شعوبیه

حرية الوصول المقاله

1 - مقایسه رویکردهای ابن مقفع و جاحظ بصری در معرفی فرهنگ و تمدن ساسانی به خلافت عباسی*
صمد مؤمنی

از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی(232-132ق) ابنمقفع است. وی از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تأثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسل أکثر

از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی(232-132ق) ابنمقفع است. وی از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تأثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسلامی از نتایج مهم آن است. جاحظ بصری نیز با آنکه معتزلی بود و نگرشی مذهبی داشت اما با ترجمه کتاب پهلوی تاج تلاش کرد تا نکات برجسته اخلاقی و اجتماعی ساسانیان را به عباسیان در جهت احیای ساختار حکومتی آنان تذکر دهد. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل و نیز با استناد به منابع معتبر تاریخی و ادبی، ابعاد و زوایای این موضوع را بررسی می نماید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ترجمه متون پهلوی توسط ابن مقفع و جاحظ در معرفی آداب و رسوم و سنن ایرانیان همچون عید نوروز، ورزش چوگان و نیز مسائل حکومتی مانند شیوه اخذ مالیات از مردم، نحوه برخورد با شورشیان و مخالفان حکومت و در نهایت تشکیلات سپاه به عباسیان نقش مهمی داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - بررسی و تحلیل حس وطن‌پرستی در آثار منتخبی از شاعران دوره‌ی شعوبیه
بشارت پرمه ناهید جعفری

وطن‌دوستی از تاملات انسان و نمادی از هویت ملی آدمی است. تجلی وطن‌دوستی در شعر فارسی دارای دو وجه است: وجه اول زمانی است که؛ کشور تحت سیطره‌ی سیاسی و دینی قوم مهاجم است و وجه دوم آن؛ در دوره‌ی بیداری است. پژوهشگران بر این باورند که مفهوم وطن‌پرستی در شعر فارسی در دوره‌ها أکثر

وطن‌دوستی از تاملات انسان و نمادی از هویت ملی آدمی است. تجلی وطن‌دوستی در شعر فارسی دارای دو وجه است: وجه اول زمانی است که؛ کشور تحت سیطره‌ی سیاسی و دینی قوم مهاجم است و وجه دوم آن؛ در دوره‌ی بیداری است. پژوهشگران بر این باورند که مفهوم وطن‌پرستی در شعر فارسی در دوره‌های مختلف تاریخی مشاهده می‌شود؛ به همین دلیل، سوال اصلی پیش‌روی این تحقیق عبارتست از اینکه: مفهوم وطن‌ در شعر شاعران دوره‌ی شعوبیه تحت تاثیر چه عواملی بوده است؟ بر همین اساس با رجوع به منابع شعر این دوره و شاعران برجسته، سعی شده است مفهوم وطن و حس وطن‌پرستی در اشعار چهار شاعر منتخب این دوره بررسی شود.نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در این دوره حس وطن‌پرستی بیشتر تحت تاثیر برتری‌جویی نژادی و قومی بوده است که نتیجه‌‌ی چنین احساسات برتری جوبانه ایی، بوجود آمدن یک نهضت و جنبش اجتماعی تحت عنوان شعوبیه، از اوایل قرن دوم هجری به صورت رسمی بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - ابن مقفع ِشهید. قربانی تفکر شعوبیه ادیب ودانشمند.
مرادعلی ,ولدبیگی جواد سعدون زاده

از آنجایی که ابن مقفع ایرانی‌تبار بود ولی تحصیلاتش را درعلوّ بلاغت و فصاحت در زمینه نثر عربی به پایان رسانید. و کتاب‌های پهلوی را اززبان فارسی به زبان عربی برگردانید. ابن مقفع، نخستین کس و شاید تنها کسی است که توانست دست مایه‌ای گران‌بها را به فرهنگ عربی تقدیم کند و بی أکثر

از آنجایی که ابن مقفع ایرانی‌تبار بود ولی تحصیلاتش را درعلوّ بلاغت و فصاحت در زمینه نثر عربی به پایان رسانید. و کتاب‌های پهلوی را اززبان فارسی به زبان عربی برگردانید. ابن مقفع، نخستین کس و شاید تنها کسی است که توانست دست مایه‌ای گران‌بها را به فرهنگ عربی تقدیم کند و بی شک او را به ‌عنوان شهسوار نثر عربی قلمداد می‌کنند علاقه بیش‌ازحد ابن مقفع به زبان ادبیات عرب و به‌ویژه کتابت نثرنویسی. ایشان را تا جایی پیش برد که در دوران خلفای عباسی واموی جزء کاتبان درجه اول وزراء و رهبران آن‌ها گردانید قابل‌توجه و عنایت اینجاست فردی که تا این اندازه علاقه به یادگیری زبان عربی داشت و این ‌همه خدمات ارزنده و قابل‌ توجه به ادب عربی خصوصاً در توسعه گسترش و ترویج کتابت و ترجمه نثر عربی نمود به خاطر کینه بیش از حد دشمنانش خودش اولین قربانی بسیار ادیبانه و ماهرانه نثر نویسی می گردد و جالب‌تر اینکه در تاریخ او را به‌ عنوان یک فرد زندقه و کافر می‌شناسند غافل از اینکه کسانی مانند جاحظ ، عبدالملک اصمعی و ابن منظور و دیگران که در مورد ایشان قضاوت کرده‌اند خودشان از متعصبین و طرفداران خلفای عباسی و اموی بودند که بغض و کینه بیش‌ از حدی را به ایرانیان و خصوصا طرفداران فرقه شعوبیه داشتند بطوری که هرکه را ایرانی می‌شناختند شعوبیه کافر و زندقه و ضد بلامنازع اعراب می‌دانستند. نهایتاً با پدید آمدن منازعه بین ایرانیان وخلفای عباسی و اموی مبنی بر نژاد برتر واصیل که مولود ان تفکر شعوبیه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - راهبرد های سیاسی- اقتصادی امویان و کارگزارانشان در قبال ایرانیان
احمد عباسی نیا حسن شادپور محمد نبی سلیم

با تسلط دودمان بنی‌امیه بر نظام سیاسی اسلام، بسیاری از ارزش‌های اسلامی چون؛ مساوات، عدالت و کرامت انسانی نادیده انگاشته شد. سیاست خلیفگان اموی بر سیادت قوم عرب و تحقیر سایر ملل تابعه مبتنی بود؛ به‌گونه‌ای که جز با عرب‌ها، که‌ همه‌ی امتیازات اجتماعی و اقتصادی را از آن خ أکثر

با تسلط دودمان بنی‌امیه بر نظام سیاسی اسلام، بسیاری از ارزش‌های اسلامی چون؛ مساوات، عدالت و کرامت انسانی نادیده انگاشته شد. سیاست خلیفگان اموی بر سیادت قوم عرب و تحقیر سایر ملل تابعه مبتنی بود؛ به‌گونه‌ای که جز با عرب‌ها، که‌ همه‌ی امتیازات اجتماعی و اقتصادی را از آن خود می‌دانستند، با دیگر اقوام تابعه شیوه‌ی برخورد درخور و عادلانه‌ای نداشتند. این پژوهش در صدد است با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که خلفای اموی و کارگزارانشان در قبال ایرانیان از چه راهبردهای سیاسی- اقتصادی بهره گرفتند و پیامدهای ناشی از آن چه بود؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سیاست‌های اقتصادی امویان بر مبنای اجرای سیاست تحریم اقتصادی، مصادره-ی اموال معارضان ایرانی، نیز تصرف اراضی خصوصی و اخذ مالیات‌های ناعادلانه بوده است که فشار اقتصادی زیادی برایرانیان تحمیل می‌کرد. در نتیجه، واکنش بخشی از ایرانیانی که توان مقابله سیاسی و نظامی با خلافت نداشتند، به‌صورت نهضت شعوبیه و جست‌وجوی هویت مستقل از شناسه‌ی اسلامی اتباع خلافت خودنمایی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - گفتمان «شعوبی» در آراء ناصرخسرو قبادیانی (بر اساس الگوی تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه)
مرتضی هادیان منصوره ثابت زاده حسین ابوالحسن تنهایی

لاکلا و موفه با بازخوانی نظریه‌های متفکرانی مانند زبان‌شناسی سوسور، ساختارگرایی التوسر و پساساختارگرایی دریدا و...، نظریۀ گفتمان خود را در سال 1985 میلادی در کتاب هژمونی و استراتژی سوسیالیستی بسط دادند. نظریۀ گفتمان در دهه‌های اخیر برای فهم پدیده‌های اجتماعی و چگونگی تح أکثر

لاکلا و موفه با بازخوانی نظریه‌های متفکرانی مانند زبان‌شناسی سوسور، ساختارگرایی التوسر و پساساختارگرایی دریدا و...، نظریۀ گفتمان خود را در سال 1985 میلادی در کتاب هژمونی و استراتژی سوسیالیستی بسط دادند. نظریۀ گفتمان در دهه‌های اخیر برای فهم پدیده‌های اجتماعی و چگونگی تحول آن‌ها در حوزه‌های مختلف علوم انسانی کاربرد وسیعی یافته است. شعوبیه یکی از مهم‌ترین جنبش‌های تاریخ ایران واکنشی در برابر سیادت حاکمیت غیرایرانی بر ایرانیان بود که دارای سوگیری‌های فرهنگی‌‌سیاسی و اجتماعی است. این مقاله گفتمان شعوبی را در اشعار ناصرخسرو بر مبنای تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه بررسی می‌کند. بنابراین چگونگی و چرایی مبارزات ایرانیان در بستر خیزش شعوبی به‌ویژه در روزگار ناصرخسرو روشن می‌شود. گفتمان شعوبی در آراء ناصرخسرو با دال‌های فردیت، اختیار، خردگرایی، روش تأویل و قداست‌زدایی پیرامون اصالت انسان مفصل‌بندی می‌شود. در این دیدگاه، حاکمیت سیاسی سلاطین سلجوقی و نظام عقیدتی خلفای عباسی را به‌‌عنوان غیرهای گفتمانی، حاشیه‌رانی می‌کند و برای حل بحران‌های هویتی در تلاش است که پیشینۀ تاریخی ایرانی را برجسته‌سازی ‌کند. نظریۀ رهایی، حاکمیت ایرانی و پیروی از مذهب اسماعیلی را به‌عنوان اسطوره معرفی می‌کند. سوژه فردی آزاده و داناست که گفتمان شعوبی را پیش می‌برد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - ابو نواس، شاعر ایرانی دربوتة نقد و داوری تاریخ
یوسف هادی پور نهزمی

تاریخ بشری در تداوم خود شاهد ظهور مردان و زنانی بزرگ بوده که رنج ها و آرزوهای بشر را درصفحات تاریک و روشن آن به نمایش گذاشته است. به همان اندازه که اینان با شجاعت در مقابل سنت های کهنه و ارتجاعی جامعة خود ایستاده و در برابر ستم گران قد علم کرده اند، سودپرستان عافیت طلب أکثر

تاریخ بشری در تداوم خود شاهد ظهور مردان و زنانی بزرگ بوده که رنج ها و آرزوهای بشر را درصفحات تاریک و روشن آن به نمایش گذاشته است. به همان اندازه که اینان با شجاعت در مقابل سنت های کهنه و ارتجاعی جامعة خود ایستاده و در برابر ستم گران قد علم کرده اند، سودپرستان عافیت طلب تلاش کرده اند تا آتشِ فروزان آن ها را خاموش ساخته، شخصیت آنان را وارونه جلوه دهند. بسا انسان هایی بزرگ که تاریخ چهرة آنان را منفور ساخته، و بسا انسان هایی ناپاک و ستم گر که از آنان به نیکی یاد نموده است. یکی از این مردان بزرگ، ابونواس، شاعر بزرگ ایرانی است که در عصر عباسی، درقرن دوم هجری می زیست. او با نبوغ فراوان خود توانست آرا و اندیشه های مترقی خود را در قالب شعر خمری عرضه کند و برسنت های قدیمی و ناروا بشورد. او دراین راه تهمت ها، بسیار شنید و زندان ها، بسیار کشید. مقالة حاضر برآن است که با مطالعة مجدد و باز خوانی زندگی شخصی و شخصیت علمی و ادبی ابونواس، با استفاده از مراجع و مصادر مهم تاریخی، شخصیت حقیقی و واقعی او را نمایان ساخته، هاله های ابهام را از زندگی او بزداید و راه را برای درک و فهم خمریات او، که از مهم ترین و جاودانه ترین اشعار عربی است، هم وار سازد. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات شعوبیه

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية