دیوان شعر

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی تطبیقی ارسال مثل و امثال سائره در دیوان صائب تبریزی و متنبّی
شهلا حاج طالبی سیّدمحمّد امیری

متنبّی و صائب دو شاعر بزرگ حکمت‌سرا می‌باشند و دیوان این دو، سرشار از مفاهیم عمیق حکمی و اخلاقی است؛ این مفاهیم با استناد به روابط فرهنگی دو زبان، دائماً بین شاعران عربی و فارسی در آمد و شد و تبادل‌اند. از آنجا‌ که کثرت استعمال مثل و ارسال مثل در دیوان صائب و متنبّی فرا أکثر

متنبّی و صائب دو شاعر بزرگ حکمت‌سرا می‌باشند و دیوان این دو، سرشار از مفاهیم عمیق حکمی و اخلاقی است؛ این مفاهیم با استناد به روابط فرهنگی دو زبان، دائماً بین شاعران عربی و فارسی در آمد و شد و تبادل‌اند. از آنجا‌ که کثرت استعمال مثل و ارسال مثل در دیوان صائب و متنبّی فراوان است و نیز با توجّه به اینکه هر دو شاعر در حوزه امثال سائره شهره‌اند و در زمینه‌های حکمی و اخلاقی نیز اشتراکاتی دارند، این پژوهش سعی دارد امثال سائره و ارسال مثل را در دیوان این دو شاعر به صورت تطبیقی بررسی نماید و به این نتیجه برسد که صائب در بیان ارسال مثل و تمثیل موفّق‌تر از متنبّی عمل نموده است و این به دلیل بهره جستن وی از تمثیل و تشبیه و استعارات زیبا و بی‌بدیل در قالب اسلوب معادله است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - تحلیل معرفت شناسانه مقوله درد و لذت در غزلیات فیض کاشانی
محمدیوسف پورموسی کورس کریم پسندی احمد کریمی سید حسن سیدترابی

یکی از مقوله‌های برجسته در دیوان فیض کاشانی، مفهوم درد و لذت است. فیض، دردهای متعالی و برین را مایة تبدیل و تصعید اوصاف جسمانی به اوصاف روحانی، باعث شکوفایی درونی و به کمال رسیدن انسان می داند. در نقطة مقابل، بی دردی و لذات مجازی را باعث به هم خوردن تعادل روحی و روانی، أکثر

یکی از مقوله‌های برجسته در دیوان فیض کاشانی، مفهوم درد و لذت است. فیض، دردهای متعالی و برین را مایة تبدیل و تصعید اوصاف جسمانی به اوصاف روحانی، باعث شکوفایی درونی و به کمال رسیدن انسان می داند. در نقطة مقابل، بی دردی و لذات مجازی را باعث به هم خوردن تعادل روحی و روانی، راهزن لذات باقی و در نهایت موجب تباهی و ضایع شدن عمر می داند. این مقاله به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین مفهوم درد و لذت در دیوان فیض کاشانی می پردازد؛ و نیز سیری است در رمز گشایی‌های معرفتی این عارف دردمند، دربارة اهمّیت درد در سیر و سلوک، منشأ درد و لذت، انواع درد و لذت و ... با این نتیجه که انسان‌ها باید با روگردانی از دردهای نازل و فرودین و لذت‌های مجازی و دنیوی، درد و سوزی حقیقی در درون حاصل کنند تا به لذت حقیقی و پایدار که همانا لذت وصال و دیدار خداوند است نایل گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - زیبایی‌شناسی جناس در دیوان شاب الظریف
اسماعیل اسلامی

جناس یکی از فنون مهم ادبی و از آرایه‌های لفظی است که سبب افزایش موسیقی شعر و زیبایی آن می‌شود. با توجه اهمیت این صنعت در حوزه شعر و ادب و تأثیر آن در زیبایی شعر، پژوهش حاضر به بررسی زیبایی‌ جناس در شعر یکی از شاعران توانمند عرب‌زبان سرزمین سوریه به نام شاب الظریف اختصاص أکثر

جناس یکی از فنون مهم ادبی و از آرایه‌های لفظی است که سبب افزایش موسیقی شعر و زیبایی آن می‌شود. با توجه اهمیت این صنعت در حوزه شعر و ادب و تأثیر آن در زیبایی شعر، پژوهش حاضر به بررسی زیبایی‌ جناس در شعر یکی از شاعران توانمند عرب‌زبان سرزمین سوریه به نام شاب الظریف اختصاص یافته است؛ زیرا این شاعر اشعاری دلنشین و لطیف می‌سرود و در به کار انواع صناعات بدیعی مهارت بسیار داشت تا آنجا که اشعارش میان اهل ادب مقبول بود. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد، شاب الظریف از انواع جناس در بیان مفاهیم و مضامین مورد نظر خویش بهره برده است. وی این آرایه را به شیوه‌های مختلف و به نحو بسیار زیبا و مطلوبی در دیوان خویش به کار برده و در این زمینه بسیار موفق بوده است. همچنین استفاده از این آرایه تأثیر زیادی در خوش‌آهنگی شعر، ضرب&lrm;آهنگ کلام، استحکام پیوند لفظ و معنا، افزایش جنبۀ موسیقایی شعر و در نهایت جذب مخاطب داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - نگاهی به پارادوکس‌های دیوان خواجوی کرمانی
پوران علی زاده

پارادوکس یا متناقض‌نما از ترفندهای ادبی است که در کلام شفاهی، فلسفه، منطق و حتی عرصه‌های زندگی انسان‌ها حضور دارد و آن جمع شاعرانۀ دو واژه است که مفهومی متضاد دارد و از نظر عقلی محال و غیرممکن به نظر می‌رسد. در ادبیات این ترفند، از آرایش‌های کلامی زیباست که عامل زیبایی أکثر

پارادوکس یا متناقض‌نما از ترفندهای ادبی است که در کلام شفاهی، فلسفه، منطق و حتی عرصه‌های زندگی انسان‌ها حضور دارد و آن جمع شاعرانۀ دو واژه است که مفهومی متضاد دارد و از نظر عقلی محال و غیرممکن به نظر می‌رسد. در ادبیات این ترفند، از آرایش‌های کلامی زیباست که عامل زیبایی آن در حیرتی است که در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. خواجوی کرمانی از شاعران توانمند قرن هشتم هجری است که بسیار هنرمندانه از این پارادوکس در انتقال مفاهیم و مضامین سود برده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به بررسی پارادوکس در دیوان خواجو اختصاص یافته است. روش انجام این تحقیق توصیفی -تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای است. نتایج نشان می‌دهد که خواجوی کرمانی در دیوان اشعار خود به این پارادوکس‌ها به عنوان یکی از ترفندهای ادبی و شاعرانه نگریسته است و آن‌ها را از زوایای گوناگون مورد توجه قرار داده. همچنین از شگردهای متنوعی در بیان این عناصر متضاد بهره برده و موجبات برجسته‌سازی کلام خویش را فراهم نموده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - زیبایی‌شناسی چهار حسن ادبی در دیوان شاب الظریف
اسماعیل اسلامی

شاب الظریف از شاعران عرب‌زبان سوری دوره مملوکی است که در به کار انواع صناعات و آرایه&lrm;های ادبی مهارت بسیار داشت . از جمله آرایه‌های زیبا و مورد توجه وی چهار آرایه حسن مطلع، حسن ختام، حسن تخلص و حسن تعلیل است. در پژوهش حاضر، این چهار حسن ادبی در دیوان شاب الظریف از جن أکثر

شاب الظریف از شاعران عرب‌زبان سوری دوره مملوکی است که در به کار انواع صناعات و آرایه&lrm;های ادبی مهارت بسیار داشت . از جمله آرایه‌های زیبا و مورد توجه وی چهار آرایه حسن مطلع، حسن ختام، حسن تخلص و حسن تعلیل است. در پژوهش حاضر، این چهار حسن ادبی در دیوان شاب الظریف از جنبه زیبایی‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. نگارنده جستار حاضر را به روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای انجام داده و به این نتیجه دست یافته است که شاب الظریف چهار حسن ادبی حسن مطلع، حسن ختام، حسن تخلص و حسن تعلیل را بسیار هنرمندانه به کار برده است که از میان این محسنات، حسن تعلیل در مقایسه با دیگر موارد، به دلیل همراه بودن با آرایه‌های بیانی چون تشبیه و استعاره، جزء صورت‌های تخییلی و خیال‌انگیزِ بلاغت به شمار می‌آید. شاب الظریف با بهره‌گیری از این محاسن ادبی بعد از بنا نهادن سخن خود و رعایت اقتضای مخاطب، بر لطف و رونق کلام خویش افزوده و در نهایت سبب جلب توجه مخاطب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - بررسی تطبیقی درونمایه‌‌‌‌‌‌های مشترک پروین اعتصامی و آندره ژید
فرشته السادات حسینی

ادبیات تطبیقی شاخه‌‌‌‌‌‌ای از نقد ادبیست که به مطالعۀ ادبیات و دیگر نمودهای فرهنگی بین مرزهای زبانی و ادبی و بررسی شباهت‌‌‌‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌‌‌‌های میان آن‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌پردازد و فراتر از مرزهای سیاسی و فرهنگی افق‌‌‌‌‌‌های جدید فکری را به روی ملت‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌گشاید.پ أکثر

ادبیات تطبیقی شاخه‌‌‌‌‌‌ای از نقد ادبیست که به مطالعۀ ادبیات و دیگر نمودهای فرهنگی بین مرزهای زبانی و ادبی و بررسی شباهت‌‌‌‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌‌‌‌های میان آن‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌پردازد و فراتر از مرزهای سیاسی و فرهنگی افق‌‌‌‌‌‌های جدید فکری را به روی ملت‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌گشاید.پس از شکل‌گیری مکتب رمانتیسیم در فرانسه و گسترش ارتباط شاعران و نویسندگان فرانسوی با ادبیات شرق، افق‌‌‌‌‌‌های مشترک بسیاری در اندیشه و کلام شاعران ایران و فرانسه پدیدار گردید. پروین و آندره‌‌‌‌‌‌ژید از ادیبان بزرگ ایران و فرانسه هستند که نگاه به درون‌‌‌‌‌‌مایه‌‌‌‌‌‌های مشترک در سخن ایشان، این نتیجۀ کلی را بدست می‌‌‌‌‌‌دهد که با وجود کیلومترها فاصله میان آن‌‌‌‌‌‌ها تا چه اندازه در اندیشه، سبک بیان، مضمون و محتوای آثارشان می‌‌‌‌‌‌تواند یکسانی وجود داشته باشد. آنان پیش و بیش از آن ‌‌‌‌‌‌که سخنوری توانا باشند، معلم اخلاق هستند که نمونه‌‌‌‌‌‌های عالی اخلاق، زندگی و جامعۀ بشری را در جنبه‌‌‌‌‌‌های مختلف انسانی می‌جویند در این پژوهش سعی شده است با ذکر شواهد متعدد از کتاب مائده-های زمینی آندره ژید و دیوان پروین اعتصامی، به بررسی تطیبقی کلام و اندیشۀ این دو هنرمند پرداخته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بررسی هنرهای رایج عصر صفوی از خلال دیوان قدسی مشهدی
نیلوفر خسروانی کبری نودهی

یکی از شیوه های آشنایی با هنرهای رایج هر دوره از تاریخ ، بررسی آثار ادبی بزرگی است که از آن روزگاران به یادگار مانده است . از متون ادبی حاضر ، دیوان حاجی محمدجان قدسی مشهدی ، شاعر قرن یازدهم هجری ، معاصر سلسله ی صفوی است که هنرهای رایج این عصر در شعرش بازتاب گسترده ای د أکثر

یکی از شیوه های آشنایی با هنرهای رایج هر دوره از تاریخ ، بررسی آثار ادبی بزرگی است که از آن روزگاران به یادگار مانده است . از متون ادبی حاضر ، دیوان حاجی محمدجان قدسی مشهدی ، شاعر قرن یازدهم هجری ، معاصر سلسله ی صفوی است که هنرهای رایج این عصر در شعرش بازتاب گسترده ای دارد . عصر شکوفایی هنر ایران در دوران سلجوقی و ایلخانی است و در زمان تیموریان به اوج می رسد . امّا تمرکز و یکپارچگی سازمان دولت صفوی سبب شد تا جمیع هنرها رونق گرفت و به همین دلیل انواع هنرها در این عصر به جهت کمیت رشد چشمگیری یافت . حکومت صفوی به جهت اقتدار مذهبی و تقابل قدرت عظیم شیعه در برابر حکومت اهل تسنن ترکیه عثمانی در صحنه سیاست ، فرهنگ ، اقتصاد و حتی هنر به عنوان قدرت برتر مطرح شده است. دراین مقاله ،سعی بر آن است تا هنرهایی که در عصر صفوی رواج داشته از قبیل موسیقی ، نقاشی ، خوشنویسی ، کتاب آرایی و معماری از خلال دیوان قدسی مشهدی مورد تحلیل قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - بررسی اندیشه‌های محوری در دیوان ملّا زلفعلی بختیاری
حمزه محمدی ده چشمه فرزاد محمدی

10.30495/irll.2019.671516

در دورۀ مشروطه و پس از آن، شاعران زیادی در سرزمین بختیاری پای در عرصۀ شعر و ادب نهاده‌اند که بسیاری از آنان ضمن تسلّط بر زبان و ادبیّات فارسی معیار و سرودن اشعار خود به زبان فارسی، آثاری نیز با گویش بختیاری ارائه نموده‌اند و در این میان، تعدادی از شاعران بختیاری نیز به أکثر

در دورۀ مشروطه و پس از آن، شاعران زیادی در سرزمین بختیاری پای در عرصۀ شعر و ادب نهاده‌اند که بسیاری از آنان ضمن تسلّط بر زبان و ادبیّات فارسی معیار و سرودن اشعار خود به زبان فارسی، آثاری نیز با گویش بختیاری ارائه نموده‌اند و در این میان، تعدادی از شاعران بختیاری نیز به ‌صورت ویژه به سرودن اشعار خود به گویش بختیاری پرداخته‌اند. از پیشگامان برجسته و مشهور شعر بختیاری در این دوران، می‌توان از مُلا زُلفعلی بختیاری نام برد که آثار او سرآغاز تحوّل بزرگی در شعر گویشی بختیاری معاصر به شمار می‌رود. ملّا زُلفعلی بختیاری از پیشروان شعر گویشی بختیاری، پیش از داراب‌افسر است.اشعار وی با واژه‌های اصیل بختیاری، بیانگر تبحّر و اِشراف فراوانی است که وی به گویش بختیاری داشته است. از ملّا زُلفعلی دو اثر مهم و تعدادی اشعار پراکنده بر جای مانده است؛ معراج‌نامه و حدیث کساء که نشان از قدرت شاعری و توانایی این شاعر در گویش بختیاری دارد. معراج‌نامه را در شرح معراج پیامبراکرم(ص) و جانبداری از لُرهای بختیاری و منظومۀ حدیث کساء را در ستایش خاندان نبوّت و امامت سروده است. با توجّه به اهمیّت ملّا زُلفعلی در سرودن شعر گویشی (بختیاری) و نشان دادن جایگاه او در این زمینه، این مقاله به معرّفی شاعر و بررسی اندیشه‌های محوری شعرش می‌پردازد. این تحقیق، به روش توصیفی - تحلیلی و بر پایۀ منابع کتابخانه‌ای نگارش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - معرفی دست‌نوشتة کتابخانة سلطنتی کپنهاک
علی محمد سجادی یوسف علی یوسف نژاد

از دیوان شیخ آذری اسفراینی چند نسخه در کتابخانه‌های سراسر جهان وجود دارد. یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین آنها، نسخة موجود در کتابخانة سلطنتی دانمارک است. در این مقاله با‌توجه‌به جزئیات نسخه، شیوة نگارش و سایر ویژگی‌های ظاهری و محتوایی، اعتبار نسخة نامبرده بررسی می‌شود. أکثر

از دیوان شیخ آذری اسفراینی چند نسخه در کتابخانه‌های سراسر جهان وجود دارد. یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین آنها، نسخة موجود در کتابخانة سلطنتی دانمارک است. در این مقاله با‌توجه‌به جزئیات نسخه، شیوة نگارش و سایر ویژگی‌های ظاهری و محتوایی، اعتبار نسخة نامبرده بررسی می‌شود. با‌توجه‌به نوشته‌شدن نسخه در زمان زندگی شاعر و دقت کاتب در ضبط کلمات، به نظر می‌رسد این نسخه، معتبرترین متن موجود از دیوان شیخ آذری است و باید در چاپ و تصحیح دیوان او، نسخة اساس قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - سبک شناسی دیوان مهری عرب و معرّفی نسخ خطی این دیوان
محمد حکیم آذر بهمن علامی

از جمله شاعران توانمند سدة یازدهم هجری که علیرغم خلاقیت‌ها و ذوق شعری‌اش تقریباً گمنام مانده، سید علی رضا پسر سید مساعد جبل عاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب (تولد 1050هـ.ق. – وفات؟) است. نگارنده در این تحقیق بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی نسخ خ أکثر

از جمله شاعران توانمند سدة یازدهم هجری که علیرغم خلاقیت‌ها و ذوق شعری‌اش تقریباً گمنام مانده، سید علی رضا پسر سید مساعد جبل عاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب (تولد 1050هـ.ق. – وفات؟) است. نگارنده در این تحقیق بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی نسخ خطّی دیوان این شاعر و بررسی و تحلیل عناصر و مؤلّفه‌های سبکی او بپردازد. بررسی های به عمل آمده حاکی از آن است که مهری عرب شاعری تواناست که شعرش سرشار از انواع صور خیال و مضمون‌های بکر است. ترکیب‌سازی‌های فراوان و توجه به لغات و مضامین عامیانه که در دیگر آثار سبک هندی نیز دیده می شود، در این دیوان مشهود است. تبحر مهری در کاربرد کلمات فارسی با اصول و قواعد عربی و معرّب کردن آن‌هاست. شعر مهری عرب نه آن سادگی و صراحت و جلای لفظ صائب را دارد و نه آن پیچیدگی و ابهام شعر بیدل را بلکه شعر او چیزی میانة این دو است. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات دیوان شعر

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية