ردیابی آثار تغیر مسیر رودخانه کارون در کواترنر

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

مصطفی خبازی ¹ , علی اصغر عبدالهی ²

1 - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه شهید باهنر کرمان
2 - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه شهید باهنر کرمان

تاریخ دریافت : 1395/08/27 تاریخ پذیرش : 1395/08/27 تاریخ انتشار : 1394/02/01

کلید واژه: دشت سیلابی, کواترنری, مآندر, کارون,

چکیده مقاله :

رودخانه ها و جلگه های حاصلخیز آنها از دیرباز کانون شکل گیری و رشد تمدن‌های بشری بوده و هستند. جلگه خوزستان جلگه ای کم ارتفاع با شیب ملایم است که رودخانه‌ی کارون در آن جریان دارد. این رودخانه در طول دوران زمین شناسی به‌ویژه درعهد چهارم کواترنر از تحرک و پویایی خاصی برخوردار بوده است، به‌طوری که مرتب از مسیر اولیه خود منحرف شده و به مسیر یا مسیرهای دیگری تغییر جهت داده و علاوه بر جابجایی کانون‌های مدنی، موجب تغییرات الگوی آبراهه‌ای نیز شده است. در این پژوهش با ترکیبی از روش‌های کتابخانه‌ای ـ میدانی و مطالعات تاریخی و بر مبنای روش سیستمی و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (2000)، داده‌های رقومی 25000:1، نقشه‌های توپوگرافی و با استفاده از تکنیک‌های GIS و نرم‌افزارهای آماری و همچنین سامانه سیستم موقعیت باب جهانی GPS اقدام به شناسایی مسیرهای اولیه و قدیمی رودخانه کارون گردید، و با عنایت به این مسأله که در تغییر مسیر رودخانه‌ها در کواترنر 4 عامل اصلی تغییرات سطح اساس، عوامل تکتونیک، تغییرات اقلیمی (کاتاستروف) و عوامل انسانی نقش عمده‌ای داشته‌اند مسیر رودخانه کارون را ردیابی نموده که منجر به شناسایی 4 مسیر عمده قدیمی به همراه تعداد زیادی مسیرهای فرعی گردید.

چکیده انگلیسی:

Their fertile rivers and plains have been the point of convergence of formation and growth of human civilizations since a long time ago. Khuzestan plain in Iran is a low height plain with mild gradient that river Karon Stream in it. These rivers along the geological times, especially in forth times- quaternary-era-had have a special flow and motional stream so that constantly have changed their primary-courses to other directions and in additional they caused to change both social-civilization and water ways' patterns. In this research by means of a combination of library-field techniques and historical studding, and based on systematic method plus, satellite pictures, numerical data, topography maps, and using GIS techniques and statistical software, and also global positioning system (GPS) we made and effort to recognize the primary and primitive courses of major rivers of Karon plain and we reached the following results. Taking this point to consideration that in changing of directions of rivers in quaternary, there are four major factors playing role as follow. Changes in base level, tectonic, climate changes (catastrophe) and human parameters. Has track the trace of Karon river. That caused to recognize 4 major primitive courses plus a lot of derivative courses.