فعالیت ضدباکتریایی اسانس چند گیاه دارویی انحصاری ایران علیه باکتری سودوموناس آئروژینوزا جداشده از گوشت
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)شهره دادفر 1 , عبدالله قاسمی پیربلوطی 2 , مریم میرلوحی 3 , محمد حجت الاسلامی 4 , بهزاد حامدی 5
1 - گروه صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
2 - مرکز پژوهش های گیاهان دارویی و دامپزشکی سنتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
3 - گروه تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران؛
4 - گروه صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
5 - مرکز پژوهش های گیاهان دارویی و دامپزشکی سنتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
Keywords: اسانس, مرزه, ضد باکتریایی, انحصاری,
Abstract :
مقدمه و هدف: متابولیتهای ثانویه با خواص زیست فعالی و عملکردی در اسانس گیاهان معطر میتوانند در جهت بهبود کیفیت و ماندگاری بیشتر مواد غذایی به عنوان نگهدارنده های طبیعی مؤثر واقع شوند. این مطالعه با هدف مقایسه خاصیت ضدباکتریایی اسانس چند گیاه بومی ایران برای استفاده در صنایع غذایی اجرا شد.روش تحقیق: ابتدا اندام هوایی پنج گونه گیاه دارویی انحصاری ایران شامل آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آویشن کرمانی (Thymus carmanicus Jalals)، مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.)، مرزه خوزستانی (Satureja khuzestanica Jamzad.) و کرفس معطر بختیاری یا کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) به همراه دو گونه بومی مرزه معمولی (Satureja hortensis L.) و گلپر برفی (Heracleum lasiopetalum Boiss.) از استان های چهارمحال و بختیاری، کرمان و خوزستان جمع آوری شد. سپس به روش تقطیر با آب (طرح کلوینجر) اسانس گیری انجام شد. قدرت ضد میکروبی اسانس ها در سه غلظت علیه Pseudomonas aeruginosa به روش انتشار دیسک تعیین شدند.نتایج و بحث: اسانسهای مرزه معمولی، مرزه بختیاری ، مرزه خوزستانی ، آویشن دنایی و آویشن کرمانی بیشترین قطر هاله ممانعت از رشد را علیه باکتری عامل فساد گوشت Pseudomonas aeruginosa داشتند. در نهایت اسانس مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) مؤثرترین اسانس انتخاب بود.توصیه کاربردی/ صنعتی: اسانس مرزه به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده طبیعی میتواند جایگزین نگهدارندههای سنتزی در صنعت غذا به خصوص تولید و فرآوری گوشت به کار برده شود.
سفیدکن، ف.، جمزاد، ز.، برازنده، م.م. 1383. اسانس bachtiarica Satureja به عنوان منبعی غنی از کارواکرول. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر، 20: 439-425.
قاسمی پیربلوطی، ع. 1388. گیاهان دارویی و معطر (شناخت و بررسی اثرات آنها)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، ص 2-352.
Burt, S. 2004. Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods. International Journal of Food Microbiology., 94: 223– 253.
Canillac, N. and Mourey, A. 2001. Antibacterial activity of the essential oil of Picea excelsa on Listeria, Staphylococcus aureus and coliform bacteria International Journal of Food Microbiology., 18: 261– 268.
Carson, C. F., Mee, B. J. and Riley, T. V. 2002. Mechanism of action of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil on Staphylococcus aureus determined by time-kill, lysis, leakage and salt tolerance assays and electron microscopy. Antimicrobial Agents and Chemotherapy., 46 (6): 1914–1920.
Cox, S.D., Mann, C. M., Markham, J. L., Bell, H. C., Gustafson, J. E., Warmington, J. R. and Wyllie, S. G. 2000. The mode of antimicrobial action of essential oil of Melaleuca alternifola (tea tree oil). Journal of Applied Microbiology., 88; 170–175.
Demetzos, C. and Perdetzoglou, D. K. 2001. Composition and antimicrobial studies of the oils of Origanum calcaratum Juss. and O. scabrum Boiss. et Heldr. from Greece. Journal of Essential Oil Research., 13: 460–462.
Dorman, H. J. D. and Deans, S. G. 2000. Antimicrobial agents from plants: antibacterial activity of plant volatile oils. Journal of Applied Microbiology., 88: 308– 316.
Duffy, C. F. and Power, R. F., 2001. Antioxidant and antimicrobial properties of some Chinese plant extracts. International Journal of Antimicrobial Agents., 17: 527–529.
Farag, R. S., Daw, Z. Y., Hewedi, F. M. and El-Baroty, G. S. A. 1989. Antimicrobial activity of some Egyptian spice essential oils. Journal of Food Protection., 52 (9): 665– 667.
Gourine, N., Yousfi, M. and Bombarda, I. 2010. Antioxidant activities chemical composition of essential oil of pistacia atlantica from Algeria. Industerial crops and products., 31: 203-208.
Hara-Kudo, Y., Kobayashi, A., Sugita-Konishi, Y. and Kondo, K., 2004. Antibacterial activity of plants used in cooking for aroma and taste. Journal of Food Protection., 67: 2820–2824.
Harpaz, S., Glatman, L., Drabkin, V. and Gelman, A. 2003. Effects of herbal essential oils used to extend the shelf life of fresh water reared Asian sea bass fish (Lates calcarifer). Journal of Food Protection., 66 (3): 410–417.
Lambert, R. J. W., Skandamis, P. N., Coote, P. and Nychas, G. J. E. 2001. A study of the minimum inhibitory concentration and mode of action of oregano essential oil, thymol and carvacrol. Journal of Applied Microbiology, 91: 453–462.
Madsen, H. L. and Bertelsen, G. 1995. Spices as antioxidants. Trends Food Science. Technology., 6: 271–277.
Philipson, J. D. 1990. Plants as a source of valuable products. In: Charlwood, B. V., Rhodes, M. J., Secondary products from plants tissue culture. Clarendon press, Oxford, pp. 1-22.
Ruberto, G., Baratta, M. T., Deans, S. G. and Dorman, H. J. D. 2000. Antioxidant and antimicrobial activity of Foeniculum vulgare and Crithmum maritimum essential oils. Planta Medica., 66: 687– 693.
Sagdic, O., Karahan, A. G., Ozcan, M. and Ozkan, G. 2003. Effect of some spice extracts on bacterial inhibition. Food Science Technology International., 9: 353–356.
Shan, B., Cai, Y., Brooks, J. D. and Corke, H. 2007. The in vitro antibacterial activity of dietary spice and medicinal herb extracts. International Journal of Food Microbiology., 117: 112–119.
Shelef, L. A. 1983. Antimicrobial effects of spices. Journal of Food Safety., 6: 29– 44.
Skandamis, P. N. and Nychas, G. J. E. 2001. Effect of oregano essential oil on microbiological and physico-chemical attributes of minced meat stored in air and modified atmospheres. Journal of Applied Microbiology., 91: 1011 –1022.
Tenore, G. C., Ciampaglia, R., Apostolides Arnold, N., Piozzi, F., Napolitano, F., Rigano, D. and Senatore, F. 2011. Antimicrobial and antioxidant properties of the essential oil of Salvia lanigera from Cyprus. Food and Chemical Toxicology., 49: 238–243.
Thoroski, J., Blank, G. and Biliaderis, C. 1989. Eugenol induced inhibition of extracellular enzyme production by Bacillus cereus. Journal of Food Protection., 52 (6): 399– 403.
Vanden, D. A. and Velietinck, A. J. In: Dey PM, Harborne JB. 1991. (Eds.), Method in plant biochemistry: screening methods for antibacterial and antiviral agents from higher plants. London: Academic press, 47-69.
Ultee, A., Bennink, M. H. J. and Moezelaar, R. 2002. The phenolic hydroxyl group of carvacrol is essential for action against the food-borne pathogen Bacillus cereus. Applied and Environmental Microbiology., 68 (4): 1561–1568.
