- | 176/0 | 1/0- | 23/0- | 04/0 | ||
ایجاد صندوقهای خرد و قرضالحسنه | 75/2 | 32/1 | 60/3- | 000/0 | 25/0- | 39/0- | 11/0- | ||
بازاریابی محصولات تولیدی | 95/2 | 27/1 | 79/0- | 430/0 | 05/0- | 18/0- | 07/0 | ||
استقرار صنایع کوچک و ایجاد شغل | 01/3 | 32/1 | 23/0 | 811/0 | 01/0 | 12/0- | 15/0 | ||
اطلاعرسانی در زمینه خشکسالی و صرفهجویی در مصرف آب | 30/3 | 09/1 | 31/5 | 000/0 | 30/0 | 19/0 | 42/0 | ||
معرفی افراد بیسرپرست و بیبضاعت | 84/3 | 09/1 | 68/14 | 000/0 | 84/0 | 73/0 | 96/0 | ||
تعیین نرخ (آب، برق، مخابرات)، | 87/2 | 35/1 | 79/1- | 074/0 | 12/0- | 27/0- | 01 | ||
شناسایی و معرفی کشت جایگزین جهت افزایش بهرهوری اقتصادی | 09/3 | 28/2 | 36/122/0 | 174/0 | 09/0 | 04/0- | 22/0 | ||
ارزیابی عملکرد زیستمحیطی –بهداشتی دهیار در توسعه پایدار روستایی
نتایج حاصل از آزمون نشان میدهد مقدار میانگین در همه شاخصها بهجز دو شاخص "میزان موفقیت دهیاری در حفظ، نگهداری و توسعه گونههای مختلف گیاهی و میزان آموزش و اطلاعرسانی در خصوص بازیافت و تفکیک زبالههای تولیدی" معنیدار است. قویترین عملکرد دهیاران در بعد زیستمحیطی و بهداشتی مربوط به شاخص موفقیت دهیاری در بحث جمعآوری دفن بهداشتی زبالهها و حفاظت از محیطزیست با میانگین 83/3 میباشد(جدول 5).
گویه-عبارت | میانگین | انحراف معیار | آماره t | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
حد پایین | حد بالا | ||||||||
رعایت امور بهداشتی و عرضه گوشت سالم | 19/3 | 13/1 | 31/3 | 001/0 | 19/0 | 08/0 | 31/0 | ||
جمعآوری دفن بهداشتی زبالهها و حفاظت از محیطزیست | 83/3 | 92/0 | 05/17 | 000/0 | 83/ | 74/0 | 93/0 | ||
میزان همکاری با دامپزشکی و شناسایی و کنترل بیماریها واکسیناسیون | 72/3 | 91/0 | 96/14 | 000/0 | 72/0 | 63/0 | 82/0 | ||
هدایت و دفع پسابهای روستا و رعایت بهداشت محیط | 53/3 | 07/1 | 46/9 | 000/0 | 53/0 | 42/0 | 65/0 | ||
حفظ و حراست از منابع ملی | 32/3 | 20/1 | 99/4 | 000/0 | 32/0 | 19/0 | 44/0 | ||
ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی | 25/3 | 13/1 | 26/4 | 000/0 | 25/0 | 13/0 | 37/0 | ||
رعایت بهداشت گرمابه، نانواییها و فروشگاه مواد غذایی | 26/3 | 14/1 | 34/4 | 000/0 | 26/0 | 14/0 | 38/0 | ||
شناسایی بیماری دام و طیور و واکسیناسیون بهموقع | 61/3 | 04/1 | 07/11 | 000/0 | 61/0 | 50/0 | 72/0 | ||
حفظ، نگهداری و توسعه گونههای مختلف گیاهی | 12/3 | 21/1 | 86/1 | 062/0 | 12/0 | 00/0- | 24/0 | ||
آموزش کشاورزان جهت استفاده استاندارد از سم و کودهای شیمیایی | 35/3 | 15/1 | 83/5 | 000/0 | 35/0 | 23/0 | 47/0 | ||
آموزش و اطلاعرسانی در خصوص بازیافت و تفکیک زبالههای تولیدی | 08/3 | 33/1 | 27/1 | 205/0 | 08/0 | 04/0- | 22/0 | ||
ارزیابی عملکرد کالبدی دهیار در توسعه پایدار روستایی
نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت نمایانگر معنیدار بودن کلیه شاخصها میباشد. شاخص میزان موفقیت دهیار در ایجاد و نگهداری غسالخانه و گورستان و شاخص " میزان موفقیت دهیاری در ایجاد خیابانها، معابر، میدانها، فضای سبز و ورزشی" با میانگینهای 83/3 و 73/3 قویترین عملکرد را در بعد کالبدی داشتهاند( جدول 6).
جدول 6- ارزیابی عملکرد کالبدی دهیاران ازنظر روستائیان
گویه-عبارت | میانگین | انحراف معیار | آماره t | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
حد پایین | حد بالا | ||||||||
ایجاد خیابانها، معابر و میدانها | 73/3 | 10/1 | 49/12 | 000/0 | 73/0 | 61/0 | 84/0 | ||
موفقیت دهیاری در بحث تملک زمینها | 24/3 | 96/0 | 82/4 | 000/0 | 24/0 | 14/0 | 34/0 | ||
صدور اسناد مالکیت منازل مسکونی | 61/3 | 07/1 | 79/10 | 000/0 | 61/0 | 50/ | 73/0 | ||
تهیه آب شرب سالم و کاهش مصرف | 71/3 | 05/1 | 75/12 | 000/0 | 71/0 | 60/0 | 82/0 | ||
زیرسازی و آسفالت معابر | 60/3 | 94/0 | 99/11 | 0000/0 | 60/0 | 50/0 | 69/0 | ||
احداث تأسیسات تولید و توزیع برق، مخابرات و آب شرب | 23/3 | 12/1 | 00/4 | 000/0 | 23/0 | 12/0 | 35/0 | ||
ایجاد و نگهداری غسالخانه و گورستان | 83/3 | 04/1 | 16/15 | 000/0 | 83/0 | 73/0 | 94/0 | ||
حفظ در برابر خطر سیل و حریق | 37/3 | 04/1 | 76/6 | 000/0 | 37/0 | 26/0 | 48/0 | ||
حفظ و نگهداری زیرساختها | 50/3 | 10/1 | 70/8 | 000/0 | 50/0 | 39/0 | 62/0 | ||
رعایت و اجرای قوانین و مقررات ساختوساز | 66/3 | 07/1 | 75/11 | 000/0 | 66/0 | 55/0 | 78/0 | ||
(منبع: یافتههای پژوهش، 1399)
نتایج آزمون تی استیودنت براي عملکرد دهیار در هر یک از ابعاد توسعه پایدار روستایی، نشان میدهد که با توجه به سطح معنیداری (05/0 ≥sig ) میانگین عملکرد دهیار در هر پنج بعد معنیدار گردیده است. میانگین عملکرد دهیاران در بعد ستادی 58/3، در بعد اجتماعی 45/3، در بعد اقتصادي 17/3 و در بعد کالبدي- زیستمحیطی 39/3 و در بعد کالبدی 55/3 بهدستآمده است که در هر پنج بعد میانگین بهدستآمده بیشتر از میانهی نظري 3 میباشد. با توجه به فاصله اطمینان بهدستآمده میتوان گفت که میانگین بهطور معنیدار بیشتر از مقدار آزمون است و عملکرد دهیاران در هر پنج بعد توسعه پایدار بالاتر از متوسط ارزیابیشده است ولی بااینحال کمترین عملکرد دهیاران در عملکرد اقتصادی با میانگین 17/3 بوده است. همچنین میانگین رضایت مردم از عملکرد دهیاریها در توسعه پایدار روستایی 43/3 بهدستآمده که در حد متوسط ارزیابیشده است (جدول 7).
جدول 7- ارزیابی عملکرد دهیاران به تفکیک
ابعاد | آمار توصیفی | آماره t | درجه آزادی | سطح معنیداری | اختلاف میانگین | فاصله اطمینان | |||
میانگین | انحراف معیار | حد پایین | حد بالا | ||||||
ستادی | 58/3 | 73/0 | 93/14 | 355 | 000/0 | 58/0 | 50/0 | 66/0 | |
اجتماعی | 45/3 | 74/0 | 48/11 | 355 | 000/0 | 45/0 | 37/0 | 53/0 | |
اقتصادی | 17/3 | 89/0 | 72/3 | 355 | 000/0 | 17/0 | 08/0 | 26/0 | |
زیستمحیطی و بهداشتی | 39/3 | 77/0 | 47/9 | 355 | 000/0 | 39/0 | 31/0 | 47/0 | |
کالبدی | 55/3 | 70/0 | 98/14 | 355 | 000/0 | 55/0 | 48/0 | 63/0 | |
عملکرد دهیار | 43/3 | 67/0 | 10/12 | 355 | 000/0 | 43/0 | 36/0 | 50/0 | |
(منبع: یافتههای پژوهش، 1399)
پس از مطالعه و ارزیابی میزان رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاریهای روستاهای شهرستان بویین میاندشت از نظر پنج بعد عملکردی ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی-بهداشتی و کالبدی، براي سنجش و ارزیابی پایداري در ابعاد مختلف از روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی استفاده گردید. نتایج حاصل از این بررسیها در ادامه نشان داده شده است. درمجموع روستاهایی که در متغیرهاي موردنظر نمرههای نزدیک به همکسب کردهاند، در یک خوشه یا مجموعه طبقهبندیشدهاند. خوشههای ایجادشده با توجه به میزان شاخص پایداري به سه خوشه پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار نامگذاری شدهاند. به طور کلی پایداري نواحی روستایی با متغیرهاي موردنظر در پنج بُعد موردبررسی قرار گرفت و سپس 22 روستاي موردبررسی بهوسیلۀ تحلیل خوشهای در سه خوشۀ پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار قرار گرفت.
توسعه پایدار روستایی حاصل تحقق اهداف توسعه، در هر یک از ابعاد ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی- بهداشتی و کالبدی است. جهت رسیدن به توسعه پایدار روستایی میبایست هر یک از ابعاد 5 گانه در روستا به سطح پایدار برسند. درنتیجه توسعه پایدار در روستاهای موردمطالعه زمانی به دست میآید که در هر یک از ابعاد ذکرشده روستاها به پایداری رسیده و درنهایت حاصل آن توسعه پایدار روستا میباشد (جدول 8).
جدول 8- تحلیل خوشهای روستاهای موردبررسی بر اساس ابعاد توسعه پایدار
روستا | بعد ستادی | بعد اجتماعی | بعد اقتصادی | بعد بهداشتی – زیستمحیطی | بعد کالبدی |
|---|---|---|---|---|---|
دره حوض | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
دره ساری | نیمه پایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | نیمه پایدار |
تیرکرت | نیمه پایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار |
بلطاق | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار |
نوغان | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار |
بتلیچه | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | نیمه پایدار |
دره سوخته | نیمه پایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | نیمه پایدار |
هندوکش | نیمه پایدار | نیمه پایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار |
کرچ | نیمه پایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار |
تخماقلو | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار |
ازناوله | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
آقا گل | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
هزارجریب | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار |
آغچه | پایدار | نیمه پایدار | پایدار | پایدار | نیمه پایدار |
میرآباد | پایدار | پایدار | پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
داشکسن | نیمه پایدار | پایدار | نیمه پایدار | پایدار | نیمه پایدار |
هادان | نیمه پایدار | ناپایدار | نیمه پایدار | پایدار | نیمه پایدار |
قره بلطاق | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | ناپایدار | نیمه پایدار |
معصومآباد | نیمه پایدار | ناپایدار | پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
قائمآباد | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار | پایدار |
زرنه | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار |
حسینآباد | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار | ناپایدار |
دره حوض | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار | نیمه پایدار |
(منبع: یافتههای پژوهش، 1399)
جدول فوق تحلیل خوشهای روستاهای موردبررسی را از حیث متغیر پایداری و ابعاد آن (ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی و بهداشتی و کالبدی) نشان میدهد.
یافته حاکی از آن است که در بعد ستادی 09/9 درصد از روستاها در وضعیت ناپایدار، 54/54 درصد روستاها در وضعیت نیمه پایدار و 36/36 درصد از روستاهای مور مطالعه در وضعیت پایدار قرار دارند. با توجه به شاخصهای موردبررسی در بعد ستادی میتوان نتیجه گرفت که در روستاهای بلطاق، نوغان، بتلیچه، تخماقلو، هزارجریب، آغچه، میرآباد و قائمآباد دهیارها از اطلاعات و آگاهی خوبی نسبت به وظایف برخوردار هستند و همچنین توانایی بالایی در انجام و به ثمر رساندن امور اجرایی محوله به دهیاریها را دارند؛ و دهیاریهای روستای نوغان، بلطاق و تخماقلو بالاترین امتیاز را نسبت به سایر روستاها گرفته است. لذا دهیاریهای ذکر شده بهترین عملکرد را از نظر توسعه کالبدی روستاها را داشتهاند. همچنین از دلایل عدم موفقیت دهیاران در بعد ستادی میتوان به کمبود بودجه و اعتبارات به منظور اجرا کردن طرحهای مختلف در روستا، متعدد بودن مسئولیتها وظایف دهیاران و همچنین در مقابل عدم وجود همکاری و مشورت متقابل بین دهیاران با اعضای شورای اسلامی روستا و مردم در تصمیمگیریها اشاره کرد.
در بعد اجتماعی 36/36 درصد از روستاهای موردمطالعه در وضعیت ناپایدار،27/27 درصد در وضعیت نیمه پایدار و 36/36 درصد در وضعیت پایدار قرار دارند. در کل 36/63 درصد از روستاهای موردمطالعه به دلیل ضعف در زیرساختهای اجتماعی بهخصوص آموزش و از بین بردن بیسوادی ازنظر اجتماعی در وضعیت ناپایدار و نیمه پایدار قرار دارند.
در بعد اقتصادی 81/31 درصد از کل روستای موردمطالعه در وضعیت ناپایدار، 27/27 درصد در وضعیت نیمه پایدار و 90/40 درصد از روستا ازلحاظ عملکرد اقتصادی در وضعیت پایدار قرار دارند؛ بنابراین 09/59 درصد از روستاها به دلیل کمبود سرمایه، نبود تسهیلات لازم، فقدان بازار فروش، عدم وجود کسبوکارهای کوچک و در کل فقدان فرصتهای شغلی ازنظر اقتصادی در وضعیت ناپایدار و نیمه پایدار هستند.
در بعد زیستمحیطی – بهداشتی 81/31 درصد از روستاهای نمونه تحقیق در وضعیت ناپایدار،27/27 درصد از روستاها در وضعیت نیمه پایدار و 09/40 درصد از روستاها در وضعیت پایدار هستند دهیاریها در این روستاها در جمعآوری و دفن بهداشتی زبالهها و حفاظت از محیطزیست موفق عمل نمودهاند. در کل 63/63 درصد از روستای موردمطالعه در شهرستان بویین میاندشت به دلیل عواملی مانند عدم بازیافت و تفکیک زبالههای تولیدی، استفاده بیشازحد استاندار از سم و کودهای شیمیایی در وضعیت ناپایدار و نیمه پایدار قرار دارند
در بعد کالبدی 72/22 درصد از روستاها در وضعیت ناپایدار، 54.54 در از روستاها در وضعیت نیمه پایدار و 72/22 درصد از روستاها در وضعیت پایدار قرار دارند. در کل 27/77 درصد از روستاهای موردمطالعه در شهرستان بویین میاندشت به دلیل عواملی چون وجود فضای سبز و ورزشی، دسترسی به منابع آب شرب سالم در وضعیت نیمه پایدار و پایدار قرار دارند.
رضایت مردم از مجموع عملکرد دهیاران در 5 بعد ستادی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی- بهداشتی و کالبدی نشانه توفیق مدیریت روستایی در تحقق توسعه پایدار روستایی است. نتایج پژوهش نشان میدهد در 5 بعد ذکرشده بالاترین ارزیابی بهعملآمده از عملکرد دهیاران در روستاهای موردبررسی در دستیابی به توسعه پایدار روستایی مربوط به روستا هزارجریب، نوغان، تخماقلو، بلطاق، قائمآباد و بتلیچه میباشد. نحوه پراکنش روستاهای موردمطالعه در شهرستان بویین میاندشت
ازلحاظ توسعه پایدار روستایی در شکل (2) نشان دادهشده است.
شکل 2- پراکنش روستاهای شهرستان بویین میاندشت از منظر توسعه پایدار روستایی (منبع: یافتههای پژوهش، 1399)
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها
امروزه، توسعه روستایی یکی از مهمترین چالشهای برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه روستایی است. بر همین اساس ایجاد دهیاریها در روستاها میتواند در روند توسعه روستایی نقش و جایگاه ویژهای را ایفا کند. شناخت عوامل مؤثر در توسعه و اثربخشی عملکرد دهیاریها در جوامع روستایی عامل تعیینکننده در تحقق توسعه روستایی است؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد دهیاران در روستاهای شهرستان بویین میان دشت در راستای توسعه روستایی بوده است.
نتایج آزمون تی استیودنت براي ارزیابی میزان رضایت مردم از عملکرد دهیار در هر یک از ابعاد توسعه پایدار روستایی، نشان میدهد که با توجه به سطح معنیداری (05/0 ≥sig ) میانگین عملکرد دهیار در هر پنج بعد معنیدار گردیده است. میانگین عملکرد دهیاران در بعد ستادی 58/3، در بعد اجتماعی 45/3، در بعد اقتصادي 17/3 و در بعد زیستمحیطی- بهداشتی 39/3 و در بعد کالبدی 55/3 بهدستآمده است که در هر پنج بعد، میانگین بهدستآمده بیشتر از میانهی نظري 3 میباشد و حاکی از رضایت متوسط مردم از عملکرد دهیاریها در روستاهای موردمطالعه میباشد. عملکرد دهیاران در هر پنج بعد توسعه پایدار بالاتر از متوسط ارزیابیشده است و بیشترین رضایت مردم از عملکرد دهیاریها در بعد ستادی بوده است و کمترین میزان رضایت از عملکرد دهیاری مربوط به عملکرد اقتصادی میباشد که از دلایل آن میتوان به نداشتن تخصص لازم و عدم آموزش دهیاران در زمینه اقتصادی و بازاریابی، اشاره کرد. همچنین میانگین عملکرد دهیار در توسعه پایدار روستایی 43/3 بهدستآمده که در حد متوسط ارزیابیشده است؛ نتایج پژوهش حاضر با پژوهش فال سلیمان و همکاران (2019) در شهرستان عنبرآباد استان کرمان که حاکی از عملکرد متوسط دهیاران در زمینه اجتماعی، کالبدی و زیستمحیطی میباشد، همچنین با نتایج پژوهش دیم کار (2016) در شهرستان شمیرانات استان تهران که حاکی از رضایت کلی روستاییان از عملکرد دهیاران نیز مطابقت دارد. همچنین با نتایج مطالعات شیخی و همکاران (2014) در شهرستان همدان که نشاندهندهی بالاترین عملکرد در بعد ستادی و کمترین عملکرد در بعد اقتصادی میباشد نیز مطابقت دارد. همینطور نتایج پژوهش حاضر با مطالعات فیروزآبادی و جاجرمی (2012) در روستاهای استان قزوین که نشاندهنده رضایت متوسط مردم از عملکرد دهیاران در بهبود وضعیت کالبدی و عمرانی، زیستمحیطی و – اجتماعی و اقتصادی همسو میباشد. اما در نقطه مقابل، با نتایج مطالعات عرفانی پور (2017) در همدان، سربرقی مقدم و همکاران (2016) در بخش طرقبه شهرستان بینالود، الله پناه و همکاران (2015)، صیدایی و همکاران (2014) در منطق اورامانات استان کرمانشاه که حاکی از نامطلوب و ضعیف بودن عملکرد دهیاران و عدم رضایت مردم از دهیاران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیستمحیطی، اقتصادی و کالبدی است، تباین دارد.
همچنین بر اساس روش تحلیل خوشهای 81/31 درصد از روستاهای موردمطالعه شهرستان بویین میاندشت در وضعیت ناپایدار،90/40 درصد از روستاها در وضعیت نیمه پایدار و 27/27 درصد از روستاها در وضعیت پایدار قرار دارند. روستاهای پایدار در این پژوهش شامل روستای بلطاق، نوغان، بتلیچه، تخماقلو، هزارجریب و قائم¬آباد میباشد؛ که دو روستای بلطاق و قائمآباد از جمعیت نسبتاً بالایی نسبت به سایر روستاهای دیگر برخوردار هستند. پایداری این روستاها عمدتاً به دلیل مجاورت با رودخانه (روستای بلطاق، نوغان، تخماقلو) و محدودیت پایین منابع آبی و رونق کشاورزی میباشد. روستاهای دره ساری، تیرکرت، دره سوخته، هندوکش، کرچ، زرنه و حسینآباد با میانگین جمعیت 213 در وضعیت ناپایدار ازنظر توسعه پایدار روستایی قرارگرفتهاند و این روستاها ازنظر زیرساختهای اجتماعی مانند آموزش و بهداشت داری مشکل بود و همچنین به دلیل ضعف اقتصادی و نبود فرصتهای شغلی امکان رشد و توسعه در منطقه وجود ندارد. به نظر میرسد ناپایداریهای موجود در این مناطق باعث شده که توانمندیهای این نواحی حتی در حفظ قابلیتها و کارکردهاي فعلی خود دچار مشکل شود، زیرا کاهش مستمر جمعیت این نواحی با زوال امکانات و افت پتانسیل تولید در این نواحی و درنهایت تخلیۀ جمعیتی همراه است. درواقع روند کُند توسعه در سکونتگاههای روستایی منجر به ناپایداري جمعیتی سکونتگاهها و تخلیۀ جمعیتی آنها میگردد و نهایتاً ساختارهاي معیوب و نابسامان اقتصادي و اجتماعی و زیستمحیطی در مناطق کمتوان شهرستان شکل خواهد گرفت.
پیشنهادها:
با توجه به نتایج به دست آمده در روستاهای شهرستان بویین میاندشت، برای بهبود عملکرد دهیاریهای منطقه بویین میاندشت و رسیدن به وضعیت مطلوب در توسعه روستایی مناطق مورد مطالعه توجه بیشتر دهیاران به فعالیتها و برنامههای زیر توصیه میشود.
1- فعالیتهای ستادی مانند موفقیت در تحقق بودجه سالانه و کسب اعانات و هدایای مصوب شده در شورا که کمترین میزان عملکرد را در بین شاخصهای ستادی داشتهاند و موجب نارضایتی روستاییان از عملکرد دهیاران در این موارد شدهاند. 2- فعالیت اجتماعی که روستاییان کمترین میزان رضایت را از عملکرد دهیاران دارند، نظیر ریشهکنی بیسوادی، برگزاری کلاسهای آموزشی و کنترل و اقدام به موقع در زمان حوادث غیرمترقبه جهت ارتقا سطح آموزشی روستاییان.3- عوامل اقتصادی در زمینه ایجاد صندوقهای خرد و قرضالحسنه، جذب سرمایهگذاران و کارآفرینان جهت سرمایهگذاری، ایجاد بازارهای فروش و تعیین نرخ آب، برق و مخابرات جهت ارتقا سطح اقتصادی ساکنین روستاها 4- فعالیتهای زیستمحیطی و بهداشتی مانند آموزش و اطلاعرسانی در خصوص بازیافت و تفکیک زبالههای تولیدی، حفظ، نگهداری و توسعه گونههای مختلف گیاهی، رعایت امور بهداشتی و عرضه گوشت سالم و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی در راستای ارتقا سطح زندگی ساکنین 5- فعالیتهای کالبدی که عملکرد مطلوبی از نظر روستاییان نداشته است، مانند احداث تأسیسات تولید و توزیع برق، مخابرات و آب شرب و بحث تملک زمینهای موردنیاز 6- و بالاخره تشویق و استفاده از تجربه و روشهای مدیریتی دهیاران موفق از طریق ارتباط بین دهیاران روستاهای مختلف و برگزاری جلسات هماندیشی جهت همفکری و همکاری بیشتر با آنها
References
Bai, Maryam. (2021). The role of rural management in development with emphasis on the role of rural managers)Dehyar). Journal of Geographical New Studies, Architecture and Urbanism, 3(28), pp 39-66.
Hamid, barghi; Zahra, azimi yancheshmeh; mohammad reza, shafiee, (2020), Performance Evaluation in Rural Sustainable Development (Case study of the same village in the central part of the city of Dehaghan), Geography (Regional Plannin, 10(1), pp 515-526.
Ehsani, Mohammad reza. (2015). Evaluation of socio-economic performance of Boyerahmad Garmsiri rural districts of Gachsaran town. Master Thesis. Yasuj University.
Estelaji, Alireza. (2012). The pattern of rural management in iran with emphasis on local management and participatory dhyaryha. Journal of Geography, 10(32), pp 239-258.
Allahpanah, Maryam; Badri, Sayed. Ali; Darban Astaneh, Alireza, (2015), The Assessment of Degree of Rural Settlers’ Satisfaction with Respect to Provision of Cooperative Village Councils’ Services – Case: Cooperative Council of Dashtesar, Journal space economy & rural development, 4(11), pp 15-35.
Imani Jajarmi, Hossein; Firouzabadi, Sayed. Ahmad, (2008), performance measurement models in local management (concerning rural and urban management organizations in iran), Journal of Geography and Regional Development, 15(32), pp 91-111.
Pourramzan, Isa; Alinaghipour, Maryam; Tofighjou, Ebrahim, (2016), Evaluating the Performance of Rural Management Units from Villagers’ Perspective Using Kano Model (Case Study: Siah Estalkh Village-Rasht County), Journal of Research & Rural Planning, 5(2), pp 131-146.
Rezaian, Ali. (2002). Principles of Management, Samt Publications, Third edition, Theran.
RoknAldin Eftekhari, Abdolreza; Sojasi Ghidari, Hamdollah; Eynali, Jamshid, (2007), New attitude towards rural management with an emphasis on effective institution, Journal of village and development, 10(2), pp 1-30.
Sarbarghi Moghadam, Taktom; Bozarjahromi, KHadijeh; Ghasemi, Maryam, (2016), Performance of village head assistants (dehyar) on rural sustainable development (Case study: Torghabeh section locating in Binalood city), Geographical Planning of Space, 6(19), pp 119-136.
Shikhi, Hojat; Parezadi, Taher; Varmzyar, Bijan, (2014), Assessment and evaluation of rural forums performance in rural development and management process (case study: county of Hamadan), Journal of spatial Planning, 3(3), pp 17-32.
Seidaiy, Sayed. Eskandar; Jamini, Davood; Jamshidi, Alireza; jamshidi, Masomeh, (2014), Analysis of the Performance of Rural New Managers (RNM) Towards Sustainable Rural Development (Case Study: Uramanat Region, Kermanshah Province), Journal of spatial Planning, 4(4), pp 1-24.
FalSolayman, Mahmood; Mikaniki, Javad; Eghtedari, Mahshad, (2019), Spatial Analysis of the Performance of Rural Managers (Dehyars) in the Rural Development Process (Case Study: Rural Districts of Anbar Abad, Kerman Province), Journal of Physical Development Planning, 4(2), pp 25-34.
Kamanroodi Kojouri, Moses; Majidi, Afsaneh. (2017), Pathology of Rural Guidance Projects on Collection and Disposal of Surface Water, Journal of Geographical researches, 32(2), pp 67-79.
Motiee Langrudi, Sayed. Hasan. (2001). New management for rural renewal experience Europe and North America, Journal of Geography and Regional Development, 1(1), pp 229-251.
Nasiri, Esmaeil. (2010). Evaluation of the impact on system performance dehyaris' rural governance in Zanjan Province. Paper presented at the First International Conference on Rural Settlements (Housing and Context), , 18-19 May, Tehran, Iran.
Abraham, Akampurira. (2013). Strengthening Rural Management Education in India, Business Frontiers, 4(1), pp 1-8.
Falsolaiman, mahmoud; Sadeghi, Hojat; Moradi, Mahmoud; Kavoosi, Gholamrez, (2012), The performance of village head assistants (Dehyars) in rural development and management Case study: central district of Birjand country, Journal of Reserarch and rural planning, 1(1), pp 15-18.
Firouzabadi, Sayed. Ahmad; Imani Jajarmi, Hossein. (2012) The Villagers’ Satisfaction of Dehyari (Rural Management Unit) Performance (The case study: Ghazvin Province villages), journal of rural research, 3(1), pp 15-20.
Wenchang, Wang. (2008). Rural Management–The Way Out for Tibetan Rural Areas. Business and Public Administration Studies, Journal of the Washington Institute of China Studies, 3(3), pp 75-84
