جنبه های بلاغی غزل های صائب

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

محمدولی مردانی ¹

1 - دانشجو

تاریخ دریافت : 1399/11/19 تاریخ پذیرش : 1399/12/03 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: سبک هندی, ادبیَت, صائب تبریزی, زیباییهای بلاغی,

چکیده مقاله :

چکیده صائب تبریزی از شعرای پر کار قرن یازدهم هجری و از بزرگترین شعرای سبک هندی است. که لطافت و مختصات سبک هندی در شعر او بیشترین جلوه را دارد و زیبایی و غرابت شعر او ناشی از تازگی مضامین و طرفگی تجربیات و تصاویر شاعرانه اوست – تصاویر شاعرانه را در خدمت القای عواطف، احساسات و اندیشه های خویش قرار داده است. وجود صنایع شعری فراوان در دیوان صائب و پیچیدگی اشعار وی، امری کاملاً مشهود است. صائب برای بیان عقاید و تجربیّات خود، از صنایع خاصی در اشعارش بهره می گیرد که حاصل ذهن خلّاق او و نتیجة سفرهایش به هندوستان است. وی بر آن است تا مضامین مختلف را هر چه فشرده تر و در بیتی با بار معنایی بیشتر به خواننده ارائه دهد. با توجّه به این که تأثیر برخی از جنبه های بلاغی در شعر صائب نسبت به برخی دیگر بیشتر است این تحقیق بر روی جنبه هایی است که با بسامد بالا، در شعر وی تأثیرگذار بوده است.

چکیده انگلیسی:

The whole universe is germinated by a primary being that is the origin of the unity of existence. This axiom is a principal belief in Sufism vision of life. This primary being is incarnated in a vast array of abstractions and revelations; thus; the Holistic vision of Sufis enables them to discover the primary being as origin of unity of existence through its various manifestations. The Sufis has embarked on a spiritual journey towards an epistemological knowledge of the unity of existence. Saib’s poetry is the story of such a pilgrimage. The present study aimed at investigating Saib’s vision of unity of existence. This data collection in this analytic-descriptive study is done through library research. The findings of the study showed that Saib, holding a vision akin to that of Holistic Sufis, believes in the unity of existence and tries to discover the primary being through pondering on its revelations and embodiments in the Universe.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ درگاهی، محمود. نقد شعر در ایران. تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ اوّل، 1377.

2ـ  دریاگشت، محمدرسول. صائب در سبک هندی در گسترة تحقیقات ادبی. تهران:  نشر قطره، 1380.

3ـ شجیعی، پوران. صور معانی شعر فارسی در مکتب درونگری.  تهران: انتشارات زوّار، چاپ اوّل، 1362.

4ـ  شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران:  انتشارات آگاه، چاپ سوّم، 1366.

5ـ  شمیسا، سیروس. بیان، تهران:  انتشارات فردوس، تهران، چاپ نهم، 1381.

6ـ ـــــــــــــــ . سبک شناسی شعر. ج دوّم. تهران:  انتشارات فردوس ، 1375.

7ـ  ــــــــــــــ .  فرهنگ تلمیحات.  تهران:  انتشارات فردوسی، چاپ اوّل، 1366.

8ـ  ــــــــــــــ . نگاهی تازه به بدیع. تهران:  انتشارات فردوس، چاپ سوّم، 1381.

9ـ  صادقیان، محّمدعلی. زیور سخن در بدیع فارسی. مرکز انتشارات علم و صنعت ایران، چاپ اوّل، 1378.

10ـ  رضانژاد «نوشین»، غلام‌حسین. اصول علم بلاغت. انتشارات الزهرا، چاپ اوّل، 1367.

11ـ صائب تبریزی، میرزا محمّدعلی. دیوان. (ج1و 2)، به اهتمام و تصحیح محمّد قهرمان.تهران:  شرکت انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1367.

12ـ فتوحی، محمود. نقد ادبی در سبک‌ هندی. تهران: نشر سخن، چاپ اوّل، تهران 1385.

13ـ کزازی، میر جلال‏الدین. بیان (1). تهران: نشر مرکز، چاپ اوّل، 1368.

14ـ گلچین معانی، احمد. فرهنگ اشعار صائب. ج اوّل. تهران:  انتشارات امیرکبیر، چاپ دوّم، 1373.

15ـ موسوی، میر نعمت‌الله‌. فرهنگ بدیعی. تبریز:  انتشارات احرار، چاپ اوّل، 1382.

16ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیباشناسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1383.