بررسی تأثیر عوامل درون‌سازمانی بر کیفیت اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد سازمان‌های پروژه‌محور در بخش مسکن ایران

محورهای موضوعی : اخلاق و حسابداری

پیمان سیدی ¹ , سید عباس برهانی ² , محمد حسن ملکی ³ , امید علی عادلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار، گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
3 - دانشیار، گروه مدیریت، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران.
4 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/11 تاریخ پذیرش : 1402/11/19 تاریخ انتشار : 1403/01/03

کلید واژه: بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد, تحلیل تم, سازمان پروژه‌محور, مسکن.,

چکیده مقاله :

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت اجرای بودجه‌‌ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان‌‌های پروژه‌محور بخش مسکن ایران است. روش: این پژوهش کیفی- کمّی است؛ در بُعد کیفی از تحلیل تم، و در بُعد کمّی از فن فازی- دلفی و کپراس توسعه‌یافته استفاده‌ شده است. عوامل مورد بررسی پژوهش از طریق مصاحبه با خبرگان و تحلیل تم به‌دست ‌آمد. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان متخصص در حوزه برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی شرکت‌های پروژه‌محور فعال در بخش مسکن ایران هستند. روش نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده، و حجم نمونه (20 نفر) مشتمل بر متخصصینی بوده که دانش و تجربه مرتبط در حوزه سازمان‌های پروژه‌محور در بخش مسکن را داشتند. برای غربال و اولویت‌بندی ابعاد و شاخص‌ها به ترتیب از دو پرسشنامه خبره‌سنجی و اولویت‌سنجی، و برای تجزیه‌وتحلیل از فنون فازی- دلفی و کپراس استفاده ‌شده است. یافته‌ها: از میان شاخص‌‌های احصاء شده از مصاحبه با خبرگان، با استفاده از ابزار تحلیل تم و با استفاده از فن فازی-دلفی برای غربالگری، 13 شاخص دارای عدد دیفازی بالاتر از 7/0 بودند. برای اولویت‌بندی نهایی تکنیک کپراس توسعه‌یافته مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از تکنیک کپراس، سه شاخص شدت اهمیت (وزن 33/0)، میزان قطعیت (وزن 33/0) و تخصص خبرگان (وزن 33/0) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به نتایج، شاخص‌ها عبارتند از: هوشمندسازی کسب‌وکار، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شفافیت، ذینفعان، تدوین قوانین هم‌سو با بودجه عملكردمحور و نظارت که بیشترین اولویت را داشتند. نتیجه‌گیری: برای اجرای بهینه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش مسکن، هوشمندسازی کسب‌وکار، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شفافیت و ذینفعان اولویت ویژه‌ای دارند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of the present study is to investigate the influencing factors on the quality of implementation of performance-based budgeting in project-oriented organizations in the housing sector of Iran. Method: This research is a qualitative-quantitative study. In the qualitative aspect, theme analysis was employed, while the Fuzzy-Delphi technique and developed Kepras were utilized in the quantitative aspect. The research factors were derived from interviews with experts and theme analysis. The statistical population of the study comprises employees specializing in project planning and budgeting within project-based companies operating in Iran's housing sector. The sampling method was purposive, and the sample size consisted of 20 experts with relevant knowledge and experience in project-based organizations in the housing sector. To screen and prioritize dimensions and indicators, two questionnaires for expert assessment and prioritization were utilized, and fuzzy techniques - Delphi and Kapras - were employed for analysis. Findings: Among the indicators calculated from interviews with experts, using the theme analysis tool and employing the Fuzzy-Delphi technique for screening, 13 indicators had a fuzzy number higher than 0.7. The developed Kepras technique was utilized for the final prioritization. Through the Kepras technique, three indicators of importance intensity (weight 0.33), degree of certainty (weight 0.33), and expertise of experts (weight 0.33) were analyzed. According to the results, the indicators with the highest priority are business intelligence, information technology infrastructure, transparency, stakeholders, drafting laws in line with performance-oriented budget, and supervision. Conclusion: For the optimal implementation of performance-based budgeting in the housing sector, business intelligence, information technology infrastructure, transparency, and stakeholder engagement hold special priority.

منابع و مأخذ:

آرامش، مسعود؛ معین‌الدین، محمود؛ دهقان دهنوی، حسن (1397). ارائه الگوی پیاده‌سازی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد
با تکنیک ترکیبی دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، (26)7، ص188- 175.
آذر، عادل؛ امیرخانی، طیبه (1395). سیاه چاله‌‌های بودجه در نظام بودجه‌‌ریزی ایران. مدیریت دولتی، (4)8، ص590-571.
آذر، عادل؛ امرایی، حافظ (1400). ارائه الگوی مؤثر نظارت و ارزیابی عملکرد مالی بخش عمومی در بودجه‌ریزی برمبنای عملکرد. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(52)، ص53-86.
حبیب‌زاده بایگی، سیدجواد؛ امینی، طاهره (1401). موانع اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی در دانشگاه‌های غیرانتفاعی مشهد. پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالی، 3(2)، ص63-112.
خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید (1398). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. تهران: انتشارات نگاه دانش، چاپ دوم، ج1.
دولت‌‌خواهی، كسری؛ آذر، عادل؛ گودرزی، غلامرضا (1394). ارائه مدل مفهومی بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد. چشم‌انداز مدیریت دولتی، 4(6)، ص15-33.
رستمی، ملیحه؛ آذر، عادل؛ دهقان نیری، محمود؛ صفری، حسین (1399). مدل پویای بودجه‌‌ریزی بر مبنای عملکر‌د
با رویکرد کارت امتیازی متوازن (مطالعه موردی: یک بانک تجاری. پژوهش‌های نوین در تصمیم‌گیری، 5(3)،
ص88-125.
رنجبر، محمدحسین؛ بهادری، مریم؛ طالب‌نیا، قدرت‌اله؛ برخورداری احمدی، مهناز (1399). ارائه مدل بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در شرایط عدم قطعیت با رویکرد حل یک طبقه‌بندی خاص از مسأله برنامه‌ریزی خطی فازی (مورد مطالعه شرکت گاز استان هرمزگان. دانش حسابرسی، 20(81)، ص35-63.
کلانتری، نورالدین؛ محمدی‌پور، رحمت‌الله؛ صیدی، مسعود؛ شیری، اردشیر؛ عزیزخانی، مسعود (1398). مدل بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد با رویکرد بهره‌وری (مطالعه موردی: شرکت‌های پالایش گاز کشور). حسابداری مدیریت، (43)12، ص127-117.
کیانی، روناک؛ آذر، عادل؛ بیات، کریم (1400). طراحی مدل ارزیابی نرم‌افزارهای بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد رویکردی دیمتل فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 14(51)، ص35-63.
مهرانی، ساسان؛ اکرمی، سید رحمت‌اله؛ خدابخشی، هادی؛ جباری، مهرداد (1397). بازنگری در نقش ذی‌حسابان دستگاه‌های اجرایی در نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد. حسابداری دولتی، 5(1)، ص20-9.
ناظمی، امین؛ ترکمن، حمید (1398). امکان‌سنجی پیاده‌سازی تکنیک بودجه‌بندی بر مبنای فعالیت در شرکت گاز پارس جنوبی. مطالعات حسابداری و حسابرسی، 8(31)، ص87-100.
نصر اصفهانی، زهرا؛ خیام‌باشی، بیژن؛ شهبازی، صادق (1399). طراحی مدل استوار بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد گروه‌های پژوهشی در مراکز تحقیق‌وتوسعه (نمونه پژوهش: مرکز تحقیق‌وتوسعه دفاعی). پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالیه، 1(2)، ص127-87.
Afzalia, I., Septiana, H. & Iskandar, M. (2022). Profit Planning and Human Factors in Budgeting in Pharmaceutical Corporation. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 32(2), p. 2912–2917. https://doi.org/10.47750/ pnr. 2022.13. S08.363
Ahmad, I. & Ahmad, S. (2018). Multiple Skills and Medium Enterprises Performance in Punjab, Pakistan: A Pilot Study. The Journal of Social Sciences Research, 26(2), p. 35-55.
Akyuz, E. & Celik, E. (2015). A fuzzy DEMATEL method to evaluate critical Operational hazards during gas freeing process in crude oil tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, No. 38, p. 243-253.
Aliabadi, F.J., Mashayekhi, B. & Gal, G. (2019). Budget preparers’ perceptions and performance-based budgeting implementation. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, No. 62, p. 43–64.
Allain, E. & Laurin, C. (2018). Explaining implementation difficulties associated with activity-based costing through system uses. Journal of Applied Accounting Research, 6(12), p.198-210.
Amirkhani, T., Aghaz, A. & Sheikh, A. (2020). An implementation model of performance-based budgeting Evidence from the Iranian healthcare sector. International Journal of Productivity and Performance Management, 69(2), p. 382-404. https://doi.org/10.1108/IJPPM-05-2018-0171
Berman, E. (2006). Performance and Productivity in Public and Nonprofit Organiza-tions. Armonk, New York: M.E. Sharpe, Second Edition.
Clarke, V. & Braun, V. (2013) Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), p. 120-123.
Hijal-Moghrabi, I. (2019). Performance-Based Budgeting Implementation: A Non-linear System Perspective. Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance. https://doi.org/10.1007/978-3-319-31816-5_3697-1.
Park, S.J. & Jang, S. (2022). Asymmetric information and excess budget: the influence of performance-based budgeting on budgetary slack in US states. International Review of Public Administration, 46(3), p. 1-20.
Parker, K. & Schmitz, J. (2019). New public management and the rise of public sector performance audit: Evidence from the Australian case, Account. Audit. Account. J., 32(1), p. 280–30.
Pratolo, S. & Sofyani, H. & Anwar, M. (2020). Performance-based budgeting implementation in higher education institutions: Determinants and impact on quality. Cogent Business & Management, 7(1).
Russell, S.J. & Norvig, P. (2020). Artificial intelligence: A modern approach. Alan Apt, Pearson Education Limited, Malaysia, 4rd Edition.
Singh, P.K. & Sarkar, P. (2020). A framework based on fuzzy Delphi and DEMATEL for sustainable product development: a case of Indian automotive industry. Journal of Cleaner Production, No. 122, p. 585–606.
Stefano, M., Casarotto, N., Vergara, L. & Rocha, T. (2015). COPRAS (Complex Proportional Assessment): State of the Art Research and its Applications. Ieee Latin American Transactions, 13(12), p. 99-106.
Whitley, R. (2006). Project-based firms: new organizational form or variations on a theme? Industrial and Corporate Change, 15(1), p. 77-99.
Willoughby, K. & Yi Lu, E. (2018). Public performance budgeting: Principles and practice‏. Routledge, Taylor & Francis Group, 1(3), p. 70–75. https://doi.org/10.4324/9781315525730
Yan, T., Yu, H. & Chen, Y. (2019). Management accounting of administrative institution: boundaries, conceptual framework and humanistic practice. Account Res,11(5), p. 85-91.

متن کامل:



 

 

Evaluation’s effect of factors internal organizational on the quality of budgeting implementation, based on the performance of project-oriented organizations in the housing sector in Iran

Abstract

In Iran, efforts have been made to implement performance-based budgeting. Performance-based budgeting in project-oriented organizations in the housing sector, which take a significant share in construction, is not considered. This research proposes an evaluation’s effect of factors internal organizational on the quality of budgeting implementation, based on the performance of project-oriented organizations in the housing sector in Iran. To investigate the mentioned factors of performance-based budgeting, two techniques, fuzzy Delphi and Copras, were used for analysis. The statistical population of the research comprises 20 practitioner experts. The research dimensions and indicators were obtained through expert’s interviews and theme analysis. Then, two questionnaires of expertise and assessing the effect were used to screen and analyze the effectiveness of the dimensions and indicators. These questionnaires were analyzed by fuzzy Delphi and Copras techniques. In the end, while referring to the past research and their differences from the present study, the results of the data analysis showed that for the optimal implementation of performance-based budgeting in the housing sector, Business intelligence, information technology infrastructures, transparency, and beneficiaries have a particular priority.

Keywords: Internal Organizational factors; Thematic Analysis; Performance-Based Budgeting; Project-Oriented Organizations; Housing Sector.

 

 

 

 

 

 

بررسی تأثیر عوامل درون‌سازمانی بر کیفیت اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن در ایران

 

چکیده

   مطابق با مطالعات صورت گرفته تلاش‌هایی در ایران به‌منظور اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد انجام‌شده است، ولیکن رویکردی که بر برنامه‌ها و فعالیت‌های مرتبط با اولویت‌های عملکرد محور، بر اجرای کارایی آن تأثیرگذار باشد، محقق نشده است. هدف از نگارش این مقاله، یافتن عوامل تأثیرگذار بر کیفیت اجرای بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان­های پروژه محور، در بخش مسکن در ایران است. با توجه به ماهيت تحقيق، شيوه نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده است. روش این پژوهش کیفی _کمی است؛ در بُعد کیفی این پژوهش از تحلیل­تم، در بُعد کمّی این پژوهش از فن فازی-دلفی و کپراس توسعه‌یافته استفاده‌شده است.  عوامل پژوهش از طریق مصاحبه با خبرگان و تحلیل­تم به‌دست‌آمده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان متخصص در حوزه برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی شرکت‌های پروژه محور فعال در بخش مسکن هستند. حجم نمونه برابر با 20 نفر از متخصصینی که دانش و تجربه مرتبط در حوزه سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن را داشتند، انتخاب شدند. برای غربال و اولویت‌بندی ابعاد و شاخص‌ها به ترتیب از دو پرسشنامه خبره سنجی و اولویت‌سنجی و برای تجزیه‌وتحلیل از فنون فازی _ دلفی و کپراس استفاده‌شده است. ضمن اشاره به پژوهش‌های گذشته و تفاوت آن‌ها با پژوهش حاضر، نتایج حاکی از آن است که در راستای اجرای بهینه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش مسکن ایران، هوشمند سازی کسب‌وکار، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شفافیت و ذینفعان از اولویت ویژه‌ای برخوردارند.

کلیدواژه‌ها: عوامل درون‌سازمانی؛ بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد؛ تحلیل­تم؛ سازمان پروژه محور؛ بخش مسکن.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. مقدمه

      در جهان امروز، برخورداری از بودجه­بندی مبتنی بر عملکرد، دغدغه اصلی انواع مختلف سازمان‌های خصوصی، دولتی، خدمات عمومی و ... است (پارکر و اشمیتز¹،2019). چنین رویکردی از این واقعیت ناشی می‌شود که بودجه­بندی مبتنی بر عملکرد، یاریگر سازمان‌ها در فضای رقابتی با ویژگی تغییرات وسیع و همه‌جانبه اقتصادی، فنّاورانه، اجتماعی و ... مسائل مبتلابه این تغییرات است (دولت‌خواهی، 1398). درواقع تمامی سازمان‌ها برای بقاء خود در محیط متلاطم و آشفته امروزی، لازم است اهداف خود را با تکیه‌بر اصول و قواعد بودجه­بندی ­عملکرد ­­­محور، تدوین نمایند (برمن²، 2006)؛ و لذا می‌توان گفت مهم‌ترین دغدغه سازمان‌ها، تدوین و پیاده‌سازی بودجه‌ریزی است؛ که موفقیت و بقای آن‌ها را در شرایط متحول و پیچیده محیطی، تضمین نماید (آرامش و همکاران، 1397).  

       بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد³ سامانه‌ای از بودجه‌ریزی است که ارائه‌دهنده منابع موردنیاز برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت، هزینه برنامه‌ها و فعالیت‌های مرتبط برای دستیابی به اهداف مذکور و ستانده‌ها یا خدماتی است که در لوای هر برنامه باید تولید یا ارائه گردد (اکیوز و سیلک⁴،2015). به گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی⁵" مبانی نظری بودجه‌ریزی و مطالعات تطبیقی کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد، مناسب‌ترین نظام بودجه‌ریزی در سال‌های اخیر، بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است". مهم‌ترین مزایای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد عبارت‌اند از: طراحی مجدد برنامه‌ها با تمرکز بر بهبود آن­ها و کمک به عقلانی ساختن تخصیص‌ها با استفاده از اطلاعات عملکرد به‌منزله مبنایی برای تصمیم‌گیری و هم‌تراز کردن هزینه‌های و هدف‌های کلی (آذر و امینی، 1400)؛ و هم‌چنین در صورت اجرای دقیق و کامل این نوع از بودجه‌ریزی، اتخاذ تصمیمات عقلانی درباره تخصیص منابع بر اساس پیامدهای قابل‌سنجش میسر می­گردد (رنجبر و همکاران، 1400). سازمان‌های پروژه محور⁶ سازمان‌های جديدي براي یکپارچه‌سازی منابع و تخصص‌های متنوع هستند كه در سال‌های اخير توجه زيادي را به خود جلب کرده­اند (هجال مقرابی⁷، ۲۰۱۹).         اين امر ناشي از تغييرات و پیشرفت‌هایی است كه در حوزه‌های مختلف، سازمان‌ها و ادبيات سازماني را تحت تأثير قرار داده‌اند. سازمان پروژه محور تشكيلاتي است كه كاركردهاي توليد را در قالب سازمان پروژه‌ای موقتي مديريت می‌کند (کیانی، آذر و بیات، 1400). در مقايسه با سازمان‌های وظیفه‌ای و ماتريسي، سازمان پروژه محور يك فرم سازماني براي مديريت پیچیدگی‌های روزافزون محصول، تغييرات سريع بازار، نوآوري و نامعلومي فنّاورانه معرفی‌شده است (کلانتری و همکاران، 1397). بررسی پژوهش­های انجام‌شده در­­­­­­­زمینه بودجه‌ریزی، بیانگر این است که هر یک از پژوهشگران و متخصصان، درزمینه خاصی به بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد پرداخته‌اند؛ و تاکنون پژوهشی درزمینه بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن در ایران به انجام‌ نرسیده است. اجرای این شیوه از بودجه‌ریزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ و از آنجائی که اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن به میزان قابل‌توجهی مغفول مانده است؛ این پژوهش در مقام پاسخ به این پرسش برآمده است که عوامل سازمانی تأثیرگذار بر اجرای بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان­های پروژه محور از چه عواملی تشکیل‌شده است؟ و اولویت‌بندی این عوامل چگونه است؟

 

2. مبانی نظری و پیشینه پژوهش

      بودجه‌ها در سازمان‌های پروژه محور نقش اساسی و مهمی دارند (یان و چن⁸، 2019). بودجه‌ها به‌عنوان یک سازوکار کنترلی، استانداردی را با توانایی مقایسه با مخارج آتی برای کنترل آن‌ها ایجاد می‌کنند (راسل و نرویگ⁹، 2020). با گزارش‌گیری و جمع‌آوری به‌موقع داده‌ها، گروه پروژه با استفاده از بودجه قادر خواهد بود مسائل جاری را شناسایی، گزارش و مسائل آینده را پیش‌بینی کند (نصر اصفهانی و همکاران، ۱۳۹8). چراکه این راه‌کار برای مستندسازی دستاوردها، شیوه‌های عینی ایجاد و ابزار تشخیص روشمند برای دستیابی به درکی عمیق و زیربنایی از رابطه میان منابع بکار گرفته‌شده و عملکردها است (ایی لو و ویلوبی¹⁰،2018). به‌بیان‌دیگر توجه از ورودی به خروجی تغییر می‌یابد و تمرکز اصلی بر فعالیت‌ها و خروجی‌هایی است که ازنظر حجم کار و هزینه‌های واحد از قابلیت شناسایی و اندازه‌گیری برخوردارند (علی‌آبادی و همکاران،2019).

 به گزارش موسسه مدیریت پروژه¹¹:

"سازمان‌های پروژه محور آن‌هایی هستند که عملیات آن‌ها عمدتاً دربرگیرنده‌ی پروژه‌ها است. این سازمان‌ها به دودسته تقسیم می‌شوند:

سازمانی‌هایی که درآمد خود را عمدتاً از انجام پروژه‌ها برای دیگران به دست می‌آورند مانند شرکت‌های معماری، مهندسی مشاوران پیمانکاران ساختمان سازمان‌های غیردولتی.

سازمان‌هایی که مدیریت برمبنای پروژه‌ها را پذیرفته­اند. این سازمان‌ها مایل‌اند نظام‌های مدیریتی را مستقر کنند که مدیریت پروژه را تسهیل نماید. برای مثال سامانه‌های مالی آن‌ها غالباً به‌صورت خاص برای، حسابداری پیگیری و گزارش دهی چندین پروژه‌ی هم‌زمان طراحی‌شده است ".

     سازمان‌های غیر پروژه محور غالباً فاقد آن نظام‌های مدیریتی هستند که برای پشتیبانی اثربخش و کارا از نیازهای پروژه طراحی‌شده باشند (ویتلی¹²، 2019).  نبود سامانه‌های مبتنی بر پروژه معمولاً مدیریت پروژه را دشوارتر می‌سازد (دولت‌خواهی، 1398). در برخی موارد سازمان‌های غیره پروژه محور دارای زیر واحدهایی هستند که به‌صورت سازمان‌های پروژه محور عمل می‌کنند و دارای نظام‌های متناسبی با آن هستند (احمد و احمد¹³، 2018). 

بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد را می‌توان به‌عنوان فرایند توسعه و ترکیب ابعاد و شاخص‌های اندازه‌گیری عملکرد عملیات، عملکرد ساختارمند و برنامه‌های سازمانی در فرایند بودجه‌ریزی تعریف کرد (ویلوبی و همکاران¹⁴،2018)؛ که هدف آن معرفی ابعاد و شاخص‌های منطقی در فرآیند تصمیم‌گیری است (رنجبر و همکاران،1398). با اقتباس از صندوق بین‌المللی پول¹⁵:"یک نظام بودجه‌ی به‌طور مطلوب ابعاد و شاخص‌ها را به نتایج پیوند می‌دهد، از مهم‌ترین ابعاد و شاخص‌های این روش می‌توان به برنامه‌ریزی استراتژیک محاسبه قیمت تمام‌شده و ارزیابی عملکرد اشاره کرد ". می‌توان این‌گونه بیان داشت تخصیص بودجه تحت تأثیر ابعاد و شاخص‌های کیفی مانند ساختار متغیر بودجه در سازمان‌های مختلف و هم‌چنین ابعاد و شاخص‌های چون تجربه مدیران و تصمیم‌گیرندگان نیز قرار دارد (آلن و لورین¹⁶، 2018).

   در کشور ایران نظام بودجه‌ریزی با چالش‌های گسترده‌ای مواجه است. از عمده‌ترین مشکلات آن می‌توان به مواردی از قبیل عدم تعریف ارتباط دقیق بین هدف‌های بودجه سالانه با اهداف برنامه توسعه¹⁷، اجرای روش افزایشی هزینه‌ها و گذشته‌نگر بودن بودجه بدون توجه به وظایف دستگاه‌ها، اعمال سلیقه‌های شخصی در تعیین سقف اعتبارات دستگاه‌های اجرایی، برآوردهای غیرواقعی هزینه طرح‌ها، تخصیص سیاسی منابع، عدم آگاهی مردم از اهداف و نتایج اقتصادی و اجتماعی بودجه و تأثیرپذیری بودجه از سلیقه‌های سیاسی¹⁸ اشاره نمود (حبیب زاده و امینی، 1397).

اولویت‌بندی و انتخاب پروژه‌های مسکونی¹⁹ یکی از تصمیمات مهم در سازمان‌های فعال در بخش مسکن محسوب می‌گردد. درواقع اولویت‌بندی پروژه‌های مسکونی به مفهوم انتخاب تعدادی پروژه و تخصیص منابع بین آن‌ها از میان تعدادی پروژه‌ی مشخص‌شده یک سازمان است؛ تا به‌واسطه این انتخاب و تخصیص، اهداف سازمان تأمین گردد (بشیری منش و شهنازی، 1397). تصمیم‌گیری در مورد تخصیص بهینه منابع مالی یکی از مسائل مهم اغلب سازمان‌ها در بخش مسکن است. در اکثر سازمان‌ها به دلیل عدم به‌کارگیری روش نظام­مند در تخصیص منابع واحدهای مالی و برنامه‌ریزی با مشکل چگونگی تخصیص منابع به پروژه‌های مختلف روبرو است (آلن و لورین، 2018). 

به نقل از سازمان همکاری و توسعه اقتصادی²⁰ " امروزه شرکت‌ها با رقابت شدیدتری نسبت به گذشته مواجه‌اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر سازمانی است "؛ بنابراین هر سازمانی می‌خواهد با روش‌های مختلف عملکرد مالی خود را بهبود دهد. پروژه‌های مسکونی²¹ دارای خصوصیات و مسائل خاص هستند، شرایط خاص برای بسیاری از این طرح‌ها با توجه به موقعیت اجرا به وجود می‌آید و به همین دلیل انجام پروژه‌ها با ریسک تأمین و تخصیص منابع مالی همراه است (لاهوتی، 1397). در حال حاضر با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی-مسکونی، راه­کاری متناسب برای بودجه‌ریزی پروژه‌ها جهت تخصیص بهینه منابع مالی دارای اهمیت فراوانی است. با توجه به این امر پژوهش‌هایی به بررسی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در محیط‌های گوناگون پرداخته‌اند که در ادامه برخی از مهم‌ترین آن‌ها مرور شده است.

برای نمونه کیانی، پارک و جانگ²² (2022) در پژوهشی به "بررسی شاخص‌های مؤثر بر استقرار سیستم بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در آمریکا " پرداختند. نتایج تجربی نشان داده ازنظر عوامل محیطی، الزامات قانونی، پذیرش سیاسی و قوانین و مقررات (شفافیت و پاسخگویی)، اصلاح ساختار و وظایف سازمان برنامه‌وبودجه و توجه به سرمایه اجتماعی و ارتباطی ازنظر عوامل انسانی، سیاست‌های انگیزشی و مدیریتی و عوامل سازمانی، وجود پایگاه جامع، زیرساخت و فناوری اطلاعات (مانند طراحی سازمانی و وجود سامانه‌های یکپارچه با رویکرد گزارش دهی یکپارچه) از منظر فناوری اطلاعات، حذف فعالیت‌های بی‌ارزش، اصلاح زنجیره ارزش، استفاده بهینه از منابع سازمانی از دیدگاه فرآیندی و استقرار سیستم برنامه‌ریزی استراتژیک، سیستم حسابداری و حسابرسی (عملکرد مدیریت و از منظر برنامه‌ریزی و مدیریت عملکرد)، اصلی‌ترین عوامل مؤثر در استقرار بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است.

افضالیا و همکاران²³ (2022) در تحقیقی به مطالعه برنامه‌ریزی سود، بودجه‌ریزی و عوامل انسانی در بودجه‌ریزی شرکت‌های دارویی پرداخته‌اند. دیدگاه آن‌ها نسبت به بودجه، یک فرآیند عملیاتی به‌صورت کمّی و واحد پولی در بازه زمانی مشخص با ویژگی فنی بوده است، ولیکن به تأثیرگذاری منابع انسانی بر بودجه‌ریزی توجه بیش­تری قائل شده‌ و به این نتیجه دست‌یافته‌اند که کارایی بودجه، تفاوت بین هزینه‌های برآورد شده با هزینه‌های واردشده است و وجود جنبه‌های رفتاری عوامل انسانی در بودجه‌ریزی، عاملی اساسی برای ایجاد انگیزه در کارکنان و کارایی فعالیت‌ها است.

  پراتولو، سفیانی و انور²⁴ (2020) به بررسی عوامل تعیین‌کننده اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی اندونزی و هم­چنین تأثیر آن بر کیفیت نهادهای مذکور پرداخته‌اند. برای ارزیابی فرضیه‌های تحقیق از مدل‌سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی مبتنی بر متغیر استفاده‌شده است. نتیجه این مطالعه، اثبات تأثیر مثبت شایستگی مدیریت و دستگاه‌های پاداش بر اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد و همین‌طور تأثیر مثبت بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد بر کیفیت مؤسسات آموزش عالی بوده است.

امیرخانی، آغاز و شیخ (2019) به طراحی مدل اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش بهداشت و درمان ایران پرداخته‌اند هدف از این تحقیق دستیابی به درک عمیق از اجرای بودجه- ریزی مبتنی بر عملکرد در یک زمینه خاص از طریق ارائه مدلی جامع برای اجرای بودجه‌ریزی در سطح سازمانی در ایران با در نظر گرفتن تأثیر فشارهای خارجی و پویایی داخلی در پیاده سازی و درونی سازی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در ایران بود. یافته‌های تحقیق یک مدل پیاده‌سازی تحلیلی برای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد شامل متغیرهای جامع در هر دو سطح برون‌زا و درون‌زا ارائه نموده است و به این نتیجه دست‌یافته‌اند که مطالعات آن‌ها می‌تواند چارچوبی برای اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد از طریق ارزیابی تأثیر عوامل فردی زمان منابع و هم­چنین یک چارچوب تحلیلی شامل شاخص‌ها در هر دو سطح برون‌زا و درون‌زا برای تجزیه‌وتحلیل اجرای موفقیت‌آمیز بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد ارائه دهد.

 ایی لو و ویلوبی (2018) در پژوهشی به ارزیابی تأثیر بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی بر عملکرد سازمان­های دولتی کشور آمریکا پرداختند. در این تحقیق چگونگی اندازه‌گیری عملکرد و ارزیابی بودجه‌بندی عملکرد از دریچه بودجه عمومی، مدیریت و سیاست موردبررسی قرارگرفته و با ارائه مدلی مفهومی به این نتیجه دست‌یافته شده است که بودجه‌ریزی عملکرد شامل هزینه‌هایی ازجمله تدوین و تصویب مبانی قانونی و سرمایه و اراده سیاسی برای اجرای آن تا آموزش کارکنان برای ایجاد فرهنگ عملکرد محور و الزامات فناوری اطلاعات برای پیگیری کارایی است.

آذر و بیات (1401) طراحی "مدل ارزیابی نرم‌افزارهای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد "موردبررسی قرار داده­اند. هدف از این تحقیق دستیابی به اجرای مؤثرتر و کارآمدتر مدیریت و بودجه‌ریزی در راستای وظایف عمومی، کیفیت بالاتر خدمات عمومی، کاهش هزینه‌های دولت و کارکنان بوده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که معیارهای تولیدکننده نرم‌افزارها، بودجه، امنیت، گزارش‌گیری بودجه و عملکرد از بیش­ترین اهمیت و بالاترین تأثیرگذاری بر سایر معیارها برخوردارند؛ لذا جهت اتخاذ تصمیم بهینه و کمک به مدیران و سازمان‌ها در راستای بهبود عملکرد می­بایست به این معیارها توجه ویژه‌ای داشت.

آذر و امرایی (1401) تحقیقی در خصوص ارائه " الگوی مؤثر نظارت و ارزیابی عملکرد مالی بخش عمومی در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد " به انجام رسانده‌اند. هدف از این مطالعه شناسایی عوامل کلیدی و ارائه الگوی مؤثر نظارت و ارزیابی عملکرد مالی بخش عمومی در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد بوده است و حاکی از آن است که مفاهیم مؤثر بر نظارت و ارزیابی در قالب شش کد اصلی شامل: مقوله محوری، عوامل علی، عوامل مداخله‌گر، عوامل زمینه‌ای، راهبردها و پیامدهای مؤثر و جامع برای نظارت و ارزیابی عملکرد مالی بخش عمومی در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد مفید هستند.

رستمی، آذر، دهقان نیری و صفری (1399) طراحی "مدل پویای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با رویکرد کارت امتیازی متوازن " را موضوع پژوهش خود قرار داده­اند. هدف از این تحقیق توسعه مدل پویای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با رویکرد کارت امتیازی متوازن به‌منظور ارزیابی همه‌جانبه و متوازن اثرات بودجه‌ای در یک بانک تجاری بوده است. نتایج ارائه‌کننده‌ی یک مدل پویا به‌عنوان مدل مالی بودجه‌ریزی بانکی باقابلیت اعمال هرگونه تغییر در پارامترهای برون‌زا بر بانک و پیش‌بینی عملکرد متوازن است؛ بنابراین بر اساس مدل توسعه‌یافته، یک بانک می‌تواند بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد خود را مبتنی بر اهداف راهبردی تدوین و با اعمال تغییرات احتمالی و کنترل پیامدهای آن نسبت به تعدیل بودجه و مدیریت عملکرد خود اقدام کند.

آرامش، معین‌الدین و دهقان دهنوی (1397) به "ارائه الگوی پیاده­سازی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد برای معرفی محرک­های هزینه مؤثر در تسهیم منابع به فعالیت­های پلیس آگاهی " پرداختند. هدف از تحقیق حاضر طراحی فرآیند کاربردی گذر از بودجه‌ریزی سنتی (ورودی محور) به‌نظام‌ بودجه‌ریزی خروجی­­­­­ ‌محور، مرسوم به بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است؛ که مستلزم توجه ویژه در تخصیص هدفمند منابع به فعالیت‌هاست. ازاین‌رو به ارائه الگوی پیاده‌سازی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد، برای معرفی محرک‌های هزینه مؤثر در تسهیم منابع به فعالیت‌ها، جهت تعیین اهمیت آن‌ها از طریق محاسبه اوزان مربوطه شده است. نتایج نشان داده است که در اجرای موفقیت‌آمیز بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در این بخش عوامل متعددی در تسهیم منابع به فعالیت دخالت دارند که از میان آن‌ها کارکنان، دستگاه‌ها و تجهیزات تخصصی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

 ناظمی و ترکمن (1397) به طراحی "امکان‌سنجی اجرای فن بودجه‌بندی مبتنی بر عملکرد در شرکت گاز پارس جنوبی " اقدام کردند. هدف از آن تحقیق، امکان‌سنجی تعیین میزان امکان‌پذیری و اجرایی بودن یک پروژه و ثمربخشی آن برای اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با استقرار سیستم هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت بوده است؛ بنابراین هفت عامل اصلی به‌عنوان فرضیه اصلی و یازده عامل وابسته به‌عنوان فرضیات فرعی انتخاب شد. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که امکان‌ اجرای فن بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با توجه به فرضیات تحقیق و سطح معنی‌داری آن‌ها است. همچنین اظهار داشتند که اجرای بودجه‌بندی مبتنی بر عملکرد چه در شرکت‌ها و سازمان‌ها هنوز مطابق با برنامه‌های از پیش تعیین‌شده نیست.

مهرانی و همکاران (1397) در پژوهشی "به مروری عوامل مؤثر بر اجرایی شدن بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بانک‌ها " پرداخته‌اند. هدف از این تحقیق بررسی نقش عوامل مؤثر در سیستم بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد بود. آزمونه‌ای آماری چهار عامل (شامل ساختار، ضوابط و مقررات، نظارت مالی و مدیریت شرکتی) نشان داد که با اجرای نظام جدید بودجه‌ریزی باید تغییرات لازم در دستگاه‌های اجرایی ایجاد شود. در این راستا (مدیریت فرآیند کسب‌وکار، رایانش ابری، هوش تجاری، معماری سازمانی و یکپارچه‌سازی دستگاه‌های سازمانی) را به‌عنوان عوامل کاربردی معرفی کردند.

3 .روش‌شناسی پژوهش

 هدف از نگارش این مقاله، یافتن عوامل تأثیرگذار بر کیفیت اجرای بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان­های پروژه محور، در بخش مسکن در ایران است.روش این پژوهش کیفی _کمی است؛ در بُعد کیفی این پژوهش از تحلیل­تم برای استخراج ابعاد و شاخص‌ها اســتفاده گردیده است. در بُعد کمّی ایــن پژوهش از تحلیل فن فازی-دلفی برای غربالگری شاخص‌ها و کپراس توسعه‌یافته برای اولویت‌بندی شاخص‌ها استفاده‌شده است. پژوهش حاضر ازنظر مبانی فلسفی، پراگماتیسم، از دیدگاه مزیت نتایج پژوهش برای سازمان‌های پروژه محور از بُعد جهت‌گیری، کاربردی، ازنظر گردآوری در فاز کمّی داده‌ها میدانی و از حیث هدف اکتشافی است. با توجه به ماهيت تحقيق، شيوه نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده است. خبرگان موردمطالعه در جامعه‌ی آماری پژوهش با توجه به موضوع پژوهش از سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن انتخاب‌شده‌اند. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان متخصص در حوزه برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی شرکت‌های پروژه محور فعال در بخش مسکن هستند. به دلیل پاره­ای ملاحظات اسامی شرکت‌ها ارائه نخواهد شد. حجم نمونه برابر با 20 نفر از متخصصینی که دانش و تجربه مرتبط در حوزه سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن (ترکیب سنی بالای ۴۵ سال، دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و دکترا با ۲۰ سال سابقه فعالیت در این حوزه) را داشتند، انتخاب شدند؛ که اعضای آن مدیران عامل سازمان، مدیران کنترل پروژه، مدیران پروژه و مدیران مالی سازمان هستند.

 روش جمع‌آوری نمونه و داده:

 جهت گردآوری اطلاعات درزمینه مبانی نظری و ادبیات موضوع پژوهش، از منابع کتابخانه­ی، مقالات، کتاب‌های موردنیاز استفاده‌شده است. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از روش مصاحبه استفاده گردیده است. مصاحبه‌های انجام‌گرفته با رویکردی اکتشافی است. هدف از آن‌ها آزمون فرضیات نیست بلکه هدف اصلی پاسخگویی به سؤال اصلی تحقیق است؛ که در مقدمه به آن اشاره‌شده است. پس از تعیین موضوع و انتخاب روش تحقیق مصاحبه سؤالاتی را که با موضوع تحقیق رابطه داشتند، تعیین‌شده و برنامه اجرایی مصاحبه تهیه‌شده است. برای ورود به مصاحبه‌ها، کارهایی که پژوهشگر انجام داده است شامل معرفی شخصی، بیان هدف تحقیق، اظهار رازداری در مورد اطلاعات و توضیحی در این مورد که چرا مصاحبه‌شونده برای این مصاحبه انتخاب‌شده است.

اطلاعات دریافتی از مصاحبه‌شوندگان، در جلسه مصاحبه توسط مصاحبه‌گر تبدیل به یک متن منسجم شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها، از روش تحلیل­تم استفاده‌شده است. نمونه‌های انتخاب‌شده از متخصصین در حوزه سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن بوده است. با انجام این تعداد، مصاحبه تشخیص محقق این بوده است که اطلاعات گردآوری‌شده به نقطه اشباع رسیده و نیازی به انجام مصاحبه‌های بیش­تر نیست. در انتخاب این تعداد نمونه، مسائلی چون زمان، در دسترس بودن مصاحبه‌شوندگان و میزان همکاری آن‌ها موردتوجه بوده است.

 مراحل پژوهش حاضر عبارت‌اند از:

 گام اول: عوامل بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد که از طریق مصاحبه با خبرگان و ابزار تحلیل­تم به‌دست‌آمده است. گام دوم: شاخص‌ها با استفاده از تحلیل فن فازی-دلفی و پرسش‌نامه خبره سنجی غربال‌شده‌اند. گام سوم: شاخص‌های غربال‌شده با فن کپراس توسعه‌یافته، تحلیل شدند. به‌منظور سنجش پایایی کدها، یک محقق دیگر نیز به‌صورت موازی طی دو هفته این کدگذاری را انجام داده و ضریب توافق بین کدها نزدیک به 73% است، بنابراین کدها دارای پایایی هستند. در ادامه هر یک از این روش‌ها توضیح داده‌شده‌اند.

روش تحليل (تم)²⁵ ویژگی تکراری و متمایزی در متن است که نشان‌دهنده اطلاعات مهمی درباره‌ای داده‌ها و درک خاصی در رابطه با سؤال‌های پژوهش و الگوی است که درمجموع ای از داده‌ها یافت شده و به توصیف سازمان‌دهی مشاهدات و تفسیر جنبه‌هایی از پدیده می‌پردازد. تحليل­تم، روشي براي شناخت، تحليل و گزارش الگوهاي موجود درداده‌ها ست. اين روش، فرايندي براي تحليل داده‌های متني است و داده‌های پراكنده و متنوع را به داده‌هایی غني و تفضيلي تبديل می‌کند کلارک و براون، (2013). درواقع، در اين روش برخلاف روش‌های كيفي ديگر، به چارچوبي نظري از قبل وجود داشته باشد، وابسته نيست و از آن می‌توان در چارچوب‌های نظري متفاوت و براي امور مختلف استفاده كرد. مضمون، الگويي است كه درداده‌ها يافت می‌شود و حداقل به توصيف و سازمان‌دهی مشاهدات و حداكثر به تفسير جنبه‌های از پديده می‌پردازد (خنیفر و مسلمی،1397)

برای تشریح الگوریتم اجرای فن فازی-دلفی²⁶ باید بین دو کاربرد فازی-دلفی تفاوت قائل شد: کاربرد فازی-دلفی (برای غربال شاخص‌ها) و کاربرد فازی-دلفی برای (پیش‌بینی)؛ در این پژوهش، الگوریتم روش دلفی برای غربال شاخص‌ها موردنظر است (اکیوز و سیلک،2015).

   مراحل روش فازی-دلفی برای غربالگری عبارت است از:

    جمع‌آوری و فازی سازی نگرش متخصصان: در این فن، در ابتدا باید یک‌رویه مناسب برای فازی سازی عبارات نوشتاری پاسخ‌دهندگان شكل گیرد. لذا می‌توان رویه‌های فازی متعارف را به کاربرد. اجرای فن فازی-دلفی مبتنی بر طیف لیکرت پنج‌ گزینه­ی است. طیف لیکرت پنج‌ گزینه­ای شامل متغیرهای کلامی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد است. ادغام فازی مقادیر فازی شده. بعد از انتخاب طیف فازی موردنظر، نگرش متخصصان جمع‌آوری و فازی سازی می‌شود. فنون متعددی برای ادغام فازی نگرش متخصصین مطرح‌شده است. اگر نظر هر متخصص به‌منزله اعداد فازی مثلثی (l, m, u) نشان داده شود، آسان‌ترین روش سنجش میانگین فازی نگرش متخصصان است. فازی زدایی از مقادیر، پس از نتیجه­گیری نگرش متخصصین، باید مقادیر را از هم جدا کرد. بعد از گزينش روش مناسب و فازی زدایی ارزش‌ها، يك حد آستانه بايد تعيين شود. (استفانو و همکاران²⁷، 2015).  

  روش تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی کپراس از روش‌های جدید و نوین در تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی است و در تمامی حوزه‌های علمی ازجمله در امور مختلف برنامه‌ریزی، برآوردهای مالی، حسابداری و... استفاده می‌گردد. هم­چنین این روش برای زمانی بیش­تر استفاده می‌شود که معیارهای مثبت و منفی در کنار هم ارزیابی می‌شوند. ابتدا گزینه‌های موردنظر را انتخاب می‌کنیم. سپس شاخص‌ها و معیارهایی که برای سنجش هدف دارای اهمیت است، تعیین می‌شود. این معیارها می‌تواند از پژوهش‌های دیگران یا مصاحبه و پرسشنامه باشد (سینگ و ساکار²⁸، 2020). در این تحقیق برای بررسی شاخص‌ها، از مؤلفه‌های رهیافت شبکه جهانی تجارت²⁹ استفاده شد. این شاخص‌ها عبارت‌اند از: میزان تخصص خبرگان در مورد شاخص، اهمیت هر شاخص در راستای پیش‌بینی آینده و میزان قطعیت هر شاخص. رهیافت شبکه جهانی تجارت یکی از فنون قابل‌قبول برای بازنویسی برنامه‌ها است. یکی از پایه‌گذاران اولیه این رهیافت شوارتس³⁰، دبیر کل شبکه جهانی تجارت است. هم­چنین، افرادی این رهیافت را زیرگروه رهیافت منطق شهودی قرار داده‌اند.

 

 

 

4. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها

برای جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه به روش نیمه ساختاریافته انجام‌گرفته است. پس از مصاحبه با خبرگان متن مصاحبه استخراج و توسط خبرگان کدگذاری گردیده است. با استفاده از ابزار تحلیل­تم عوامل احصاء شده است. تم‌ها و مفاهیم آن‌ها در جدول یک مشاهده می‌شود. درمجموع 56 کد از مصاحبه با خبرگان احصاء شده است؛ که برخی از آن­ها در جدول شماره یک مشاهده می‌شود.

جدول 1. تجزیه‌وتحلیل یافته‌های کیفی مستخرج از مصاحبه با خبرگان

تم	کد	مفاهیم (نقل‌قول‌ها)
عوامل انسانی	آموزش	زیربنای اجرای هزینه­یابی در بودجه­ عملکرد محور، آموزش عوامل انسانی جهت کسب مهارت است.
	سیستم تشویق و تنبیه   مديريت منابع انساني	برای ضعیف یا حذف نمودن مقاومت در برابر تغییرات و اجرای هرچه بهتر بودجه‌ریزی، سیستم تشویق و تنبیه می­تواند به‌عنوان یک بازوی کمک‌کننده، عمل کند اهمیت منابع انسانی در سودآوری و عملکرد سازمانی، تدوين نگرش‌های مدیریتی در حوزه جذب منابع انساني مستعد، مشخص بودن شرايط احراز شغل سازماني، بازتعريف معيارهاي جذب منابع انساني، تشخیص چالش­های منابع انسانی، تبیین اثرات جهانی‌شدن بر اقدامات مدیریت منابع انسانی در راستای سازمان عملکرد محور ضرورت دارد.
مدیریت و کنترل	نظارت	نظارت بر چگونگی اجرای هزینه در بودجه عملیاتی و عوامل دخیل در بودجه، تضمین‌کننده اجرای صحیح و بدون انحراف است.
	ارزیابی مبتنی بر عملکرد	ارزیابی مبتنی بر شاخص‌های عملکردی نیازمند ارزیابی مداوم عملکرد، توسط روش‌های متناسب با برنامه‌ها و ارزیابی تصمیمات با ارائه گزارش مستمر از عملکرد مدیران و کارکنان در راستای ارزیابی دستاوردهای سازمانی است.
	مديريت عملكرد	حوزه مديريت عملكرد عبارت از كليه فرايندها و فعالیت‌های مرتبط از قبيل تعريف و یکپارچه‌سازی شاخص‌های عملكردي، وزن دهي شاخص‌های عملكردي، جمع‌آوری داده، محاسبه شاخص‌های عملكردي و تحليل نتايج در دوره‌های تعریف‌شده است.
عوامل سازمانی	فرآیند گرایی	زیربنای اجرای کارها و ارزیابی عملکرد در سازمان باید بر اساس استراتژی مشخصی باشد تا مسیر حرکت و زمینه‌های لازم را در جهت سازمانی فرایند گرا، مشخص نماید.
	اصلاح زنجیره ارزش	ارزیابی­ و عملیاتی نمودن زنجیره ارزش باعث حذف فعالیت‌های فاقد ارزش‌افزوده و تحقق کارایی است که موجب اثربخشی و صرفه اقتصادی است.
	فرهنگ‌سازمانی	اجرای این نظام در صورتی میسر است که سنجش عملکرد فرهنگ، حاکم بر سازمان شود.
فناوری اطلاعات	زیرساخت‌های فناوری اطلاعات	استقرار زیرساخت‌های مانند (معماری سازمانی، فرایند تجزیه‌وتحلیل، طراحی، برنامه‌ریزی و اجرای تجزیه‌وتحلیل سازمانی) موجب اجرای بهینه از فناوری اطلاعات است.
	نگرش سیستمی	نگرش سیستمی به اینکه چگونه بخش‌های مختلف یک سازمان باهم ارتباط دارند، از یک رویکرد کلی‌نگر استفاده می‌کند. در تحلیل سنتی، فقط به عناصر جداگانه در یک سیستم نگاه می‌شود.
	هوشمند سازی کسب‌وکار	نگرش‌های مدیریتی (عبور از سیستم چانه‌زنی و سنتی) و حرکت به‌سوی تفکر سیستمی موجب عملکرد نوین کسب‌وکار است.
الزامات قانونی و عوامل محیطی	شفافیت	شفافیت در برنامه‌ها و اهداف، قابل‌فهم شدن بودجه عملکردی را در پی دارد و درنهایت مطالبه گری در پاسخگویی را ایجاد می‌کند.
	ذینفعان	هدف از شناسایی ذی‌نفعان تعیین افراد داخل و خارج از سازمان است که بر برونداد سازمان تأثیر می‌گذارند یا از آن تأثیر می‌پذیرند و همچنین مکتوب کردن اطلاعات مربوط به منافع و مشارکت آن‌ها است؛ که نقش مهمی در اجرایی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد دارد.
	مدیریت تغییر	برای کشورهایی که اقدام به پیاده‌سازی اصلاحاتی از قبیل بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد می‌کنند، چالش مهم، اعمال صحیح مدیریت تغییر است. لازم است در راستای پیاده‌سازی موفق بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد مدیریت تغییر به شیوه صحیحی اعمال شود.
	تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور	تدوين قوانين بودجه عملکرد محور، تغيير رویه‌های قانون‌گذاری، موجب اجرای بهینه استقرار زیرساخت‌ها در سازمان­های عملکرد محور می‌گردد.

عوامل استخراج‌شده از مصاحبه با خبرگان از جهت تعداد باید غربال می‌شدند. در این مرحله پس از توزیع پرسش‌نامه خبره سنجی و تحلیل خروجی آن‌ها 13 عاملی که دارای عدد دیفازی بالاتر از 7/0 بودند، برای تحلیل با دلفی فازی انتخاب شدند. حد آستانه در تحقیقات عددی بین 5/0 تا 7/0 است که در این تحقیق عدد 7/0 به‌عنوان حد آستانه در نظر گرفته‌شده است. خروجی روش دلفی فازی در  (جدول 2) آورده شده است.

 

 

 

 

 

 

جدول 2. خروجی دلفی فازی

عوامل	میانگین نظرات خبرگان			عدد دیفازی شده
	حد بالا	میانه	حد پایین
سیستم تشویق و تنبیه نظارت مدیریت عملکرد فرآیند گرایی اصلاح زنجیره ارزش مدیریت تغییر فرهنگ‌سازمانی نگرش سیستمی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات هوشمند سازی کسب‌وکار شفافیت ذینفعان تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور	95/0 9/0 97/0 95/0 96/0 93/0 98/0 96/0 89/0 88/0 94/0 93/0 87/0	83/0 76/0 86/0 79/0 85/0 77/0 81/0 79/0 74/0 71/0 78/0 81/0 76/0	72/0 66/0 74/0 64/0 73/0 6/0 65/0 6/0 58/0 49/0 64/0 69/0 64/0	83/0 76/0 86/0 79/0 85/0 77/0 81/0 79/0 74/0 71/0 78/0 81/0 76/0

خروجی دلفی فازی نشان داد 13 عامل دارای عدد دیفازی بالاتر از 7/0 بودند و برای اولویت‌بندی نهایی با فن کپراس توسعه‌یافته در نظر گرفته شدند. در ابتدا باید وزن معیار‌های ارزیابی شاخص‌ها به دست آید. وزن معیار‌ها به‌صورت زیر بود: مقدار وزن هر سه معیار؛ شدت اهمیت، میزان قطعیت و تخصص خبرگان، برابر با (33/0) بود. از بین این معیار‌ها، معیار‌ میزان قطعیت یک معیار‌ منفی است. بدین معنا، هر چه قطعیت شاخصی بیش­تر است، اهمیت آن شاخص کم­تراست. درصورتی‌که دو معیار‌ شدت اهمیت و میزان تخصص خبرگان، معیار‌های مثبت هستند، یعنی هر چه مقدار گزینه‌ای در این معیار‌ها بیش­تر است، اهمیت آن شاخص بیش­تر است. در این بخش، نوبت به تعیین اولویت شاخص‌ها با استفاده از این معیار‌ها می‌رسد. جدول شماره سه، ماتریس میانگین نظر 10 خبره را در مورد اهمیت 13 معیار‌ها نهایی نشان می‌دهد. خبرگان نظرات خود را در یک طیف 10 تایی از اهمیت خیلی کم تا خیلی زیاد در مورد عوامل بر اساس معیار‌های سه‌گانه بیان کردند. نهایتاً نظرات خبرگان با استفاده از میانگین حسابی ادغام شد. (جدول 3) میانگین نظرات خبرگان در موردعوامل را بر اساس معیار‌های سه‌گانه نشان می‌دهد.

جدول 3. ماتریس میانگین نظرات خبرگان

میانگین	شدت اهمیت (+)	میزان قطعیت (-)	تخصص خبرگان (+)	عوامل
253/6	98/5	75/6	03/6	سیستم تشویق و تنبیه
26/6	35/7	58/4	85/6	نظارت
537/5	84/3	65/7	12/5	مدیریت عملکرد
307/5	33/4	68/7	91/3	فرآیند گرایی
65/6	61/5	85/7	49/6	اصلاح زنجیره ارزش
833/5	92/4	47/7	11/5	مدیریت تغییر
347/7	21/7	44/6	39/8	فرهنگ‌سازمانی
413/5	42/4	59/6	23/5	نگرش سیستمی
137/7	44/9	22/3	75/8	زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
303/7	79/9	11/3	01/9	هوشمند سازی کسب‌وکار
45/7	91/8	22/4	22/9	شفافیت
323/7	73/8	65/4	59/8	ذینفعان
08/7	19/8	07/5	98/7	تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور
	72/88	28/75	68/90	جمع ستونی

   میانگین نظر متخصصین برای هر شاخص به‌صورت سطری بیش­تر از 5 (متوسط طیف) بود که نشان از درجه اهمیت عامل غربال‌شده است. در گام بعدی، داده‌های ماتریس نرمال محاسبه می‌شود. مقادیر ماتریس نرمال از تقسیم داده‌های ماتریس میانگین نظرات متخصصین بر جمع ستونی هر عامل به دست می‌آید. (جدول 4) داده‌های ماتریس نرمال را برای عوامل تحقیق نشان می‌دهد.

جدول 4. ماتریس نرمال

شدت اهمیت (+)	میزان قطعیت (-)	تخصص خبرگان (+)	ماتریس نرمال
067/0	09/0	066/0	سیستم تشویق و تنبیه
083/0	061/0	076/0	نظارت
043/0	102/0	056/0	مدیریت عملکرد
049/0	102/0	043/0	فرآیند گرایی
063/0	104/0	072/0	اصلاح زنجیره ارزش
055/0	099/0	056/0	مدیریت تغییر
081/0	086/0	093/0	فرهنگ‌سازمانی
05/0	088/0	058/0	نگرش سیستمی
106/0	043/0	096/0	زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
11/0	041/0	099/0	هوشمند سازی کسب‌وکار
1/0	056/0	102/0	شفافیت
098/0	062/0	095/0	ذینفعان
092/0	067/0	088/0	تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور

در ادامه وزن هر عامل در خروجی‌های ماتریس نرمال ضرب می‌شود. از ضرب خروجی‌های ماتریس نرمال در وزن هر عامل، ماتریس نرمال موزون به دست می‌آید. ماتریس نرمال موزون زمینه محاسبه عوامل ارزیابی فن کپراس است. (جدول 5) خروجی‌های ماتریس نرمال موزون را برای عوامل تحقیق نشان می‌دهد. 

جدول 5. مقادیر ماتریس نرمال موزون

شدت اهمیت (+)	میزان قطعیت (-)	تخصص خبرگان (+)	ماتریس نرمال موزون
022/0	03/0	022/0	سیستم تشویق و تنبیه
027/0	02/0	025/0	نظارت
014/0	034/0	018/0	مدیریت عملکرد
016/0	034/0	014/0	فرآیند گرایی
021/0	034/0	024/0	اصلاح زنجیره ارزش
018/0	033/0	018/0	مدیریت تغییر
027/0	028/0	031/0	فرهنگ‌سازمانی
017/0	029/0	019/0	نگرش سیستمی
035/0	014/0	032/0	زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
036/0	014/0	033/0	هوشمند سازی کسب‌وکار
033/0	018/0	034/0	شفافیت
032/0	02/0	031/0	ذینفعان
03/0	022/0	029/0	تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور

   مقادیر  بر اساس فرمول‌های گام چهارم، محاسبه می‌شوند. مقدار اهمیت نسبی  هر عاملی بر اساس دو شاخص با توجه به فرمول گام پنجم محاسبه می‌شود. هر چه مقدار  برای عاملی بیش­تر باشد، آن عامل اولویت بالاتری خواهد داشت. نهایتاً عامل  از تقسیم اهمیت نسبی هر عامل بر بیش­ترین مقدار  ضرب‌در عدد 100 محاسبه می‌شود. هر چه این عدد بالاتر باشد، عامل موردنظر دارای اولویت بیش­تری خواهد بود. (جدول 6) معیار‌های موردنظر را برای هر عامل نشان می‌دهد.

جدول 6. معیارهای ارزیابی فن کپراس

با توجه به نتایج جدول شش، عوامل: هوشمند سازی کسب‌وکار، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شفافیت، ذینفعان و تدوين قوانين هم سو با بودجه عملکرد محور در راستای اجرای بهینه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش مسکن، از اولویت ویژه‌ای برخوردارند

 

5. بحث و نتیجه‌گیری

هدف از نگارش این مقاله، یافتن عوامل تأثیرگذار بر کیفیت اجرای بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان­های پروژه محور، در بخش مسکن در ایران است. عوامل پژوهش از طریق مصاحبه با خبرگان و با استفاده از تحلیل­تم احصـاء شـده است. از فن فازی-دلفی برای غربال استفاده گردیده است. عوامل به‌دست‌آمده، با استفاده از پرسشنامه خبره سنجی و دلفی فازی، غربال شدند. 13 عاملی که دارای عدد دیفازی بالاتر از 7/0 بودند، برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. عوامل انتخابی با استفاده از فن کپراس اولویت‌بندی شدند. عوامل با رتبه بالا عبارت‌اند از: هوشمند سازی کسب‌وکار، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شفافیت، ذینفعان و تدوين قوانين همسو با بودجه عملکرد محور.

اکثر پژوهش‌های انجام‌شده، حاکی از آن است که بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان‌ها به‌کرات موردمطالعه قرارگرفته است. اکثر پژوهش‌ها بر بودجه‌ریزی نهادها و دستگاه‌ها متمرکز است. پژوهش‌های داخلی و خارجی در مورد بودجه‌ریزی، کم­تر بر سازمان‌های پروژه محور در بخش مسکن پرداخته‌اند؛ درصورتی‌که درزمینه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در حوزه عمومی و... تحقیقات فراوانی انجام‌شده است. به‌عنوان نمونه حبیب زاده و امینی (1402) به بررسی "موانع اجرای نظام بودجه‌ریزی عملیاتی در دانشکده‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی شهر مشهد " پرداخته و چهار مؤلفه انسانی، ساختاری، فنّاوری و محیطی را موردبررسی قرار داده­اند. موانع و مشکلات حاصل از نوع روابط انسانی و فرهنگ نهادی هم­چنین موانع حاصل از شکل ساختاری و فنی دانشگاه را مؤثر بر اجرای بودجه‌ریزی در این مؤسسات بیان نموده­اند. در این تحقیق به ابعاد و شاخص‌های اصلی و فرعی بودجه‌ریزی پرداخته نشده است. در پژوهش دیگری نصر اصفهانی، خیام باشی و شهبازی (1402) به طراحی یک "مدل ریاضی که میزان بودجه‌ای را به گروه‌های پژوهشی­" مشخص کند، پرداخته­اند. مدل طراحی‌شده آن‌ها با استفاده از برنامه‌ریزی آرمانی صورت گرفته است. آن‌ها با استفاده از شبیه‌سازی مونت‌کارلو احتمال نقض محدودیت­های مدل طراحی‌شده را موردبررسی قرار داده­اند. در این تحقیق مدلی کاربردی برای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد ارائه نشده است. هم­چنین در تحقیق انجام‌شده دیگری ناظمی و ترکمن (1398) به طراحی "امکان‌سنجی پیاده‌سازی فن بودجه‌بندی برمبنای فعالیت در شرکت گاز پارس جنوبی " اقدام کردند. هدف از آن تحقیق، امکان‌سنجی تعیین میزان امکان‌پذیری و اجرایی بودن یک پروژه و ثمربخشی آن برای اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با استقرار سیستم هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت بوده است؛ بنابراین هفت عامل اصلی به‌عنوان فرضیه اصلی و یازده عامل وابسته به‌عنوان فرضیات فرعی انتخاب شد. آن­ها به این نتیجه رسیدند که امکان‌ پیاده‌سازی فن بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد فعالیت با توجه به فرضیات تحقیق و سطح معنی­داری آن‌ها است. در این تحقیق هم هدف امکان‌سنجی بودجه‌ریزی بوده و بر چگونگی اجرایی شدن بودجه‌ریزی بی‌توجه است. بر اساس پژوهش‌های جیووانا، سینکینی و گروسی (2020) "بررسی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش دولتی "، مارتینز گازمن³¹ (2019) "سیستم بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد شیلی با رویکرد متمرکز و سلسله مراتبی "، کلانتری و همکاران (1398) "مدل ریاضی بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با رویکرد بهره‌وری "، نمونه‌های دیگر از این مطالعات هستند. در انتهاي با توجه به یافته‌های پژوهش، پيشنهادهايي ارائه می‌شود.

بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می‌گردد زیرساخت‌های فناوری اطلاعات برای بهبود کارایی سازمان‌های پروژه محور و ارتقای رقابت­پذیری بخش مسکن مورداستفاده قرار گیرد. این بدان معناست که با زیرساخت‌های فناوری اطلاعات که به‌خوبی اجرا شود، عملکرد سازمان افزایش می‌یابد تا اهداف سازمان‌های پروژه محور به‌درستی محقق شود. استقرار زیرساخت‌های فناوری موجب اجرای بهینه از فناوری اطلاعات است. کاربردی کردن زیرساخت‌های فناوری فرآیند پیچیده­ی است که نیاز به استقرار زیرساخت‌هایی مانند (فرایند تجزیه‌وتحلیل، طراحی، برنامه‌ریزی و اجرای تجزیه‌وتحلیل سازمانی) دارد. اجرای زیرساخت‌های فناوری جدید تضمین‌های نهادی را برای بخش مسکن ایران فراهم خواهد ساخت.

   آنچه بخش مسکن ایران اکنون به آن نیاز دارند تدوین قوانین همسو با بودجه عملکرد محور برای اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است. به‌جرئت می‌توان گفت که افزایش هزینه‌ها در پروژه‌های ساخت‌وساز نسبت به بودجه پیش‌بینی‌شده اولیه، به یک وضعیت عادی در کل صنعت ساختمان تبدیل‌شده است. برای دانستن چگونگی افزایش هزینه‌های پروژه‌های ساخت‌وساز، درک ریشه اصلی مشکل از اهمیت بسزایی برخوردار است. غالباً افزایش هزینه‌ها ریشه در مشکلات قانونی و عوامل محیطی دارد. به‌موازات برنامه‌ریزی بهتر و فن‌آوری، تدوین قوانین همسو با بودجه عملکرد محور نیز می‌تواند به کاهش مشکلات و عوامل اصلی که موجب افزایش هزینه‌های پروژه‌های ساختمانی می‌شوند، کمک کند و هم موجب افزایش بهره‌وری و سودآوری پروژه‌ها در بخش ساختمان گردد.

    این پژوهش دیدگاهی جدید و روشی جدید از هوشمند سازی کسب‌وکار ارائه می‌دهد. تفکری که در جهت بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد قرار دارد، این است که خواستار نقش‌های قوی از هوشمند سازی کسب‌وکار در تداوم و تقویت سامانه‌های بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است. بهبود تصمیم‌گیری، افزایش سود و کارایی بخش مسکن و کاهش هزینه‌ها برخی از مزایای بالقوه بهبود برنامه‌های تحلیلی موجود، مانند هوشمند سازی کسب‌وکار در بخش مسکن است. هوشمند سازی کسب‌وکار به‌عنوان یک مزیت رقابتی در نظر گرفته می‌شود و برای تصمیم‌گیری استراتژیک و تجزیه‌وتحلیل کسب‌وکار در بخش مسکن ضروری است. هوشمند سازی کسب‌وکار عمدتاً بر استراتژی‌ها، فرآیندها، برنامه‌های کاربردی، ابعاد و شاخص‌ها، محصولات، فناوری‌ها و معماری‌های فنی متمرکز است؛ که برای پشتیبانی از جمع‌آوری، تحلیل، ارائه و انتشار اطلاعات در بخش مسکن مورداستفاده قرار می‌گیرد. ازآنجایی‌که سازمان‌های پروژه محور به ارزیابی سریع و دقیق بروندادهای بخش مسکن نیاز دارند و تصمیم‌گیری سریع مزیت رقابتی را ارائه می‌دهد هوشمند سازی کسب‌وکار برای یک سازمان‌های پروژه محور حیاتی است.

 هم­چنین استنباط می‌گردد توجه به ذی‌نفعان و در نظر گرفتن تحلیل ذی‌نفعان درزمینه اولویت‌های بخش مسکن، سازوكارها و استقرار نظام بودجه­ی، نقش اساسی در عملکرد بخش مسکن دارد. یک سیستم بودجه‌بندی نتیجه گرا می‌تواند به‌طور مؤثر همه ذینفعان را درگیر کند و موجب مطالبه گری ذینفعان و پاسخگویی مدیریت گردد. بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد به‌منظور شفافیت بیش­تر در رونق‌بخش مسکن مؤثر است. شفافیت در برنامه‌ها و اهداف، قابل‌فهم شدن بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد را در پی دارد. اطلاعات مربوط به عملکرد به ایجاد تصویر روشنی از هزینه‌هایی که صورت می‌پذیرد و آنچه از طرف سازمان تهیه می‌شود کمک می‌کند. به‌طورکلی فرایند نظارت بر چگونگی اجرای هزینه در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد و عوامل دخیل در کارایی آن، تضمین‌کننده اجرای صحیح و بدون انحراف بودجه‌ریزی است؛ بنابراین اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در بخش مسکن که به دنبال توسعه پایدار است، کاملاً ضروری است.

6. منابع: 

Afzalia, I., Septiana, H., & Iskandar, M. (2022). Profit Planning and Human Factors in Budgeting In Pharmaceutical Corporation. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 2912–2917. https://doi.org/10.47750/ pnr. 2022.13. S08.363.

Ahmad, I. & Ahmad, S. (2018). Multiple Skills and Medium Enterprises Performance in Punjab, Pakistan: A Pilot Study. The Journal of Social Sciences Research.26 (2), 35-55.

Akyuz, E., & Celik, E. (2015). A fuzzy DEMATEL method to evaluate critical Operational hazards during gas freeing process in crude oil tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 38, 243-253.

Aliabadi, F. J., Mashayekhi, B., & Gal, G. (2019). Budget preparers’ perceptions and performance-based budgeting implementation. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 62, 43–64.

Allain, E. & Laurin, C. (2018). Explaining implementation difficulties associated with activity-based costing through system uses. Journal of Applied Accounting Research, 6(12), 198-210.

Amirkhani, T., & Aghaz, A., & Sheikh, A. (2020). An implementation model of performance-based budgeting Evidence from the Iranian healthcare sector. International Journal of Productivity and Performance Management, 69(2), 382-404. https://doi.org/10.1108/IJPPM-05-2018-0171.

Aramesh, M., Moein Addin, M., & Dehghan Dehnavi, H. (2018). Presentation The Pattern of Performance Based Budgeting By Hybrid Technique Of Fuzzy Delphi and Fuzzy Analysis Hierarchy Process. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(26), 175-188(In Persian).

Azar, A., Zahedi, S., & Amirkhani, T. (2010). A Model for Implementing Performance-based Budget: A System Dynamics Approach. Iranian journal of management sciences, 5(18), 29-54(In Persian).

Azar, A., & Amrai, H. (2021). Providing an Effective Model for Monitoring and Evaluating Public Sector Financial Performance in Performance-based Budgeting. Financial Accounting and Auditing Research, 13(52), 53-86. Doi: 10.30495/ faar. 2021.687679(In Persian).

Berman, E. (2006). Performance and Productivity in Public and Nonprofit Organiza-tions, Second Edition. Armonk, New York: M.E. Sharpe: 226.

Clarke, V., & Braun, V. (2013) Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-123.

Dolatkhahi, K. (2014). Feasibility of Implementation of Performance-Based Budgeting in Project-Based Organizations. (Master Thesis, Tarbiat Modares University, Iran) (In Persian).

Fakhrul Islam, (2015). “New Public Management (NPM): A dominating paradigm in public sectors”, African Journal of Political Science and International Relations, Vol. 9(4), 141-151, DOI: 10.5897/AJPSIR2015.0775.

Giovanna, S., Cinquini, l., & Grossi, G. (2020). Insights into performance-based budgeting in the public sector: a literature review and a research agenda, Public Management Review, 19:7, 911-931, DOI:10.1080/14719037.2016.1243810.

Habibi, A., Jahantigh, F. F., & Sarafrazi, A. (2015). Fuzzy Delphi technique for forecasting and screening items. Asian Journal of Research in Business Economics and Management, 5(2), 130-143(In Persian).

Habibzadeh Baygi, S. J., & Amini, T. (2022). The Obstacles to Implementation of Operational Budgeting in Non-Profit Universities of Mashhad. Scientific Journal of Budget and Finance Strategic Research, 3(2), 61-110(In Persian).

Hijal-Moghrabi, Imane. (2019).Performance-Based Budgeting Implementation: A Non-linear System Perspective. Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance, Doi.org/10.1007/978-3-319-31816-5_3697-1.

Hughes, O.E. (2003). Public Management and Administration: An Introduction, Palgrave Macmillan, ISBN 10: 0333961889 / ISBN 13: 9780333961889, Third Edition,https://doi.org/10.1007/978-1-349-26896-2.

Kalantari, N., Mohammadipour, R., Seidi, M., Shiri, A., & Azizkhani, M. (2019). Mathematical model for performance based budgeting by productivity approach (Case study: Gas refineries in Iran). Management Accounting, 12(43), 117-127(In Persian).

Khanifar, H., & Moslemi, N. (2018). The principles and basics of qualitative research methods, 2rd Edition, Publisher Negahe Danesh, Iran (In Persian).

Kiani, R., Azar, A., & Bayat, K. (2021). Designing an Evaluation model of Performance based Budgeting Software through fuzzy Dematel and Analytic Hierarchical Process. Public Management Researches, 14(51), 35-63. Doi: 10.2211 1 /jmr.2021.33940.5044 (In Persian).

King, N., & Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage.Lincoln, Y. & Guba, E. (1985), Naturalistic Inquiry, Beverley Hill, CA: Sage.

Moynihan, D.P. (2005). “Goal based learning and the future of performance management Par Public Administration Review, 65(2), 203–216.

Nasresfahani, Z., khayambashi, B., & shahbazi, S. (2020). Designing a Robust Model for Budgeting on the Basis of the Performance of the Research Groups in Research and Development (R&D) Centers (Case Study: the Defensive R&D Center). Scientific Journal of Budget and Finance Strategic Research, 1(2), 87-107(In Persian).

Nazemi, A., & Torkaman, H. (2019). Feasibility of Activity Based Budgeting Implementation in South Pars Gas Company. Accounting and Auditing Studies, 8(31), 87-100. Doi: 10.22034/iaas.2019.99073 (In Persian).

Pratolo, S., Sofyani, H., & Anwar, M. (2020). Performance-based budgeting implementation in higher education institutions: Determinants and impact on quality. Cogent Business & Management, 7(1), 1786315.

Ranjbar, M. H., Bahadari, M., Talibnia, G., & Barkhordari, M. (2021). Presenting Performance Based Budgeting Model with Solution approach to a special class of fuzzy linear programming problem (Case Study of Hormozgan Province Gas Company). Journal of Audit Science, 20 (81), 356-370(In Persian).

Rostami, M., Azar, A., Dehghan Nayeri, M., & Safari, H. (2020). Performance-based budgeting dynamic model with the BSC approach in the Banking industry. Modern Research in Decision Making, 5(3), 88-125(In Persian).

Russell, S.J., and Norvig, P. (2020). Artificial intelligence: A modern approach, 4rd Edition, Publisher: Alan Apt, Pearson Education Limited, Malaysia.

Sarkar, B. & Ray, S. (2012). A framework to measure relative performance of Indian technical institutions using integrated fuzzy AHP and COPRAS methodology. Socio- Economic Planning Sciences, 46(3), 230-241.

Singh, P. K., & Sarkar, P. (2020). A framework based on fuzzy Delphi and DEMATEL for sustainable product development: a case of Indian automotive industry. Journal of Cleaner Production, 122, 585–606.

Schick, A. (2014). The metamorphoses of performance budgeting‏. OECD Journal on Budgeting, oecd-ilibrary.org, Annual OECD Meeting of Senior Budget Officials Paris, 3-4.

Stefano, M., Casarotto, N., Vergara, L. & Rocha, T. (2015). COPRAS (Complex Proportional Assessment): State of the Art Research and its Applications. Ieee Latin American Transactions, 13(12), 99-106.

Wang, A., & Ju, Y. (2012). Emergency alternative evaluation under group decision makers: A method of incorporating DS/AHP with extended TOPSIS. Expert Systems with Applications, 1315-1323.

Whitley, R. (2006). Project-based firms: new organizational form or variations on a theme? Industrial and Corporate Change, 15(1), 77-99.

Willoughby, K., &Yi Lu, E. (2018). Public performance budgeting: Principles and practice‏, 1(3), 70–75, https://doi.org/10.4324/9781315525730.

Wydiantoro, A.E. (2009). Implementation of Performance Based Budgeting: A Study Phenomenology: Case Study at the University of Diponegoro. Thesis in the Master ofAccounting Graduate Program Diponegoro University. Semarang.

Xu, Y., & Yeh, C.-H. (2014). A performance-based approach to project assignment and performance evaluation. International Journal of Project Management, 32(2), 217-228.

Yan T, Yu H, Chen Y (2019) Management accounting of administrative institution: boundaries, conceptual framework and humanistic practice. Account Res11 (5), 85-91.

Young, R. D. (2003). Performance based budget systems. Public Policy and Practice, 2 (2): 16-17.

 

---

[1]  Parker & Schmitz

[2]  Berman

[3]  Performance-Based Budgeting(PBB)

[4]  Akyuz & Celik

[5]  Organization for Economic Co-operation and Development

[6]  project-oriented organizations

[7]  Hijal- Moghrabi

[8]  Yan& Chen

[9]  Russell and Norvig

[10]   Yi Lu & Willoughby

[11]  Project Management Institute

[12]  Whitley

[13]  Ahmad & Ahmad

[14]  Willoughby et al

[15] International Monetary Fund

[16]  Allain & Laurin

[17]  (قانون پنج ساله پنجم توسعه،1389)

[18]  (قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه،1400-1396)

[19]  (مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی،1397)

[20] Organisation for Economic Co-operation and Development 

[21]  (لاهوتی، مهرداد، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس (19/09/1396) منتشره در سایت خبری www.irinn.ir)

[22]  Park & Jang

[23]  Afzalia et al

[24]   Pratolo, Sofyani & Anwar

[25]  Thematic Analysis

[26]  Fuzzy Delphy

[27]   Stefano, Casarotto Filho, Vergara & da Rocha

[28]  Singh & Saakar

[29]  Global Business Network 

[30]  Schwarz

[31]  Martınez Guzman

---