بررسی و تحلیل تلفیق زبان تغزل در شعر متعهد اجتماعی با تکیه بر اشعار نیما یوشیج و احمد شاملو
آزیتا مرادی
1
(
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران
)
منصوره تدینی
2
(
استادیار و عضو هیات علمی در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز.
)
مسعور پاکدل
3
(
استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران
)
سیما منصوری
4
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران
)
کلید واژه: تلفیق زبان شعر, تغزل, شعر متعهد, نیما یوشیج, احمد شاملو,
چکیده مقاله :
شعر نو تغزلی و حماسی دو گرایش عمدة شعر معاصر فارسی است که به تبعیت از زبان و محتوای منظومة افسانة نیما و اشعار آزاد او شکل‌گرفته‌اند. غالب اشعار نیما و نوآوری¬های او در «شعر آزاد» یا «نیمایی» است که وجهة اجتماعی دارند و در ذیل «شعر متعهد اجتماعی» جای می¬گیرند. در برخی از این اشعار «زبان شعر نو تغزلی» با زبان «شعر نو حماسی» به دلایلی تلفیق یافته¬اند. در پژوهش حاضر با تکیه‌بر اشعار نیما و احمد شاملو به چرایی و چگونگی تلفیق زبان تغزل در اشعاری که وجهة اجتماعی دارند، پرداخته‌شده است. نتایج نشان می-دهد که نیما و شاملو به دو دلیل بسیار مهم از زبان تغزل در شعر اجتماعی بهره می¬گیرند. ایجاد ابهام هنری و آفرینش «سمبل» یا «نمادپردازی» علت اصلی این تلفیق است. تغزلاتی که در این‌گونه اشعار وجود دارد مخاطب شعر را در تفسیر شعر بر وجه اجتماعی یا عاشقانه دچار تردید می¬کند و همین روش باعث می¬شود که اشعار اجتماعی آنها بتواند از سدّ سانسور حکومت استبدادی بگذرد. در واقع این تلفیق، مضامین اجتماعی را در لایه-ای از زبان عاشقانه پنهان می¬کند و شعر را تفسیرپذیر می¬نماید. دلیل دیگر این تلفیق آن است که خشونت، صراحت و شعارزدگی در زبان تغزل کمرنگ می¬شود و عاطفة شعر تلطیف می¬یابد. پناه بردن به عشق خصوصی در نتیجة شکست اجتماعی عامل دیگر این تلفیق است.
چکیده انگلیسی :
New lyric and epic poetry are the two main trends of contemporary Persian poetry, which have been formed following the language and content of Nima's classic poems and his free poems. Most of Nima's poems and his innovations are in "free poetry" or "Nima" which have a social aspect and are placed under "socially committed poetry". In some of these poems, "the language of new lyric poetry" has been combined with the language of "new epic poetry" for some reason. In the present study, relying on the poems of Nima and Ahmad Shamloo, the why and how to combine the lyrical language in poems that have a social aspect has been discussed. The results show that Nima and Shamloo use lyric language in social poetry for two very important reasons. Creating artistic ambiguity and creating "symbol" or "symbolism" is the main reason for this combination. The lyric poems in such poems make the audience doubt the interpretation of the poem in a social or romantic way, and this method makes their social poems can be censored by an authoritarian government. The lyric poems in such poems make the audience doubt the interpretation of the poem in a social or romantic way, and this method makes their social poems can be censored by an authoritarian government.
آجودانی، ماشالله. (1382). یا مرگ با تجدد، تهران: اختران.
آژند، يعقوب. (1384). تجدد ادبي در دورة مشروطه، تهران: مؤسسة تحقيقات و توسعة علوم انساني.
مک¬لی، ایان. (1381). فرهنگ علوم سیاسی، ترجمة حمید احمدی، تهران: میزان.
اسلامی ندوشن، محمدعلی.. (1374). از رودكي تا بهار، تهران، نگاه.
بهرام¬پور عمران، احمدرضا. (1389). در تمام طول شب (بررسی آراء نیما یوشیج)، تهران: مروارید.
پاشایی، ع. (1378). زندگی و شعر احمد شاملو، تهران: ثالث.
پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه، تهران: نگاه.
ثروت، منصور. (1397). نیما و نظریة ادبی، تهران: علمی.
پورنامداریان، تقی (1383). خانه¬ام ابری است «شعر نیما از سنت تا تجدد»، تهران: سروش.
تلطّف، كامران. (1392). سیاست نوشتار: پژوهشي در شعر و داستان معاصر، ترجمة مهرك كمالي، تهران، نامك.
حسن¬لی، کاووس (1391). گونه¬های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
حسین¬پور چافی، علی. (1391). جریان¬های شعری معاصر فارسی، تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی¬اکبر. (1375). لغت¬نامة دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
روزبه، محمدرضا (1381). ادبیات معاصر «شعر»، تهران: روزگار.
زرقانی، مهدی. (1384). چشم¬انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
زمانی، محمدرضا. (1352). بررسي روابط اگزيستانسياليست با جامعه، تهران، گلشايي.
سلاجقه، پروین (1387). امیرزادة کاشی¬ها «نقد شعر معاصر، احمد شاملو»، تهران: مرواید.
شاملو، احمد. (1386). آهنگ‌های فراموش شده، تهران: مروارید.
ــــــــــ (1384). مجموعه آثار، ج1، تهران: آگه.
شفیعی¬کدکنی، محمدرضا. (1384). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
ــــــــــ (1387). تازیانه¬های سلوک، تهران: آگه.
ــــــــــ (1370). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1388). راهنمای ادبیات معاصر، تهران: میترا.
صفا، ذبیح¬الله. (1378). حماسه‌سرایی در ایران، تهران: فردوسی.
طاهباز، سیروس. (1380). كماندار بزرگ كوهستان (زندگی و شعر نیما یوشیج)، تهران: نشر ثالث.
گلبن، محمد. (1351). بهار و ادب فارسي، تهران: فرانكلين.
لنگرودی، شمس. (1370). تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران: مرکز.
مختاری، محمد. (1392). انسان در شعر معاصر، تهران: توس.
نیکبخت، محمود. (1375). از اندیشه تا شعر، مشکل شاملو در شعر، اصفهان: هشت بهشت.
نیما یوشیج. (1385). دربارة شعر و شاعری، به كوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
ـــــ (1397). نوای کاروان «دفتر دوم از اشعار منتشر نشدة نیما»، به تصحیح سعید رضوانی، تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
ــــــ (1376). نامه¬ها، تدوین سیروس طاهباز، تهران: علمی.
ــــــ (1370). مجموعة کامل اشعار نیمایوشیج، تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
مقالات: تلخابی، مهری. (1399). بررسی لایة ایدئولوژیک سبک شعر حافظ با تأمل بر طنز (از منظر تحلیل گفتمان انتقادی)، فصل¬نامه علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(46)، 293-324. 10.30495/dk.2020.679784 doi:
جبری، سوسن. (1391). حماسة نو در شعر شاملو، جستارهای نوین ادبی، 45(1)، 121-142. 10.22067/jls.v45i1.13459 doi:
شفیعی¬کدکنی، محمدرضا. (1352). انواع ادبي و شعر فارسي، رشد آموزش ادب فارسي، 8 (32 و 33).
ملک¬پایین، مصطفی و همکاران. (1395). جستار برون متنی و درون متنی اشعار متعهد نیما یوشیج در دهه¬های بیست و سی، پژوهش¬های ادبی، 13(53 )، 123-150. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=322803
مهری، فریبا و همکاران. (1397). کارکرد لایة ایدئولوژیک در برجسته¬سازی سبکی غزل اجتماعی معاصر، ادبیات پارسی معاصر، 8(2)، 217-244.