تحلیل عناصر تصویرساز در طنزآفرینی (با تکیه بر کاریکلماتورهای دهه‌ی نود)

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

لیلا محمدنژاد کلکناری ¹ , حسین پارسایی ² , حسام ضیایی ³

1 - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه آزاد قائم شهر
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه قائم شهر
3 - عضو هیات علمی دانشگاه قائم شهر

تاریخ دریافت : 1399/05/26 تاریخ پذیرش : 1399/10/07 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: تصویر, طنز, کاریکلماتور, دهه نود, بازی زبانی,

چکیده مقاله :

چکیده کاریکلماتور یکی از جریان‌های نو ظهور ادبیات معاصر است که از زیر مجموعه‌های طنز و مطایبه به شمار می‌رود. پیروان این جریان برای ایجاد فضاهای طنزآمیز، از بازی‌های زبانی به عنوان شگردی ویژه بهره می‌برند. این شگرد ،در سایه‌ی آرایه‌های بیانی و بدیعی شکل می‌گیرد. نویسندگان کاریکلماتور، با بهره‌گیری از تصاویر و ایماژهای شاعرانه ، موقعیت‌های طنز می‌آفرینند. این پژوهش ، بر آن است تا ارتباط‌ بازی‌های زبانی را با تصاویر و فضاهای کاریکلماتوری ، بررسی کند و تأثیر آن‌ها را در ایجاد مفاهیم طنزآمیز ، به شکل آماری تحلیل کند. نویسندگان با بررسی پنج مجموعه کاریکلماتور دهه‌ ی نود ، شگردهای ایجاد طنز را در مقوله‌های کنایه ، ایهام ، تضاد ، جناس ، تلمیح ، نقیضه‌‌ ی شعر و ضرب‌المثل ، حسن‌تعلیل و تجسّم دانسته‌اند که از بین این عناصر تصویرساز و طنزآفرین ، کنایه و ایهام، بیشترین فراوانی را در مجموعه کاریکلماتورهای دهه ‌ی نود دارند.

چکیده انگلیسی:

Create humorous situations. This study aims to investigate the relationship between language games and images and caricature space and to statistically analog. The effects of creating humorous concepts. By examining the five sets of caricatures of the nineties. The authors have considered the techniques of creating humor in the categories of irony, a ambiguity, pan allusion the contradiction of poetry and the proverb of good interpretation and embodiment. Among these illustrative and humorous elements, irony and ambiguity are the most common in the collection of caricatures of the nineties. By examining the five sets of caricatures of the nineties. The authors have considered the techniques of creating humor in the categories of irony, a ambiguity, pan allusion the contradiction of poetry and the proverb of good interpretation and embodiment. Among these illustrative and humorous elements, irony and ambiguity are the most common in the collection of caricatures of the nineties.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ آزادیخواه، محمدعلی. خوشمزه‌ترین میوه درخت. تهران: آموت، 1390.

2ـ اخوان‌ثالث، مهدی. نقیضه و نقیضه‌سازان. به کوشش ولی‌الله درودیان، تهران: زمستان، 1374.

3ـ اخوت، احمد. نشانه‌شناسی مطایبه. اصفهان: نشر فردا، 1371.

4ـ استعلامی، محمد. شرح مثنوی. چاپ پنجم، تهران: زوار، 1375.

5ـ انوری، اوحدالدین محمد. دیوان. به اهتمام پرویز بابایی، چاپ دوم، تهران: نگاه، 1394.

6ـ انوشه، حسن. فرهنگ‌نامه‌ی ادب فارسی. ج2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.

7ـ بهرام‌پورعمران، احمدرضا. رفتنت برایم آمد نداشت. چاپ سوم، تهران: مروارید، 1397.

9ـ بهمنیار، احمد. داستان‌نامه بهمنیاری. تهران: دانشگاه تهران، 1369.

10ـ پورنامداریان، تقی. سفر در مه. تهران: نگاه، 1381.

11ـ تفتازانی، سعداالدین بن عمر. مطول. تهران، 1374 قمری.

12ـ حافظ، شمس‌الدین. دیوان شعر. به سعی سایه، تهران: کارنامه، 1375.

13ـ حسینی، سیدحسن، بیدل. سپهری. سبک هندی، چاپ چهارم، تهران: سروش، 1387.

14ـ خوش‌وقتی، امیر. اتو برای چروک صورت. تهران: افراز، 1390.

15ـ جرجانی، عبدالقاهر، به کوشش جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران، 1374.

16ـ دهقانیان، جواد، بررسی محتوا و ساختار طنز در نثر مشروطه (رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی، استادان راهنما: دکتر محمدحسین کرمی و دکتر زهرا ریاحی‌امین، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، 1386.

17ـ دیچز، دیوید. شیوۀ نقد ادبی. ترجمه محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم، تهران: علمی، 1373 ـ ذوالفقاری، حسن، فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی، جلد اول، تهران: معین، 1388.

18ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1375.

19ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. چاپ سیزدهم، تهران: آگاه، 1391.

20ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. ادوار شعر فارسی. تهران: سخن، 1380.

21ـ شمیسا، سیروس. انواع ادبی. چاپ پنجم، تهران: فردوس، 1376.

22ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. چاپ چهاردهم، تهران: میترا، 1381.

23ـ صفا، ذبیح‌الله. تاریخ ادبیات ایران. چاپ یازدهم، جلد پنجم، تهران: فردوس، 1382.

24ـ طالبیان، یحیی تسلیم‌جهرمی، فاطمه، کاریکلماتور در گستره ادبیات فارسی، تهران: فصل پنجم، 1391.

25ـ عزیزمحمدی، فاطمه، «کاریکلماتور در وادی قابوس‌نامه» روزنامه آفتاب یزد، سال چهاردهم، شماره 1761، ص 7، 1385.

26ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: سخن، 1385.

27ـ فرج‌اللهی، مهدی. نانوا هم جوش شیرین می‌زند بیچاره فرهاد. تهران: نیلوفر، 1390.

28ـ کردبچه، لیلا شریفی، غلامحسین، «ایجاز و صنایع ادبی، زیربنای کاریکلماتور» ادبیات پارسی معاصر، سال چهارم، شماره سوم، صص 140 ـ 117، 1393.

29ـ گل‌هاشم، سهراب. قلم کم‌حرف. تهران: افراز، 1395.

30ـ مولوی، شمس‌الدین محمد. کلیات شمس تبریزی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: نشر دانشگاهی، 1396.

31ـ هاشمی، سیداحمد. جواهرالبلاغه فی المعانی و البیان و البدیع. تهران: الهام، 1377.

32ـ همایی، جلال الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا، 1389.

33ـ Abrams. m. h. (1999). A glossary of literary terms/ seventh. Ed. Boston: heinle.

34ـ Hegel. G. w. f (1979). Esthetique. Traduction originale par s. jankelevitch. Mparis: aubier.