فاطمیان

حرية الوصول المقاله

1 - عوامل ناکامی مراکز رسمی آموزشی تبلیغی فاطمیان در گسترش مذهب اسماعیلی در مصر
احمد بادکوبة هزاوه زینب فضلی

با انتقال مرکز حکومت فاطمیان (358-567ق)به قاهر ه در 362 ق، دستگاه دعوت اسماعیلی، با هدف ترویج عقاید اسماعیلی در میان آحاد مردم مصر، در قالبنهادهای تبلیغی آموزشی مانند مجالس الحکمه، جامع الازهر ودارالعلم سازماندهیشد. با این همه، این نهادها موفقیت چندانی در انجام وظیفه پی أکثر

با انتقال مرکز حکومت فاطمیان (358-567ق)به قاهر ه در 362 ق، دستگاه دعوت اسماعیلی، با هدف ترویج عقاید اسماعیلی در میان آحاد مردم مصر، در قالبنهادهای تبلیغی آموزشی مانند مجالس الحکمه، جامع الازهر ودارالعلم سازماندهیشد. با این همه، این نهادها موفقیت چندانی در انجام وظیفه پیش گفته به دستنیاوردند. بررسی ناکامی این نهادها در تحقق اهداف مورد نظر، می تواند نقش مهمیدر تبیین عوامل ناتوانی فاطمیان در تثبیت مذهب اسماعیلی در سرزمین مصرداشته باشد . از سوی دیگر، پیچیدگی عقاید اسماعیلی و سلسله مراتب گروش بهمذهب اسماعیلی، در عمل، گروش عامة مردم بدان را با دشواری های جدی روبرومی ساخت. در هر حال، فعالیت ناهمگون و ناپیوسته جامع الازهر و دارالعلم در عرصةترویج مذهب اسماعیلی در مصر عهد فاطمی، از عواملی بودند که شرایط را بهگونه ای رقم زدند تا نهادهای اسماعیلی کارنامة موفقی در عرصة اشاعه و فراگیرکردن مذهب اسماعیلی در مصر نداشته باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - نیروی دریایی فاطمیان
عبدالله ناصری طاهری جواد فتحی

استقرار فاطمیان در جنوب دریای مدیترانه سبب شد که این دولت برایتحکیم و توسعة قدرت خود در پهنة این دریا به تقویت نیروی دریایی وساخت کشتی و تهیة اَدوات و تجهیزات نیروی دریایی اهتمام ویژه ای داشتهباشد، چندان که دیوانی برای نظارت بر امور نیروی دریایی تأسیس کرد. دراین مقاله و أکثر

استقرار فاطمیان در جنوب دریای مدیترانه سبب شد که این دولت برایتحکیم و توسعة قدرت خود در پهنة این دریا به تقویت نیروی دریایی وساخت کشتی و تهیة اَدوات و تجهیزات نیروی دریایی اهتمام ویژه ای داشتهباشد، چندان که دیوانی برای نظارت بر امور نیروی دریایی تأسیس کرد. دراین مقاله وجوه مختلف نیروی دریایی فاطمی بررسی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - نسبت دوره فاطمیان و تاریخ تمدن اسلامی: تأملی نظری
زینب فضلی

10.30495/jhcin.2023.22304

دوره فاطمیان (297-567ه&zwj;) در تاریخ تمدن اسلامی چه جایگاهی دارد؟ با آن‌که در تاریخ سیاسی و مذهبی اسلام این دوره کم‌وبیش دوره‌ای مهم محسوب می‌گردد، در مطالعات تمدن اسلامی جایگاه چندان روشن و برجسته‌ای برای آن در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع، تمرکز بر دوره و سرزمینی خاص د أکثر

دوره فاطمیان (297-567ه&zwj;) در تاریخ تمدن اسلامی چه جایگاهی دارد؟ با آن‌که در تاریخ سیاسی و مذهبی اسلام این دوره کم‌وبیش دوره‌ای مهم محسوب می‌گردد، در مطالعات تمدن اسلامی جایگاه چندان روشن و برجسته‌ای برای آن در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع، تمرکز بر دوره و سرزمینی خاص در مطالعات تمدنی و به صورت مشخص عراق عصر عباسی مانع از ترسیم جایگاه تمدنی مراکز دیگر هم‌عصر با آن یا تمدن‌واره‌های مهم ذیل تمدن اسلامی از جمله تمدن دوره فاطمیان شده‌است. ازاین روی شایسته است نسبت این دوره با تاریخ تمدن اسلامی بازخوانی و تبیین شود. برای انجام این مهم در این مطالعه از روش تبیین تاریخی با رویکرد نظری‌-‌مفهومیِ تکثرگرایی مراکز تمدنی استفاده شده‌است. با توجه به تطبیق روزگار فاطمیان با اهم الزامات یک دوره تمدنی به مانند استقرار دولتی قدرتمند به‌عنوان اداره کننده و حافظ امنیت جامعه، قلمرو سیاسی و تمدنی گسترده از مغرب تا شام، به‌انضمام حجاز و یمن با مرکزیت و محوریت مصر به‌عنوان بستر جغرافیایی مطلوب و نیز جامعه انسانی فعال و مولد ثروت مادی و معنوی می‌توان از دوره‌ای موسوم به تمدن اسلامی در دوره فاطمیان سخن گفت. همچنین به‌واسطه کوشش‌های حاکمان فاطمی در عرصه تمدن‌سازی و ارتقاء جایگاه مصر به‌عالی‌ترین جایگاه از نظر فرهنگی و تمدنی در دوره اسلامی حتی می‌توان از تمدن عصر فاطمی یا تمدن فاطمیان نیز یاد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - بررسی منابع تاریخ تشکیلات اداری و مالی در دولت فاطمیان
نگار ذیلابی

از ویژگی های تاریخ نگاری در دورۀ فاطمیان، ظهور سبک جدیدی بود که در کنارتاریخ سیاسی، جنبه های مختلف تاریخ اجتماعی ، از جمله مسائلی چو ن نحوۀعملکرد دولت در ادارۀ امور مالی، قضایی، اداری و نظامی و نظام تشکیلاتی رامورد توجه قرار می داد. در این نوشتار شماری از قدیم ترین نگاش أکثر

از ویژگی های تاریخ نگاری در دورۀ فاطمیان، ظهور سبک جدیدی بود که در کنارتاریخ سیاسی، جنبه های مختلف تاریخ اجتماعی ، از جمله مسائلی چو ن نحوۀعملکرد دولت در ادارۀ امور مالی، قضایی، اداری و نظامی و نظام تشکیلاتی رامورد توجه قرار می داد. در این نوشتار شماری از قدیم ترین نگاشته هایی که درباب تاریخ تشکیلات اداری و مالی در دورۀ فاطمیان یا اوایل دورۀ ایوبی، نوشتهشده و خود از مصادر تاریخ نگاری متأخرتر قلمداد می شوند، معرفی و در باباهمیت و اعتبار این منابع، توضیحاتی به اختصار ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - هویت بخشی به مقابر اهل بیت در فلسطین تحت حاکمیت فاطمیان
ایمان اربابی

10.30495/jhcin.2022.21026

این مقاله مروری برپایه کتاب شیعیان در فلسطین: از دوران طلایی میانه تا عصر حاضر نوشته ی. فریدمن، نگاشته شده و با بهره گیری از منابع و مطالعات دیگر تکمیل شده است. فاطمیان پس از آن‌که رویای دستیابی به شرق اسلامی، به ویژه عراق، سرزمین دربردارنده آرامگاه های اصلی شیعه، ر أکثر

این مقاله مروری برپایه کتاب شیعیان در فلسطین: از دوران طلایی میانه تا عصر حاضر نوشته ی. فریدمن، نگاشته شده و با بهره گیری از منابع و مطالعات دیگر تکمیل شده است. فاطمیان پس از آن‌که رویای دستیابی به شرق اسلامی، به ویژه عراق، سرزمین دربردارنده آرامگاه های اصلی شیعه، را بربادرفته دیدند، در قلمرو خویش، شام و مصر، دست به بازآفرینی و هویت بخشی به شماری از مقابر اهل بیت زدند. از این روی آن‌ها اقدام به بنیاد زیارتگاه‌های نمادین در فلسطین کردند؛ از‌این‌رو در چهار شهر راهبردی فلسطین: عکا، طبریه، عسقلان و الخلیل چهار آرامگاه برپاساختند. افزون بر کسب مشروعیت سیاسی-مذهبی، فاطمیان به دنبال جذب شیعیان و ایجاد فضایی مناسب جهت رقابت با حاکمان سنی بغداد، عباسیان و سلجوقیان، بودند. از نظر راهبردی موقعیت این اماکن مذهبی چهار رأس یک مستطیل را نمایش می‌داد که به خوبی می‌توان دریافت که فاطمیان در پی کسب پایگاه‌های معتبر شیعی در سراسر منطقه فلسطین بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - مقایسه محتوای آموزشی نظامیه‌ها در عهد سلجوقی با محتوای آموزشی الازهر مصر در عهد فاطمیان
محسن بهرام نژاد پوریا اسمعیلی زینب تقی زاده

این نوشتار محتوای آموزشی نظامیه‌های عهد سلجوقیان را با محتوای آموزشی مراکز علمی مصر بالاخص الازهر مقایسه می نماید. دانشگاه الازهر مصر از نظر تاریخی و نیز به لحاظ تدوین برنامه های درسی مقدم بر نظامیه های سلاجقه بود که در سال 359 ه.ق توسط جوهر سیسیلی (صیقلی) سردار معروف ا أکثر

این نوشتار محتوای آموزشی نظامیه‌های عهد سلجوقیان را با محتوای آموزشی مراکز علمی مصر بالاخص الازهر مقایسه می نماید. دانشگاه الازهر مصر از نظر تاریخی و نیز به لحاظ تدوین برنامه های درسی مقدم بر نظامیه های سلاجقه بود که در سال 359 ه.ق توسط جوهر سیسیلی (صیقلی) سردار معروف المعز خلیفه فاطمی احداث شد و در سال 361ه.ق شروع به کار کرد. این مرکز بزرگ علمی نخستین مرکز علمی اسلامی بود که تا حدود زیادی به دانشگاههای امروزی شباهت داشت. خواجه نظام الملک وزیر سلجوقیان نظامیه ها را نزدیک به یک قرن بعد از الازهر تاسیس کرد و بسیاری از مقررات و برنامه های آن را اخذ نمود و در نظامیه بکار بست. در همین راستا، نخست محتوای آموزشی نظامیه‌ها شامل مواد درسی رشته‌ها، زبان و روش تدریس در آن مراکز بررسی می شود، سپس همین موارد را در عهد فاطمیان جستجو کرده و در نهایت وجوه اشتراک و افتراق آنها به تفصیل تحقیق می گردد. سوال اصلی پژوهش نیز چنین است که تفاوت عمده نظامیه های سلجوقیان با نظام آموزشی فاطمیان مصر چه بود؟ فرضیه حاصله این است که در نظامیه ها مسائل شرعی و علوم اسلامی تدریس می شد اما در مراکز علمی شیعه مصر مباحث عقلی چون فلسفه و حکمت و علوم طبیعی مورد بحث قرار می گرفت. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر مقایسه و تحلیل ابعاد و زوایای مختلف موضوع را بررسی می نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که نظامیه‌ها به خاطر رقابت با الازهر محتوای آموزشی خود را جهت احیای مذهب تسنن و بر پایه شریعت قرار داده بودند، در حالی که مراکز علمی مصر به خاطر جذب طرفداران اسماعیلی و با تسامح از ورود رشته‌های مختلف ممانعت نمی‌کردند و نیز به سبب دشمنی با عباسیان جهت تبلیغ و جذب علما محیط آموزشی مراکز علمی خود را باز گذاشته بودند و این در حالی است که برای تحصیل در نظامیه‌ها شرط اصلی داشتن مذهب شافعی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - نسب فاطمیان و خاندان میمون
بیژن پروان رضا دهقانی

چکیده دولت فاطمی از دولت های شیعی است که در اواخر قرن سوم هجری (297ه.ق) ؛ توسط یکی از نوادگان اسماعیل ؛ فرزند حضرت امام جعفر صادق (ع) تشکیل شد. به دلایل مختلفی در طول تاریخ؛ از زمان تاسیس این دولت، در خصوص نسب موسسین آن نظرات مختلفی ابراز شده است. صرف نظر از تلاش های عب أکثر

چکیده دولت فاطمی از دولت های شیعی است که در اواخر قرن سوم هجری (297ه.ق) ؛ توسط یکی از نوادگان اسماعیل ؛ فرزند حضرت امام جعفر صادق (ع) تشکیل شد. به دلایل مختلفی در طول تاریخ؛ از زمان تاسیس این دولت، در خصوص نسب موسسین آن نظرات مختلفی ابراز شده است. صرف نظر از تلاش های عباسیان، حتی شیعیان زیدی و اثنی عشری نیز نظر یکسانی در این مورد نداشته اند. با ورود خاندان میمون, در جریان شکل گیری و تکوین تفکر اسماعیلی, اختلاف و نزاع از شکل عربی- عربی و یا شیعی– سنی به یک پدیده عربی- ایرانی و یا اسلام و غیر اسلام تبدیل می شود. نتایج یافته های نوشتار حاضر؛ نفی انتساب خاندان میمون به این فرقه و لزوم انفکاک میان دو جریان اصیل اسماعیلی؛ به عنوان یک مذهب فکری و جریان ثانوی با نقش پررنگ ایرانی؛ با خصایص کلامی و سیاسی است. خاندان میمون قابل بررسی خاص است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - فاطمیان و روابط بین‌الملل
حمید رضا وردی

فاطمیان به عنوان یکی از حکومتهای مستقل جدا شده از حکومتهای عباسی بغداد و در مقابل آنها برای مدتی نزدیک به 270 سال در شمال آفریقا و مصر حکومت کردند. آنها برای اینکه از سایر حکومتهای مسملان نظیر عباسیان بغداد و امویان اندلس عقب نمانند، تشکیلات اداری، فضایی و نظامی گسترده‌ أکثر

فاطمیان به عنوان یکی از حکومتهای مستقل جدا شده از حکومتهای عباسی بغداد و در مقابل آنها برای مدتی نزدیک به 270 سال در شمال آفریقا و مصر حکومت کردند. آنها برای اینکه از سایر حکومتهای مسملان نظیر عباسیان بغداد و امویان اندلس عقب نمانند، تشکیلات اداری، فضایی و نظامی گسترده‌ای دایر نمودند و از طرفی برای این که سیادت خود را بر جهان اسلام به عنوان خلفای مسلمان به اثبات رسانند، اقدام به روابط گسترده‌ای با سایر دول نمودند. این حمایت این دولتها را جهت مقابله با دشمنان خویش به دست آورند. در ابتدای امر رابطه‌ای مبتنی بر مدارا و تسامح و به صورت محدود با قبایل و دول همجوار برقرار نمودند ولی با فتح مصر و فزونی قدرت این رابطه را به سایر دول تا هند و شمال ایران توسعه دادند و داعیان خود را برای تبلیغ کیش اسماعیلی به این سرزمینها گسیل داشتند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - مرکزیت سلمیه در دعوت اسماعیلیه
رجبعلی وثوقی مطلق

مذهب اسماعیلیه یکی از شاخه های تشیع بوده که فعالیت خود را بصورت رسمی از اواخر قرن دوم هجری شروع کرد . دلایل متعددی در شکل گیری عقاید اسماعیلیه و گسترش سریع تفکر آنان دخیل بوده اما عملکرد سوءدولت های وقت مخصوصا برخورد ظالمانه بنی عباس نسبت به شیعیان بی تردید بیش از همه ت أکثر

مذهب اسماعیلیه یکی از شاخه های تشیع بوده که فعالیت خود را بصورت رسمی از اواخر قرن دوم هجری شروع کرد . دلایل متعددی در شکل گیری عقاید اسماعیلیه و گسترش سریع تفکر آنان دخیل بوده اما عملکرد سوءدولت های وقت مخصوصا برخورد ظالمانه بنی عباس نسبت به شیعیان بی تردید بیش از همه تاثیر گذار بوده است .قراین و شواهد تاریخی نشان می دهد که سلمیه در شام نخستین پایگاه فعالیت های سیاسی و نظامی اسماعیلیان بوده است . این فعالیت که ابتدا بصورت پنهانی خود را نشان داد به تدریج در سراسر جهان اسلام سایه اش را گستراند . آنان توانستند در برخی نقاط مانند مصر و بحرین دولت تشکیل بدهند . نظر به اهمیت سلمیه پژوهش حاضر بر آن است تا موقعیت این مرکز را از ابعاد مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - روابط آل بویه و مصر
رجبعلی وثوقی مطلق

روابط آل بویه با مصر، از زمان تثبیت سلطه فاطمیان بر مصر شروع شد. با وجود اشتراکات مذهبی، انتظار می‌رفت دو دولت شیعی با یکدیگر روابط دوستانه و تعامل داشته باشند. اما منافع و مصالح سیاسی مانع تحقق این امر شد. به نظر می‌رسد توسعه طلبی طرفین واختلافات مذهبی در پاره‌ای از اص أکثر

روابط آل بویه با مصر، از زمان تثبیت سلطه فاطمیان بر مصر شروع شد. با وجود اشتراکات مذهبی، انتظار می‌رفت دو دولت شیعی با یکدیگر روابط دوستانه و تعامل داشته باشند. اما منافع و مصالح سیاسی مانع تحقق این امر شد. به نظر می‌رسد توسعه طلبی طرفین واختلافات مذهبی در پاره‌ای از اصول اعتقادی، در ایجاد دشمنی و تخاصم بین آن‌ها نقش عمده داشته است. در این ایام ما شاهد تحریکات سیاسی و جبهه‌بندی، نظامی طرفین علیه یکدیگر هستیم. اما باید توجه داشت که هر یک از این دو دولت، طرف مقابل را بر سایر دولت‌ها که از نظر مذهبی با آنها در اختلاف بودند ترجیح می‌دادند. به همین دلیل است که علیرغم دشمنی سیاسی، در پاره‌ای از موارد شاهد برقراری صلح و دوستی و تبادل نامه و سفیر می‌توان بود. به همین علت بود که دشمنی طرفین هیچ وقت به برخورد نظامی آنها به صورت مستقیم و جدی منتهی نگردید. پناهنده شدن برخی از شاهزادگان آل بویه به مصر در گریز از رقبای خویش، سندی متقن بر این مدعا می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - بررسی تطبیقی سیاست تساهل و تسامح حکومت های آل بویه و فاطمیان
مهدی نجاتی آتانی نصراله پور محمدی املشی مصطفی ناصری راد بشری دلریش

بررسی تطبیقی سیاست تساهل و تسامح حکومت های آل بویه و فاطمیانچکیده :در قرن های چهارم و پنجم هجری بخش وسیعی از سرزمین های اسلامی توسط حکومت های شیعی، از جمله آل بویه و فاطمیان اداره می شد. این حکومت ها با در پیش گرفتن سیاست تسامح و تساهل ، رواج مراودات علمی بین اندیشمندان أکثر

بررسی تطبیقی سیاست تساهل و تسامح حکومت های آل بویه و فاطمیانچکیده :در قرن های چهارم و پنجم هجری بخش وسیعی از سرزمین های اسلامی توسط حکومت های شیعی، از جمله آل بویه و فاطمیان اداره می شد. این حکومت ها با در پیش گرفتن سیاست تسامح و تساهل ، رواج مراودات علمی بین اندیشمندان با گرایش های دینی و مذهبی گوناگون ، آزادی انجام مراسم دینی و رعایت حقوق اقلیت های مذهبی را در کارنامه خود ثبت نمودند؛ اما واگذاری مناصب بالای حکومتی به اهل کتاب زمینۀ تسلط آنان بر مسلمانان را فراهم ساخت و در بسیاری مواقع موجب ظلم و ستم آنان بر مردم شد. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اصلی، سیاست تساهل و تسامح و اثرات آن در دو حکومت مذکور به صورت تطبیقی بررسی شده است.کلیدواژه : تساهل و تسامح، اهل ذمّه، حکومت‌های شیعی، فاطمیان، آل بویه تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - چگونگی استفاده داعیان ایرانی از کلام و فلسفه در تحکیم اقتدار امامت فاطمی
زهرا رئوفی سید علیرضا واسعی محمود سید

یکی از مهم ترین فعالیت های هسته مرکزی دعوت، شامل تالیف آثاری در الهیات-کلام-فلسفه-فقه با تاکید بر اندیشه امامت محوری به عنوان اصول دین به تحلیل و اثبات حقانیت نص امامت فاطمیان می پردازد. در این مرحله داعیان ایرانی به عنوان کارگزاران ایدئولوژی خلافت، تلاش نمودند از طریق أکثر

یکی از مهم ترین فعالیت های هسته مرکزی دعوت، شامل تالیف آثاری در الهیات-کلام-فلسفه-فقه با تاکید بر اندیشه امامت محوری به عنوان اصول دین به تحلیل و اثبات حقانیت نص امامت فاطمیان می پردازد. در این مرحله داعیان ایرانی به عنوان کارگزاران ایدئولوژی خلافت، تلاش نمودند از طریق فعالیت نظری به تدوین آثار کلامی- فلسفی در تبیین ساخت قدرت مذهبی- سیاسی فاطمیان بپردازند. داعیان و متفکران ایرانی با تکیه بر تعالیم شیعی و آشنا با فلسفه و حکمت و با استعمال آیات و احادیث در تبلیغ و تبشیر و تعالی سیادت کاریزمایی امام- خلیفه فاطمی نقش بارزی ایفا نمودند. تلاش داعیان در دربار فاطمی تلفیق علم ودین بود واز طریق آن دو در پی اثبات و تبیین علمی اقتدار امامت فاطمی در برابر مخالفان و رقیبان بودند، بطوری که داعیانی چون کرمانی، سجستانی، الموید شیرازی، ناصرخسرو و... با توجه به اوضاع سیاسی- مذهبی عصر خویش خواستار تحکیم قدرت سیاسی- مذهبی خلافت فاطمی در برابر مخالفان و رقیبان بودند، چنانکه ابویعقوب سجستانی با روش تحلیل عقلانی و علمی، امامت فاطمیان را تحلیل و تفسیر نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - نقش وزرای شیعه مذهب در اقتدار فاطمیان و گسترش تشیع در مصر
عباس شیرمحمدی مهدی گلجان فرشته سادات اتفاق فر

با روی کار آمدن فاطمیان در شمال افریقا تحول عظیمی در جهان اسلام به وجود آمد و آن پایه گذری خلافتی بر پایه اعتقادات شیعی بود. نهاد وزارت یکی از نهادهای موثر در ساختار سیاسی حکومت فاطمیان بود و آنها هم مانند دولت عباسیان دو نوع وزارت تنفیذ و تفویضی داشتند که در دوره اول و أکثر

با روی کار آمدن فاطمیان در شمال افریقا تحول عظیمی در جهان اسلام به وجود آمد و آن پایه گذری خلافتی بر پایه اعتقادات شیعی بود. نهاد وزارت یکی از نهادهای موثر در ساختار سیاسی حکومت فاطمیان بود و آنها هم مانند دولت عباسیان دو نوع وزارت تنفیذ و تفویضی داشتند که در دوره اول وزرای تنفیذ بودند و خلیفه در راس قدرت بود، ولی با روی کار آمدن بدرالجمالی در سال 466ق. وزارت تفویض آغاز شد و وزرا قدرت اصلی در دستگاه خلافت فاطمی بودند. سوال اصلی پژوهش حاضرآن است که وزرای شیعه مذهب فاطمی چه نقشی در گسترش تشیع و عقاید شیعی در مصر داشتند؟ فرضیه پژوهش آن است که وزرای شیعی مذهب فاطمیان نقش بسزایی در گسترش تشیع و عقاید شیعی در مصر داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته، اقدامات و اصلاحاتی که وزرای شیعی مذهب فاطمیان در دوران وزارت خویش انجام داده اند، نقش موثری در استقرار دولت آنان و گسترش عقاید شیعی در شمال آفریقا داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - کارکرد مراکز علمی فاطمیان مصردر توسعه اندیشه و تفکر مذهب اسماعیلی
دکتر داریوش موگویی دکتر محمد باقر خزائیلی پروین نعمت الهی

چکیده با شکل گیری حکومت فاطمیان در سال 297ه.ق ، فاطمیان تمام سعی و تلاش خود را برای پی ریزی و شکل گیری یک ساختار عظیم علمی و فرهنگی که در خدمت اندیشه دینی باشد به کار گرفتند. آنها برای تحقق این هدف، مراکز آموزشی و پژوهشی فراوانی مانند مساجد، کتابخانه و مدارس تأسیس کر أکثر

چکیده با شکل گیری حکومت فاطمیان در سال 297ه.ق ، فاطمیان تمام سعی و تلاش خود را برای پی ریزی و شکل گیری یک ساختار عظیم علمی و فرهنگی که در خدمت اندیشه دینی باشد به کار گرفتند. آنها برای تحقق این هدف، مراکز آموزشی و پژوهشی فراوانی مانند مساجد، کتابخانه و مدارس تأسیس کردند و امکانات مادی و معنوی بسیاری را در این مسیر صَرف نمودند و حتی برای استفاده از توان علمی موجود در سایر مناطق اسلامی، عالمان و دانشمندان دیگر سرزمین ها را به دربار خود دعوت نمودند. نتیجه این تلاش های بی وقفه، شکل گیری کانون های علمی و فرهنگی بی شماری در قلمرو فاطمیان گردید. به گونه ای که میراث عظیم علمی‌ فرهنگی و تمدنی این کانون ها، دوره طلایی را در قرن (4-5) برای فاطمیان رقم زد. میراثی که نه تنها تاثیر،خود را در این اعصار بلکه در قرون بعدی نیز نشان داد. واژگان کلیدی: فاطمیان، مراکر فرهنگی، اندیشه دینی، دارالحکمه تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - مفهوم و جایگاه امامت در نزد قرامطه شرق عربستان
دکتر رضا دشتی

چکیده: موضوع امامت اساسی ترین رکن اعتقادی شیعه و فرق آن است. قرامطه به عنوان شاخه ای شناخته شده از اسماعیلیه براساس اعتقاد به امامت محمد بن اسماعیل، نواده امام جعفر صادق (ع)، شکل گرفت. حامیان امامتمحمد بن اسماعیل ( مبارکیه ) پس از مر گ او به دو گروه منشعب شدند: دسته أکثر

چکیده: موضوع امامت اساسی ترین رکن اعتقادی شیعه و فرق آن است. قرامطه به عنوان شاخه ای شناخته شده از اسماعیلیه براساس اعتقاد به امامت محمد بن اسماعیل، نواده امام جعفر صادق (ع)، شکل گرفت. حامیان امامتمحمد بن اسماعیل ( مبارکیه ) پس از مر گ او به دو گروه منشعب شدند: دسته ای ضمن انکار مرگمحمدبناسماعیل او را هفتمین و آخرین امام که همان مهدی و قائم آخرالزمانی و یا اولوالعزم خواهد بود، ‌دانستند. این گروه سلف قرامطه قلمداد می‌شوند و گروه دیگری که اقلیت اند با پذیرش مرگ محمدبناسماعیل، سلسله امامت را در فرزندان و ذریه او جاری دانسته،در ائمه فاطمیان مصر تجلی یافتند. با اعلان ظهور عبیدالله المهدیاختلاف بر سر موضوع راهبری نهضت اسماعیلیه و امامت آن تشدید شد و قرمطیان با جدایی از پیکره اسماعیلیان فاطمی بر دعوت قدیم پایفشردند. تغییر خط مشی جدایی طلبان قرمطی این سوال اساسی را مطرح می کند که مبانی فکری قرمطیان دربارهامامچهتغییریکرد؟علاوه براین مبانی مشروعیت امامت قرمطیان چه بوده است؟به منظور پاسخ به این سوالات با طرح فرضیات درخور با روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر آثار کتابخانهای به آزمودن فرضیات نایل خواهیم شد. واژگان کلیدی:امامت، اسماعیلیان، قرامطه، محمدبناسماعیل، قرامطه بحرین، فاطمیان تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - بررسی مناسبات سلطان محمود غزنوی با القادر بالله خلیفه‌ی عباسی
محمد مریوانی

چکیده سلطان محمود در طول فرمانروایی خود جهت کسب مشروعیت به شدت تلاش کرد تا حمایت عباسیان را به دست آورد و خود نیز به حامی بزرگ سنت تبدیل شد. از طرف دیگر القادربالله نیز، سیاست گسترش نفوذ قلمرو خلافت عباسی را به شدت دنبال می کرد و در این راستا نیازمند ارتباط با حاکم أکثر

چکیده سلطان محمود در طول فرمانروایی خود جهت کسب مشروعیت به شدت تلاش کرد تا حمایت عباسیان را به دست آورد و خود نیز به حامی بزرگ سنت تبدیل شد. از طرف دیگر القادربالله نیز، سیاست گسترش نفوذ قلمرو خلافت عباسی را به شدت دنبال می کرد و در این راستا نیازمند ارتباط با حاکمان قدرتمندی چون سلطان محمود غزنوی بود؛ القادر در جهت جلب رضایت سلطان محمود برآمد تا از این طریق مانعی در جهت نفوذ فاطمیان در مناطق شرقی خلافت عباسی ایجاد نماید. سلطان برای نشان دادن وفاداری خود به القادر، با مخالفان خلافت عباسی ـ از جمله قرامطه و اسماعیلیان ـ به سختی مقابله کرد و به درخواست فاطمیان مصر برای برقراری مناسبات حسنه واکنش منفی نشان داد. این مقاله برآن است تا روابط سلطان محمود را با القادر، خلیفه‌ی عباسی مورد بررسی قرار داده و به مناسبات سلطان محمود با فاطمیان نیز توجه نموده و نقش القادر در این مناسبات را کنکاش نماید. واژگان کلیدی: محمود غزنوی، فاطمیان، القادر، اسماعیلیان، خلافت عباسی. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات فاطمیان

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية