جوزف کمبل

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی «گرمابه» به عنوان آستانۀ گذر در حکایت «پسر بازرگان و شهر خاموشان» هشت بهشت امیر خسرو
محبوبه پورآقا رامین صادقی نژاد مریم محمدزاده

10.30495/dk.2022.694810

راویان افسانه های عامیانه برای رازآلود کردن حکایت های خود، نیاز به فضاهای ناشناخته و مرموز دارند. فضایی که بتواند قهرمان را از دنیای واقعی، جدا ساخته به دنیایی جادویی و اساطیری روانه کند که از این فضا به آستانۀ گذر تعبیر می شود. بدون تردید یکی از به ترین مکان ها برا أکثر

راویان افسانه های عامیانه برای رازآلود کردن حکایت های خود، نیاز به فضاهای ناشناخته و مرموز دارند. فضایی که بتواند قهرمان را از دنیای واقعی، جدا ساخته به دنیایی جادویی و اساطیری روانه کند که از این فضا به آستانۀ گذر تعبیر می شود. بدون تردید یکی از به ترین مکان ها برای درگیر ساختن قهرمان با موضوعات و مسائل ناشناخته، گرمابه ها می باشند. شناخت و تحلیل این فضای راز آلود، شرط اساسی رمزگشایی افسانه ها و دست یافتن به پیام پنهان در آنهاست. یکی از ابزارهای کار آمد برای رمز گشایی این دست از افسانه ها، نظریّۀ تک اسطورۀ سفر قهرمان جوزف کمبل (Campbell, Joseph)، می باشد. هدف اصلی این نوشته، تأکید بر اهمیّت گرمابه به عنوان آستانۀ گذار است. در این پژوهش، گرمابه به عنوان آستانۀ گذر در حکایت پسر بازرگان روم و شهر خاموشان، اثر امیر خسرو دهلوی، تحلیل شده است. نتیجۀ بررسی نشان می دهد، امیر خسرو در استفاده از فضای رازآلود گرمابه به عنوان آستانۀ گذر و همچنین تطبیق آن با مناسک گذر و بخش های سه گانۀ گرمابه های سنّتی بسیار هوشمندانه و مؤفّق عمل کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - تحلیل سفر عرفانی شهریار بر اساس نظریّۀ جوزف کمبل
سهیلا لویمی

جوزف کمبل، فیلسوف مشهور آمریکایی، مُتأثّر از یونگ، در زمینۀ ضمیر ناخودآگاه جمعی و کهن الگوها مطالعه کرده که مهمترین نظریهاش، نظریۀ «تک اسطوره»، است. او در این نظریّه به واکاوی کهن الگوی «سفرِ قهرمان»، پرداخته و نشان داده است که چگونه این کهن الگو در هر زمان و هر مک أکثر

جوزف کمبل، فیلسوف مشهور آمریکایی، مُتأثّر از یونگ، در زمینۀ ضمیر ناخودآگاه جمعی و کهن الگوها مطالعه کرده که مهمترین نظریهاش، نظریۀ «تک اسطوره»، است. او در این نظریّه به واکاوی کهن الگوی «سفرِ قهرمان»، پرداخته و نشان داده است که چگونه این کهن الگو در هر زمان و هر مکان در قالب جدیدی تکرار میشود، تا انسان را به سیر و سفر درونی و شناخت نفس خود راهنمایی کند. کمبل، برای تحقّق این امر، پیمودن سه مرحلۀ «عزیمت»، «تشرّف» و «بازگشت» را لازم و ضروری میداند. سوال اساسی این نوشته آن است که آیا نظریّۀ کمبل را میتوان بر روی زندگی «محمّدحسین شهریار»، هم پیاده کرد؟ در این مقاله، با تأکید بر اشعار عرفانی شهریار، سعی کردهایم سیر و سفر وی را در بستری عرفانی، براساس نظریّۀ کمبل، تقسیم بندی و تحلیل کنیم. یافتههای این تحقیق نشان میدهد در زندگی طوفانی شهریار، کم و بیش، با این سه مرحله، مواجه میشویم. وی پس از شکست عشقی، برای تغییر، قصد (عزیمت) میکند؛ در مرحلهای از این تغییر، با مشکلات روحی و روانی بسیاری برخورد میکند (تشرّف)و در نهایت، با از سر گذراندن مشکلات در این سفر معنوی، با کولهباری از تجربه و معرفت، در قالب انسانی پُخته و کمال یافته، باز میگردد (بازگشت) و به جایگاهی میرسد که بسیاری، وی را چه در هُنر و چه در اخلاق، الگوی تامّ و تمام خویش قرار میدهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - تحلیل «سفر قهرمان» در منظومه فرامرزنامه بر اساس الگوی جوزف کمبل
خدیجه بهرامی رهنما

جوزف کمبل تحت ﺗﺄثیر آرای یونگ، الگوی سفر قهرمان را در نقد ادبی مطرح ساخت. او معتقد است که اسطوره‌ها و قصّه‌های کهن دارای ساختاری واحد هستند که این ساختار، کم و بیش در داستان‌ها قابل سنجش است. او، در این ساختار سه مرحله جدایی، تشرّف و بازگشت را برای سفر نمادین قهرمان قای أکثر

جوزف کمبل تحت ﺗﺄثیر آرای یونگ، الگوی سفر قهرمان را در نقد ادبی مطرح ساخت. او معتقد است که اسطوره‌ها و قصّه‌های کهن دارای ساختاری واحد هستند که این ساختار، کم و بیش در داستان‌ها قابل سنجش است. او، در این ساختار سه مرحله جدایی، تشرّف و بازگشت را برای سفر نمادین قهرمان قایل گشته است که آن را می‌توان، در منظومه فرامرزنامه مورد بررسی قرار داد. جستار حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب نقد ادبی ضمن تحلیل ﻣﺴﺄله سفر قهرمان، به بررسی و تبیین نمادهای اسطوره‌یی و روان‌شناسی اجزای سازنده منظومه فرامرزنامه پرداخته است. این پژوهش، به لحاظ پرداخت به ضمیر انسان‌های دوران باستان و با بهره‌گیری کامل از نمادها، نمونه‌یی از الگوی سفر قهرمان کمبل را، با اندک تفاوتی در ساختار مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیان‌گر آن است که فرامرز، کهن الگوی قهرمان است و با شنیدن ندای دعوت، داوطلبانه عازم هندوستان شد تا به خویشتن که غایت نهایی سلوک است، دست یابد. او در بخش عزیمت با نمایندگان نمادین یاریگری چون؛ رستم و بیژن مواجه گشت. سپس فرامرز در مرحله تشرّف با غلبه بر دو شیر، دو مار اژدهاسان و دیو دو سر به عنوان نگهبانان آستانه و دیدار با خدابانوان، گام در جاده آزمون-ها گذاشت. سپس، فرامرز با عبور از مناسک گذار و رهایی از سلطه مادر به خدایگانی دست یافت، و درنهایت توانست، برکت نهایی را برای مردم جادوستان به ارمغان آورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - تحلیل سفرهمای به چین در منظومۀ همای و همایون خواجوی کرمانی بر اساس نظریۀ کهن الگوی «سفرقهرمان» جوزف کمبل
پروانه فریدونی مرتضی رزاقپور

10.30495/farsij.2021.685687

هنر و ادبیّات در اسطوره‌شناسی کمبل جایگاه ویژه‌ای دارند و از مهم‌ترین پیکره‌های مطالعاتی محسوب می‌شوند. تک‌اسطوره از روش‌های اسطوره‌شناختی در حیطۀ ادبیّات و هنر است هم در ساحت خلق هم در ساحت درک. منتقدان برای درک آثاری که از این راه خلق شده‌اند به تک‌اسطوره روی‌می‌آورند أکثر

هنر و ادبیّات در اسطوره‌شناسی کمبل جایگاه ویژه‌ای دارند و از مهم‌ترین پیکره‌های مطالعاتی محسوب می‌شوند. تک‌اسطوره از روش‌های اسطوره‌شناختی در حیطۀ ادبیّات و هنر است هم در ساحت خلق هم در ساحت درک. منتقدان برای درک آثاری که از این راه خلق شده‌اند به تک‌اسطوره روی‌می‌آورند. کمبل بیش از هر هنر دیگر با ادبیات درگیر بوده‌است. کهن الگوی سفر قهرمان کمبل بر سه خط کلّی روایتی جدایی، تشرّف و بازگشت همراه با هفده زیر مجموعه تبیین شده‌است که در پایان زمینه‌ساز تکامل روحی- روانی قهرمان است. این پژوهش به صورت تحلیلی – تطبیقی و در جامعۀ آماری منظومۀ همای وهمایون صورت پذیرفته‌است و به تحلیل سفر همای به چین بر اساس نظریۀ سفرقهرمان جوزف کمبل پرداخته‌است و برایند پژوهش این است که سفر همای تا حدّ زیادی مطابق بر سفر قهرمان کمبل بوده‌است و قهرمان در پایان سفر به تکامل روحی- روانی و خودشناسی و کسب هویّت رسیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - بررسی سفرقهرمان در رمان جایی که کوه بوسه می زند بر ماه نوشته ی گریس لین با رویکرد سفر قهرمان جوزف کمبل
ناهید امانی ایوب دبیری

چکیده ادبیات کودک و نوجوان در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که می توان رمان های کودک و نوجوان را به عنوان روایات های اسطوره ای معاصر در نظر گرفت که معمولا قهرمانان آنان جویندگانی در سفر هستند. بنابراین مفاهیمی همچون قهرمان، سفر قهرمان و شکل گیری أکثر

چکیده ادبیات کودک و نوجوان در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که می توان رمان های کودک و نوجوان را به عنوان روایات های اسطوره ای معاصر در نظر گرفت که معمولا قهرمانان آنان جویندگانی در سفر هستند. بنابراین مفاهیمی همچون قهرمان، سفر قهرمان و شکل گیری شخصیت قهرمان در سفر مورد توجه محققان جهان قرار گرفته است. در میان محققان می توان به جوزف کمبل اشاره کرد. او به بیان نظریه تک اسطوره و تدوین ساختار سفر قهرمان طی سفر می پردازد. هدف از مطالعه حاضر، تحلیل سفر قهرمان و بررسی این موضوع است که چگونه مراحل سفر قهرمان باعث تکامل شخصیت قهرمان طی سفر می شود. به عبارت دیگر این تحقیق نشان می دهد که گریس لین ساختار و عناصر روایت اسطوره ای کمبل را در رمان جایی که کوه بوسه می زند بر ماه دنبال می کند. همچنین محقق به بیان این مساله می پردازد که چگونه قهرمان پس از عبور از خوان های سفر، به هدف سفر خودکه بلوغ فکری و کمال است می رسد. کلید واژه ها: ادبیات کودک و نوجوان، تک اسطوره، جوزف کمبل، سفر قهرمان، قهرمان، گریس لین. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - تحلیل ساختاری سفر قهرمان در حماسه و عرفان بر اساس نظریۀ جوزف کمبل
رضا سمیع زاده سجاد خجسته گزافرودی

یکی از مهم‌ترین مسائل در حماسه‌ و‌ عرفان، مضامین یا مؤلفه‌های مشترکی‌ است که در این دو وجود دارد. تا آن‌جا که می‌توان گفت این مؤلفه‌ها موجب پیوند میان حماسه و عرفان می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این مسائل، سفر قهرمان است؛ قهرمانی که از شخصیت‌های اصلی حماسه و عرفان محسوب ‌می‌ أکثر

یکی از مهم‌ترین مسائل در حماسه‌ و‌ عرفان، مضامین یا مؤلفه‌های مشترکی‌ است که در این دو وجود دارد. تا آن‌جا که می‌توان گفت این مؤلفه‌ها موجب پیوند میان حماسه و عرفان می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این مسائل، سفر قهرمان است؛ قهرمانی که از شخصیت‌های اصلی حماسه و عرفان محسوب ‌می‌شود و در آثار حماسی و عرفانی فارسی جایگاه والایی دارد. او برای رسیدن به اوج قدرت و مقام والای خویش ابتدا باید خطر کند و با اراده‌ای استوار دست به سفری طاقت‌فرسا زند. این سفر که ممکن است دشواری‌هایی برای قهرمان داشته باشد و او را دچار چالش یا شکست کند، زمینة کمال را برای قهرمان فراهم خواهد ساخت. قهرمانان حماسی و عرفانی در این سفر با مراحلی مواجه خواهند شد که به ترتیب، سخت و سخت‌تر می‌شوند. یکی از اندیش‌مندان آمریکایی به نام جوزف کمبل به بررسی ساختاری سفر قهرمان پرداخته و معتقد است که قهرمان خواه ناخواه باید مراحلی یکسان از سفر را طی کند. جوزف کمبل در کتاب قهرمان هزار چهرة خویش به بررسی ساختاری سفر قهرمان می‌پردازد. کمبل در این کتاب، برای قهرمان سه مرحلة مشترک و یکسان قائل شده است. این پژوهش به شیوة توصیفی– تحلیلی مبتنی بر رویکرد تحلیل ساخت‌گرایانه با تکیه بر روش نظری سفر قهرمان جوزف کمبل می‌کوشد تا به این فرضیه که قهرمانان حماسی و عرفانی در سفر خویش مراحلی یکسان را طی می‌کنند دست یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - مطالعه تطبیقی در اساطیر ایران و شرق دور (اسطوره سیاوش ایران و کوتان اوتونایِ قوم آینو با رویکرد جوزف کمبل)
سعید اخوانی فتانه محمودی

تلقی امروزی انسان نسبت به اساطیر حاکی از این است که اسطوره، امری فراتر از افسانه است. پاسخ انسان به سؤال‌هایی که در دوران پیش از علم و فلسفه با آن مواجه شده است را می‌توان در اسطوره‌ها باز یافت. از مسائل مطرح شده در خصوص اسطوره‌، شباهت آن‌ها در میان اقوام و تمدن‌های مخت أکثر

تلقی امروزی انسان نسبت به اساطیر حاکی از این است که اسطوره، امری فراتر از افسانه است. پاسخ انسان به سؤال‌هایی که در دوران پیش از علم و فلسفه با آن مواجه شده است را می‌توان در اسطوره‌ها باز یافت. از مسائل مطرح شده در خصوص اسطوره‌، شباهت آن‌ها در میان اقوام و تمدن‌های مختلف است. حال این سوال مطرح می‌شود که علت تشابه اسطوره‌های اقوام غیرمرتبط با هم چیست؟ این مقاله با روش تحلیلی ـ تطبیقی برای نشان دادن این موضوع، اسطورة سیاوش ایران و حماسة کوتان اوتونای، متعلق به قوم آینو (ساکنین دوران سنگی جزایر ژاپن) را بررسی کرده است. الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل، به عنوان رویکرد نظری و مراحل سه‌گانة آن به عنوان متغیر این مطالعة تطبیقی به کار گرفته ‌شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که انسان دوران اسطوره‌ای صرف نظر از بستر مکانی ـ زبانی متمایز دارای بنیان‌های معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی مشترکی بوده‌اند که در اسطوره‌ها بازنمایی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - نقش اسطوره و جنسیت (نقش زن) در سینمای بهرام بیضایی
اکبر شامیان ساروکلایی مریم افشار

ساختار و کارکرد اسطوره در آثار بهرام بیضایی گاه دگرگونی‌هایی می‌یابد. نمونه آن، تغییر کلیشه قهرمان در برخی فیلم‌های او است. اسطوره قهرمان و سفر او، همواره مورد توجه اسطوره‌شناسان بوده است؛ براساس دیدگاه و الگوی جوزف کمبل، قهرمان مرد مراحل دهگانه‌ای را در سفر رو به کمال أکثر

ساختار و کارکرد اسطوره در آثار بهرام بیضایی گاه دگرگونی‌هایی می‌یابد. نمونه آن، تغییر کلیشه قهرمان در برخی فیلم‌های او است. اسطوره قهرمان و سفر او، همواره مورد توجه اسطوره‌شناسان بوده است؛ براساس دیدگاه و الگوی جوزف کمبل، قهرمان مرد مراحل دهگانه‌ای را در سفر رو به کمال خود طی می‌کند. اما، بیضایی با تنزل قهرمانان مرد و توجه به نقش‌آفرینی قهرمانان زن، به تغییر کارکردهای سنتی این اسطوره متناسب با اوضاع زمانه دست زده است. رعنا در فیلم غریبه و مه، زن آسیابان در مرگ یزدگرد، تارا در چریکه تارا، خانم بزرگ و ماهرخ در مسافران و گلرخ در سگ‌کشی، ضمن سفر پیش رویشان، با دانایی، آزمون و نجات‌بخشی به قهرمان اسطوره‌ای بدل شده‌اند. این امر به پررنگ شدن نقش اسطوره و جنسیت در سینمای او انجامیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - بررسی منظومة فلک نازنامة تسکین شیرازی براساس نظریّۀ سفر قهرمان جوزف کمبل
محمد رنجبر کهخائی فائزه عرب یوسف آبادی محمد میر

10.30495/bahar.2023.703135

فلک‌ نازنامه، منظومه‌ای روایی است از تسکین شیرازی که عنصر سفر قهرمان و طی مراحل آن از عناصر مرکزی پیرنگ داستانی این منظومه است. هدف در پژوهش حاضر بررسی میزان تطابق ساختار منظومه فلک ‌نازنامه با الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل است. بر این اساس با روش توصیفی و تحلیلی ساختار رو أکثر

فلک‌ نازنامه، منظومه‌ای روایی است از تسکین شیرازی که عنصر سفر قهرمان و طی مراحل آن از عناصر مرکزی پیرنگ داستانی این منظومه است. هدف در پژوهش حاضر بررسی میزان تطابق ساختار منظومه فلک ‌نازنامه با الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل است. بر این اساس با روش توصیفی و تحلیلی ساختار روایی منظومه فلک نازنامه بررسی شد. نتایج اوّلیه حاکی از آن است که در این حماسۀ عاشقانه و عارفانه هر سه مرحلة نظریة کمبل؛ یعنی جدایی، تشرف و بازگشت با اغلب زیر مجموعه هایش دیده می شود؛ به این ترتیب که در داستان فلک نازنامه، دعوت به آغاز سفر با ندای درونی عشق در قهرمان شکل می‌گیرد. در مرحلة جدایی نخستین حرکت قهرمان اصلی داستان، رفتن به جانب معشوقه اش آفتاب است. او در این سفر با پیری جهان دیده آشنا می‌شود و از طریق او به راه حل مشکلات مسیرش رهنمون می‌شود. فلک ناز پس از طی مرحلة جدایی در مرحلة تشرف وارد جادة آزمون ها می شود و در تمام آزمون ها پیروز از معرکه بیرون می‌آید و ضمن توفیق در مأموریت خود و کسب مواهب مادّی و رسیدن به کلیّة اهداف سفر قهرمانی خویش، از نوعی خودشناسی و کمال معنوی نیز برخوردار می شود و در انتهای مرحلة بازگشت به مقام زندگی آزاد در نظریة کمبل نایل می‌آید. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات جوزف کمبل

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية