پیش بینی سطح آبخوان های دشت عجب شیر با لحاظ سناریوهای مختلف مدیریتی
محورهای موضوعی : Business Administration and Entrepreneurshipمحمد جاهی 1 , سینا فرد مرادی نیا 2
1 - گروه مهندسی عمران، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه مهندسی عمران، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: منابع آب زیرزمینی, دشت عجبشیر, بیلان دشت, مدل ویپ,
چکیده مقاله :
چکیده مقدمه: امروزه مدیریت جامع و یکپارچه آب به ویژه در مناطقی که با محدودیت های نسبی منابع آب مواجه هستند به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر پذیرفته شده است و پیشگام اصلی این مدیریت مدل سازی سیستم منابع آب است. روش: در این پژوهش نیز با استفاده از مدل WEAP نوسانات سطح جریان آبخوانهای رودخانه زرینه رود در حوضه آبریز عجبشیر که در جنوب شرقی دریاچه ارومیه برای یک دوره 15ساله (1995 تا 2009 میلادی) واسنجی و اجرا گردید. همچنین سناریوهایی با توجه به طرح های در دست مطالعه و اجرا که عبارت از طرح تغذیه مصنوعی دشت عجبشیر و طرح انتقال آب از زرینه رود به دشت عجبشیر (موسوم به طرح شهید کاظمی) میباشد در نظر گرفته شد. همچنین در تدوین برخی سناریوها اقدامات مدیریت مصرف (اجرای سیستم آبیاری تحت فشار در تمامی اراضی کشاورزی دشت هرچند ممکن است کاملأ عملی نباشد) نیز در نظر گرفته شده است و در کل سناریوها فرض شده دشت ممنوعه بماند. یعنی اینکه در سناریوها اضافه برداشت از آب زیرزمینی اعمال نشده است. هم چنین در تمام سناریوها شرایط خشکسالی در دوره شبیهسازی در نظر گرفته شده است. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که بیلان آب زیرزمینی دشت عجب شیر بسیار منفی است و در صورت بهره برداری با روند کنونی، دشت عجب شیر ذخیره آب زیرزمینی خود را در یک دوره 30 ساله از دست می دهد. سناریوهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که به منظور تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی دشت عجب شیر، کاهش برداشت از طریق برنامه های مدیریت مصرف و کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی دشت از طریق انتقال آب از رودخانه زرینه رود (موسوم به پروژه سد شهید کاظمی) مورد نیاز است. نتیجه گیری: با بررسی نتایج حاصل از سناریو ها به این نکته خواهیم رسید که جهت جلوگیری از بروز افت سطح آب زیرزمینی و ایجاد کسری ذخیره مخرن آب زیر زمینی ، ضرورت دارد حفر چاه و هرگونه توسعه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در منطقه صورت نگیرد. همچنین به منظور حفظ منابع آبی میباید بدون اینکه از تخصیص آب به بخش کشاورزی بکاهیم، با بالا بردن میزان بهره وری آب در کل منطقه بر مبنای راهکارهای مدیریت بهینهی منابع آبی، تولید ناخالصی داخلی منطقه را بهبود بخشید که این امر مستلزم رویکردی جامع نگر در مدیریت عرضه و تقاضای آب میباشد.
Abstract Introduction: Nowadays, comprehensive and integrated water management, especially in areas facing relative limitations of water resources, is accepted as an unavoidable necessity and the main pioneer of this management is modeling the water resources system. Methods: In this study, using the WEAP model, fluctuations in the flow level of the Zarrineh River aquifers in the Ajabshir catchment area, which is located in the southeast of Lake Urmia for a period of 15 years (1995 to 2009 AD) were calibrated and performed. Also, scenarios were considered according to the plans under study and implementation, which are the artificial feeding plan of Ajabshir plain and the plan of transferring water from Zarrineh river to Ajabshir plain (called Shahid Kazemi plan). Also, in developing some scenarios, consumption management measures (implementation of pressurized irrigation system in all agricultural lands of the plain, although it may not be completely practical) have been considered and in all scenarios, the plain is assumed to remain forbidden. This means that in the scenarios, no overdraft of groundwater has been applied. Also, in all scenarios, drought conditions are considered in the simulation period. Findings: The results indicate that the groundwater balance of Ajabshir plain is very negative and if exploited with the current trend, Ajabshir plain will lose its groundwater storage in a 30-year period. Different scenarios were investigated and the results showed that in order to balance the groundwater resources of Ajabshir plain, reduction of harvest through consumption management programs and reduction of pressure on groundwater resources of the plain through water transfer from Zarrineh river (called Shahid Kazemi dam project) Is required.
_||_