تأثیر تنش شوری بر اجزای عملکرد و روغن بذر ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn)
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)نسرین قوامی 1 , حسنعلی نقدی بادی 2 , علی اکبر رامین 3 , علی مهرآفرین 4
1 - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران؛
2 - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران؛
3 - گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران؛
4 - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران؛
Keywords: شوری, روغن, بذر, ماریتیغال,
Abstract :
مقدمه و هدف: ماریتیغال یک گیاه یکساله یا دوساله بومی مناطق مدیترانه ای است که در شمال و جنوب ایران پراکنش دارد. بذر ماریتیغال مقدار زیادی (تقریباً) 20 درصد روغن دارد که در درمان زخم، سوختگی و آسیب کبدی کاربرد دارد. شواهد نشان می دهد که تنش هایی نظیر شوری می تواند رشد و نمو گیاهان و میزان روغن را در گیاهان دارویی تحت تأثیر قرار دهد. هدف از مطالعهی حاضر بررسی اثر تنش شوری بر برخی صفات رشدی و عملکرد دو رقم گیاه ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn) می باشد. روش تحقیق: در این تحقیق، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در شش سطح شوری (09/1 (شاهد)، 3، 6، 9 ,12و 15 دسی زیمنس بر متر) و دو رقم بومی اهواز و آلمانی بر روی گیاه ماریتیغال انجام شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در مقایسه با گیاهان شاهد، هر دو رقم تا شوری 9 دسی زیمنس بر متر به خوبی رشد کردند اما صفات رشدی نظیر تعداد کاپیتول در هر گیاه، قطر کاپیتول ساقه اصلی و عملکرد بذر و اجزای عملکرد در شوریهای بالاتر از 9 دسی زیمنس بر متر در هر دو رقم کاهش یافت. مقدار روغن بذر نیز در شوریهای بالاتر از 9 دسی زیمنس بر متر کمی کاهش یافت. توصیه کاربردی/صنعتی: نتایج نشان داد که هر دو رقم گیاه ماریتیغال میتوانند تا شوری 15 دسیزیمنس بر متر را تحمل کرده و تولید بذر نمایند اما حداکثر عملکرد بذر در شوری 9 دسیزیمنس بر متر بوده است. کاشت ماریتیغال در خاکهای کمتر حاصلخیز و با شوری متوسط ( dS/m 0/9≤) برای جلوگیری از فرسایش خاک و نیز تولید بذرهایی با ارزش دارویی و خوراکی، اهمیت دارد.
امید بیگی, ر. 1376. رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد دوم. انتشارات طراحان نشر. تهران. 424 ص.
ایراننژاد, ح. و مصطفوی, ن. 1381. اثر شوری بر عملکرد دانه گیاه دارویی اسفرزه. خلاصه مقالات کنگره زراعت و اصلاح نباتات. چاپ نشر آموزش کشاورزی. صفحه 553.
Arshi, A., Abdin, M.Z. and Iqbal, M. 2002. Growth and metabolism of senna as affected by salt stress. Biologia Plantarum., 45(2): 295-298.
Arun, P., Dinesh, K., Anwar, M., Singh, D. V. and Jain, D. C. 1998. Response of Artemisia annua L. to Soil Salinity. Journal of Herbs, Spices & Medicinal Plants., 5(2): 49-55.
Elias, S.B. and Stephen, R.K. 2002. Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) to saline soil and irrigation crop response to salinity. Agricultural Water Management., 54: 81-92.
El-Mallah M. H., El-Shami S. M. and Hassanein M. M. 2003. Detailed studies on some lipids of Silybum marianum (L.) seed oil. Grasas y Aceites., 54(4): 397-402.
Hadolin M, kerget M, Knez Z & Bauman D. 2001. High pressure extraction of vitamin E-rich oil from Silybum marianum L. Food Chemistry., 74: 355–364.
Irwing, D.W., Shannon, M.C., Breda, V.A. and Mackey, B.E.1988. Salinity effects on yield and oil quality of high linoleate and high oleate cultivars of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry., 36(1): 37-42.
Laxman, S., Pal, B. and Singh, L. 2000. Effect of water salinity and fertility levels on yield and yield attributing characters of blonde psyllium (Plantago ovata Forsk). Research on Crops., 1(1): 85-90.
Malekzadeh M., Mirmazloum S. I, Rabbi Anguorani H., Mortazavi S. N. and Panahi M. 2011. The physicochemical properties and oil constituents of milk thistle (Silybum marianum Gaertn. cv. Budakalászi) under drought stress. Journal of Medicinal Plants Research., 5(8): 1485-1488.
Parmer, A.A. and Pal, B. 1992. Dry matter and nutr
ient composition of Catharanthus roseus as affected by saline water. Aagrochimica., 36: 390-395.
Wahid, A., Masood, I., Javed, I.I. and Rasul, E. 1999. Phenotypic flexibility as marker of sodium chloride tolerance in sunflower genotypes. Environmental and Experimental Botany., 42: 85-94.
Younis, M.E., Hasaneen,M.N.A. and Nemet, A.M. 1987. Plant growth, metabolism and adaptation in relation to stress conditions. IV. Effects of salinity on certain factors associated with the germination of three different seeds high in fats. Annals of Botany., 60(3): 337-344.
