منقبت

حرية الوصول المقاله

1 - شرح حال سید بهاءالدّین مستوفی گنجینه ای جای مانده در تاریخ ادبیات
شیوا ده بزرگی علی محمد موذنی ثوراله نوروزی داودخانی

10.30495/dk.2021.1871575.1454

سیّد بهاءالدّین مستوفی شاعر جای مانده ای است که در کتاب های تاریخ ادبیات به وی اندک اشاره ای نشده است. تنها نام وی را در برخی از تذکره هایی که اینک چون گنج که در ویرانه ای پیدا شود می توان یافت. با آن که وی در علوم مختلف چون: ریاضیّات،‌ رمل و اعداد، فنون شاع أکثر

سیّد بهاءالدّین مستوفی شاعر جای مانده ای است که در کتاب های تاریخ ادبیات به وی اندک اشاره ای نشده است. تنها نام وی را در برخی از تذکره هایی که اینک چون گنج که در ویرانه ای پیدا شود می توان یافت. با آن که وی در علوم مختلف چون: ریاضیّات،‌ رمل و اعداد، فنون شاعری و در دانستن نوشته های یونانی،‌ سُریانی و عبـری و از خطوط نستعلیق و شکسته و نسخ آگاه و در شناخت جواهر شعری علم عروض و در سرودن انواع قالب های ادبی اشراف داشته است، ‌اما جای تأسّف است که به وی اندک توجّهی نگردیده است وتا کنون تحقیقاتی در زمینۀ این شاعر بزرگ انجام نگرفته است. از وی غزلیّات، ‌قصاید و قطعه های فـراوان در دست می باشد که نشانۀ تفکّر عارفانه و زاهدانۀ اوست. محتوای اشعار وی بیشتر در مدح و منقبت ائمّۀ اطهار (ع) و مولای متّقیان علی (ع) می باشد. در این مقاله، علاوه بر آنچه که برای بهاءالدّین بسیار دارای اهمیّت بوده است، بــه علومی که ایشان به آن آگاه، به خصوص صناعات ادبی همراه با اشعار مربوط که یکی از موضوعات بسیار مهم در علم زبان و ادبیّات فارسی می باشد نیز اشاره شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - آغازبندی و خاتمه‌سرایی در منظومه‌های فارسی
اسد صفری بندپی محمد صادقی

آغازبندی آثار ادبی در نثر و نظم از آغاز ادب فارسی دری معمول گردید.در آثار برجسته نثر فارسی اصطلاح (دیباچه‌نگاری) و در آثار برجسته منظوم اصطلاح (آغازبندی) مترادف یکدیگرند با این تفاوت که در منظومه‌ها زمینه‌ گسترده‌تری برای آغازبندی وجود دارد و چنین است در خاتمه‌نگاری و خ أکثر

آغازبندی آثار ادبی در نثر و نظم از آغاز ادب فارسی دری معمول گردید.در آثار برجسته نثر فارسی اصطلاح (دیباچه‌نگاری) و در آثار برجسته منظوم اصطلاح (آغازبندی) مترادف یکدیگرند با این تفاوت که در منظومه‌ها زمینه‌ گسترده‌تری برای آغازبندی وجود دارد و چنین است در خاتمه‌نگاری و خاتمه‌سرایی.هنر آغازبندی و خاتمه‌سرایی را می‌توان در ردیف فنون ادبی و بدیعی به شمار آورد. این آرایه بر ادب و بلاغت گفتار بزرگان ادب چه در نثر و چه در نظم می‌افزاید. مشرب فکری، فلسفی، مذهبی و جهان‌بینی سخنوران را می‌توان از آغازبندی‌های آنان در آثارشان دریافت و به اسرار درون آنان پی برد. این مقاله به واکاوی آغازبندی و خاتمه‌سرایی منظومه و مثنوی‌های برجسته‌ی گلستان ادب فارسی می‌پردازد.آغازبندی در منظومه های فارسی با شاهنامه فردوسی شروع می شود و سپس سنایی در حدیقه الحقیقه به طور گسترده تری به آن می پردازد پس از سنایی پیروان مکتب سنایی چه در عرفان و چه در منظومه های غنایی همگی آغازبندی و خاتمه سرایی را تا دوره ی قاجاریه رعایت کرده اند. به ندرت منظومه و مثتوی می توان یافت که مانند مثنوی مولانا بدون آغازبندی و خاتمه سرایی باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - بررسی انواع مدح و مرثیه در دیوان وصال شیرازی
محمود صادق زاده الهه امینی خلف بادام

میرزا شفیع شیرازی، معروف به میرزا کوچک و متخلّص به وصال یکی از بزرگ‌ترین شعرای عهد فتحعلی‌شاه و پسرش محمد شاه محسوب می‌شود. وصال در انواع شعر استاد بود و درعین تقلید از پیشینیان، صفات اصلی بهترین نمونه‌های شعر کلاسیک را حفظ کرده است.او بیشتر شاعری مدّاح و قصیده سراست ک أکثر

میرزا شفیع شیرازی، معروف به میرزا کوچک و متخلّص به وصال یکی از بزرگ‌ترین شعرای عهد فتحعلی‌شاه و پسرش محمد شاه محسوب می‌شود. وصال در انواع شعر استاد بود و درعین تقلید از پیشینیان، صفات اصلی بهترین نمونه‌های شعر کلاسیک را حفظ کرده است.او بیشتر شاعری مدّاح و قصیده سراست ک دیوانش انباشته از مدح بزرگان است.او اندیشه های نو و مضامین بکر را در قالب قصیده و به شکل مدح ائمّه و بزرگان زمان خود بیان کرده است.دراین جستار به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و کمّی انواع مدح ومرثیه در دیوان وصال شیرازی بررسی می‌شود. مدایح وی را می‌توان در دو دستۀ جداگانه طبقه‌بندی کرد: مدایحی که در وصف پیامبر اکرم(ص)، حضرت علی(ع) و خاندان پاک وی و یا مشایخ، علما و دانشمندان زمان است و دیگری اشعاری که در مدح فتح علیشاه و دیگر دولت مردان سروده است. به‌طورکلّی در دیوان وصال، مدایح و مراثی اغلب در قالب قصیده و ترکیب بند سروده شده؛ بسامد مدح ائمۀ اطهار(ع) به‌ویژه امام حسین(ع) نسبت به مدح امرا و پادشاهان و بزرگان خیلی بیشتر است؛ به‌طوری‌که مراثی او در سوگ سرور و سالار شهیدان(ع) از مؤثّرترین مراثی وی به‌شمار می‌رود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - نگاهی به مناقب و مراثی معصومین (علیهم السلام) در شعر محمد چهری
مسعود باوان پوری وحید سجادی فر نرگس لرستانی

ادبیات مذهبی، یکی از گونه های ادبی است که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در حالی که تقریباً در تمامی ادیان و زبان ها رواج داشته است. شاعر در این گونۀ ادبی، ارادت خاص خویش را به محضر بزرگان دین خویش اعلان می دارد. کربلایی محمد چهری، شاعر معاصر هرسینی (از تواب أکثر

ادبیات مذهبی، یکی از گونه های ادبی است که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در حالی که تقریباً در تمامی ادیان و زبان ها رواج داشته است. شاعر در این گونۀ ادبی، ارادت خاص خویش را به محضر بزرگان دین خویش اعلان می دارد. کربلایی محمد چهری، شاعر معاصر هرسینی (از توابع کرمانشاه)، در شعر خویش اهتمام ویژه ای به امام علی (ع)، حضرت فاطمه (س) و نیز امام حسین (ع) داشته است. شاعر، ارادت خود را به این بزرگواران بیان داشته و اشعاری در مدح یا رثای آنان سروده و آن را با شعر خویش تلفیق کرده است. وی همچنین قصایدی در رثای شهدا، قیام 15 خرداد، شهر خمین و . . . دارد. مقالۀ حاضر می کوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از دیوان دو پی یک یِه سه و ته گُل بویلَه به بررسی شعر دینی این شاعر بپردازد و ابیاتی را که دربارۀ مدح و رثای بزرگان مذهب شیعه است، تبیین نماید. نتایج پژوهش نشان دهندۀ نگرش ویژۀ شاعر به موضوع قیام عاشورا و حوادث تلخی است که در آن روز بر اهل بیت (علیهم السلام) گذشته است. شاعر در این اشعار، بیشتر به رثای این بزرگواران پرداخته است و دلیل این امر را می‌توان در شهادت مظلومانۀ این امام همام (علیه السلام) و یاران باوفایشان جست‌وجو کرد. کثرت مراثی شاعر نسبت به مدایح وی نشان‌دهندۀ علاقۀ وی به این بزرگواران و اندوه او در مصایب ایشان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - اسطوره‌های فرهنگ‌ساز (پیوند اسطوره‌ها با شخصیت‌های مذهبی در شعر منقبت)
اسماعیل آذر طه هاشمی

شعر منقبت یکی از رایج‌ترین انواع شعر فارسی است که تاریخ هزار ساله دارد. شاعران منقبت‌گوی معاصر در مقایسه با پیشینیان خود چه در قالب و چه در محتوا تغییراتی پدید آورده‌اند. ما در مجموعة شعرهای منقبت به ترکیب‌هایی برمی‌خوریم که با اسطوره‌های ایرانی پیوند خورده‌اند. برای نم أکثر

شعر منقبت یکی از رایج‌ترین انواع شعر فارسی است که تاریخ هزار ساله دارد. شاعران منقبت‌گوی معاصر در مقایسه با پیشینیان خود چه در قالب و چه در محتوا تغییراتی پدید آورده‌اند. ما در مجموعة شعرهای منقبت به ترکیب‌هایی برمی‌خوریم که با اسطوره‌های ایرانی پیوند خورده‌اند. برای نمونه واژة شاه در ترکیبات: شاه مردان علی، شاه ولایت، شاه نجف و یا واژة مهر با نام حضرت علی (ع) مانند مهرعلی این ترکیب‌ها طی قرون متمادی به وجود آمده است. ایرانیان به‌علت توجه به اساطیر خود و نیز عشق و علاقه‌ای که به امامان و بزرگان دینی دارند، به‌طور تدریجی اساطیر را با نام شخصیت‌های دینی پیوند داده‌اند. وجود واژه‌هایی مانند هور، خور و خورشید که دارای زمینه‌های وسیع در یشت‌ها هستند در قالب صفات مدحی به‌خصوص برای حضرت امام علی (ع) به‌کار رفته‌اند. علت امتزاج این اسطوره‌ها با شخصیت‌های مذهبی به این علت است که مردم آنچه را دوست می‌داشتند و در ضمیر تاریخی آنها بود، بر شخصیت‌های مورد نظرشان اطلاق می‌کردند. اثبات این پدیده، موضوع تحقیق حاضر است و نتیجة آن پاسخ به سؤال مسئله. این تغییرات در ابعاد گوناگون از جمله اسطوره به وجود آمده و به‌دلیل کارآمد‌های رمزی و رازگونه در شعر معاصر به‌صورت یک پدیدة فرهنگی ظاهر شده‌اند. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات منقبت

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية