اثربخشی آموزش مهارت تصمیم‌‌گیری و حل مسئله بر بی‌‌توجهی و کژکاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر مبتلا به اختلال فزون کنشی-نارسایی توجه

محورهای موضوعی : روانشناسی و مشاوره

زهرا شریف کاظمی ¹ , طاهره محمودیان دستنایی ²

1 - کارشناس ارشد روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، گروه روان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - استادیار روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، گروه روان شناسی، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی، تهران، ایران *- نویسنده مسئول: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/04/11 تاریخ پذیرش : 1403/04/25 تاریخ انتشار : 1402/12/20

کلید واژه: کلید واژه‌‌ها: فزون کنشی-نارسایی توجه, کژکاری اجتماعی, مهارت تصمیم‌‌گیری, حل مسئله.,

چکیده مقاله :

چکیده پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت تصمیم‌‌گیری و حل مسئله بر بی‌‌توجهی و کژکاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر مبتلا به ADHD منطقه 12 تهران انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی 1401-1400 در منطقه 12 شهر تهران بودند که اختلال فزون کنشی-نارسایی توجه در آن‌‌ها پس از مراجعه به مراکز درمانی ویژه بیش‌‌فعالی تشخیص داده شده بودند. تعداد 30 دانش‌‌آموز به‌‌عنوان نمونه آماری به‌‌‌‌صورت در دسترس انتخاب گردید و به‌‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. براي جمع آوري داده‌‌ها از پرسشنامه کژکاری اجتماعی خدابخشی و رحمانی اصل (1396) و پرسشنامه اختلال کمبود توجه و بیش فعالی کانرز (1999) استفاده شد. در این پژوهش، روش آموزش مهارت تصمیم‌‌گیری و حل مسئله در طی 8 جلسه 60 دقیقه‌‌ای دوبار در هفته به گروه آزمایش ارائه گردید، درحالی که گروه کنترل مداخله‌‌اي را دریافت نکرد. داده‌‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره و با نرم افزار SPSS نسخه 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که در مرحله پس آزمون بین گروه‌‌هاي آزمایش و کنترل، از نظر میزان بهبودي نشانه‌‌هاي مربوط به بی توجهی و کژکاری اجتماعی تفاوت‌‌ معنی‌‌داري وجود داشت (P≤0.01). براساس یافته‌‌های پژوهش حاضر نتیجه گرفته می‌‌شود که آموزش حل مسئله و تصمیم‌‌گیری می‌تواند به عنوان یک مداخله موثر در جهت کاهش بی توجهی و کژکاری اجتماعی در دانش‌آموزان با اختلال فزون کنشی-نارسایی توجه موثر باشد. کلید واژه‌‌ها: فزون کنشی-نارسایی توجه، کژکاری اجتماعی، مهارت تصمیم‌‌گیری، حل مسئله.

چکیده انگلیسی:

Abstract The present study was conducted with the aim of investigating the effect of teaching decision-making and problem-solving skills on inattention and social misbehavior in male students with ADHD in the 12th district of Tehran. The statistical population of this research is the boy students of the second year of high school in the academic year of 1400-1401 in Tehran, who were diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder after referring to special treatment centers for hyperactivity, 24 students were selected as a statistical sample. In terms of methodology, this research is quasi-experimental with a pre-test and post-test design with an experimental group and a control group. To collect data in this research, Khodabakhshi and Rahmani Asl's Social Distortion Questionnaire (2016) and Connors' Attention Deficit Hyperactivity Disorder Questionnaire (1999) were used. In this research, the method of teaching decision-making and problem-solving skills was presented to the experimental group during 8 sessions, while the control group did not receive any intervention. The results of the analysis of covariance showed that in the post-test stage, there was a significant difference between the expe]rimental and control groups in terms of the improvement of symptoms related to inattention and social deviance (P≤0.01). Based on the findings of the present research, it is concluded that problem solving and decision making training can be effective as an effective intervention to reduce inattention and social deviation in students with ADHD.

منابع و مأخذ:

منابع
پورباغبان، سجاد، محمودی، فیروز، فتحی آذر، اسکندر، کوهستانی، بهروز. (1399). تأثیر برنامه درسی مبتنی بر واقعیت مجازی بر ادراک حل مسئله و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی. مجله علمی آموزش و ارزشیابی، 13(52)، 59-81.
رزمی، علیرضا، آزموده، معصومه، رضایی، اکبر، ‌‌هاشمی، تورج. (1399). اثر بخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر نشانه‌‌های اضطراب, نارسایی توجه و مهارت‌های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در تبریز. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 13(52 )، 115-135.
سلیمانی برزان، یزدانبخش کامران، مومنی، خدامراد. (1400). مدل‌یابی رابطه حافظه سرگذشتی بیش کلی‌گرا با حل مسئله در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی: نقش میانجی آگاهی فراشناخت. فصلنامه روانشناسی شناختی، ۹ (۳):۱-۱۵.
عرب گل، فریبا، حیاتی، مرتضی، حدید، مائده. (1383). شیوع اختلال نقص توجه و بیش فعالی در گروهی از دانش آموزان. اخبار علوم شناختی، 6(2)، 78-73.
محمدی، تینا، افروز، غلامعلی.(1399). تأثیر توانبخشی شناختی گروهی بر توانایی حل مسئله در دانش‌آموزان با اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی. فصلنامه سلامت روان کودک، ۷ (۲)، ۱۴۴-۱۵۵.
مهرافزا، مهرناز، گلدوست، اصغر، کیامرشی، آذر.(1401). اثربخشی آموزش بازی درمانی شناختی- رفتاری بر توجه و تمرکز و سازگاری اجتماعی دانش آموزان کم توان ذهنی. مجله علمی آموزش و ارزشیابی، 15 (58)، 67-87.
نصیری سپیده، ستوده اصل نعمت، جهان فائزه، فیروزجائیان علی اصغر. (۱۴۰۱). بررسی نقش مهارت اجتماعی بر خودمراقبتی دربرابر رفتارهای پرخطر با میانجیگری تعارض نوجوانان با والدین. مجله مطالعات ناتوانی، 12 (4)، 162-173.
هاشمی، زهره.(1399) اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله و درمان فرا شناختی بر عود افکار منفی دانش آموزان استعداد درخشان با اختلال اضطراب و افسردگی همایند. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۳(۶)، ۶۲۸-۶۳۸.
Chien, Y. L., Lin, H. Y., Tung, Y. H., Hwang, T. J., Chen, C. L., Wu, C. S.,... & Gau, S. S. F.(2022). Neurodevelopmental model of schizophrenia revisited: similarity in individual deviation and idiosyncrasy from the normative model of whole-brain white matter tracts and shared brain-cognition covariation with ADHD and ASD. Molecular psychiatry. 27(8), 3262-3271.‏
Derevyanko, J. P., Filatova, E. A., Grinyova, O. I., Pchelkina, E. P., Razuvaeva, T. N., Sharapov, A. O., & Shvezova, V. A.(2022). The Course of Life Concept Development in Students Inclined to Deviant Behavior. Iranian Rehabilitation Journal. 20(2), 1-10.‏
Hidalgo-Muñoz, A. R., Acle-Vicente, D., García-Pérez, A., & Tabernero-Urbieta, C.(2023). Application of neurotechnology in students with ADHD: An umbrella review. Comunicar. 31(76), 59-69.‏
Ju, C., Zhao, F., Zhang, B., & Deng, J.(2018). Effects of fathering style on social problem-solving among Chinese teenagers: The roles of masculine gender stereotypes and identity. Personality and Individual Differences. 77, 124-130.‏
Kaluma, D. C.(2023). Deviant behaviour among teachers and students and its effects on learning: Managers' perspectives in four selected secondary schools in Malawi (Doctoral dissertation, Mzuzu University).‏
Li, T., Sun, G., Zhou, X., & Wang, T.(2023). Controlled attention, but not temporal storage of working memory correlates to math problem solving. Educational Psychology.4 (7), 1-19.‏
Mak, A. D., Lee, S., Sampson, N. A., Albor, Y., Alonso, J., Auerbach, R. P.,... & Kessler, R. C.(2022). ADHD comorbidity structure and impairment: Results of the WHO world mental health surveys international college student project (WMH-ICS). Journal of attention disorders. 26(8), 1078-1096.‏
Rizqi, P. A. D., Darmayanti, R., Sugianto, R., Choirudin, C., & Muhammad, I. (2023). Problem Solving Analysis Through Tests in View Of Student Learning Achievement. Indonesian Journal of Learning and Educational Studies. 1(1), 53-63.