Iblis in the manuscript of Najibauddin Reza Tabrizi Isfahani's Khalsat al-Haqayq.

Mohammadreza Ghamgosar ¹ ( .Department of Persian Language and Literature, Firozabad Branch, Islamic Azad University, Firozabad, Iran )
ahmad tahan ² ( استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد )
مهدی خیراندیش ³ ( Department of Persian Language and Literature, Payam-Noor University of Iran. )

Submited date : 2024-03-17 Accepted date : 2024-05-28

Keywords: Manuscript, Najibuddin Reza, Irfan, Iblis, Azazel, Satan.,

Abstract :

Iblis and his role and place in existence and not prostrating to Adam are important concerns in religions and sects and, accordingly, Sufism. The great mystics have had a double and contradictory view of Iblis and have spoken about him for a long time. In the meantime, some like Hallaj, Ainollqozat and Ahmad Ghazali have defended him and considered his role in not prostrating, divine destiny and God's will. The purpose of the authors in this article is to examine the face of Iblis and analyze Najibuddin Reza's point of view. This research was carried out with a descriptive-analytical method in the way of collecting library information in the manuscript of "Khalsat al-Haqayq" which was written during the life of the poet. Najibauddin Reza Tabrizi Esfahani, the 30th Qutb edition of the Zahahabi sect, in this Masnavi, which is her last work and was written in the year 1100 (A.H.), attributes the creation of Iblis to Azazil Kabir. The sheikh has drawn the face of Iblis in the symbolic form of " Ghulam Jalal " who has lined up with his army of evil, ignorance and oppression, in front of Adam (Ghulam Jamal) and his army of goodness, knowledge and giving.

References:

1. قرآن کریم (1390). ترجمه¬ی بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات بوستان. چاپ هفتم.
2. کتاب مقدس: عهد عتیق و جدید (1383). ترجمه فاضل¬خان همدانی و دیگران. تهران: انتشارات اساطیر. چاپ دوم.
3. آشتیانی، جلال الدین (1368). تحقیقی در دین یهود. تهران: نشر نگارش. چاپ دوم.
4. آون، پیترجی (1390). شیطان در تصوف. ترجمه مرضیه سلیمانی. تهران: نشر علم.
5. ابوالفتوح رازی (1371). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر قرآن. جلد اول. مصححین: 6. محمد مهدی ناصح و محمد جعفر یاحقی. مشهد بنیاد پژوهش¬های اسلامی آستان قدس رضوی.
6. __________(1366). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر قرآن. جلد نهم. مصححین: محمد مهدی ناصح و محمد جعفر یاحقی. مشهد بنیاد پژوهش¬های اسلامی آستان قدس رضوی.
7. استهباناتی، علی نقی (1382). برهان المرتاضین. تحقیق و تصحیح: محمد هرتمنی. اصفهان: نشر مقیم.
8. پورجوادی، نصرالله (1364). "ابلیس دو رو". نشریه معارف. فروردین – تیر. ش4. صص ( 151-166).
9. خاوری، اسدالله (1398). ذهبیه (تصوف علمی – آثار ادبی). جلد اول. تهران موسسه¬¬¬ی انتشارات دانشگاه تهران. چاپ چهارم.
10. روزبهان بقلی شیرازی (1360). شرح شطحیات به تصحیح و مقدمه¬ی فرانسوی هنری کربین. تهران: انجمن ایران شناسی فرانسه در تهران.
11. سورآبادی، ابوبکرعتیق بن محمد (1365). قصص قرآن مجید برگرفته از تفسیر سورآبادی. به اهتمام یحیی مهدوی. تهران: انتشارات خوارزمی. چاپ دوم.
12. صفا، ذبیح الله (1370). تاریخ ادبیات در ایران. جلد 1/5. تهران: انتشارات فردوس. چاپ ششم.
13. عین القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1389). تمهیدات. تصحیح، تحشیه و تعلیق: عفیف عسیران. تهران: انتشارات منوچهری. چاپ هشتم.
14. عیوضی، رشید (1345). "ابلیس و شیطان". نشریه¬ی دانشکده¬ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. ش 80. سال هجدهم. صص (40-435).
15. __________ (1351). "ابلیس و شیاطین در مدارک اسلامی". نشریه¬¬ی دانشکده¬ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. بهار 51. ش 101. سال 24. صص 72-51.
16. غزالی، احمد (1359). سوانح العشاق. تصحیح و مقدمه نصرالله پورجوادی بر اساس تصحیح هلموت ریتر. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
17. مجتبایی، فتح الله‌ (1368). ابلیس در دایره المعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. جلد دوم. تهران: انتشارات دایره المعارف بزرگ اسلامی.
18. محمودبن علی کاشانی (1372). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. به تصحیح جلال الدین همایی. تهران: موسسه¬ی نشر هما. چاپ چهارم.
19. مستعلی پارسا، غلامرضا (1389). نظر عین القضات همدانی درمورد ابلیس و ارتباط آن با نظام احسن. تهران: نشر علم.
20. معین، محمد (2535). مزدیسنا و ادب فارسی. جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه. چاپ سوم.
21. مولوی، جلال الدین (1365). مثنوی معنوی به همت رینولدالین نیکلسون. جلد اول. تهران: انتشارات مولی. چاپ چهارم.
22. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت. جلد اول. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ هشتم.
23. نجم‌‏رازی، ابوبکر بن محمد (1365). مرصادالعباد. مصحح: محمد امین¬ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ دوم.
24. نجیب‌‏الدین رضا جوهری، محمدرضا (1100 ه.ق). خلاصةالحقایق (نسخه‌‏ی خطی).
25. _____________________ (1397). دیوان اشعار. تصحیح و توضیح: خیرالله محمودی. قم: انتشارات طلیعه‌‏ی نور.
26. ___________________ (1398). نورالهدایه و مصدرالولایه. تصحیح و توضیح: خیراله محمودی. تهران: انتشارات مولی.
27. نوروزی سده، عزت و رادمنش، عطامحمد (1399). "بررسی گونه¬های تمثیل در مثنوی خلاصة¬الحقایق اثر نجیب¬الدین رضا تبریزی" فصل¬نامه¬ی تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. ش 46. صص (112-93).
28. نیکلسون، رینولدالین (1382). تصوف اسلامی و رابطه¬ی انسان با خدا. مترجم محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: انتشارات سخن. چاپ سوم.