دستکش خیال (گسترة وهم و ایهام در شعر حافظ)

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

سعید خیرخواه ¹

1 - نویسنده

تاریخ دریافت : 1392/11/25 تاریخ پذیرش : 1393/03/01 تاریخ انتشار : 1393/01/01

کلید واژه: شعر, ایهام, حافظ, خیال, ابهام, رندی,

چکیده مقاله :

یکی از بحث‌های اساسی در سامانة حافظ‌شناسی، معانی چندپهلو و گونه‌گون ابیات یا واژگان است که از زمان حافظ تا امروز محل نزاعِ حافظ‌شناسان و دوستداران خواجه بوده است. در این مقال برآنیم تا حدودی به این مسأله بپردازیم و نشان دهیم که بسیاری از اختلاف‌‌نظر‌ها در برداشت معنی و مفهوم شعر حافظ پایه و اساسِ درستِ علمی و نظری ندارند و به قول خواجه: جنگ هفتاد و دو ملّت همه را عذر بنه چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند

منابع و مأخذ:

1ـ آشوری، داریوش. شعر و اندیشه. تهران: نشر مرکز، 1373.

2ـ اخوان ثالث، مهدی. برگزیدۀ شعرها. تهران: بامداد، 1349.

3ـ افلاطون. دورۀ آثار افلاطون. ترجمه محمّدحسین لطیفی، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، 1367.

4ـ باطنی، محمّدرضا. زبان و تفکّر. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ چهارم، 1369.

5ـ براهنی، رضا. طلا در مس. تهران: ناشر: نویسنده،3جلد، 1371.

6ـ جوینی، عطاملک. تاریخ جهانگشا. تهران: انتشارات بامداد، 1367.

7ـ حافظ، خواجه شمس‌الدین محمّد. غزلیات. تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: خوارزمی، 1362.

8ـ حق‌شناس، علی‌محمد. شعرـ نظم ــ نثر ـ سه گونۀ ادبی. به کوشش علی میرعمادی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، 1373.

9 ـ حلمی مطر، امیره. فی فلسفة ‌الجبال. قاهره: دارالثقافه، 1974.

10ـ رازی، نجم‌الدین. مرصادالعباد.به تصحیح محمّد امین ریاحی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1365.

11ـ سارتر، ژال پل. ادبیات چیست؟. ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: کتاب زمان، چاپ پنجم، 1355.

12ـ سپهری، سهراب.هشت کتاب. تهران: کتابخانۀ طهوری، چاپ هشتم، 1368.

13ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. گزیدۀ غزلیات شمس. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های حبیبی، چاپ سوم،1360.

14ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: انتشارات آگاه، چاپ دوم ،1368.

15ـ شمیسا، سیروس. کلیات سبک‌شناسی. تهران: انتشارات فردوس، 1372.

16ـ _____، _______. سبک‌شناسی شعر. تهران: انتشارات فردوس، 1374.

17ـ فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: نشر قطره، 1373.

18ـ کیهان فرهنگی. سال ششم، شمارۀ 2، اردیبهشت 1368، (مجلّه).

19ـ ناصرخسرو، ابومعین. دیوان. به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1365.

20ـ هوف، گراهام. گفتاری دربارۀ نقد. ترجمۀ نسرین پروینی: تهران: امیرکبیر، 1365.

21ـ یوشیج، نیما. حرف‌های همسایه. تهران: انتشارات دنیا، چاپ پنجم، 1363.