بخش قابل توجهی از واژگان عربی را لغاتی که اشتراک لفظی دارند، تشکیل میدهد. از جمله مشترکات لفظی، بحث واژگان متضادی هستندکه دو معنای متقابل دارند؛ مانند واژه شراء که بر فروختن و خریدن اطلاق میشود. طبیعی است که مقصود گوینده، یکی از دو معنای متقابل است که میتوان با توجه أکثر
بخش قابل توجهی از واژگان عربی را لغاتی که اشتراک لفظی دارند، تشکیل میدهد. از جمله مشترکات لفظی، بحث واژگان متضادی هستندکه دو معنای متقابل دارند؛ مانند واژه شراء که بر فروختن و خریدن اطلاق میشود. طبیعی است که مقصود گوینده، یکی از دو معنای متقابل است که میتوان با توجه به بافت جمله، سیاق کلام و قرائن موجود، مراد گوینده را به دست آورد. یکی از بحثهای مهم در فهم، ترجمه و تفسیر دقیق آیات قرآن کریم بررسی واژگان اضداد است که از عوامل و اسباب پیدایش این واژگان می توان به وضع لغوی، تداخل لهجهها، تطور لغوی، وامگیرى از زبانهاى دیگر، اسباب بلاغی، عوامل صرفی و ... اشاره کرد.در خصوص وجود یا عدم وجود اضداد و منشأ پیدایش آنها میان علمای لغت اختلاف نظر وجود دارد. در مقاله حاضر این اختلاف نظر تبیین شده و چند نمونه از واژگان اضداد در آیات قرآن بررسی و به تأثیرپذیری یا عدم تأثیر آن در ترجمههای مترجمین پرداخته شده است. به عنوان نمونه در بررسیهای انجامشده در آیه ﴿فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِینٍ﴾(ذاریات/ 26) عبارت راغ در ترجمه الهی قمشهای رفت و در ترجمه مکارم شیرازی بازگشت ترجمه شده است. بنابراین مترجمان از هر دو معنای متضاد استفاده کردهاند و هر کدام یک وجه معنا را ترجیح دادهاند.
تفاصيل المقالة
معنای مادۀ عرف و واژۀ معروف در قرآن همواره مورد اختلاف لغویان و مفسران بوده است. در این مطالعه بنا داریم با تحلیل درزمانی مادۀ عرف با رویکرد ریشهشناختی و بررسی سیر تحول این ماده در زبانهای سامی، عربی قرآنی و منابع لغوی عربی کلاسیک گونههای معنایی این ماده و اشتراک ل أکثر
معنای مادۀ عرف و واژۀ معروف در قرآن همواره مورد اختلاف لغویان و مفسران بوده است. در این مطالعه بنا داریم با تحلیل درزمانی مادۀ عرف با رویکرد ریشهشناختی و بررسی سیر تحول این ماده در زبانهای سامی، عربی قرآنی و منابع لغوی عربی کلاسیک گونههای معنایی این ماده و اشتراک لفظی یا چندمعنایی بودن آن را تبیین، و با رویکردی شناختی مدل مفهومسازی این ماده را درقرآن مطالعه کنیم. میخواهیم با مطالعۀ ریشهشناختی ماده از این دفاع کنیم که معانی یال اسب، بوی خوش، صبر، باد، علم و شناخت و امثال آنها که برای ماده ذکر شده، مربوط به ریشههای مختلف، و شباهت بهوجودآمده ناشی از اشتراک لفظ است. نیز، میخواهیم نشان دهیم که معنای غالب این ماده در قرآن از بسط استعاری معنای صورت به شناختن به وجود آمده است. برپایۀ این دستاوردها میتوان از این دفاع کرد که معروف همچون اصطلاحی که درون نظام قرآنی شکل گرفته، بر همین مبنا بر عملی دلالت میکند که در جامعۀ اسلامی به استمرار دیده شده، و درنتیجه مألوف گشته است.
تفاصيل المقالة
واژههای وَلی و مَولـیٰ و مشتقّات آنها از بسامد بالایی در قرآن کریم برخوردارند. عالمان مسلمان برای هر یک معانی مختلفی برشمردهاند و هر یک از آیات را بر یکی از آنها حمل کردهاند. با وجود این به نظر میرسد گاه در اثبات معانی متعدد برای این واژهها افراط شده و میتوان با أکثر
واژههای وَلی و مَولـیٰ و مشتقّات آنها از بسامد بالایی در قرآن کریم برخوردارند. عالمان مسلمان برای هر یک معانی مختلفی برشمردهاند و هر یک از آیات را بر یکی از آنها حمل کردهاند. با وجود این به نظر میرسد گاه در اثبات معانی متعدد برای این واژهها افراط شده و میتوان با توجّه به مؤلّفههای معنایی این ریشه، معانی کاربردی مشتقّات آن را تقلیل داد. افزون بر آنکه پربسامدترین معنای این واژهها در قرآن کریم که ناظر به رابطۀ سرپرستی و حمایت از یک سو و اطاعت و پیروی از سوی دیگر است و نقش بسیار مهمّی در گفتمان حاکم بر قرآن کریم دارد، جایگاه شایستۀ خود را در ادبیات وجوهنویسی و دیگر حوزههای قرآنپژوهی پیدا نکرده است. ضمن آنکه واژۀ مولیٰ دارای معانی فرهنگی متعدّدی در تاریخ و زبان عربی بوده که ایجاب میکند در تحلیل معنای آن در برخی آیات، به معانی فرهنگی آن در عصر نزول توجّه شود. نگارنده در سامان دادن این مطالعه از مفاهیم علم معناشناسی بهره برده، و ضمن مراجعه به گزارشهای لغتشناسان، کاربردهای متعدّد و مهمّ واژۀ مولیٰ در فرهنگ عربی مقارن با ظهور اسلام را از نظر دور نداشته است.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications