ارزیابی دوره‌ی بازگشت خشکسالی کشاورزی گندم در استان فارس با استفاده از شاخص RDI
محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامهحسین زندی لک 1 , حمیدرضا فولادمند 2 , فردین بوستانی 3
1 - دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت
2 - دانشیار گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت
3 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس
کلید واژه: استان فارس, تبخیر- تعرق, خشکسالی کشاورزی, دوره‌ی بازگشت, شاخص شناسایی خشکسالی,
چکیده مقاله :
خشکسالی پدیده‌ای است طبیعی که فراوانی آن در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، بویژه و استان فارس بسیار زیاد است. ارزیابی و پایش خشکسالی از نیازهای اساسی برنامه‌‌ریزیهای مدیریت کشاورزی و منابع آب برای کاهش اثرات آن به‌شمار می‌روند. بدین منظور، استفاده از شاخصهای خشکسالی پیشنهاد می‌شود. از جمله شاخصهای مزبور می‌توان به شاخصشناسایی خشکسالی (RDI) اشاره نمود. در این تحقیق، دوره‌ی بازگشت خشکسالی کشاورزی گندم در استان فارس بر مبنای شاخص RDI مورد ارزیابی قرار گرفت؛ و به این منظور، از داده‌های هواشناسی 12 ایستگاه سینوپتیک با حداقل 10 سال آمار در سطح استان مزبور استفاده شد. در این تحقیق روش پنمن- مانتیت برای محاسبه‌ی تبخیر- تعرق به‌کار رفت. سپس شدت خشکسالی RDI بهنجار و معیار شده برای هر سال زراعی به دست آمد. پس از طبقه‌بندی شدت خشکسالی گندم مشخص شد که در تمام ایستگاههای مورد مطالعه، خشکسالی بهنجار بیشترین تداوم را داشته است. همچنین نقشه‌های پهنه‌بندی خشکسالی گندم با دوره‌های بازگشت 2، 5، 10، 25 و 50 سال نیز تهیه گردید. نتایج حاکی از آنند خشکسالی کشاورزی گندم در دوره‌های بازگشت 2 و 5 سال، در کل استان فارس بهنجار می‌باشد، اما در دوره‌های بازگشت 10، 25 و 50 سال شرایط متفاوتند.
Drought is a natural phenomenon with high frequency in arid and semi-arid regions of Iran, especially in the Province of Fars. Monitoring and evaluation of drought is a basic need for agriculture and water resources management to reduce its adverse effects. Reconnaissance drought index (RDI) is one of the agricultural drought indices used to categorize drought intensity. In this study, agricultural drought return period for wheat for the Province of Fars was assessed based on RDI. Twelve synoptic weather stations, with the minimum of 10 years data were selected for this purpose. Evapotranspiration was calculated based on the Penman-Monteith method, and the drought intensityof normalized and standardized RDI for each year was calculated. The results showed that the most severe drought in the Province of Fars occurred in the 2007-2008 hydrological year. After classifying the wheat drought intensity, the results indicated that the normal drought was the most prevalent in all of the selected stations. Also, zoning maps of wheat drought with the return periods of 2, 5, 10, 25 and 50 years were prepared for the Province of Fars. The results showed that the wheat agricultural drought for the Province of Fars is normal in the return periods of 2 and 5 years; however, it was different for the frequency of 10, 25 and 50 years.