XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - صفحات نخست
-
دسترسی آزاد مقاله
2 - معنا شناسی قسم در قرآن کریم: رویکردی تاریخی و فرهنگی
احمد پاکتچیچکیده مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در چکیده کاملچکیده مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل از تکلف عاری نیست و نیاز به یک بازنگری در آن احساس می‌شود. در این مقاله با ترکیبی از روش‌های معناشناسی تاریخی و معناشناسی فرهنگی معنای قسم بررسی می‌شود. پژوهش نشان می‌دهد که قَسَم در فرهنگ عرب عصر نزول، به سان برخی فرهنگ‌های دیگر بار معنایی منفی حمل می‌کرده و معنایی بسیار نزدیک به نفرین و لعنت داشته است و از همین رو، ترکیب لااُقسِمُ در قرآن کریم، باید با همان ترکیب نحوی ظاهری در آن، به سوگند نخوردن بازگردانده شود. . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مقایسه داستانهای سوره مریم با رویکرد روایت شناسی تاریخی
چکیده مطالعۀ مضامینِ داستان، شیوه‌های داستان‌گویی و اهداف و فوائد هر یک یا هر چه از این قبیل، از دیرباز در علوم ادبی مهم تلقی می‌شده است. خاصّه، عالمان نقد ادبی کوششهای فراوانی بدین منظور کرده‌اند. روایت‌شناسی همچون یکی از گرایشها در نقد ادبی، رویکردی نوین برای تحلیل ف چکیده کاملچکیده مطالعۀ مضامینِ داستان، شیوه‌های داستان‌گویی و اهداف و فوائد هر یک یا هر چه از این قبیل، از دیرباز در علوم ادبی مهم تلقی می‌شده است. خاصّه، عالمان نقد ادبی کوششهای فراوانی بدین منظور کرده‌اند. روایت‌شناسی همچون یکی از گرایشها در نقد ادبی، رویکردی نوین برای تحلیل فرم داستانها ست. از آنجا که یکی از شیوه‌های قرآن برای بیان معارف، داستان‌‌پردازی است، مطالعۀ حاضر با هدف کاربرد رویکرد روایت‌شناسی برای نقد ادبی متن قرآن کریم شکل گرفته است. بنا داریم در آن با بررسی چهار داستان مذکور در سورۀ مریم ـــ داستان زکریا، مریم، ابراهیم و موسی (ع) ـــ با رویکرد روایت‌شناسانه نقاط اشتراک و افتراق داستانها، عناصر روایت در آنها، و الگوی روایتگری در هر یک را بازشناسیم. حاصل چنین خوانشی از داستانهای مذکور، مشاهدۀ اشتراکاتی در زندگی این برگزیدگان است: رویارویی با دشواریهای متعدد و پایداری در برابر آنها، فریادرسی خداوند و جوشش رحمت الاهی در نقطۀ اوج مشکلات، نفی خویش و انتساب نعمت به خدا، و سرانجام، قرارگرفتن در حلقه نعمت‌یافتگان و دست‌یابی به نعمتهایی مشابه. شرایط متفاوت هر شخصیت، نوع رویارویی با مشکلات و نعمتی که به هر کدام عطا می‌شود هم از نقاط افتراق این قصص به شمار می‌رود. . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تحولات روش شناختی نقادی حدیث و تاثیرآن بر ایده های مربوط به تاریخ گزاری جمع و تدوین قرآن
چکیده تاریخ‌گزاری جمع و تدوین قرآن کریم در شمار مسایلی است که پس از انتشار کتاب تاریخ قرآن نولدکه در اواخر سدۀ 19 مورد توجه پژوهشگران حوزه مطالعات قرآنی قرار گرفت. نولدکه و همکاران وی با نقادی متن روایات موجود در جوامع حدیثی مسلمانان به این ایده می‌رسند که قرآن نه در چکیده کاملچکیده تاریخ‌گزاری جمع و تدوین قرآن کریم در شمار مسایلی است که پس از انتشار کتاب تاریخ قرآن نولدکه در اواخر سدۀ 19 مورد توجه پژوهشگران حوزه مطالعات قرآنی قرار گرفت. نولدکه و همکاران وی با نقادی متن روایات موجود در جوامع حدیثی مسلمانان به این ایده می‌رسند که قرآن نه در زمان پیامبر (ص) بلکه در زمان سه خلیفه اول جمع شده است . در حالی که برخی دانشمندان مسلمان با نقادی اسناد روایتهای موجود و شواهد تاریخی باین اعتقاد رسیدند که قرآن در زمان خود پیامبر (ص) جمع و تدوین شده است. جان ونزبرو و برخی دیگر از خاورشناسان با توجه به عدم اصالت و اعتبار تاریخی حدیث مسلمانان به نتایج متفاوتی در باره تاریخ‌گزاری جمع و تدوین قرآن رسیدند. هارالد موتسکی دانشمند دیگری است که با روش تحلیل تؤامان متن و سند روایات مشهور مسلمانان در جمع و تدوین را معتبر دانسته است . این جستار با تبیین و تحلیل مبانی، روش شناسی و نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد تحولات روش شناختی نقد حدیث در پیدایی دیدگاه‌های مختلف در باره تاریخ‌گزاری جمع و تدوین قرآن اهمیت و تأثیر بسزایی داشته است. . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - پیوند تاریخی زهد و حدیث در کتاب الزهد ابن مبارک
چکیده زهد به مثابۀ یک شیوۀ زندگی و یک نحوۀ سلوک اخلاقی در دو سدۀ نخست هجری در بومهای گوناگون جهان اسلام رواج داشت. در این میان، ابن مبارک نخستین کسی بود که به گردآوری و دسته‌بندی روایات زهد پرداخت. وی محدثی بود که کوشید اندیشه‌های زاهدانه را بر پایۀ روایات نظم بخشد و ن چکیده کاملچکیده زهد به مثابۀ یک شیوۀ زندگی و یک نحوۀ سلوک اخلاقی در دو سدۀ نخست هجری در بومهای گوناگون جهان اسلام رواج داشت. در این میان، ابن مبارک نخستین کسی بود که به گردآوری و دسته‌بندی روایات زهد پرداخت. وی محدثی بود که کوشید اندیشه‌های زاهدانه را بر پایۀ روایات نظم بخشد و نظریه‌مند کند. آشنایی وی با اندیشه‌های زاهدانۀ گوناگون و دیگر مکاتب اخلاقی رایج در بومهای مختلف سبب شد وی در تبیین شیوۀ زهد سازگار با سنت اسلامی منابعی گسترده داشته باشد و ازاین‌رو، نظریه‌ای پذیرفتنی برای طیفهای گوناگون گراینده به زهد بازنماید. در این مطالعه بنا ست با شناسایی جریانهای زهد هم‌عصر ابن مبارک، رَدّ هر یک از آنها را در روایات کتاب الزهد وی بازجوییم. چنان که خواهیم دید، وی نخستین کسی است که توانسته است معارف بومی زهد مکاتب مختلف را در هم آمیزد و اندیشه‌ای فرابومی بازنماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مصحف سن پترزبورگ و جایگاه آن در مطالعت تاریخ قرآن کریم
چکیده قرآن‌پژوه روسی، اِفیم رضوان، در حدود نیمی از یک مصحف کهن قرآن را بازسازی کرده، و پیدایی آن را به بازۀ زمانی 158ـ385ق بازگردانده؛ مصحفی که عمدۀ بقایایش در سن‌پترزبورگ روسیه یافت شده، و به این شهر منتسب است. می‌خواهیم در این مطالعه نخست پیشینۀ مصحفِ یادشده و مطالعا چکیده کاملچکیده قرآن‌پژوه روسی، اِفیم رضوان، در حدود نیمی از یک مصحف کهن قرآن را بازسازی کرده، و پیدایی آن را به بازۀ زمانی 158ـ385ق بازگردانده؛ مصحفی که عمدۀ بقایایش در سن‌پترزبورگ روسیه یافت شده، و به این شهر منتسب است. می‌خواهیم در این مطالعه نخست پیشینۀ مصحفِ یادشده و مطالعاتی را که در بارۀ آن صورت گرفته، و کم‌تر در فضای آکادمیک ایران شناخته‌شده است، مرور کنیم. در مرحلۀ بعد، ویژگیهای رسم آن را با رسم مصحف عثمانی مقایسه خواهیم کرد تا شاخصه‌هایش را همچون مصحفی کهن دریابیم. به این منظور، آراء ابوعمرو دانی و ابوداوود مُقری را مبنای شناخت رسم عثمانی قرار می‌دهیم و شیوۀ رسم این مصحف را از حیث میزان تطابق با رأی آنها بازمی‌کاویم تا معلوم شود این مصحف به مثابۀ نسخه‌ای کهن، چه اندازه با رسم عثمانی مطابق است؛ کوششی که اگر با مطالعات مشابه همراه شود، می‌تواند به شناخت بهترِ پیشینۀ رسم عثمانی بینجامد؛ رسم‌الخطی که سابقه‌اش را به عصر صحابه بازمی‌گردانند. سرآخر، با اهدافی مشابه، مروری نیز خواهیم داشت بر میزان تطابق مصحف سن‌پترزبورگ با قرائات مشهور؛ همچنان که علائم عَدُّ الآی و تقسیمات آیات را نیز در آن بازخواهیم شناخت. . پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400