بررسی اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

عصمت غفاری ¹ , مقصود رنجبر ² , علی شیرخانی ³

1 - دانشگاه ازاد واحدقم
2 - استادیار، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - دانشیار/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

تاریخ دریافت : 1395/10/05 تاریخ پذیرش : 1395/12/15 تاریخ انتشار : 1396/02/01

کلید واژه: اولوالأمر, شیخ اسدالله خرقانی, دموکراسی اسلامی, تساوی قانون,

چکیده مقاله :

سید اسدالله خرقانی ازجمله شخصیت‌های درجه دومی است که در جریان نهضت مشروطه حضور مؤثر داشته و در به صحنه کشاندن شخصیت‌های دینی و سیاسی درجه اول مؤثر بوده است. وی در ضمن فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های دینی و علمی نیز می‌پرداخت و سرانجام باعث پیدایی مشی خاصی در اسلام‌شناسی به نام قرآن گرایی یا بازگشت به قرآن شد. سؤال اصلی این پژوهش این است که ویژگی اساسی نگرش خرقانی به متون دینی و به‌طور خاص قران چیست؟ در پاسخ نویسنده معتقد است که خرقانی در مواجهه با مسائل دنیای جدید به دنبال روش جدید در فهم قران و بازخوانی قران بر اساس مسائل و مشکلات جدید است. وی در مواجهه با پرسش‌های و نیازهای تازه‌ی عصر جدید که با انقلاب مشروطه در سپهر سیاست ایران مطرح شد و ما در معارف قبلی دینی و سنتی پاسخ آن‌ها را نداشتیم ایده بازگشت به قران را مطرح نمود. همین روش و تلاش وی برای استخراج آموزه‌های جدید از قران به اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی جهت‌گیری خاصی را بخشید و وی به برداشت‌های متفاوتی از قران در باب مفاهیمی چون حاکمیت، حق الهی حکومت، مبنا و محدوده حقوق خصوصی و عمومی، محدوده قانون و قانون‌گذاری دست یازید و درنهایت به طرح دموکراسی اسلامی رسید. این پژوهش با تکیه‌بر منابع کتابخانه ایی و با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تفسیری- سیاسی به تبیین مؤلفه‌های اندیشه سیاسی ایشان که می‌تواند قرابت با ایده دولت مدرن داشته باشد پرداخته است. کلیدواژه‌ها: شیخ اسدالله خرقانی، دموکراسی اسلامی، تساوی قانون، اولوالأمر

چکیده انگلیسی:

Abstract Seyed Asadollah Kharaghani is among the second-rate personages who played an active part in the Constitutional Movement, and has been effective in arousing political and religious personages. He also engaged in religious and scholarly activities along with political activities, and eventually led to the emergence of a specialist trend in Islamology called Qur'anism or the return to the Quran. He faced new questions and needs of the new age that we did not have in previous religious and traditional teachings or did not seem to answer, or it seemed that past answers did not have the effectiveness of the new problems. It was suggested that we should read the Qur'an again and extract the material that is coming to us today. The present study examines the political thought of Seyyed Asadollah Kharaghani regarding the criteria, since the type of conception on the basis of the rule of law, the divine right of the state, the basis and scope of private and public law, the scope of law and legislation, and in particular their approach to the issue of Islamic democracy. This research will focus on library resources through descriptive-analytic method and with an interpretive-political approach to explaining the components of its political thought. Key words: Sheikh Asadollah Kharaghani, Islamic Democracy, Law Equality, Ultimatum

منابع و مأخذ:

1. آبراهامیان، یرواند، 1394، ایران بین دو انقلاب، احمدگل محمدی، محمد ابراهیم فتاحی، نی، تهران، 23.


2. تنکابنی، حمید، 1389، تاریخ انقلاب مشروطیت در دیوان‌سالاری دوره قاجار، مجله جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دور اول.


3. جعفریان، رسول، 1382، اسدالله خرقانی روحانی نوگرای روزگار مشروطه و رضاشاه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، اول.


4. خان محمدی، یوسف، 1392، تفسیر سیاسی در ایران معاصر، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم.


5. خرقانی اسدالله، 1382، رساله روح التمدن و هویت اسلامی (اسلام چهل سال اول یا دموکراسی عالم)، به کوشش رسول جعفریان، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران.


6. خرقانی، اسدالله، 1337 ق، رساله مقدسه قضا و شهادت و محاکمات حقوقی ابدی اسلام مجلس، تهران.


7. خرقانی، سید اسدالله، محوالمحوم و صحوالمعلوم، با مقدمه‌ی سید محمود طالقانی، غلامحسین نور محمدی خمسه پور، 1339، کیهان، تهران.


8. شاکری، خسرو 1387، تقی آرانی در آیینه‌ی تاریخ، اختر، تهران.


9. فیرحی، داوود، 1390، فقه و سیاست در ایران معاصر، نی، تهران.


10. فیرحی، داوود، 1394، در آستانه تجدد، نی، تهران.


11. فیرحی، داوود، شیعه و دموکراسی مشورتی در ایران، 1384، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 67.