بررسی اتنو بوتانی گیاهان دارویی منطقه ی سیستان

Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)

محبوبه ایران منش ¹ , شهلا نجفی ² , مهدی یوسفی ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم گیاهی دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد استان اصفهان
2 - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه زابل ؛
3 - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور اصفهان ؛

Received: 2010-07-20 Accepted : 2010-09-11 Published : 2010-08-01

Keywords: گیاهان دارویی, اتنوبوتانی, منطقه ی سیستان,

Abstract :

مقدمه و هدف: از دیرباز تاکنون گیاهان دارویی به صورت خودرو یا کاشته شده به عنوان منبع دارویی مهمی مورد استفاده بشر و حتی جانوران قرار می گرفته اند. گیاه­شناسی سنتی روش­های ارزشمندی را برای یافتن گیاهان دارویی جدید و داروهای گیاهی عرضه می­کند. هدف از این مطالعه شناسایی گیاهان دارویی مهمی است که به طور گسترده به وسیله­ی ساکنان محلی، در درمان بیماری­ها در منطقه­ی سیستان مورد استفاده قرار می­گیرند.روش تحقیق: این بررسی با استفاده از پیمایش­های صحرایی ، باورها و اطلاعات مردمی و مطالعات اسنادی، شناسایی، دسته­بندی و معرفی این گیاهان صورت گرفته است. گونه های گیاهی از مکان­های مختلف منطقه­ی سیستان جمع­آوری و با استفاده از فلورها شناسایی شدند. برای هر گونه­ی گیاهی نام علمی ، نام محلی ، اندام مورد استفاده ، خاصیت درمانی رایج ، فرم تهیه و مصرف داروی گیاهی، تدوین شد.نتایج و بحث: این گیاهان در طب سنتی به عنوان مُدرّ ، مقوی معده، التیام دهنده­ی زخم، درمان تب ، انواع درد­ها و التهاب­ها ، خلط­آور و موارد دیگر به­کار گرفته می­شوند. تعداد 30 گونه از گیاهان دارویی شناسایی شده، عبارتند از  هندوانه­ی ابوجهل(حنظل ) ، صبر زرد، اسپند، عناب، اوکالیپتوس و غیره که با مدیریت و برنامه­ریزی دقیق، می­توان آن­ها را مورد بهره برداری قرار داد.توصیه کاربردی/ صنعتی:  با توجه به محدودیت منابع داخلی ، توسعه­ی طرح­های اشتغال­زایی بر مبنای کشت و توسعه­ی گیاهان دارویی سازگار با شرایط اکولوژیکی منطقه، می­تواند حداکثر تولید و بهره­وری را داشته و  راه­کارهای مناسبی برای حفظ این منابع باشد.

References:

امیدی ، ح.،  نقدی بادی ، ح.، امیدی ، ح.، عباسی ، ن.، ضیایی، ع. و  ترابی، ح. 1386. مطالعات اتنوبوتانی روی گیاهان دارویی استان ایلام. خلاصه­ی مقالات سومین همایش گیاهان دارویی. صفحه­ی 433.

اهوازی، م.،  مظفریان ، و.،  نژادستاری ، ط.، مجاب ، ف. و چرخچیان، م. 1386. کاربرد دارویی سنتی گیاهان بومی منطقه­ی الموت قزوین (تیره­های Lamiaceae   و Rosaceae) ، فصل­نامه­ی گیاهان دارویی، 24: 74-84.

جعفرنیا، س.، خسروشاهی، س. و قاسمی، م. 1385. راهنمای جامع و مصور خواص و  کاربرد گیاهان دارویی. انتشارات سخن­گستر.

زرگری، ع. 1372-1370. گیاهان دارویی. انتشارات دانشگاه تهران، جلد 1- 5.

قهرمان، الف. 1360-1373. فلوررنگی ایران. انتشارات وزارت کشاورزی و مؤسسه­ی تحقیقات جنگل­ها و مراتع، جلد 1 – 20.

قهرمان، الف. 1374-1369. کورموفیت­های ایران (سیستماتیک گیاهی). مرکزنشردانشگاهی، جلد1-4.

کریمیان، ع. 1384. گیاهان دارویی ، معطر ، مرتعی و نادر مناطق حفاظت شده کالمند بهادران و کوه بافق استان یزد. مجله­ی محیط­شناسی، 37: 88-78 .

مظفریان، و. 1373. رده­بندی گیاهی جلد اول : مورفولوژی تاکسونومی، انتشارات امیرکبیر.

میرحیدر، ح. 1373. معارف گیاهی (کاربرد گیاهان در پیش­گیری و درمان بیماری­ها ). دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، جلد 1 ، 3 ، 5 ، 6 ، 7 .

Acharya, K.P. and Rokaya, M.B. 2005.  Ethnobotanical survey of medicinal plants traded in thestreets of Kathamanda valley. Scientific World, 3(3): 44-48.

Anand, R.K. and Shrivastawa S. 2004. Biodiversity and ethnobotanical study of the himalayan terai of champaran, India. Int. J. For. Usuf. Mngt, 5(1&2): 25-34.

Betti, J.L. 2004. An Ethnobotanical study of Medicinal plants among the Bakapy gmies in the Dja biosphere reserve, Cameroon. African Study Monographs, 25 (1): 1-27.

Cronquist, Q. 1981. An integreted system of classification of flowering plant, Columbia Univ. press: New York.

Hamilton, A.C., Shengji, P., Kessy, J., Khan, A., Lagos- Witte, S. and Shinwari, Z.K. 2003. The purposes and teaching of applied ethnobotany. People and Plants working paper 11. WWF, Godalming, United Kingdom.

Hanazaki, N., Souza, V.C. and Rodrigues, R. 2006. Ethnobotany of rural people from the boundaries of Carlos Botelho State Park, Sao Paulo State, Brazil. Acta Bot. Bras, 20 (4): 899-909.

Hayat, M.Q., Khan, M. A., Ahmad, M., Shaheen, N., Yasmin, Gh. and Akhter, S. 2008. Ethnotaxonomical approach in the identification of useful medicinal flora of Tehsil Pindigheb (District attock) Pakistan. Ethnobotany Res. Appli, 6: 35- 62.

Ibrar, M., Hussain, F. and Sultan, A. 2007. Ethnobotanical studies on plant resources of ranyal hills, district Shangla, Pakistan. Pak. J. Bot, 39(2): 329-337.

Koduru, S., Grierson, D. S. and Afolayan, A. J. 2007. Ethnobotanical information of medicinal plants used for treatment of cancer in the Eastern cape province, South Africa. Curr Science, 92(7): 906-908.

Parsa, A. 1948-1960. Flora de I, Iran. Publication ministre de I, education: museumd historiep Naturelle de – Tehran.

Rechinger, K.H. 1963-1993. Flora Iranica. 1-172, Akademische Druck-U Verlagsanstalt, Graz.

Rivera, D., Obon, C., Inocencio, C., Heinrich, M., Verde, A., Fajardo, J. and Llorach, R. 2005. The Ethnobotanical study of local Mediterranean food plants as medicinal resources in Southern Spain. J. Physiol. Pharma, 56: 97-114.

Tiwari, D.K. and Yadav, A. 2003. Ethnobotanical Investigation of some medicinal plants availed by Gond Tribe of Naoradehi Wild Life Sanctuary , Madhya Pradesh. Anthropologist, 5(3): 201-202.