Analysis of the condition of social livability in Subjective and Objective dimensions (Case study: Tabriz metropolis)

Subject Areas : Urban Sociological Studies

Borhan Veysi nab ¹ , Fereidoon Babaei Aghdam ²

1 - Postdoctoral Researcher in Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 - Associate Professor of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

Received: 2023-04-26 Accepted : 2023-08-07 Published : 2023-11-22

Keywords: Tabriz Metropolis, urban livability, subjective and objective dimensions, Social livability,

Abstract :

The importance of assessing livability stems from the fact that it reveals the general economic, social and environmental characteristics of an area and it can also be used as a powerful tool for monitoring urban development planning and designing future policies for the city. Therefore, the present study with a descriptive-analytical approach has sought to examine the social livability condition of Tabriz metropolis in two Subjective and Objective dimensions. In order to measure the mental state of social livability (including 7 indicators and 80 items), first the relevant design questionnaire was designed, after determining the statistical sample in the 10 regions of Tabriz using Cochran's method (384 samples) and confirming the validity and reliability of the information questionnaire. Subjective dimension information collected; also, the last statistical yearbook (2018) of Tabriz has been used to examine the objective dimension (including 25 indicators). To analyze the relevant information, Shannon's entropy method has been used to weigh the indicators and research items and the corrective Morris method has been used to determine the social livability status of regions based on global literature at 5 levels. Finally, GIS software is used to draw maps to better understand the social livability at the regional level. The research findings indicate that in terms of Subjective dimension, region 2 with a social livability score of 89.2 is in an acceptable position and is ranked first. Most region (5 region) are in poor condition and unacceptable. In the objective dimension, none of the regions is in a suitable condition and the 10 studied regions are in an unfavorable and unacceptable situation. Finally, in the combined dimension (both objective and subjective dimensions), region 2 is in a tolerable state, region 3 is in the middle state and other regions (8 regions) are in an unfavorable state. Therefore, the results show that all urban areas of Tabriz need special attention of urban managers.   

References:

• احدنژاد روشتی، محسن، سجادی، ژیلا و وحید یاری قلی، (1398). تحلیل و ارزیابی شاخص‌های زیست پذیری در نواحی شهری مطالعه  موردی: نواحی 23 گانه شهر زنجان، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 9، شماره 34، صص 148-132.


• اسماعیل نژاد، مرتضی، اسکندری ثانی، محمد و سپیده بارزمان (1394). ارزیابی و پهنه‌بندی آلودگی هوای کلان‌شهر تبریز. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 5، شماره 19، صص 186-173.


• آسیابانی پور، الهام، پناهی، علی، احمد زاده، حسن. (1400). سنجش و ارزیابی بعد عینی زیست­پذیری شهری در مناطق دهگانۀ کلان‌شهر تبریز، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره 2، 565-545.


• بندرآباد، علیرضا (1390). تدوین اصول و الگوی توسعه فضایی و شکل شهر زیست­پذیر ایرانی (مورد مناطق 1، 15 و 22 شهر تهران)، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.


• پریزادی، طاهر، بیگدلی، لیلا. (1395). سنجش زیست‌پذیری محلات منطقه ۱۷ شهرداری تهران، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3 (1)، صص 90-65.


• پریزادی، طاهر، مرادی، مهدی، ساکی، معصومه. (1398). تحلیل زیست­پذیری در محله­های بخش مرکزی شهر بروجرد، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 8، شماره 31، صص 16-3.


• پور احمد، احمد، دربان آستانه، علیرضا، زنگنه شهرکی، سعید و شیوا پور قربان (1399). ارزیابی و تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری شهری جزیرۀ کیش، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 22، شماره 1، صص 22-1.


• پیری، فاطمه، ملکی، سعید، عابدی، زهرا. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست­پذیری شهری با رویکرد مدلسازی ساختاری - تفسیری (ISM). نمونه موردی: شهر ایلام، جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، دوره 19، شماره 1، صص 87-53.


• ثاقبی، محمد، مافی، عزت اله، وطن پرست، مهدی. (1401). ارزیابی و سنجش زیست پذیری شهری و عوامل موثر برآن (مورد مطالعه شهر بجنورد)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 22، شماره 67، صص 350-335.


• جیکوبز، جین. (1961). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی، ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.


• حاتمی­نژاد، حسین، رضوانی، محمدرضا و فریبا خسروی کردستانی (1393). سنجش میزان زیست پذیری منطقه‌ی دو شهر سنندج، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره 1، شماره 4، صص 37-23.


• حاتمی­نژاد، حسین، مدانلو جویباری، مسعود و کورش اخوان حیدری (1397). تحلیل فضایی زیست‏ پذیری کالبدی کلان‌شهر اهواز، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 4، شماره پیاپی 13، صص 23-11.


• حافظ­نیا، محمد رضا (1398). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران


• حسین زاده، دلیر (1390). برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، انتشارات سمت، تهران.


• حسین­آبادی، سعید، یاپنگ غراوی، محمد. (1401). ارزیابی مؤلفه‌های زیست‌پذیری اجتماعی و مدل‌سازی ساختاری تفسیری آن‌ها (موردمطالعه: شهر قاین)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 12، شماره 45، صص 35-14.


• حیدری، تقی (1395). ارزیابی زیست پذیری بافت­های فرسوده شهری مطالعه موردی: شهر زنجان، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهر، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده جغرافیا دانشگاه خوارزمی.


• حیدری، محمد تقی، انبارلو، علیرضا، رحمانی، مریم، طهماسبی مقدم، حسین. (1399). پایش زیست‌پذیری اجتماعی در مناطق فرسوده شهر با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی؛ بافت فرسودة بخش مرکزی شهر زنجان). نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره 24، شماره 73، 155-121.


• خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهرستان ورامین)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران.


• زاهدی یگانه، امیر، شمس، مجید، خادم الحسینی، احمد. (1401). تحلیل زیست‌پذیری شهری در کلان‌شهر اصفهان با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی – فرهنگی، مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، دوره 17، شماره 4، صص 946-933.


• ساسان پور، فرزانه، سارا و حوریه اعرابی مقدم (1396).  قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل  RALSPI، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 18، شماره 48، صص 241-258.


• سرشماری نفوس و مسکن عمومی (1395). مرکز آمار ایران، تهران.


• سلیمانی مهرنجانی، محمد، تولایی، سیمین، رفیعیان، مجتبی، زنگانه، احمد و فروغ خزاعی نژاد (1395)، زیست­پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص­ها ، پژوهش­­های جغرافیای و برنامه­ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، صص  50-27.


• شماعی، علی و لیلا بیگدلی (1395). بررسی ابعاد زیست­پذیری در منطقه 17 تهران، فصلنامه جغرافیا، دوره 14، شماره 60، صص 191 -171.


• صادقی روش، محمدحسن (1395). کاربرد مدل آنتروپی شانون در پهنه‌بندی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان یزد از دیدگاه بیابان‌زدایی، فضای جغرافیایی، سال 16، شماره 54. صص 133-113.


• صفوی، مریم (1392). سنجش و ارزیابی قابلیت زیست پذیری در شهر تهران و ارائه راهکارهایی جهت ارتقا آن (نمونه موردی: منطقه 2 تهران، محله درکه)، پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع).


• طالشی انبوهی، مرضیه، آقائی زاده، اسماعیل، جعفری و مریم مهرآبادی (1398). ارزیابی زیست پذیری در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: منطقه یک شهر قزوین، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 3، صص 78-59.


• فیض­اللهی، علی (1400). رابطه‌ی احساس تعلق به شهر و مشارکت اجتماعی در مدیریت شهری، مطالعات جامعه شناختی شهری، دوره 11، شماره 40، صص: 123-95.


• قائدرحمتی، صفر، جمشیدی، صدیقه. (1394). ارزیابی رابطة بین شاخص های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در روستاهای ادغام شده در شهر (مطالعة موردی: محله های خیرآباد و عیش آباد شهر یزد)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 47، شماره 1، صص 80-63.


• ماجدی، حمید، بندرآباد، علیرضا. (1393). بررسی معیارهای جهانی و بومی شهر زیست­پذیر، هویت شهر، دوره 8، شماره 17، صص 76-65.


• ملکی، مریم، نوابخش، مهرداد، موسایی، میثم و بقایی سرابی، علی. (1399). مطالعه جامعه شناختی مشارکت پایدار مردمی در نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده شهری (مورد مطالعه بافت فرسوده شهر تهران)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره 10، شماره 34، صص 122-89.


• موذنی، مهدی، سلامتی، شهرام، آقایی، واحد. (1399). مدلسازی ساختاری زیست پذیری شهری با تأکید بر مؤلفه‌های اجتماعی (مطالعه موردی شهر اردبیل، فصلنامه چشم­انداز شهرهای آینده، دوره 1، شماره 4، صص 100-87.


• ویسی‌‌ناب، برهان، بابایی اقدم، فریدون و رسول قربانی (1398). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مرتبط با بعد اقتصادی زیست‌پذیری شهری (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 7، شماره 1، صص 149-127.


• یاری­قلی، وحید، احدنژادروشتی، محسن، سجادی، ژیلا. (1398). تحلیل و ارزیابی شاخص­های زیست­پذیری در نواحی شهری مطالعه موردی: نواحی 23 گانه شهر زنجان، فصلنامه علمی برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 9، شماره 34، صص 148-132.


• Badland, H., et al., (2014), Urban liveability: Emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health, Social Science & Medicine, No. 111, PP. 64-73.


• Basu, T., Das, A., & Pereira, P. (2021). Urban livability index assessment based on land-use changes in an Indian medium-sized city (Raiganj), Geocarto International, 11 (3), 1-28.


• Economist Intelligence Unit., (2018), A summary of the livability ranking and overview, EIU.


• Kotus, J., and Rzeszewski, M., (2013), Between disorder and livability. Case of one street in post-socialist city, Cities,Vol. 32, PP. 123-134.


• Mueller, J., Lu, H., Chirkin, A., Klein, B., & Schmitt, G (2018), Citizen Design Science: A strategy for crowd-creative urban design, Cities, Vol. 72, PP. 181–188.


• Newton, P. W., (2012), Liveable and Sustainable? Socio-Technical Challenges for Twenty-First- Century Cities, Journal of Urban Technology, Vol. 19, No. 1, PP. 81-102.


• Shamaei, A., and Bigdeli, L., (2016), Study of Dimensibility of Living in District 17 of Tehran, Geography, Vol. 14, No. 60, PP. 191-171.


• Song, Y., 2011, A livable city study in china: using structural Equation models, thesis submitted in statistics, department of statistics Uppsala university.


• Stein , E .Kathleen., (2002), Communityand Quality of Life, National Ational, Washington, D.C.


• Tan, M., & Zhao, H., & Li, G., & Qu, J. (2020). Assessment of potentially toxic pollutants and urban livability in a typical resource-based city, China. Environmental Science and Pollution Research, 27, 18640–18649.


• Valcárcel-Aguiar, B., Murias, P., Rodríguez-González, D. (2019). Sustainable Urban Liveability: A Practical Proposal Based on a Composite Indicator, Sustainability, 11(1), 62- 86


• Zhan, D., et al., (2018), Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China, Cities, Vol. 79, PP. 92–101.