علوم و تکنولوژی محیط زیست: 2 (2)

دسترسی آزاد مقاله

1 - بررسی اهمیت جایگاه محیط‌زیست و اصل انصاف در تعیین حدود مرزهای زمینی (با تأکید بر رویه‌ی قضایی دیوان بین‌المللی دادگستری)
میر حسن ریاضی علی فقیه حبیبی علی مشهدی منصور پورنوری

10.22034/jest.2021.61098.5427

محدوده ها و خطوط مرزی بین المللی، قلمروهای تحت حاکمیت دولت ها را معین می کنند. این محدوده ها که حدود حاکمیت کشورها را معین می کنند وسعتی متفاوت دارند و کشورها با حساسیت زیاد به آن می نگرند و خواهان تعیین حدود دقیق آنها هستند. دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن قضایی چکیده کامل

محدوده ها و خطوط مرزی بین المللی، قلمروهای تحت حاکمیت دولت ها را معین می کنند. این محدوده ها که حدود حاکمیت کشورها را معین می کنند وسعتی متفاوت دارند و کشورها با حساسیت زیاد به آن می نگرند و خواهان تعیین حدود دقیق آنها هستند. دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن قضایی سازمان ملل متحد، نقشی بی بدیل در تعیین حدود مرزهای زمینی میان کشورها دارد. دیوان این کار را با ابزارهای در دست، یعنی با احترام به ثبات معاهدات مرزی و ارضی، اصل تصرف حقوقی و سلطه مؤثر انجام می‌دهد و در این مسیر، ابزارهای کمکی او اصولی چون استاپل، رضایت، عملکردبعدی کشورهاوانصاف و ... هستند. باید گفت؛ اگر در گذشته، عامل زور و قدرت باعث تعیین حدود مرزها می شد، امروزه، توافق، عامل تعیین کننده ی حدود مرزها است. اصولی هم چون انصاف و... همگی، منعکس کننده ی عامل توافق برای تعیین حدود مرزهای زمینی هستند. در این میان در برخی موارد، برخی توجیهات، توسط طرف های دعاوی ارضی و مرزی در مقابل دیوان بین المللی دادگستری مطرح شده اند، اما دیوان این توجیهات را مستند رأی خود قرار نداده و گرچه در برخی موارد، همچون محیط‌زیست، توجه خود را به این مستندات معطوف داشته، ولی هرگز آنها را به عنوان عاملی جهت تعیین حدود مرزهای زمینی در نظر نگرفته است و مسأله محیط‌زیست از جمله توجیهات غیر قابل قبول تحصیل مالکیت سرزمین از سوی دیوان بین المللی دادگستری است. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی سعی در بررسی اهمیت جایگاه محیط‌زیست و اصل انصاف در تعیین حدود مرزهای زمینی (با تأکید بر رویه ی قضایی دیوان بین المللی دادگستری) شده است. سئوال اساسی این است که محیط زیست و اصل انصاف چه جایگاهی در تعیین حدود مرزهای زمینی دارند. در نهایت نتیجه حاصله حاکی از این است که بر اساس رویه قضایی دیوان بین المللی دادگستری اصل انصاف نقش نهایی و مکمل دراین زمینه دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - توانمندی گزنه (Urtica Dioica L.) در جذب فلزات سنگین (Pb, As, Cd, Ni) از شیرابه محل دفن پسماند تنکابن
خشایار شریفی آپتین راه نورد کیوان صائب فرید غلامرضا فهیمی احمد توانا

10.22034/jest.2021.62010.5451

زمینه و هدف: شیرابه حاصل از دفن زباله حاوی فلزات سنگین آلاینده است که باعث ایجاد اثرات سمی بر روی آب و خاک در نزدیکی محل های دفن زباله می شد. گیاه پالایی یکی از روش های کنترلی است که در آن از گیاهان بومی با قابلیت انباشتگری استفاده می شود. این پژوهش با هدف ارزیابی قدرت چکیده کامل

زمینه و هدف: شیرابه حاصل از دفن زباله حاوی فلزات سنگین آلاینده است که باعث ایجاد اثرات سمی بر روی آب و خاک در نزدیکی محل های دفن زباله می شد. گیاه پالایی یکی از روش های کنترلی است که در آن از گیاهان بومی با قابلیت انباشتگری استفاده می شود. این پژوهش با هدف ارزیابی قدرت انباشتگری فلزات سنگین به توسط گزنه از شیرابه صورت گرفته است. روش بررسی: در پژوهش حاضر پس از جمع آوری بذور گزنه از لندفیل تنکابن، آنها رادر 16 گلدان کشت و پس از مرحله 6 برگی تحت چهار غلظت شیرابه تازه (0، 30، 60 و 100 %) قرار داده شد و بعد از اتمام دوره رویشی، میزان فلزات سنگین (توسط دستگاه طیف سنج جذب اتمی) و فاکتورهای مورفولوژیک مورد اندازه گیری قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان دادند که با افزایش غلظت شیرابه، مقدار فلزات سنگین در تمامی اندام های گزنه افزایش یافته (Ni>Pb>Cd>Ar) و اندام های هوایی جذب بیشتری داشتند. به موازات آن، فاکتورهای وزن خشک ساقه و برگ، ریشه و شاخص سطح برگ نیز کاهش یافت. محاسبه TF>1 در اندام های گزنه حاکی از توانایی انباشتگر بودن فلزات سنگین در آن در مواجهه با شیرابه بوده است. بحث ونتیجه گیری: زیست‌پالایی با استفاده از گیاهان بومی و انباشتگر جهت حذف فلزات سنگین روشی کم‌هزینه و سازگار با محیط‌زیست می باشد. گزنه گیاهی است بومی که به صورت خودرو در مکان های دفع زباله در شمال کشور می روید و با توجه به توان انباشتگری آن، گونه مناسبی برای پاک سازی خاک از فلزات سنگین محسوب می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - کاهش جزایر حرارتی شهری از طریق افزایش سبزینگی و سطوح نفوذپذیر در تهران
مرضیه فربودی زهرا زمانی

10.30495/jest.2022.58441.5276

زمینه و هدف: توسعه روزافزون فضاهای شهری سبب بروز پدیده جزیره حرارتی شهری شده است. یکی از عوامل اصلی ایجاد آن کاهش سطوح نفوذپذیر و فضاهای سبز در شهر ها است که منجر به برهم خوردن چرخه باران، کاهش رطوبت نسبی در محیط های شهری و در نهایت افزایش دما می شود. جزیره حرارتی درمرا چکیده کامل

زمینه و هدف: توسعه روزافزون فضاهای شهری سبب بروز پدیده جزیره حرارتی شهری شده است. یکی از عوامل اصلی ایجاد آن کاهش سطوح نفوذپذیر و فضاهای سبز در شهر ها است که منجر به برهم خوردن چرخه باران، کاهش رطوبت نسبی در محیط های شهری و در نهایت افزایش دما می شود. جزیره حرارتی درمراکز شهر و محل های پرتردد و پر ترافیک تشدید می شود. ازاینرو هدف پژوهش حاضر تعدیل این پدیده در بخشی از محدوده مرکزی تهران و ارایه راهکارهایی جهت تعدیل دما می باشد. روش بررسی: این پژوهش با روش شبیه سازی انجام شد و در دو فاز صورت پذیرفت. در مرحله اول (در مقیاس بلوک شهری) وضع موجود و وضع پیشنهادی نگارندگان با استفاده از لیدی باگ[1] و دراگون فلای[2] شبیه سازی شد و دمای خشک [3]و شاخص UTCI [4] (شاخص حرارتی اقلیم جهانی) در آن دو مورد مقایسه قرار گرفت. در فاز دوم بخشی از بلوک شهری مورد مطالعه انتخاب شد و مدل خرداقلیمی در سه حالت وضع موجود، وضع پیشنهادی و وضع بهبودیافته با انویمت در 15 مرداد 98 شبیه سازی شد. سپس تاثیر متریال ساختمان، کفپوش ها با نفوذ پذیری متفاوت، چمن، درخت و آب بر سرعت باد، دما، رطوبت نسبی، دمای تابشی و میزان غلظت دی اکسید کربن مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها: مدل بهبودیافته نهایی که شامل درخت، آب، چمن، مصالح نفوذ پذیر، بام سبز بود نسبت به وضع موجود باعث کاهش دما تا 4 درجه سانتیگراد، افزایش10 درصدی در رطوبت نسبی، کاهش 4 الی 5 درجه دمای تابش، کاهش غلظت دی اکسید کربن و کاهش سرعت باد شد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد شاخص UTCIبا افزایش زیرساخت های سبز شهری و کفپوش های نفوذپذیر تعدیل می گردد. همچنین درخت نسبت به سایر پارامتر ها بیشترین تاثیر کاهش دما را ایجاد می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - توسعه مدل Tripod-Beta برای تجزیه و تحلیل حوادث برمبنای شاخص های مهندسی فاکتورهای انسانی (مطالعه موردی: شرکت فولاد مبارکه اصفهان)
هانیه نیکومرام حسین مدرسی فر جواد کیانی محسن شنوفی

10.22034/jest.2019.48239.4856

زمینه و هدف: حوادث صنعتی و شغلی عمدتا دارای پیامدهای نامطلوبی هستند. چگونگی رخداد حوادث و تجزیه و تحلیل آن ها از جمله مهم ترین موضوعات در زمینه مهندسی ایمنی می باشد. از متداول ترین مدل های تحلیل حوادث، مدل ترایپادبتا است که به صورت گام به گام به ریشه یابی علل وقوع حواد چکیده کامل

زمینه و هدف: حوادث صنعتی و شغلی عمدتا دارای پیامدهای نامطلوبی هستند. چگونگی رخداد حوادث و تجزیه و تحلیل آن ها از جمله مهم ترین موضوعات در زمینه مهندسی ایمنی می باشد. از متداول ترین مدل های تحلیل حوادث، مدل ترایپادبتا است که به صورت گام به گام به ریشه یابی علل وقوع حوادث می پردازد. با وجود این در مدل ترایپادبتا به نقش فاکتور های انسانی به عنوان یکی از مهم ترین علل وقوع حوادث آنچنان که باید پرداخته نشده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، توسعه مدل ترایپادبتا با رویکرد مهندسی فاکتورهای انسانی می باشد. روش بررسی: در این مطالعه مدل ترایپادبتا به کمک روش TRACEr توسعه داد شد؛ به نحوی که قادر به شناسایی و تحلیل خطاهای انسانی موثر در بروز حوادث در قالب چهار مولفه حالات بیرونی خطا، حالات درونی خطا، مکانیزم های روان شناختی خطا و فاکتورهای شکل دهی عملکرد باشد. مدل توسعه یافته برای تعدادی حوادث منتخب در شرکت فولاد مبارکه اصفهان اجرا شد. یافته ها: در مدل توسعه یافته دو جدول "خطای انسانی با منشا محیطی" شامل 5 پیش شرط و 11 علت پنهان و "خطای انسانی با منشا درونی" شامل 7 پیش شرط و 11 علت پنهان به جداول مدل اولیه و یک گروه فاکتورهای انسانی به فاکتورهای کلیدی ریسک اضافه گردید. بحث و نتیجه گیری: براساس قابلیت اجرای مدل توسعه یافته برای حوادث منتخب، معنادار بودن نتایج حاصل از تحلیل و جمع بندی حوادث و نیز با توجه به توانمندی مدل در شناسایی علل مرتبط با فاکتورهای انسانی موثر در وقوع حوادث، می‌توان چنین استنباط کرد که مدل توسعه یافته از اعتبار لازم برخوردار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - تحلیل پیش آیندهای نگرش به تهاجم گونه سنجاب ایرانی (Sciurus anomalus) در استان‌های البرز و قزوین: ارائه یک مدل معادلات ساختاری به‌منظور مدیریت و کنترل روند تهاجم
رضا قاسم پور جلیل ایمانی محمد کابلی امیر علم بیگی

10.30495/jest.2022.61794.5444

زمینه و هدف: امروزه وارد شدن گونه سنجاب ایرانی توسط انسان به دامنه‌های رشته‌کوه البرز به‌خصوص استان‌های قزوین و البرز، سبب ایجاد خسارت‌هایی به محیط و جوامع محلی شده است. تحقیق حاضر باهدف ارائه مدل ساختاری نگرش باغداران خسارت‌دیده بر اثر هجوم سنجاب‌های ایرانی در استان‌ها چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه وارد شدن گونه سنجاب ایرانی توسط انسان به دامنه‌های رشته‌کوه البرز به‌خصوص استان‌های قزوین و البرز، سبب ایجاد خسارت‌هایی به محیط و جوامع محلی شده است. تحقیق حاضر باهدف ارائه مدل ساختاری نگرش باغداران خسارت‌دیده بر اثر هجوم سنجاب‌های ایرانی در استان‌های قزوین و البرز جهت مدیریت کارآمد و کنترل روند تهاجم سنجاب در منطقه انجام‌گرفته است. روش بررسی: تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده‌ها، از نوع تحلیل پیمایشی است؛ و ابزار تحقیق پرسشنامه‌ است در سطح دو استان البرز و قزوین در سال 1398 استفاده شد. بررسی روایی پرسشنامه از سه روش: روایی همگرا، تحلیل عاملی و روایی واگرا استفاده شد و برای پایایی پرسشنامه از دو روش، آلفای کرونباخ و تتای ترتیبی استفاده و پرسشنامه مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. جامعه آماری باغداران خسارت‌دیده هستند، اندازه نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 392 نفر برآورد شد. سپس از مدل معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی برای برآورد پارامترهای مجهول مدل مورد استفاده فرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد نشانگرهای میزان موافقت با راهبردهای کنترل، دانش در خصوص سنجاب و ملاحظات اخلاقی مهم‌ترین متغیرهای تعیین‌کننده و دارای سطح اطمینان 99 درصد 01/0 P≤ به ترتیب با ضرایب اثر 330/0، 256/0 و 258/0- دارای اثر معنی‌داری بر نگرش در میان باغداران خسارت‌دیده است. همچنین یافته‌های دیگر ما نشان داد که عامل خسارت به‌عنوان یک عامل مستقل بیرونی اضافه‌شده به مدل، بیشترین اثر معنی‌داری در سطح اطمینان 99 درصد 01/0 P≤ را بر نگرش ملاحظات اخلاقی، باورها، امکان‌پذیری کنترل سنجاب و میزان موافقت با راهبردهای کنترل، به ترتیب با ضرایب اثر 236/0-، 172/0-، 175/0- و 244/0 داشته است. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه بیانگر این است که افزایش دانش و آگاهی مردم در خصوص آثار و زیان‌های تهاجم سنجاب‌های منطقه عامل اصلی افزایش میزان حمایت مردم از مدیریت کنترل یا ریشه‌کنی سنجاب‌های مهاجم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - مقایسه مدل‌های TOPSIS، SAW، ELECTRE و VIKOR به منظور بررسی اولویت فرسایش‌پذیری و سیل‌خیزی زیرحوزه‌های آبخیز
مهدی تیموری احسان الوندی

10.30495/jest.2022.45404.4731

زمینه و هدف: تعیین مناطق مولد سیل و اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر قابلیت سیل خیزی و رسوب زایی می تواند در مدیریت بهتر حوزه آبخیز نقش مهمی داشته باشد. بدین منظور هدف این تحقیق اولویت بندی قابلیت سیل خیزی و رسوب زایی زیرحوزه های آبخیز بنکوه با استفاده از روش های تصمیم گیر چکیده کامل

زمینه و هدف: تعیین مناطق مولد سیل و اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر قابلیت سیل خیزی و رسوب زایی می تواند در مدیریت بهتر حوزه آبخیز نقش مهمی داشته باشد. بدین منظور هدف این تحقیق اولویت بندی قابلیت سیل خیزی و رسوب زایی زیرحوزه های آبخیز بنکوه با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS، SAW، ELECTRE و VIKOR بود. مواد و روش ها: در مطالعه حاضر شاخص های ارزیابی مساحت، ارتفاع متوسط حوضه، تراکم زهکشی، شماره منحنی، درصد پوشش، تولید رسوب، ضریب گراولیوس، نسبت تحویل رسوب، شیب متوسط حوضه، ارتفاع رواناب و زمان تمرکز استفاده شد. سپس با استفاده از روش AHP وزن هریک از شاخص ها برآورده شده است. در ادامه پس از تشکیل ماتریس تصمیم با 18 گزینه (زیرحوضه) و 11 معیار(شاخص ارزیابی) به منظور اولویت بندی زیر حوضه ها از فنون TOPSIS، SAW، ELECTRE و VIKOR استفاده شد. به منظور تلفیق رتبه فنون پیشنهادی از روش های بردا و کپ لند استفاده شد. از روش مجموع مربعات خطا (RSS)، برای تعیین نزدیک ترین روش به نتیجه نهایی استفاده شد. همچنین به منظور اعتبارسنجی مدل ها به برآورد درصد تغییرات و شدت تغییرات پرداخته شد. یافته ها: نتایج نشان داد، شاخص ارتفاع رواناب بیشترین وزن (18/0) و شاخص ضریب گراولیوس کمترین وزن (028/0) را از نظر کارشناسان به خود اختصاص داده است. نتایج اولویت بندی نشان داد، در روش های SAW، TOPSIS و VIKOR زیرحوضه های 9، 4 و 2 اولویت های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند و در حالت بحرانی تری قرار دارند، اما در روش ELECTRE زیر حوضه های 9، 4، 2 و 7 در حالت بحرانی تری قرار گرفته اند. با توجه به نتایج حاصل از تلفیق رتبه فنون پیشنهادی، زیرحوضه های 9، 4 و 2 به ترتیب در اولویت های اول تا سوم قرار دارند و از وضعیت بحرانی تری نسبت به بقیه زیرحوضه ها برخوردار هسستند. مطالعات میدانی نتایج تحقیق را به خوبی نشان می دهد، چرا که زیر حوضه 9، 4 و 2 دارای بیشترین حد فرسایش، شیب زیاد و بارندگی شدید هستند. همچنین پهنه های دارای قابلیت سیل خیزی و رسوب زایی در منطقه نشان داد که 32% منطقه در خطر زیاد و خیلی زیاد قرار دارند. نتایج مجموع مربعات خطا نشان داد، روش VIKOR کمترین خطا و روش ELECTRE بیشترین خطا را نسبت به رتبه بندی نهایی دارا است. همچنین روش های TOPSISوVIKOR با کمترین درصد تغییرات (72/59 درصد) در رتبه اول و روش ELECTRE با بیشترین درصد تغییرات (27/65 درصد) در رتبه آخر قرار دارند. کمترین شدت تغییرات نیز در روش VIKOR (59/4) و بیشترین مقدار شدت تغییرات در روش ELECTRE (61/5) مشاهده شد. بحث و نتیجه‌گیری: فنون تصمیم گیری چند معیاره، یک رویکرد عملی و مناسب برای تصمیم گیری بهتر بر مبنای علوم ریاضیات و بهینه سازی هستند. بنابراین می توان گفت به منظور مدیریت زیر حوضه ها از نظر اجرای عملیات زیستی و سازه ای کنترل سیل با چند تابع هدف و با توجه به عملیات پرهزینه آبخیزداری، می توان از روش های تصمیم گیری چند معیاره استفاده کرد تا اولویت بندی بر اساس یک منطق ریاضی انجام گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - بررسی خسارت تشی (Kerr Hystrix indica) به درختان میزبان و کنترل آن در منطقه حفاظت شده سفیدکوه شهرستان دوره چگنی
شهرام مهدی کرمی اکرم احمدی محسن رجبی

10.30495/jest.2022.21139.3013

زمینه و هدف: تشی (Hystrix, indica)بزرگترین جونده‌ای است که در ایران دیده می‌شود و هر ساله سبب ایجاد خسارت‌ بسیاری در مناطق حفاظت شده و جنگل‌کاری‌ ها می‌شود. روش بررسی: نحوه بررسی محیط زیست و خسارت تشی به درختان جنگلی سفیدکوه شهرستان دوره چگنی استان لرستان با استفاده از چکیده کامل

زمینه و هدف: تشی (Hystrix, indica)بزرگترین جونده‌ای است که در ایران دیده می‌شود و هر ساله سبب ایجاد خسارت‌ بسیاری در مناطق حفاظت شده و جنگل‌کاری‌ ها می‌شود. روش بررسی: نحوه بررسی محیط زیست و خسارت تشی به درختان جنگلی سفیدکوه شهرستان دوره چگنی استان لرستان با استفاده از روش ترانسکت و نشانه‌گذاری درختان خسارت‌زده در بین سال 1394 1390 انجام گرفت که در نهایت، خسارت تشی به درختان آسیب‌دیده با معیارها و مشخصات مختلف مورد بررسی قرار گرفت، هم‌چنین از سه روش مرسوم فنس‌گذاری، پرچین و سنگ چین در کنترل خسارت تشی استفاده شد. یافته‌ها: بررسی خسارت تشی به درختان نشان داد که خسارت تشی در طی سال های مورد بررسی روند افزایشی داشته است و از بین گونه‌های درختی موجود (بلوط ‌ایرانی، انجیر و بادام کوهی) فقط به درختان بلوط آسیب وارد کرده بود. بیشترین آسیب تشی در فصل بهار روی درختان با طبقه قطری 50 - 25 سانتی‌متر مشاهده شد هم چنین، بیشترین آسیب به تنه درختان در ارتفاع 60 - 40 سانتی‌متر مشاهده گردید و ضخامت پوست تنه درختانی که تشی از آن‌ها تغذیه می‌کند، بیشتر در بین دو طبقه کمتر از 1 سانتی‌متر و 1 تا 5/1 سانتی‌متری بود. از بین خسارت‌های مستقیم و غیر‌مستقیم توسط تشی، کندن پوست درخت بیشترین صدمه را به پایه‌ها وارد کرده است. نتایج بررسی همبستگی اسپیرمن بین متغیرهای درجه خسارت وارد شده با فرم درخت، طبقه قطری، ضخامت پوست، زمان خسارت نشان داد رابطه مثبت و معنی‌داری بین درجه خسارت وارد شده توسط تشی به درختان بلوط ایرانی با طبقه قطری، زمان خسارت و رابطه منفی و معنی‌داری بین درجه خسارت وارد شده با ضخامت پوست و فرم درخت وجود داشت. نتایج کنترل مکانیکی تشی تفاوت معنی‌داری در سه روش، فنس‌گذاری پرچین و سنگ چین داشت به طوری که روش فنس گذاری در کنترل این جانور موثر بود. بحث و نتیجه‌گیری: تشی سبب خسارت به درختان بلوط خصوصا در مناطق حفاظت شده جنگل‌های زاگرس با توجه به شرایط حفاظتی و حمایتی این جنگل‌ها می‌شود و روش های کنترل مکانیکی درکنترل خسارت این جانور موثر می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - بررسی اثرات بافتی تغذیه با منابع مختلف آهن و روی (نانو ذره و شکل معدنی) در ماهی کپور معمولی (
حسن صحرایی سید علی اکبر هدایتی ثارالله یارمحمدی بربرستانی محمد فخریان

10.22034/jest.2018.16561.2514

زمینه و هدف: با گسترش نانو تکنولوژی و مهندسی مواد، نانو ذرات مختلفی با خصوصیات تازه و نو ظهور ساخته شده و علی رغم این که پتانسیل اثرات سمی آن ها در بسیاری از مواد ناشناخته است، این مواد کاربرد های روز افزون نیز یافته اند. از این رو در تحقیق حاضر به بررسی اثرات بافتی تغذ چکیده کامل

زمینه و هدف: با گسترش نانو تکنولوژی و مهندسی مواد، نانو ذرات مختلفی با خصوصیات تازه و نو ظهور ساخته شده و علی رغم این که پتانسیل اثرات سمی آن ها در بسیاری از مواد ناشناخته است، این مواد کاربرد های روز افزون نیز یافته اند. از این رو در تحقیق حاضر به بررسی اثرات بافتی تغذیه با منابع مختلف آهن و روی در ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) پرداخته شد. روش بررسی: برای این منظور ابتدا تعداد 420 قطعه ماهی کپور معمولی (با میانگین وزن اولیه 7/4±45 گرم) تهیه گردید، سپس ماهیان ضدعفونی و به مدت 10 روز با شرایط آزمایش گاهی سازش یافتند. پس از آن ماهیان به صورت تصادفی به هفت گروه تقسیم شدند، گروه اول به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و سایر گروه ها به ترتیب مقادیر 10، 50 و 100 میکرو گرم از نانوذرات آهن و روی را در هر گرم غذا به مدت 60 روز دریافت کردند. یافته ها: مطالعات میکروسکوپی اندام های مورد مطالعه (کبد، کلیه) نشان داد که با افزایش میزان نانو ذرات، آسیب های هیستو پاتولوژیک در کبد بیش تر می شود، اما سلول های بافتی در مقادیر متوسط و کم هر دو نانوذره و در مقدار بالای نانوذره آهن با برداشتن عامل القایی می توانند دوباره فعالیت فیزیولوژیک خود را از سر بگیرند اما در مقدار بالا روی این ترمیم بافتی بر خلاف نانو ذرات آهن به صورت برگشت پذیر نبود. بحث و نتیجه گیری: از نتایج فوق چنین می توان استنباط کرد که افزایش مقدار نانو ذرات مورد نظر می تواند از عوامل موثر در افزایش آسیب های بافتی بر بافت اندام های مورد مطالعه باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - نگرشی نوین به رابطه حقوق عامه و حفاظت از محیط زیست در نظام حقوقی ایران (رویکردی به مفهوم حق-ادعا)
شهاب حایری اصفهانی علی مشهدی

10.30495/jest.2022.56736.5217

حقوق محیط زیست از جمله شاخه های اصلی حقوق عمومی است که در نظامات مختلف و مبانی حقوق کشورهای گوناگون جایگاه خاصی را دارد و اهمیت این رشته از آن بعد است که توسعه پایدار به عنوان یک مفهوم بنیادین در دنیای امروز در گرو ارتباط گسترده با این رشته حقوقی است. این امر به اندازه چکیده کامل

حقوق محیط زیست از جمله شاخه های اصلی حقوق عمومی است که در نظامات مختلف و مبانی حقوق کشورهای گوناگون جایگاه خاصی را دارد و اهمیت این رشته از آن بعد است که توسعه پایدار به عنوان یک مفهوم بنیادین در دنیای امروز در گرو ارتباط گسترده با این رشته حقوقی است. این امر به اندازه ای از اهمیت رسیده است که در کنوانسیون های بین المللی نیز به عنوان یک فرآیند ضروری شناخته شده است. اخیرا در نظام ایران تحت قالب حقوق عامه به شناسایی حقوق محیط زیست پرداخته شده است و حتی برای نقض آن مجازات کیفری پیش بینی شده است. هدف از انجام این تحقیق تبیین ماهیت حق ادعایی حقوق محیط زیست و ارائه راهکارهای لازم برای حفاظت از آن بوده است. در این تحقیق مبنای حقوقی محیط زیست در نظام حقوقی ایران بررسی شد و در راستای انجام پژوهش مشخص شد که نهاد تقنین در ایران علی رغم ماهیت حق-ادعایی محیط زیست چندان در این خصوص موفق عمل نکرده است و امکان شناخت حقوق محیط زیست به عنوان یک حق بر توسعه پایدار فراهم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - آینده پژوهی توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی ایران با استفاده از روش MIC-MAC و SSM
غلامرضا جندقی محمد رضا فتحی محمد حسن ملکی محمد حسین سلیمانی سروستانی

10.22034/jest.2018.38423.4402

زمینه و هدف: هدف اصلی این تحقیق تعیین پیشران های کلیدی توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی و تعیین سناریو هایی برای آینده توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی ایران می باشد. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از دو روش تحلیل ساختاری و سناریونگاری ابتدا به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر چکیده کامل

زمینه و هدف: هدف اصلی این تحقیق تعیین پیشران های کلیدی توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی و تعیین سناریو هایی برای آینده توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی ایران می باشد. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از دو روش تحلیل ساختاری و سناریونگاری ابتدا به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی ایران پرداخته شد و سپس سناریوهای آتی تدوین شده است. در ادامه با استفاده از یکی از ابزارهای تحقیق در عملیات نرم که شامل روش شناسی سیستم های نرم می باشد این سناریوها پربارتر و غنی تر شده است. داده های اولیه تحقیق با استفاده از مصاحبه با مدیران و خبرگان صنعت فرش ماشینی ایران و مرور ادبیات و پیشینه تحقیق جمع آوری گردید و در قالب پرسشنامه خبره سنجی و با استفاده از نرم افزار میک مک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از میان 34 عامل کلیدی استخراج شده، با مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان، عوامل کلیدی وارد پرسشنامه خبره سنجی گردید و 16 عامل کلیدی، با توجه به فرض های اماری مربوط به آنها در سطح خطای 05/0، براساس نظر خبرگان انتخاب گردید. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از تحقیق دو عامل فضای کسب و کار و ضعف در طراحی به عنوان متغیرهای تاثیر گذار در توسعه پایدار صنعت فرش ماشینی ایران در نظر گرفته شد و در نهایت 4 سناریوی شکوفایی، بازیگران تنبل، فاجعه و دنیای نابهنگام ارائه گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - مکانیابی صفحه‌های خورشیدی با استفاده از فراسنج های اقلیمی و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: استان خوزستان)
مختار کرمی رسول سروستان

10.30495/jest.2022.27496.3652

زمینه و هدف: در این پژوهش تلاش شده تا مکان‌یابی صفحه‌های خورشیدی با استفاده از فراسنج های اقلیمی و سامانه اطلاعات جغرافیایی در گستره استان خوزستان مورد بررسی قرار گیرید. روش بررسی: در ابتدا داده‌های اقلیمی (مجموع بارندگی سالانه، میانگین دما سالانه، تعداد ساعات آفتابی و چکیده کامل

زمینه و هدف: در این پژوهش تلاش شده تا مکان‌یابی صفحه‌های خورشیدی با استفاده از فراسنج های اقلیمی و سامانه اطلاعات جغرافیایی در گستره استان خوزستان مورد بررسی قرار گیرید. روش بررسی: در ابتدا داده‌های اقلیمی (مجموع بارندگی سالانه، میانگین دما سالانه، تعداد ساعات آفتابی و تعداد روزهای گردوغباری) مربوط به 21 ایستگاه هواشناسی و لایه‌های ارتفاع، شیب، جهت شیب، گسل، رودخانه، کاربری اراضی و جاده به عنوان مهم‌ترین عوامل اقلیمی، توپوگرافی، محیط زیستی و محیط انسانی مؤثر بر میزان صفحه‌های خورشیدی در GIS با استفاده از روش IDW تولید شدند، سپس با توجه به مدل FTOPSIS وزن بندی شده و این لایه‌ها از طریق روش همپوشانی با هم تلفیق شده و لایه‌های پهنه‌ای جهت استقرار صفحه‌های خورشیدی در استان تهیه گردید. یافته‌ها: پس از ایجاد لایه‌های پهنه‌ای، آن‌ها را در محیط GIS درنهایت با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی مختلف و تعیین وزن هر لایه اطلاعاتی، کلاس‌بندی نقشه مکان‌یابی صفحه‌های خورشیدی در 5 کلاسه بسیار مطلوب با (020/2-050/3)، در محدوده مطلوب (054/1-010/2)، متوسط (220/1-530/1)، در محدوده نامطلوب (941-210/1) و بسیار نامطلوب (512-940) طبقه‌بندی شدند. بحث و نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان داد که؛ با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی مختلف و اعمال محدودیت‌ها و پتانسیل‌ها، پهنه‌هایی محدوده شرقی شامل شهرهای دهدز و ایذه دارای بالاترین درجه از مطلوبیت احداث صفحه‌های خورشیدی هستند. نتایج همچنین نشان داد که سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری و فرآیند تحلیل تاپسیس فازی FTOPSIS)) مدل انعطاف پذیری در مدل‌سازی داده‌های مکانی در انتخاب مکان مناسب صفحه‌های خورشیدی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - بررسی تجربی تأثیر استفاده از پره بر روی لوله آتشدان گرم‌کن ایستگاه تقلیل فشار گاز طبیعی بر راندمان حرارتی و کاهش انتشارگازهای گلخانه‌ای
سعید رستگار هادی کارگر شریف آباد نادر رهبر محمد بهشاد شفیعی

10.22034/jest.2020.51771.5041

زمینه و هدف: فشار گاز طبیعی در ایستگاه تقلیل فشار به‌وسیله رگولاتور کم می‌شود و طبق قانون عمومی گازها، با کاهش در حجم ثابت، دمای گاز نیز کاهش می‌یابد. اگر دمای گاز به پایین‌تر از دمای نقطه شبنم برسد، سبب تشکیل هیدرات، یخ زدگی و درنهایت انسداد و گرفتگی مسیر عبور گاز می‌گ چکیده کامل

زمینه و هدف: فشار گاز طبیعی در ایستگاه تقلیل فشار به‌وسیله رگولاتور کم می‌شود و طبق قانون عمومی گازها، با کاهش در حجم ثابت، دمای گاز نیز کاهش می‌یابد. اگر دمای گاز به پایین‌تر از دمای نقطه شبنم برسد، سبب تشکیل هیدرات، یخ زدگی و درنهایت انسداد و گرفتگی مسیر عبور گاز می‌گردد. از این رو از گرم‌کن غیرمستقیم حمام آب گرم جهت افزایش دمای گاز قبل از تقلیل فشار استفاده می‌شود. در حال حاضر راندمان حرارتی این گرم‌کن‌ها بسیار پایین بوده و مقدار وسیعی از سوخت در گرم‌کن تلف می گردد. روش بررسی: در این مقاله، تأثیر استفاده از پره در لوله آتشدان گرم‌کن ایستگاه تقلیل فشار گاز طبیعی بر راندمان حرارتی آن و کاهش گازهای گلخانه ای به‌صورت تجربی بررسی شده است و مشخصات ترمودینامیکی و انتقال حرارتی گرم‌کن در حالت معمولی و در حالت با پره با یکدیگر مقایسه شده است. یافته‌ها: نتایج نشان داد به‌کارگیری پره حرارتی بر روی لوله آتشدان گرم‌کن سبب می‌گردد راندمان حرارتی گرم‌کن و ضریب انتقال حرارتی جابجایی به ترتیب 14 و 19 درصد افزایش یابد. بحث و نتیجه‌گیری: اگر نتایج افزایش راندمان به کلیه گرم‌کن‌های ایستگاه تقلیل فشار گاز کشور تعمیم داده شود، میزان کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در طی یک سال به ترتیب 40 میلیون مترمکعب و 75/76 هزار تن برآورد گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - مدیریت پایدار زمین شهری در چارچوب الگوی حکمروائی یکپارچه زمین شهری (مطالعه موردی: ایران و شهر گرگان)*
علی وزیری نصیراباد کیانوش ذاکرحقیقی آرش بغدادی

10.30495/jest.2022.56179.5193

زمینه و هدف: امروزه حکمروایی‌زمین به عنوان کارآمدترین شیوه‌ اداره‌ مسایل زمین مطرح شده‌است؛ پژوهش حاضر با قبول زمین به‌عنوان یک منبع و کالای محلی در سطوح شهری، سطح محلی را شایسته ترین نهادِ رسمیِ تحت لوای دولت مرکزی برای مدیریت آن می‌داند. این پژوهش به واکاوی وضعیت مدیر چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه حکمروایی‌زمین به عنوان کارآمدترین شیوه‌ اداره‌ مسایل زمین مطرح شده‌است؛ پژوهش حاضر با قبول زمین به‌عنوان یک منبع و کالای محلی در سطوح شهری، سطح محلی را شایسته ترین نهادِ رسمیِ تحت لوای دولت مرکزی برای مدیریت آن می‌داند. این پژوهش به واکاوی وضعیت مدیریت زمینشهری در ایران و معرفی الگوی پیشنهادی جدید با عنوان الگوی حکمروایی یکپارچه زمین شهری در جهت کارآمدی آن پرداخته‌است. روش بررسی: این پژوهش با استراتژی استقرائی و ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی در سه سطح فضایی (ایران، استان گلستان و شهر گرگان) ارائه می گردد. جامعه آماری نیز نهادهای اصلی متولی حوزه زمین شهری و مراجعه کنندگان به آنها در سال 1398 می‌باشد. گردآوری داده‌ها از روش‌های اسنادی و میدانی و برای تحلیل داده ها از مدل اسپیرمن با نرم افزار آموس و روش سوات و ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی((QSPM استفاده گردید. یافته ها: ترتیبات نهادی ناکارآمد، نبود یکپارچگی (افقی و عمودی) نهادهای مرتبط با زمین به حکمروایی ضعیف زمین و کارایی اقدامات دامن می زند. تحلیل‌ها نشان دادند متغیر مستقل یکپارچگی توافق‌گرا بیشترین مجموع تاثیرات را بر متغیر وابسته دارد و الگوی پیشنهادی پژوهش(حکمروایی یکپارچه زمین شهری) و مدیریت پایدار زمین شهری از نظر آماری رابطه معنی دار دارند. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدیریت زمین شهری در ایران متمرکز، بسته و ناکارآمد است که سطوح محلی بصورت کارگزار عمل میکند. در نهایت الگوی حکمروایی یکپارچه زمین شهری مبتنی بر تدوین چشم‌انداز مشخص فرانهادی و سیاست راهبردی یکپارچه فرانهادی با هماهنگی و اجماع گرایی تمام متولیان وبازیگران با تفویض بخشی از اختیارات دولت به پایین‌ترین سطح نهادهای محلی به همراه ظرفیت‌سازی های لازم پیشنهاد گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - بررسی و تحلیل مؤلفه های تاثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پردیس های سینمایی به منظور افزایش پویایی فضایی
نرگس غضنفری سعید عظمتی

10.30495/jest.2022.52558.5073

زمینه و هدف: امروزه تبیین معیارهای پویایی فضاهای زیستی از مهمترین موضوعات در حوزه برنامه ریزی معماری و شهر است که باید در فرآیند طراحی معماری، مورد نظر قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مولفه های تاثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پردیس های سینمایی به منظور ارتقا پویایی ف چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه تبیین معیارهای پویایی فضاهای زیستی از مهمترین موضوعات در حوزه برنامه ریزی معماری و شهر است که باید در فرآیند طراحی معماری، مورد نظر قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مولفه های تاثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پردیس های سینمایی به منظور ارتقا پویایی فضایی است.روش بررسی: پژوهش حاضر در سال 1399 انجام شده است و با روش توصیفی-تحلیلی و ساخت ابزار پرسشنامه به شناخت عوامل موثر بر پویایی فضایی پرداخته است. آزمون روایی و پایایی پرسشنامه بین 20 نفر از کاربران فضاهای فرهنگی صورت گرفت. حجم نمونه با فرمول کوکران محاسبه و با 150 نفر متشکل از 72 خانم و 78 آقا صورت پذیرفت. با استفاده از نرم افزار spss و آزمون کلموگروف اسمیرنف جهت بررسی نرمال بودن داده ها و ضریب همبستگی بررسی رابطه موجود بین متغیرها مشخص و با محاسبه امتیاز هریک، موثرترین مولفه ها تعیین گردید.یافته ها: این تحقیق نشان می دهد بین پویایی فضایی و معیارهای عملکردی, فرمی، معنایی، زیست محیطی ، اجتماعی رابطه وجود دارد و در طراحی فضاهای فرهنگی کیفیت فضا برای شهروندان را به طور مطلوب ارتقاء می دهد.بحث و نتیجه گیری: معیارهای عملکردی،زیست محیطی و اجتماعی دارای بیشترین کمیت عددی بوده و در نتیجه از تاثیر حداکثری جهت پویایی فضایی برخوردار است. همچنین معیارهای فرمی و معنایی نیز عوامل مهم دیگری هستند که در مرحله بعد روی پویایی فضایی تاثیرگذار می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی از منظر توجه به عناصر زیست محیطی
سیروس محمودی محمود شرفی پریسا زارع

10.30495/jest.2022.30712.3912

زمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان می دهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگل ها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسام آور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزا چکیده کامل

زمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان می دهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگل ها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسام آور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزاینده جمعیت، از دست رفتن تنوع زیستی، و انواع آلودگی ها است.یکی از راه های کاهش این مشکلات، آموزش مفاهیم زیست محیطی در دوران کودکی و استفاده از ادبیات کودکان می باشد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به عناصر زیست محیطی در کتاب های فارسی دوره ابتدایی است.روش بررسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری شامل کتاب های فارسی دوره ابتدایی بوده است که با توجه به ماهیت موضوع، نمونه گیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده های حاصل با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفتیافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در کتاب های فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصرمکان های طبیعی و حیات وحش با 3/43 درصد، درخت کاری، فضای سبز و حفظ جنگل ها با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر تنوع زیستی، افزایش جمعیت، منابع طبیعی، مصرف بهینه، تعاریف زیست محیطی، زباله، معضلات و تهدیدات زیست و آلودگی های زیست محیطی استبحث و نتیجه گیری: مفاهیم و آموزه های زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایسته ای ندارد. با توجه به مشکلات محیط زیستی در کشور، مؤلفه های محیط زیست باید در کتاب های فارسی و سایر کتاب های مربوط به کودکان بروز و ظهور بیشتری داشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - رهیافتی نو در آموزش صحیح دانشجویان برای آگاهی افزایی محیط زیستی(مطالعه موردی: دانشکده تخصصی، وابسته و مرتبط دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
مرضیه فریدیان شال مهران فرج اللهی فروزان ضرابیان فاطمه فریدیان شال

10.30495/jest.2022.62648.5484

زمینه و هدف: امروزه توجه به کیفیت آموزش عالی و تربیت نیروی متخصص و کارآمد یکی از ارکان اساسی برنامه ریزی‌ها محسوب می‌شود. برنامه ریزی جهت بالا بردن سطح کیفیت آموزشی مراکز آموزش عالی زمینه ساز تربیت افرادی متخصص و ماهر می‌باشد که بتواند نیاز‌های اقتصادی و صنعتی جامعه را چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه توجه به کیفیت آموزش عالی و تربیت نیروی متخصص و کارآمد یکی از ارکان اساسی برنامه ریزی‌ها محسوب می‌شود. برنامه ریزی جهت بالا بردن سطح کیفیت آموزشی مراکز آموزش عالی زمینه ساز تربیت افرادی متخصص و ماهر می‌باشد که بتواند نیاز‌های اقتصادی و صنعتی جامعه را برآورده سازند و کشور را در مسیر پیشرفت و توسعه ملی قرار دهند. پژوهش حاضر با هدف رهیافتی نو در آموزش صحیح دانشجویان برای آگاهی افزایی محیط زیستی از دیدگاه اعضا هیات علمی (مطالعه موردی: دانشکده‌های تخصصی، وابسته و مرتبط با محیط زیست در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران) انجام گرفته است. روش بررسی: این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه اعضا هیات علمی دوره کارشناسی ارشد دانشکده‌ علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست و دانشکده مکانیک، برق وکامپیوتر واحد علوم و تحقیقات تهران به تعداد 149 نفر در سال تحصیلی 1400-1399 است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 107 نفر براساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق‌ساخته شامل 30 سوال بسته پاسخ با طیف لیکرت تنظیم شده است. پایایی پرسشنامه براساس ضریب آلفای کرونباخ 793/0 به‌دست آمد و برای تعیین روایی پرسشنامه از روایی صاحبنظران استفاده شده است. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی (درصد، فراوانی، میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون t تک متغیره و آزمون فریدمن برای تعیین سهم هر یک از عوامل در بهبود کیفیت آموزش و یادگیری) با بکارگیری نرم افزار SPSS تحلیل گردیده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که عوامل علاقه دانشجویان به رشته تحصیلی خود، میزان مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های آموزشی، روش تدریس اعضای هیات علمی، سازماندهی‌محتوای آموزشی، تجهیزات و امکانات دانشگاه در آموزش صحیح دانشجویان برای آگاهی‌افزایی محیط زیستی بیش از سطح متوسط موثر بوده است. بحث و نتیجه‌گیری: دانشگاه‌ها به منظور تربیت دانشجویانی آگاه به مسائل زیست محیطی، باید آموزشی اصولی را در دستور کار خود قرار دهند. این آموزش باید از جهات مختلف بررسی شود و کیفیت آن رو به بهبود باشد. در این بررسی بیشترین رتبه مربوط به عامل میزان مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های آموزشی و کمترین رتبه مربوط به عامل سازماندهی محتوای آموزشی بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - برآورد هزینه خسارت های وارد بر خدمات زیست بومی ناشی از معدنکاری فلزات مس، طلا، بوکسیت و آهن در ایران و تحلیل مقایسه ای آن با هزینه خسارت های جهانی
جلیل بادام فیروز رویا موسی زاده حمید سرخیل

10.30495/jest.2022.61819.5440

زمینه و هدف: معدنکاری فلزات تاثیرات منفی قابل‌توجهی بر روی اکوسیستم های طبیعی واقع در محدوده اثر سایت معدنکاری دارد. با توجه به این که پیامدهای معدنکاری فلزات بر روی خدمات زیست بومی ارائه شده توسط اکوسیستم های طبیعی که در محدوده اثر سایت های معدنکاری در کشور، تاکنون ارز چکیده کامل

زمینه و هدف: معدنکاری فلزات تاثیرات منفی قابل‌توجهی بر روی اکوسیستم های طبیعی واقع در محدوده اثر سایت معدنکاری دارد. با توجه به این که پیامدهای معدنکاری فلزات بر روی خدمات زیست بومی ارائه شده توسط اکوسیستم های طبیعی که در محدوده اثر سایت های معدنکاری در کشور، تاکنون ارزیابی نشده است، هدف اصلی از مطالعه حاضر برآورد هزینه خسارت های زیست محیطی به منظور حفاظت از اکوسیستم های طبیعی است که می‌تواند تصمیم گیری برنامه ریزان محیط زیستی را بهتر تسهیل کند. روش بررسی: در این مطالعه هزینه خسارت وارد بر خدمات زیست بومی ناشی از معدنکاری فلزات با استفاده از رویکرد انتقال منفعت برآورد گردید و تحلیل مقاسه ای از برآورد خسارت های حاصل با یافته های جهانی مربوط به هزینه های وارد شده بر خدمات زیست بومی چهار فلزمس، طلا ، بوکسیت و آهن در سال 2020 صورت پذیرفت. یافته ها: در این بررسی مجموع هزینه خسارت های وارد بر خدمات زیست بومی ناشی از معدنکاری چهار فلزمس، طلا ، بوکسیت و آهن در مجموع بیوم های ذیربط، به طور تقریبی 57253180 میلیون ریال (معادل 248 میلیون دلار) در سال 2020 برآورد شده است، که سهم آن در مقایسه با برآورد جهانی هزینهکلخدمات زیست بومی ناشیازمعدنکاریچهار فلز طلا، سنگ معدن آهن، مس و بوکسیت ( 4/5 بیلیون دلار در سال 2016)، 6/4 درصد محاسبه شده است. سهم مجموع هزینه خسارت های خدمات زیست بومی ناشی از معدنکاری چهار فلز مذکور در اکوسیستم جنگلی به طور تقریبی86 ، در اکوسیستم مرتعی 14 و برای اکوسیستم تالابی 06/0 درصد تخمین زده شده است. بحث و نتیجه گیری : بیشترین هزینه خسارت برای خدمات اکوسیستمی[1] به ترتیب مربوط به اکوسیستم جنگلی و مرتعی برآورد شده است. بنابراین تلاش برای ایجاد و اجرای قوانین توسعه پایدار در چرخه حیات معدنکاری حتی پس از بستن معادن به علت آثار طولانی مدت بر محیط زیست ضروری است. 1- Ecosystem Services پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - بررسی تأثیر پساب استخرهای پرورش ماهی بر کاهش کیفیت آب رودخانه قزل اوزن
علی افشاری پریسا علمداری احمد گلچین محمدصادق عسکری

10.30495/jest.2022.62547.5470

زمینه و هدف: با عنایت به اهمیت تولید و مصرف ماهی در زنجیره غذایی انسان و امنیت غذایی بشر و از طرف دیگر تأثیرات سوء احتمالی پساب استخرهای پرورش ماهی بر کیفیت آب های رودخانه؛ پژوهش حاضر با در نظر گرفتن تأثیر پساب مزارع پرورش ماهی بر کیفیت آب رودخانه، با مطالعه موردی بر مز چکیده کامل

زمینه و هدف: با عنایت به اهمیت تولید و مصرف ماهی در زنجیره غذایی انسان و امنیت غذایی بشر و از طرف دیگر تأثیرات سوء احتمالی پساب استخرهای پرورش ماهی بر کیفیت آب های رودخانه؛ پژوهش حاضر با در نظر گرفتن تأثیر پساب مزارع پرورش ماهی بر کیفیت آب رودخانه، با مطالعه موردی بر مزارع پرورش ماهی حاشیه رودخانه قزل اوزن بزرگ (از کوه های چهل چشمه استان کردستان تا سد منجیل یا سفیدرود) انجام گرفت. روش بررسی: شناسایی مزارع پرورش ماهی بر اساس پیمایش میدانی در طول رودخانه انجام گرفت. نمونه برداری از عمق 10 - 0 سانتی متری از سطح آب در فصل تابستان (سال 1396) با تعداد 5 نمونه در حدود فاصله 500 متری قبل از استخرها (کنترل) که تحت تأثیر فعالیت های پرورش ماهی قرار نداشت و تعداد 5 نمونه در حدود فاصله 150-100 متر بعد از استخرها (که پساب مزارع پرورش ماهی وارد رودخانه شده است)، انجام گرفت. نمونه برداری و آنالیز پارامترهای فیزیکوشیمیایی از قبیل دما، pH، هدایت الکتریکی (EC)، نیترات (NO3)، فسفات (PO4)، اکسیژن محلول (DO) و اکسیژن موردنیازشیمیایی (COD) مطابق با دستورالعمل های موجود در کتاب استاندارد متد (Standard Methods) صورت پذیرفته است. یافته ها: نتایج نشان داد میانگین مقادیر پارامترها در ایستگاه های ورودی و خروجی به ترتیب برای اسیدیته برابر 24/7 و 21/7، هدایت الکتریکی برابر 6/2250 و 8/2282 دسی زیمنس برمتر، اکسیژن محلول برابر 41/7 و 94/6 میلی گرم بر لیتر، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی برابر 94/24 و 63/29 میلی گرم بر لیتر، دما برابر 8/14 و 5/15 درجه سانتی گراد، نیترات برابر 1/4 و 9/5 میلی گرم بر لیتر و فسفات برابر 1/1 و 84/1 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: به صورت کلی روند پارامترهای اسیدیته و اکسیژن محلول کاهشی و پارامترهای هدایت الکتریکی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی، دما، نیترات و فسفات افزایشی مشاهده شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - مقایسه کارایی فنی و زیست‌محیطی صنایع انرژی‌بر استان اصفهان ـ رهیافت تحلیل پوششی تصادفی ناپارامتری داده
منصوره جلایری محمدحسن وکیل پور صادق خلیلیان حامد نجفی

10.22034/jest.2021.54309.5125

زمینه و هدف: انتظار می‌رود سیاست‌های توسعه پایدار به نحوی طراحی ‌شوند که فرایندهای تولید و محصولات تولیدی سازگار با محیط زیست بوده و کمترین اثرات جانبی را به دنبال داشته باشند. دغدغه این روزهای کشورهای توسعه یافته دست یافتن به توسعه پایدار است و این مهم با راهکار کارایی چکیده کامل

زمینه و هدف: انتظار می‌رود سیاست‌های توسعه پایدار به نحوی طراحی ‌شوند که فرایندهای تولید و محصولات تولیدی سازگار با محیط زیست بوده و کمترین اثرات جانبی را به دنبال داشته باشند. دغدغه این روزهای کشورهای توسعه یافته دست یافتن به توسعه پایدار است و این مهم با راهکار کارایی زیست‌محیطی ارزیابی می‌شود. کارایی زیست‌محیطی شناخته‌ترین و پرکاربردترین شاخص ارزشگذاری در رابطه با توسعه زیست‌محیطی است. روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده و تحلیل پوششی تصادفی ناپارامتری داده ها (StoNED)، کارایی فنی و زیست‌محیطی صنایع انرژی‌بر استان اصفهان را تخمین زده و به مقایسه نتایج می‌پردازد. داده‌های مالی شامل فروش سالانه، نیروی کار، هزینه مواد اولیه اصلی، موجودی سرمایه از صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت‌ها برای سال منتهی به 1396 جمع آوری شده و میزان مصرف انرژی و انواع انرژی مصرفی و درصد هریک از آنها از بخش فنی کارخانه با استفاده از پرسشنامه‌ جمع‌آوری و تکمیل گردیده است. یافته ها: از فروض پژوهش پایین‌تر بودن میانگین کارایی زیست‌محیطی نسبت به میانگین کارایی فنی بود که نتایج بدست آمده نشان داد میانگین کارایی زیست محیطی به نسبت قابل توجهی پایین‌تر از میانگین کارایی فنی بنگاه‌هاست. همچنین نتایج نشان داد متوسط کارایی فنی در صنایع انرژی‌بر منتخب استان اصفهان، با استفاده از روش StoNED، 7/75 % و متوسط کارایی زیست‌محیطی، 1/52% است. بدین ترتیب متوسط کارایی زیست‌محیطی صنایع مذکور، 6/23% پایین‌تر از میانگین کارایی فنی آنهاست. در میان سه گروه مورد بررسی، صنایع غیرفلزی مثل کارخانه‌های تولید سیمان و آجر نسوز متوسط کارایی فنی بالاتری با رقم 35/87% داشته درحالیکه متوسط کارایی زیست‌محیطی ا‌ین گروه با عدد 79/48% پایین‌تر از دو گروه دیگر است. این موضوع با توجه به اینکه این صنایع از جمله آلاینده‌ترین صنایع کشور در انتشار CO2 هستند کارایی پایین‌تر زیست‌محیطی آنها دور از انتظار نیست و در این مطالعه نیز تایید می‌شود. متوسط کارایی فنی صنایع فلزی23/81 % و متوسط کارایی زیست‌محیطی ا‌ین گروه 61/55% و متوسط کارایی فنی صنایع شیمیایی و پتروشیمی 9/55% و متوسط کارایی زیست‌محیطی ا‌ین گروه 54/49 % بوده است. بحث و نتیجه گیری : با توجه به اختلاف میانگین کارایی زیست محیطی محاسبه شده، پیشنهاد می‌شود برای بالا بردن کارایی زیست‌محیطی ، استانداردهای زیست محیطی متناسب با هر صنعت تدوین گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - شناسایی و طبقه بندی پسماندهای ویژه واحد الفین مجتمع پتروشیمی مارون براساس کنوانسیون بازل
زهرا معاوی فروزان فرخیان

10.30495/jest.2022.10310

زمینه و هدف : رشد سریع فناوری، دستیابی به فرایندهای جدید تولید، جایگزینی مواد مصنوعی به جای الیاف طبیعی و سنتز هزاران نوع مواد و ترکیبات شیمیایی، باعث افزایش حجم زیادی از پسماندهای صنعتی و در بعضی موارد، باعث تولید پسماندهای جامد و مایع خطرناک گردیده است. بر این اساس هد چکیده کامل

زمینه و هدف : رشد سریع فناوری، دستیابی به فرایندهای جدید تولید، جایگزینی مواد مصنوعی به جای الیاف طبیعی و سنتز هزاران نوع مواد و ترکیبات شیمیایی، باعث افزایش حجم زیادی از پسماندهای صنعتی و در بعضی موارد، باعث تولید پسماندهای جامد و مایع خطرناک گردیده است. بر این اساس هدف از این پژوهش، شناسایی و طبقه بندی پسماندها و مواد شیمیایی مصرفی در واحد الفین شرکت پتروشیمی مارون بوده است. روش بررسی: در این پژوهش پس مطالعات کتابخانه ای و بازدیدهای میدانی از واحد الفین، فرایند تولید، نقاط تولید پسماند، نوع و حجم پسماند تولیدی شناسایی شد و طبقه بندی پسماندها براساس روش کنوانسیون بازل انجام گردید. یافته ها: بررسی ها حاکی از آن بود که براساس طبقه بندی بازل در واحد الفین 18 پسماند غیرخطرناک و 9 پسماند خطرناک که همگی در فاز جامد، مایع و نیمه جامد بوده اند، شناسایی گردیدند. بیش ترین پسماند غیر خطرناک متعلق به کک ضایعاتی با 60 تن و کمترین آن المنت های پارچه ای با 144/0 تن در سال، هم چنین بیشترین پسماند خطرناک متعلق به روغن سنگین با 144 تن و کمترین آن بنزین با 1 تن در سال بوده است. بحث و نتیجه گیری: از 000/900/1 تن در سال مواد خام مصرفی جهت تولید محصول در واحد الفین 9/323 تن پسماند خطرناک تولید گردیده است. جهت ساماندهی وضعیت تولید پسماندهای خطرناک و غیرخطرناک صنعتی و به منظور دستیابی به شرایط بهینه پیشنهاد می گردد که عملکرد واحد الفین طبق شرایط طراحی شده کنترل گردد و جایگزینی کاتالیست ها و جاذب ها در واحد با انواع مرغوبتر با طول عمر مفید طولانی تر جهت کاهش تولید پسماندهای خطرناک صورت گیرد. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات