نظریه دولت در اندیشه سیاسی ابن‌خلدون

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محمدرضا اویسی ^{1 *}

1 - کارشناس ارشد، روابط بین‌الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/04/09 تاریخ پذیرش : 1399/09/20 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه: نظریه عصبیت, نظریه دولت, ابن‌خلدون, تئوری‌های دولت,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی نظریه دولت در اندیشه سیاسی ابن‌خلدون است. در این راستا و با رویکردی هرمنوتیکی نظریه عصبیت به عنوان سنگ بنای اندیشه سیاسی ابن‌خلدون، پیدایش دولت و عوامل آن، علل اضمحلال دولت، انواع دولت و بهترین نوع آن تحت عنوان تئوری دولت ابن‌خلدون بررسی شد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که ابن‌خلدون جزء نخستین اندیشمندان در جهان است که به بررسی دولت پرداخته و در تئوری خویش هم منشاء آن و هم تعریف، نحوه تاسیس، اشکال و بهترین شکل آن، اجزاء، نحوه کارکرد، نحوه افول و سقوط آن را تئوریزه نموده است. از آنجا که براساس سه عنصر یک تئوری علمی یعنی تطابق نظریه با موارد عینی، وجود پیوندهای چندگانه در بین مفاهیم نظریه و شمول و وحدت تعابیر در پدیده‌های مختلف، می‌توان این نظریه را جزء نخستین تئوری‌های دولت دانست و به شکل آکادمیک منتشر و جهان‌شمول نمود.

چکیده انگلیسی:

The objective of the present study is to review the theory of government in the political idea of Ibn Khaldun. To this aim and using a hermeneutic approach, the theory of Asabiyyah (social cohesion) as the foundation of Ibn Khaldun’s political doctrine, the emergence of government and its contributing factors, the causes of government’s fall, variety of governments and its best type were discussed in Ibn Khaldun’s theory of government. The method of study was descriptive analysis and the results showed that Ibn Khaldun has been among the first thinkers in the world studying the concept of government and theorizing the origin, definition, way of establishment, types, the ideal form, components, functions, and its fall. Since his theory has the three elements of a scientific theory, that is to say concordance with the objective instances, multi relationships between the concepts in the theory, and the coherence of perception in various circumstances, it can be recognized as one of the first theories of government and has the potential of academic and international publication.

منابع و مأخذ:

1. ابن منظور، محمد بن ‌مکرم (1414ق). لسان‌ العرب. بیروت: دار صادر.


2. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1369). مقدمه ابن‌خلدون. ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب، ج1.


3. ادیبی، مهسا (1389). تحلیل ظهور و سقوط سلسله صفویه با رویکردی به نظریه دولت ابن‌خلدون. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.


4. اسدی کویجی، علی اکبر (1389). مقایسه عصبیت ابن‌خلدون با سرمایه اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.


5. بنی‌جمالی، احمد (1390). اندیشه‌ی سیاسی متفکران مسلمان «ابن‌خلدون». تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ج5.


6. حصری، ساطع (1387). دراسات عن مقدمة ابن‌خلدون. بی‌جا: مکتبة الخانجی، دار الکتاب العربی، ج3.


7. رفیع، حسین؛ عباس‌زاده مرزبالی، مجید (1394). بررسی ماهیت و فراز و فرود دولت در اندیشه ابن‌خلدون. علوم سیاسی، دوره 11، شماره 31، ص159-188.


8. صلیبا، محمد (1366). فرهنگ فلسفی. ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. تهران: حکمت.


9. طالبی، محمد (1391). ابن‌خلدون و تاریخ. ترجمه محسن حسنی، سپیده و ره‌انجام. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.


10. طباطبایی، سیدجواد (1391). ابن‌خلدون و علوم اجتماعی. تهران: ثالث.


11. متقی‌هندی، علی‌ بن حسام‌الدین (1419ق). کنز الاعمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: دارالکتب العلمیه.


12. مرادی، محسن (1394). نظریه و ویژگی‌های آن. قابل دسترس در:

https://analysisacademy.com/2800

1. معانی مختلف دولت. قابل دسترس در:                  https://www.ksymg.com/government-meanings

 

Adibi, M. (2010). Analysis of the Rise and Fall of the Safavid Dynasty with an Approach to Ibn Khaldun's Government Theory. M.Sc. Thesis. Allameh Tabatabai University, Tehran. [In Persian]

Al-Talebi, M. (2012). Ibn Khaldun and History. Translated by Mohsen Hassani & Sepideh Rahnameh.Tehran: Research Institute of Islamic History. [In Persian]

Asadi Kojiji, A.A. (2010). Comparison of Ibn Khaldun Nervousness with Social Capital. M.Sc. Thesis. Tarbiat Modares University, Tehran. [In Persian]

Bani Jamali, A. (2011). The Political Thought of Muslim Thinkers "Ibn Khaldun". Tehran: Research Institute for Cultural and Social Studies, Vol. 5. [In Persian]

Different meanings of government. Available at: https://www.ksymg.com/government-meanings. [In Persian]

Hasri, S. (2008). Studies on the introduction of Ibn Khaldun. Bija: Al-Khanji Library, Dar Al-Kitab Al-Arabi, vol.3. [In Persian]

Ibn Khaldun, A.R. (1990). Introduction by Ibn Khaldun. Translated by Mohammad Parvin Gonabadi.Tehran: Book Publishing and Translation Company, Vol.1. [In Persian]

Ibn Manzoor, M. (1414 AH). Arabic language. Beirut: Dar Sader. [In Persian]

Moradi, M. (2015). Theory and its characteristics. Available at:

https://analysisacademy.com/2800. [In Persian]

Mottaqi Hindi, A. (1419 AH). The treasure of deeds in the tradition of words and deeds. Beirut: Scientific Library. [In Persian]

Rafi, H. & Abbaszadeh Marzbali, M. (2015). A Study of the Nature and Ups and Downs of the State in Ibn Khaldun's Thought. Quarterly Journal of Political Science, Vol.11, No.31, P.159-188. [In Persian]

Saliba, M. (1987). Philosophical Culture. Translated by Manouchehr Sanei Darreh Bidi. Tehran: Hekmat. [In Persian]

Tabatabai, S.J. (2012). Ibn Khaldun and Social Sciences. Tehran: Sales Publication. [In Persian]