واکاوی مولفه‌های شایستگی‌های حرفه‌ای موردنیاز روان‌شناسان و مشاوران مدرسه: کاربست رویکرد کیفی
محورهای موضوعی : روانشناسی و مشاورهلیلا نجات‌بخش اصفهانی 1 , ابوطالب سعادتی شامیر 2 , محمد قمری 3
1 - دانشجوی دکتری مشاوره، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - نویسنده مسئول) استادیار، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه مشاوره،واحد ابهر،دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر،ایران
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: شایستگی¬های حرفه‌ای, روان‌شناس, مشاور مدرسه,
چکیده مقاله :
چکیده پژوهش حاضر با هدف واکاوی مولفه‌های شایستگی‌های حرفه‌ای موردنیاز روان‌شناسان و مشاوران مدرسه انجام شد. روش پژوهش کیفی بود. جامعـه آماری مشاوران و روان¬شناسان مشغول به خدمت در مدارس دولتی شهر اصفهان بودند که به روش نمونه‌گیری گلوله برفی 16 شرکت‌کننده انتخاب شدند. نمونه‌گیری تا زمانی ادامه پیدا کرد که اشباع اطلاعاتی حاصل شد و با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختار اطلاعات جمع‌آوری شدند. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل مضمون و روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. نتایج نشان داد که مولفه‌های شایستگی‌های حرفه‌ای موردنیاز روان‌شناسان و مشاوران مدرسه شامل 5 مقوله اصلی؛ تخصص و مهارت (سواد مشاوره، مهارت گرایی و تخصص، تجربه،توانایی برقراری ارتباط، هماهنگی حرف و عمل، دقت و ریزبینی، توجه به تفاوت های فردی، داشتن برنامه و هدف)، بروزآوری(آشنایی با فضای مجازی، بروز بودن، یادگیری مادام العمر)، ویژگی¬های فردی (داشتن سلامت عاطفی و روانی، فعال و بانشاط، خودآگاهی و انتقادپذیری، تیپ شخصیتی، صبر و بردباری، همدلی و درک متقابل، واقع بینی، داشتن اعتماد و امنیت، خلاقیت، اقتدار، انعطاف پذیری)، ویژگی¬های اخلاقی (عدم سوگیری و قضاوت، بینش و اعتقاد مثبت، رازداری و اخلاق مداری) و سازمان¬گرایی(آشنایی با ویژگی¬های محیط‌کاری، سازمان¬گرایی، تعهد شغلی و نظام ارجاع) می¬باشد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در راستای ارائه خدمات تخصصی مشاوره در مدارس، روان‌شناسان و مشاوران به شایشتگی¬های حرفه‌ای گوناگون و جامعی نیاز دارند. لذا پیشنهاد می‌شود در فرآیند استخدام مشاور مدرسه به این مولفه‌های شایستگی‌های حرفه‌ای توجه شود.
Abstract The present research aimed to study the components of need professional competences of school Psychologists and Counselors. This was an applicable and quality research. Statistical population was counselors and psychologists in public schools in Isfahan. Using snowball sampling, 16 participants were selected and sampling process continued until information saturation was achieved. Data were collected through semi-structured interview and analyzed using thematic analysis and three-step coding process of open, central and selective. The results showed that the components of need professional competences of School Psychologists and Counselors have 5 major categories; expert and skill (counseling knowledge, having skill, expert, experience, ability in relationship, congruency, precision, attention to individual differences, having planning and goal), updating (knowing of virtual space, being up-to-date, lifelong learning), Individual characteristics (having mental health, active and lively, self-awareness and criticism, personality type, patience and tolerance, empathy and mutual understanding, realism, having trust and security, creativity, authority, flexibility), Ethical characteristics (non-bias and judgment, positive insight and belief, confidential and ethics) and organizationalism (Knowing of the traits of the work environment, organizationalism, job commitment and referral system). Therefore, it can be concluded that in order to provide specialized counseling services in schools, psychologists and counselors need various and comprehensive professional skills. Therefore, it is suggested to pay attention to these components of professional competencies in the process of hiring a school counselor.
منابع
پرویزی، مریم. (1396). نگاهی بر تاثیرات مثبت و معضلات حضور مشاور در مدرسه و نقش وی در پیشگیری و بهبود آسیب های روانی و اجتماعی دانش آموزان. پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان شناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران،https://civilica.com/doc/654473
دلاور، علی. (1401). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
سلیمانیان، علی‌اکبر؛ و نظری، محمدعلی. (1392). فنون و فرآیند مشاوره: رویکرد یکپارچه چندنظریه¬ای. تهران: نشر علم.
فرهادی، محدثه؛ عبداللهی، حسین؛ عزیزی، محمد؛ و طاهری، مرتضی. (1402). واکاوی مولفه های توسعه نگرش کارآفرینی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه نظری؛ کاربست رویکرد آمیخته. 2(3)، 1-20. https://doi.org/10.22126/eme.2023.9683.1048
کاویانی، حسین؛ نوری¬زاده، مریم؛ پورناصح، مهرانگیز؛ و قدس میرحیدری، سیمین. (1381). جایگاه مشاوران مدارس و موانع مشاوره: نقد کیفی. تازه¬های علوم شناختی، 4(1)، 76-67.
کریمی مزیدی سجاد؛ زارعی محمود آبادی، حسن؛ قادری ثانوی، رمضانعلی؛ حبیب‌پور، کرم؛ علیپور، فردین. (1392). رابطه سرمایه اجتماعی و کجروی در دانش آموزان پسر ۱۵ تا ۱۸ ساله شهر تهران در سال تحصیلی 1391-۱۳۹۰. رفاه اجتماعی، ۱۳ (۵۰)، 134-111.
مظفری قره بلاغ، صدیقه؛ و چراغی، مهدی. (1401). شناسایی عوامل مؤثر بر ترک تحصیل دانش آموزان در مقطع متوسطه مناطق عشایر شهرستان ماهنشان. مطالعات برنامه ریزی قلمرو کوچ نشینان, 2(2), 151-160.
American School Counselor Association [ASCA]. (2021). ASCA Student Standards: Mindsets and Behaviors for Student Success. Alexandria, VA: Author. Retrieved from https://www.schoolcounselor.org/getmedia/c2a69798-2620-414f-8744-4d4d911efa49/asca-student-standards.pdf
Arfasa, A. J., & Weldmeskel, F. M. (2020). Practices and challenges of guidance and counseling services in secondary schools. Emerging science journal, 4(3), 183-191.
ASCA (2014). Careers Roles. What Does a School Counselor Do? Retrieved September 8,2014, from www.schoolcounselor.org
Bauman, S., Taylor, T., & Noor, A. (2023). Task groups as an anti-oppression opportunity for school counselors. The Journal for Specialists in Group Work, 48(2), 146-160. https://doi.org/10.1080/01933922.2023.2204128
Burgess, M., Goodman-Scott, E., Kemer, G., Carlisle, K., & Carlisle, R. (2023). Development and Evaluation of the School Counseling Internship Competency Scale. Professional School Counseling, 27(1), 1-11. Doi:10.1177/2156759X221150004
Hackney, H. & Cormier, S. (2005). The Professional Counselor: A Process Guide to Helping, (7th Ed.) Boston: Allyn & Bacon.
Halinski, K. H. (2009). Predicting beginning master’s level counselor effectiveness from personal characteristics and admissions data: An exploratory study. (Unpublished doctoral dissertation) University of North Texas, Texas.
Karataş, K., & Kaya, İ. (2015). An investigation of the perceptions of school administrators towards the roles and duties of school counselors. Eurasian Journal of Educational Research, (61).
kos, P., & Duquette, K. (2022). Trends and Changes in School Counselor CACREP Standards in the United States. Journal of School-Based Counseling Policy and Evaluation, 4(1), 1-10. https://doi.org/10.25774/aa2n-z983
Lee, D. G. (2019). A global portrait of counselling psychologists’ characteristics, perspectives, and professional behaviors. In A global portrait of counselling psychology (pp. 1-22). Routledge.
Ozabacı, N., Sakarya, N. ve Dogan, M. (2008). The evaluation of the school administrators’ thoughts about the counseling and guidance services in their own schools, Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 11 (19), 8-22.