اثر تعدیل‌کننده حاکمیت شرکتی بر ارتباط بین کیفیت حسابرسی مستقل و شکاف مالیاتی
محورهای موضوعی : اخلاق و حسابداری
مهناز نوروزی اصل بالکانلو
1
*
,
حمزه دیدار
2
,
مهرداد پناهی درچه
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 - دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
3 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
کلید واژه: حاکمیت شرکتی, شکاف مالیاتی, اجتناب مالیاتی, صورت‌های مالی, کیفیت حسابرسی مستقل, فرار مالیاتی, موسسات حسابرسی.,
چکیده مقاله :
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثر تعدیل‌گری حاکمیت شرکتی بر ارتباط بین کیفیت حسابرسی مستقل و شکاف مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس تهران است. روش: برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش رگرسیون چندمتغیره براساس داده‌های ترکیبی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس تهران هستند که پس از اعمال محدودیت‌ها نمونه آماری پژوهش شامل123 شرکت و 1230 مشاهده سال- شرکت طی سال‌های 1387 تا 1396 بود. یافته‌ها: یافته‌های فرضیه اول پژوهش نشان داد که بین کیفیت حسابرسی مستقل و شکاف مالیاتی رابطه منفی و معناداری وجود دارد؛ به عبارت دیگر، افزایش کیفیت حسابرسی مستقل باعث کاهش شکاف مالیاتی می‌شود. نتایج فرضیه دوم نشان داد اثر تعدیل‌گری حاکمیت شرکتی بر ارتباط بین کیفیت حسابرسی مستقل و شکاف مالیاتی مثبت و معنادار است. به این معنی که با افزایش حاکمیت شرکتی، رابطه بین کیفیت حسابرسی مستقل و شکاف مالیاتی تشدید می‌شود. نتیجه‌گیری: سازمان امور مالیاتی در جهت تشخیص صحیح مالیات، به مسأله دوره تصدی و استمرار رابطه بین موسسات حسابرسی و شرکت‌ها توجه بیشتری کند. همچنین شرکت‌ها برای اعتباربخشی و افزایش کیفیت سود گزارش شده می‌توانند از حسابرسان متخصص و شاغل در سازمان حسابرسی و نیز موسسه‌های دارای رتبه «الف» استفاده کنند، تا از این طریق اعتماد سرمایه‌گذاران را کسب نمایند. با توجه به نتیجه فرضیه دوم پژوهش، حاکمیت شرکتی به گونه‌ای درست در ایران رعایت نمی‌شود و بهتر است در معیارهای حاکمیت شرکتی به عنوان ابزار نظارتی بهبود حاصل شود.
Purpose: The purpose of the present study is to investigate the moderating effect of corporate governance on the relationship between the quality of independent audits and the tax gap in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Method: A multivariate regression method based on combined data was used for data analysis. The statistical population of the research comprises the companies listed on the Tehran Stock Exchange and OTC. Findings: The findings of the first hypothesis of the research show that there is a negative and significant relationship between the quality of independent auditing and the tax gap. In other words, increasing the quality of independent auditing reduces the tax gap. The results of the second hypothesis indicate that the moderating effect of corporate governance on the relationship between independent audit quality and the tax gap is positive and significant. This means that with the increase in corporate governance, the relationship between the quality of independent auditing and the tax gap intensifies. Conclusion: To accurately diagnose tax issues, the Tax Administration should focus on the tenure and continuity of the relationship between audit institutions and companies. Companies can also utilize expert auditors from auditing organizations and seek accreditation from "A" rated institutions to enhance the quality of reported profits and earn investors' trust. The research's second hypothesis indicates a lack of proper corporate governance in Iran, suggesting the need to enhance corporate governance criteria as a monitoring mechanism.
احمدی لویه، افشین؛ نیکومرام، هاشم؛ بنی‌مهد، بهمن (1400). حق انتخاب حسابرس و اجتناب مالیاتی براساس نظریه انتخاب گلاسر. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(38)، ص1-16.
باباجانی، جعفر؛ عبدی، مجید (1389). رابطه حاکمیت شرکتی و سود مشمول مالیات شرکت‌ها. پژوهش‌های حسابداری مالی، شماره5، ص65-86.
حساس یگانه، یحیی (1384). نقش سرمایه‌گذاران نهادی در حاکمیت شرکت‌های سهامی. حسابدار، شماره 164-165.
حساس یگانه، یحیی؛ رضایی، شهروز (1397). مدلی برای تاثیر مسئولیت اجتماعی و هزینه‌های مدیریت مالیات شرکت بر اجتناب و فرار مالیاتی. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 15(58)، ص27-58.
حساس یگانه، یحیی؛ رئیسی، زهره؛ حسینی، سید مجتبی (1388). رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. علوم مدیریت ایران، 4(13)، ص100-75.
خرم‌آبادی، مهدی؛ لشگر آراء، سهیلا؛ پورغلامرضا، ندا (1401). بررسی نقش کیفیت حاکمیت شرکتی بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و اجتناب مالیاتی. پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالی، 3(1)، ص125-97.
خواجوی، شکراله؛ کیامهر، محمد (1394). بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و اجتناب مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه مالیات، 23(74)، ص87-108.
خوشکار، فرزین؛ اسلامی ساراب، مجید؛ کرمی، علی (1400). نقش تعدیل‌گر مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها بر
رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی. رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، 5(19)، ص384-401.
دیدار، حمزه؛ منصورفر، غلامرضا؛ کفعمی، مهدی (1393). بررسی تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر شکاف مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 21(4)، ص409-430.
رحمانیان کوشککی، عبدالرسول؛ بادیاب، آرش (1402). تاثیر حاکمیت شرکتی، سودآوری و اندازه شرکت بر ارزش شرکت با نقش میانجی سرمایه فکری. مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی، 3(1)، ص89-114.
رحمتی نودهی، رسول (1394). روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3535.
رحیمی‌کیا، اقبال؛ محمدی، شاپور؛ غضنفری، مهدی (1394). تشخیص فرار مالیاتی با استفاده از سیستم هوشمند ترکیبی. پژوهشنامه مالیات، ۲۳(۲۶)، ص۱۳۶-۱۶۴.
سلیمی نوه، اسدلله (1388). بررسی رابطه بین حاکمیت شرکتی با ریسک شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شجاع لله کائی، طاهره؛ نیک‌کار، بهزاد (1396). بررسی رابطه میان معیارهای نظام راهبری شرکتی و کیفیت حسابرسی با اجتناب از پرداخت مالیات در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 6(24)، ص41-56.
عبداله میلانی، مهنوش؛ اکبرپور روشن، نرگس (1391). فرار مالیاتی ناشی از اقتصاد غیررسمی در ایران. پژوهشنامه مالیات، ۲۰(۱۳)، ص۱۴۱-۱۶۸.
عفری، علی؛ طاهری‌فرد، احمدرضا (1400). بررسی شاخص‌های حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی. بررسی مسایل و سیاست‌های اقتصادی، 21(1)، ص5-26.
مجتهدزاده، ویدا؛ آقایی، پروین (1383). عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی مستقل از دیدگاه حسابرسان مستقل و استفاده‌کنندگان. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، شماره38، ص53-76.
نمازی، محمد؛ صادق‌زاده مهارلوئی، محمد (1396). پیش‌بینی فرار مالیاتی با استفاده از الگوریتم‌های داده‌کاوی درخت تصمیم. حسابداری مالی، ۹(۳۶)، ص۷۶-۱۰۱.
نمازی، نوید رضا؛ اسماعیل‌پور، حسن (1400). تأثیر کیفیت حسابرسی بر ارزش‌افزوده شرکت‌ها با تأکید بر نقش میانجی مسؤلیت اجتماعی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(52)، ص150-115.
نمازیان، علی؛ پورحیدری، امید؛ زینلی، حدیث (1400). بررسی تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار مالیاتی و فساد مالیاتی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 28(3)، ص507-532.
نمازیان، علی؛ پورحیدری، امید؛ زینلی، حدیث (1401). بررسی تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر اجتناب مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. راهبرد مدیریت مالی، 10(4)، ص177-196.
نونهال نهر، علی‌اکبر؛ جبارزاده کنگرلویی، سعید؛ پورکریم، یعقوب (1389). رابطه بین کیفیت حسابرس و قابلیت اتکای اقلام تعهدی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، شماره 61، ص55-70.
یاراحمدی، حسین؛ طاهری‌نیا، مسعود؛ گیوکی، ابراهیم؛ طالب‌نیا، قدرت‌اله (1400). دلایل شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی شرکت‌های غیرتولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش سرمایه‌گذاری، 10(40)، ص707-727.
Abdelfattah, T. & Aboud, A. (2020). Tax avoidance, corporate governance, and corporate social responsibility: The case of the Egyptian capital market. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, No. 38.
Abdullah, N.A.H., Halim, A., Ahmad, H. & Rus, R.M. (2008). Predicting corporate failure of Malaysia’s listed companies: Comparing multiple discriminant analysis, logistic regression and the hazard model. International research journal of finance and economics, 15, p. 201-217.
Armstrong, C.S., Blouin, J.L., Jagolinzer, A.D. & Larcker, D.F. (2015). Corporate governance, incentives, and tax avoidance. Journal of Accounting and Economics, 60(1), p.1-17.
Bradshaw, M., Liao, G. & Ma, M.S. (2019). Agency costs and tax planning when the government is a major shareholder. Journal of Accounting and Economics, 67(2-3), p. 255-277.
DeAngelo, L. (1981). Auditor size and audit quality. Journal of Accounting and Economics, No. 3,
p. 297-322.
Fakhfakh, I. & Jarboui, A. (2020). Audit certification, earnings management and risk governance: a moderated-mediation analysis. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(2), p. 277-299.
Fama, E.F. & Jensen, M.C. (1983). Seperation of ownership and control. Journal of law and Economics, 26(12), p. 301-325.
Hassan, Y., Hijazi, R. & Naser, K. (2017). Does audit committee substitute or complement other corporate governance mechanisms: Evidence from an emerging economy. Managerial Auditing Journal, 32(7), p. 658-681.
Kanagaretnam, K., Lobo, G. & Whalen, D. (2007). Does Good Corporate Governance Reduce Information Asymmetry around Quarterly Earnings Announcements? Journal of Accounting and Public Policy, No. 26, p. 497-522.
Nazir, M.S. & Afza, T. (2018). Does managerial behavior of managing earnings mitigate the relationship between corporate governance and firm value? Evidence from an emerging market. Future Business Journal, 4(1), p. 139-156.
OECD (2004). Corporate Governance: Corporate Governance: A Survey of Developments in OECD Countries. Paris: Organization for Economic Cooperation and Development.
Sudibyo, Y.A. & Jianfu, S. (2016). Political connections, state ownership enterprise and tax avoidance: evidence from Indonesia. Corporate Ownership and Control, 13(3), p. 279-283.
Watkins, A.L., Hillison, W. & Morecroft, S.E. (2004). Audit quality: asynthesis of theory and empirical evidence. Journal of Accounting Literature, No. 23, p. 153-193.
Zureigat, Q.M. (2011). The effect of ownership structure on audit quality: Evidence from Jordan. International Journal of Business and Social Science, 2(10), p. 38-46.