بررسی اثر درمانی گیاه زنگوله ای لوله باریک (Boiss. Onosma stenosiphon) برسوختگی درجه دو در ناحیه پشت و بیضه موش صحرایی

Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)

محمدعلی خلیلی ¹ , سید محسن میراسماعیلی ² , حسین حکمتی مقدم ³ , شهناز رضایی ⁴ , علی رضا وحیدی ⁵

1 - دانشیار گروه بیولوژی و علوم تشریح دانشکده ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد (مرکز تحقیقاتی و درمانی ناباروری)
2 - مربی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی یزد
3 - مرکز تحقیقاتی و درمانی ناباروری، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
4 - استادیار گروه پاتولوژی ، دانشکده ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
5 - استادیار گروه فارماکولوژی، دانشکده ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

Received: 2010-01-01 Accepted : 2010-03-09 Published : 2010-06-01

Keywords: پوست, بیضه, سوختگی درجه دو, Onosma stenosiphon Boiss, موش صحرایی (رت),

Abstract :

مقدمه و هدف: گیاه Boiss. Onosma stenosiphon  یا زنگوله‌ای لوله باریک از خانواده گاوزبان می‌باشد. در گذشته این گیاه برای درمان بریدگی‌های سطحی پوست مورد استفاده قرار می‌گرفته و تاکنون خواص درمانی این گیاه در کتب گیاهان دارویی ذکر نشده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر پماد تهیه شده از این گیاه بر میزان به­بود سطح زخم ناشی از سوختگی درجه دو در ناحیه پشت و نیز بیضه موش صحرائی می­باشد.روش تحقیق: در این مطالعه تجربی24 سر موش صحرایی نژاد ویستار به صورت تصادفی به 3 گروه تجربی(21 سر) و 1 گروه شاهد (3 سر) تقسیم شدند. سوختگی درجه دو  به­صورت یکنواخت درناحیه پشت در پهلوی راست و چپ و نیز پوست بیضه راست تمام موش­ها ایجاد گردید. برای درمان زخم­های ناشی از سوختگی در سه گروه تجربی، از پماد پودر گیاه مذکور استفاده شد. جهت بررسی تغییرات بافتی در به­بُود زخم­ها، به ترتیب در روزهای 7، 14 و 21 روز پس از سوختگی، هر بار تعداد 7 سر موش از هر گروه انتخاب شده و پس از کشتن، از محل سوختگی طرف راست (تحت درمان با پماد) و طرف چپ (بدون استعمال پماد) و نیز بافت بیضه نمونه برداری و با روش هماتوکسلین – ا ئوزین رنگ آمیزی شدند. سپس نمونه­ها با نمونه های تهیه شده از موش صحرایی شاهد به صورت کیفی از نظر میزان آسیب و به­بود بافت در ناحیه پشت و تغییرات در بافت بیضه مقایسه گردیدند.نتایج و بحث: در هفته اول بعد از سوختگی تغییرات هیستوپاتولوژیک یکسان در اپی­درم نمونه­های پوست بدون مصرف پماد و در نمونه های پوست با مصرف پماد مشاهده شد ولی این تغییرات درهر دو گروه تقریباً یکسان بود. درهفته دوم، اپی­درم تا حدودی ترمیم شده بود و در درم سطحی نیز التهاب نفوذ سلول­های آماس تک هسته­ای و فیبروز دیده شد. در هفته سوم، اپی­درم به­طور کامل بازسازی شد و التهاب در ناحیه درم پوست از بین رفته بود و فقط فیبروز ناحیه ای که قبلاً نکروزه بود به چشم می­خورد. توصیه کاربردی / صنعتی: در زمان مورد مطالعه سطح ترمیم و درصد التیام بافت سوخته شده در نمونه­های تحت درمان با پماد گیاه زنگوله­ای باریک و نمونه­های شاهد هیچ تغییر معنی داری به دست نیامد. هم­چنین، پماد مذکور هیچ نوع اثر سوئی بر بافت بیضه و سلول­های اسپرم آن نداشت.

References:

ابراهیمی فخار، ح. ر. 1384. بررسی تأثیر پماد روغن کنجد و هیدروکسید کلسیم برزمان دبریدمان غیر جراحی زخم­های سوختگی درجه 3 در موش های صحرایی بالغ نر. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اراک، 4: 1-8.

بیات،م.، کریمی پور، م. و شاهوردی، ع. ح. 1379. اثر کاربرد موضوعی عسل بر سوختگی با ضخامت کامل پوست موش صحرایی. مجله پزشکی یاخته، 5: 33 - 37.

جورسرایی، س. ع.، مقدم نیا، ع. ا.، فیروزجاهی، ع. ر.، میری، س.م.، عمرانی راد، م.، ثاقبی، ر. و هاشمی، س. ف. 1385. مقایسه بهبود سطح زخم سوختگی درجه دوم با استفاده از «پودر گیاه مورد» و «کرم سیلورسولفادیازین1%» در موش سفید صحرایی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین، 10: 6-15.

رخشنده، ح. و مهدوی شهری، ن. 1383. بررسی اثر تجویز موضعی زجاجیه چشم گاو بر روند بهبود زخم­های سوختگی ناشی از اسید بر روی پوست خرگوش های نر نژاد Dutch. مجله افق دانش،10: 48-52.

شکیبایی،د.، پاشاروش، ل.، خوشبو، س. و کبودی، ب. 1385. اثر استعمال‌ موضعی‌ گیاه‌ غازیاقی‌ بر زمان‌ به­بود بریدگی­های پوستی عمیق و قدرت کشش پوست درموش صحرایی. مجله بهبود، 10: 187-194.

Alsaimary, L. E., Bakr S., Jaffar, T. & Salim, H. 2002. Effect of some plant extract and antibiotics on Pseudomonas aeruginosa isolated from various burn cases. Saudi Medical Journal, 23: 802-805.

Bailar, J. C. & Mosteller, F. 1988. Guidelines for statistical reporting in articles for medical journals. Amplifications and explanations. Ann Intern Med, 108: 266-273.

Demling, R. H. 2003. Burns and other thermal injuries. In: Way, L. W. & Doherty, G. M., editors. Current: Surgical diagnosis and treatment. 11 ed. New York: Mc-Graw-Hill. PP. 267-270.

Ghahraman, A. & Attar, F. 1998. Biological diversity of Iranian plant series. Tehran Medical University: Press, Iran.  PP. 24-26.

Lamme, E. N., Lamme, R. T., Van Leeuwen, K., Brandsma, J., Van Marie, E. & Middelkoop, E. 2000. Higher numbers of autologous fibroblasts in an artificial dermal substitute improve tissue regeneration and modulate scar tissue formation. Journal of Pathology, 190: 595-603.

Mensah, A. Y., Mensah, J. Sampson, J. & Houghton, P. I. 2001. Effects of Buddleja globosa leaf and its constituents relevant to wound healing. Journal of Ethnopharmacology, 77: 219–226.

Mimura, Y., Mimura, H., Jinnin, M., Asano, Y., Yamane, K. & Tamaki, K. 2004. Epidermal growth factor induces fibronectin expression in human dermal fibroblasts via protein kinase C &-signaling pathway. The Journal of Investigative Dermatology, 122: 1390-1398.

Ozgen, U., Houghton, P. J., Ogundipe, Y. & Coskun, M. 2003. Antioxidant and antimicrobial activities of Onosma argentatum and Rubia peregrina. Fitoterapia, 74: 682-685.

Ozgen, U., Ikbal, M., Hacimuftuoglu, A., Houghton, P. J., Gocer, F., Dogan, H. & Coskun, M. 2004. Fibroblast growth stimulation by extracts and compounds of Onosma argentatum roots. Journal of Ethnopharmacology, 14: 100-103.