ارزیابی عوامل موثر در کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی نمونه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان کهکیلویه و بویر احمد

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

علی سینا بام زر ¹ , عبدالرضا رکن الدین افتخاری ^{2 *} , ریباز قربانی نژاد ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/08/20 تاریخ پذیرش : 1403/12/04 تاریخ انتشار : 1404/06/28

کلید واژه: کارآفرینی اقتصادی, مقاصد گردشگری, روستا, کهکیلویه و بویراحمد,

چکیده مقاله :

شناسايي و ارزيابي کارآفرینی در نواحي مقصد گردشگری روستايي، سنگ محکي براي موفقيت برنامه­ريزي­هاي روستايي و رويکردهاي حاکم بر نظام برنامه ريزي کشور و روستايي به شمار مي رود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان کهکیلویه و بویراحمد انجام شده که از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف در گروه پژوهش های کاربردی به شمار می رود. جامعه آماری تحقیق صاحبان کسب و کار و مدیران محلی (دهیاری و اعضای شورای اسلامی روستا) در ده روستای هدف گردشگری استان کهکیلویه و بویراحمد هستند. جهت گردآوری داده ها از ابزار پرسش نامه و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون واریانس و آزمون تعقیبی توکی و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین عوامل موثر در کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری، سهم عوامل اجتماعی و نهادی بیش از سایر عوامل است. لذا در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان در کنار ویژگی های اجتماعی و فردی همچون روحیه و اندیشه کارآفرینانه و دانش و میزان مشارکت مردمی عامل نهادی نیز تاثیرگذار و حائز اهمیت است. براساس دید گاه صاحبان کسب و کار، دهیاران و اعضای شورا (مدیران محلی) بین عامل نهادی،اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد. با توجه به رویکردهای نظری، روابط، ضرایب و سهم عوامل و متغیرها و مدل تحلیل مسیر الگوی مناسب کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد الگویی مشارکتی و شبکه ای است.

چکیده انگلیسی:

Identifying and evaluating entrepreneurship in rural tourism destination areas is a touchstone for the success of rural planning and approaches to the country and rural planning system. The aim of this study was to identify the factors affecting the development of economic entrepreneurship in rural tourism destinations in Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad provinces, which in terms of nature and method, descriptive and survey and in terms of purpose in the group of applied research. The statistical population of the study is business owners and local managers (Dehyari and members of the Islamic Council of the village) in ten target villages of tourism in Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad provinces. A questionnaire was used to collect data and analysis of variance and Tukey post hoc test and path analysis were used.

The results showed that among the effective factors in the economic entrepreneurship of tourism destinations, the contribution of social and institutional factors is more than other factors. Therefore, in the development of economic entrepreneurship of the rural tourism destinations of the province, along with social and individual characteristics such as entrepreneurial spirit and thought, knowledge and the level of public participation, the institutional factor is also influential and important. Based on the point of view of business owners, villagers and council members (local managers), there is a significant relationship between the institutional, economic, social and ecological factors and the development of economic entrepreneurship of tourist destinations at the alpha level of 0.01 and with 99% confidence. According to the theoretical approaches, relations, coefficients and contribution of factors and variables and path analysis model, the appropriate model of economic entrepreneurship of tourism destination villages of Kohkiloyeh and Boyer Ahmad provinces is a collaborative and network model.

منابع و مأخذ:


1. حسینی کهنوج، سیدرضا.، سجاسی قیداری، حمدلله.، عنابستانی، علی اکبر.، شهدادی، علی.(1400). شناسایی چالش های اثرگذار بر توسعه اکوسیستم کسب و کارهای گردشگری با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی، برنامه ریزی و آمایش فضا، 25(4)، 112-71.
2. حیدری مکرر.، حمید، سارانی، افسانه. (1394)، بررسی و تحلیل عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی زنان در مناطق روستایی،همایش ملی عمران ومعماری با رویکردی بر توسعه پایدار، 1-15.
3. رکن الدین افتخاری، عبدالرضا.، سجاسی قیداری، حمدلله.( 1393). توسعه روستایی با تاکید بر کارآفرینی، سمت، تهران.
4. سجاسی، قیداری.، حمدلله، افتخاری، رکن الدین.، مهدوی.، داوود(1395). توسعه پایدار کارآفرینی گردشگری، سمت، تهران.
5. شارپلی، ریچارد.(1380). گردشگری روستایی، مترجمین رحمت الله منشی زاده و فاطمه نصیری، تهران، کانون اسلامی انصار.
6. شایق، امیرحسین.، کرمپور، عبدالحسین.(1400). بررسی عوامل مرتبط با توسعه کارآفرینی در نوآوری گردشگری سلامت روستایی، مورد مطالعه: روستای قلات، نشریه گردشگری و اوقات فراغت، 6(11)، 99-91.
7. صیدایی، سید اسکندر.، صادقی، حسین.(1393).کارآفرینی و برنامه ریزی توسعه روستایی، اصفهان، نشر دارخوین.
8. عباسی، صوفیا .، میردامادی، سیدمهدی. (1401)، طراحی مدل توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم روستایی با رویکرد کیفی، فصلنامه جغرافیا و توسعه،20(66)، 160-131.
9. فلاح تفتی.، حامد، دوزنده زیابری.، فاطمه، نبیل، اصغر. (1400)، تحول معیارهای کارآفرینی اجتماعی در توسعه گردشگری روستایی استان گیلان، فصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، 11(22)، 340-309.
10. هاشمی، سید سعید.، مطیعی لنگرودی، سیدحسن.، قدیری معصوم، مجتبی.، رضوانی، محمد رضا.، مقیمی، سید محمد.(1390). تبیین نقش دهیاری ها و شوراهای اسلامی در توسعه کارآفرینی روستایی مطالعه موردی: بهاباد استان یزد، نشریه پژوهش های روستایی، 2(1)، 114-93.
11. شهیکی تاش، مهیم.، ولی نفس، عبدالعزیز.، رئیسی، ابوبکر.(1397)، نقش عوامل کارآفرینی غیرکشاورزی در ارتقاء کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان کنارک، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم، 3(25)، 223-209.
12. عباسی، محمد جواد.، سجادی، ژیلا.، عبدالهی، علی.، رضویان، محمد تقی.(1399)، تبیین عوامل مؤثر بر توسعۀ کارافرینی گردشگری روستایی در ایران، مطالعات مدیریت گردشگری، 15(53)، 26-1.
13. فاطمی صدر، مینا. ( 1400)، نقش کارآفرینی اجتماعی در توسعه فرهنگ گردشگری مورد مطالعه صنعت گردشگری قشم، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت کارآفرینی، استاد راهنما: اکبر عالم تبریز، دانشگاه شهید بهشتی.
14. فلاح. محبوبه.، ثامنی، علیرضا.، رحمت نیا، علیرضا. (1398). ارائه راهکارهای توسعه کارآفرینی گردشگری در کویر لوت بر اساس مدل اکوسیستم کارآفرینی آیزرنبرگ، اولین کنفرانس بین المللی گردشگری لوت.
15. مطیعی لنگرودی، سیدحسن.، رضوانی، محمدرضا.، دهقانی.، ندا.(1397)، اثرات ارزیابی محصولات گردو بر ویژگی های کارافرینانه روستاییان شهرستان جیرفت، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم، 3(25)، 18-1.

16. Hall, J.K., Daneke, G.A., and Lenox, M. J. (2010), Sustainable development and entrepreneurship: Past contributions and future directions. Journal of Business Venturing, 25(5): 439-448.
17. Harvey, D. (2010), The Enigma of Capital: and the Crises of Capitalism, Oxford University Press.
18. Wang, S., & Xu, H., (2015). Influence of place-based senses of distinctiveness, continuity, selfesteem and self-efficacy on residents' attitudes toward tourism, Tourism Management, 47, , 241-250.
19. York, J.G., & Venkataraman, S. (2010). The entrepreneur–environment nexus: Uncertainty, innovation, and allocation. Journal of Business Venturing, 25(5): 449-463.
20. .Guta, G., Vhudzi, G., and Chazovachii, B. (2017). Sustainability of Rural Entrepreneurship as a Livelihood Strategy in Zaka District, Zimbabwe. Bangladesh Sociological Society, 14(1): 70.
21. -.Kroesen, O., & Darson, R. (2013). Capacity building as part of sustainable rural entrepreneurship. In Engineering, Technology and Innovation (ICE) and IEEE International Technology Management Conference, 2013 International Conference on (pp. 1-8). IEEE.
22. Aggarwal, A. K. (2018). Rural Entrepreneurship Development Ecosystem–An Emerging Paradigm of Rural Socio-Economic Development. Project of Rural Entrepreneurship Development in the State of Haryana, India, 1-16. Dahles, H., Khieng, s., Verver, M., & Manders, R. (2019). Social entrepreneurship and tourism in Cambodia: advancing community engagement, Journal of Sustainable Tourism. Pp 1-18. Daniele, R., & Quezada, I. (2017). Social entrepreneurship and tourism: Philosophy and practice. (pp. 81–100).
23. -Dixon, S.E., and Clifford, A. (2007). Ecopreneurship–a ne w approach to managing the triple bottom line. Journal of Organizational Change Management, 20(3): 326-345.
24. Karami, S., & Agahi, H. (2018). SWOT analysis of strategies for agricultural entrepreneurs empowerment. International Journal of Agricultural Management and Development, Vol.8 No. 2, pp. 307-320.
25. Lai, Y., & Vonortas, N. S. (2019). Regional entrepreneurial ecosystems in China. Industrial and Corporate Change, Vol. 28, No. 4, PP.875-897. Lee, T. H. (2013). Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development. Tourism Management, 34, 37-46. doi:10.1016/j.tourman.2012.03.007.
26. Nwankwo, F. O., & Okeke, C. S. (2017). Rural entrepreneurship and rural development in Nigeria. Africa’s Public Service Delivery and Performance Review, Vol. 5, No. 1,. 1-7.
27. Sangolagi, K., & Alagawadi, K. (2016). Woman entrepreneurs. International Journal of Advancement In Engineering Technology Management & Apllied Science, 3(1), 216-222.
28. Sheldon, P., Pollock, A., & Daniele, R. (2017). Social entrepreneurship and tourism: Setting the stage. In P. J. Sheldon, & R. Daniele (Eds.). Social entrepreneurship and tourism: Philosophy and Practice (pp. 1–18). Cham, Switzerland: Springer International Publishing.
29. Su, M., & Wall, G. (2014). Community participation in tourism at a world heritage S.M. Rasoolimanesh et al. / Tourism Management 60 (2017) 147e158 157 site: Mutianyu Great Wall, Beijing, China. International Journal of Tourism Research (Vol. 16,(2), 146e156.
30. Vladasel, T., Lindquist, M. J., Sol, J., & Van Praag, M. (2021). On the origins of entrepreneurship: Evidence from sibling correlations. Journal of business venturing, Vol. 36, No. 5, pp.1-21.

متن کامل:



20

فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال بیست و دوم، شماره 87، پاییز 1404

 

 

ارزیابی عوامل موثر در کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی

نمونه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان کهکیلویه و بویر احمد¹

                                                                         

1-سید علی سینا بام زر 2-عبدالرضا رکن الدین افتخاری* 3-ریباز قربانی نژاد

1- دانشجوی دکتری تخصصی رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2- استاد گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران، (نویسنده مسئول) email:[e-mail]

3- استادیار گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

 

تاریخ دریافت مقاله: 20/08/1403                  تاریخ پذیرش مقاله: 04/12/1403

 

 

چکيده 

شناسايي و ارزيابي کارآفرینی در نواحي مقصد گردشگری روستايي، سنگ محکي براي موفقيت برنامه­ريزي­هاي روستايي و رويکردهاي حاکم بر نظام برنامه ريزي کشور و روستايي به شمار مي رود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان کهکیلویه و بویراحمد انجام شده که از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف در گروه پژوهش­های کاربردی به شمار می رود. جامعه آماری تحقیق صاحبان کسب و کار و مدیران محلی (دهیاری و اعضای شورای اسلامی روستا) در ده روستای هدف گردشگری استان کهکیلویه و بویراحمد هستند. جهت گردآوری داده ها از ابزار پرسش­نامه و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون واریانس و آزمون تعقیبی توکی و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین عوامل موثر در کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری، سهم عوامل اجتماعی و نهادی بیش از سایر عوامل است. لذا در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان در کنار ویژگی های اجتماعی و فردی همچون روحیه و اندیشه کارآفرینانه و دانش و میزان مشارکت مردمی عامل نهادی نیز تاثیرگذار و حائز اهمیت است. براساس دیدگاه صاحبان کسب و کار، دهیاران و اعضای شورا (مدیران محلی) بین عامل نهادی،اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد. با توجه به رویکردهای نظری، روابط، ضرایب و سهم عوامل و متغیرها و مدل تحلیل مسیر الگوی مناسب کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد الگویی مشارکتی و شبکه ای است.

کلید واژه­ها: کارآفرینی اقتصادی، مقاصد گردشگری، روستا، کهکیلویه و بویراحمد

 

 

 

 

 

 

مقدمه

یکی از عوامل موثر در توسعه روستایی کارآفرینی است. زیرا کارآفرینی می تواند با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد نقش موثری در بهبود وضع اقتصادی روستاها داشته باشد. به همین دلیل سنجش میزان کارآفرینی روستاییان و تلاش برای توسعه و تقویت کارآفرینی در فرآیند توسعه ی روستایی از طریق فراهم کردن زمینه های اولیه آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. (حیدری مکرر و سارانی، 1394: 8). اهمیت کارآفرینی در پیشبرد توسعۀ جوامع روشن است و این اهمیت از دستاورد و پیامدهای متعدد مستقیم و غیرمستقیم فعالیت های کارآفرینانه ناشی می شود(Lai & Vonortas, 2019: 877). کشورهای درحال توسعه به این واقعیت پی برده اند که هیچ پیشرفتی معنادار نخواهد بود، مگر زمانی که جوامع روستایی نیز توسعه و پیشرفت یابند(Nwankwo & okeke, 2017: 3). امروزه توسعۀ روستایی بیشتر از همیشه وابسته به توسعۀ کارآفرینی است و محققان، کارآفرینان روستایی را بزرگ ترین اهرم توسعۀ مناطق روستایی می دانند(Aggarwal, 2018: 5). به عبارت دیگر، کارآفرینی به مثابه موتور محرکه توسعه و تحول ابعاد اجتماعی- اقتصادی(Vladasel et al, 2021: 2). و درنتیجه تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی دارد. از اینرو، اقدامات و فعالیتهای کارآفرینانه در فضای جغرافیایی دارای اثرات فراوان محیطی- اکولوژیک، اجتماعی- اقتصادی و کالبدی است، و در صورت توجه به پتانسیل ها و توانمندی های ذینفعان روستایی در جهت ارتقاء شاخص­های فراگرد کارآفرینی میتوان بستر لازم برای پایداری و تعادل اجتماعی- اقتصادی سکونتگاه های روستایی در سطح محلی و ناحیه های فراهم ساخت(اردلان و همکاران، 1401: 52).

امروزه در میان جوامع رو به رشد، صنعت گردشگری به علت تأثیر گذاری آن بر فرایند تولید، اشتغال و توسعه اقتصادی، برای بسیاری از کشورها از اهمیت خاصی برخوردار است. آگاهی جوامع از این که گردشگری منبع درآمدی ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه ای در اختیار اقتصاد یک کشور قرار می دهد، باعث شده است که گردشگری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیدا کند و به عنوان یک صنعت تلقی شود. گردشگری از جمله فعالیت هایی است که قابلیت بالایی جهت اثرگذاری بر افراد برای گرایش آنان به سمت کارآفرینی دارد. می توان صنعت گردشگری را به عنوان یکی از عواملی که بر کارآفرینی اثرگذار است معرفی نمود(فاطمی، 1395: 5).

از جمله عواملی که می تواند صنعت گردشگری را توسعه و بهبود بخشد، بحث کارآفرینی می باشد که با ایجاد فرصت های بکر در حیطه منطقه ای و یا محلی، به شناساندن اهداف گردشگری و توسعه این صنعت کمک خواهد نمود. کارآفرینی اجتماعی نقش مهمی در اتخاذ راهبردهای پایدار اقتصادی برای دستیابی به اهداف اجتماعی و توسعه مسئولانه گردشگری دارد(Dahles et al, 2019:8). کارآفرینان اجتماعی گردشگری به عنوان عوامل تغییردهنده هایی هستند که از استعداد و اشتیاق خود برای پیشبرد توسعه پایدار مقصد استفاده می کنند(Sheldon et al, 2017: 4).

رشد صنعت گردشگری و قابلیت این صنعت برای توسعه اقتصادی دیدگاهی مهم در ادبیات گردشگری به شمار می رود Sangolagi & Alagawadi, 2016:219)). تیلور ویژگی تقاضای گردشگری را سرعت تغییرات آن می داند و معتقد است بعد عرضه باید توانایی نطاق سریع با تغییرات بازار تقاضا را داشته باشد؛ به عبارت دیگر وجود سازوکار دریافت اطلاعات و ارزیابی وضعیت و واکنش محیط در نظام گردشگری الزامی است (سجاسی قیداری و همکاران، 1395: 148). مطالعات نشان مي دهد که در فرآيند برنامه ريزي روستايي، هرچند به کارآفرینی در کنار برنامه ريزي­هاي اجتماعي و محيطي توجه شده است، ليکن اين موضوع در حاشيه ي برنامه ريزي روستايي بوده و در اين قالب توجه به کارآفرینی اقتصادی مخصوصاًدر حوزه گردشگری کم رنگ بوده است.

 بنابراین می توان گفت که یکی از راه­های رسیدن به اقتصاد مولد که هزینه­ای نیز نداشته باشد توجه به بخش گردشگری است. گردشگری به عنوان بزرگترين صنعت خدماتی جهان در رديف پر درآمدترين صنايع جهان از جمله نفت و خودروسازی قرار دارد و با ايجاد اشتغال و افزايش درآمد می­تواند به اقتصاد کشورها کمک کرده و آن را دچار تغییر و تحول نموده و کل چرخ اقتصاد را در همۀ بخش ها به حرکت در آورد و به آن سرعت بدهد(یاری حصار و همکاران، 2016). دراین چارچوب کارآفرینی گردشگری به عنوان راهکاری موثر برای کاهش بیکاری و افزایش اشتغال پایدار مورد توجه قرار گرفته است و دولت های مختلف با استفاده از سازوکارهای مختلف تلاش نموده­اند فرایندهایی را به کار گیرند تا کارآفرینی را توسعه دهند. بدین سان که گردشگری با ویژگی­هایی مانند تقاضای متغیر و خواهان نوآوری، قابلیت تولید ثروت در جوامع، بستری مناسب برای فعالیت های کارآفرینانه به شمار می­رود و یک عامل اصلی در رقابت بین کشورهاست؛ به خصوص کشورهایی که دارای ویژگی های فرهنگی، انسانی و یا طبیعی هستند که جاذبه­هایی برای ورود گردشگر محسوب می­شوند. با این توصیف میتوان گفت، گردشگری با رهیافت کارافرینی شیوه جدیدی است که میتواند در توانمندسازی مردم محلی و توسعه منابع انسانی، تنوع­بخشی اقتصادی و رشد آن، خلق فرصت های شغلی و ارتقاء استانداردهای زندگی از طریق تأمین خدمات اجتماعی نقش عمده­ای را ایفا نماید(رکن الدین افتخاری و سجاسی قیداری، 1393: 56).

اتخاذ راهبردهای کارآفرینی و اشتغال براي روستاييان با حمايت از سياست هاي عمومي بر مبناي راهيابي سرمايه گذاري، اشتغال و خدمات به مناطق روستايي منجر به تقويت و ايجاد تغيير در توليدات كشاورزي و منابع طبيعي، افزايش درآمد و افزايش تقاضا و توليدات غير كشاورزي منجر خواهد شد(تفتی و همکاران، 1400: 214). بر این مبنا، کارآفرینی در عرصه فضایی ناپایدار به لحاظ محیطی- اکولوژیک، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و کالبدی و کم توجهی به اولویت ها و گرایش های ذینفعان روستایی، بهبود ابعاد فضا را با چالش مواجه ساخته است. افزون بر این، باعث سخت تر شدن چالش های سکونتگاه های روستایی هم نون نابودی فرصت های پایدار منابع مادی و غیرمادی از منظر کارکردهای اجتماعی و اقتصادی شده است. از اینرو، توجه به شاخص های روش و احساس توانمندسازی ذینفعان روستایی در جهت بهبود مشارکت آنها در فراگرد کارآفرینی در راستای تحولات فضایی سکونتگاه­های روستایی ضروری قلمداد می شود. بر این شالوده، پژوهش حاضر در حال پاسخگویی به سؤال های زیر است:

- عوامل موثر در الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد کدام هستند؟

- الگوی مناسب برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد چه نوع الگویی است؟

 

مبانی نظری

کارافرینی فرآیند یا مفهومی است که طی آن فرد کارافرین با ایده های نو و حلاق و شناسایی فرصت های جدید، با بسیج منابع به ایجاد کسب و کارها و شرکت های نو، سازمان های جدید، با بسیج منابع به ایجاد کسب و کارها و شرکت های نو، سازمان های جدید و نوآور رشد یابنده مبادرت می ورزد(شهیکی تاش و همکاران، : 1397: 225). عمل کارآفرینانه به مفهوم سازی و پیاده سازی یک ایده، فرآینده محصول، خدمت یا کسب و کار جدید دلالت دارد. کارآفرینی فرآیندی پویاست که به وسیله کارافرین جهت خلق ارزش جدید در بازار صورت می گیرد(مطیعی لنگرود و همکاران، 1397: 5).

امروز در نظريه­هاي اقتصادي، به فعاليت­هاي خودجوش اقتصادي در قالب كارآفرينی در مناطق روستايي توجه ويژه می شود. چرا که جوامع محلی، سرمایه‌های بی‌بدیلی هستند که بایستی به‌عنوان فرصت تلقی شوند و بدون تردید با اندک توجه، هویت دادن و ذینفع شدن آن‌ها از مواهب گردشگری و طبیعت‌گردی، موجب پایداری محیط‌زیست، افزایش ورود گردشگران و طبیعت گردان شده و در نتیجه منجر به کارآفرینی و توسعه اشتغال، رونق اقتصادی و رشد شاخص‌های اجتماعی خواهد شد.  افزایش شمار گردشگران نیز به گسترش خدمات و تسهیلات و افزایش درآمد و سطح اشتغال می‌انجامد (شارپلی²، 1380: 3).

تقویت کارآفرینی در جامعه بر مبنای پژوهش ها می تواند عامل بسیار مهمی برای رشد اقتصادی باشد. هر چند کارآفرینی می تواند آثار مثبت متعددی در جوامع روستایی داشته باشد، ولی خود نیز به عنوان یك پدیده اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی وابسته، متأثر از زمینه ها، عوامل و مهارت های مختلفی است.(Lee,2013: 39)

از سوی دیگر جوامع محلی روستایی خود نیز نقش مهمی در حفظ جاذبه های گردشگری محلی ایفا می کنند. علاوه بر این مشارکت انان در توسعه پایداری گردشگری در توسعه اقتصادی و بهبود کیفیت کلی زندگی آنان نیز تاثیرگذر است(Su & Wall, 2014: 149).

کارآفرینی تأثیر چشم گیری بر تحول مقاصد گردشگری دارد. بر این اساس کارآفرینان ایده نوآورانه­ای را درک نموده یا فرصتی می بینند، آن را پیگیری نموده و سپس این ایده و فرصت را به یک کسب و کار مبدل می سازند. چنین رفتاری تأثیر کارآفرینی بر توسعه گردشگری را تشریح می کند(Harvey, 2010: 112).

روستاییان کارآفرین عوامل مختلف تولید و بهره وری اقتصادی را در زمینه گردشگری گردهم آورده و با تلاش و کوشش خلاقانه فرصت ها را شناسایی و بهره گیری کرده و در نهایت الگو وشیوه جدیدی از فعالیت و زیست اقتصادی مبتنی بر گردشگری را در مناطق روستایی خلق می کنند که منجر به حداکثر کردن بازده اقتصادی و به حداقل رساندن ریسک زیست اقتصادی با رهیافت پایداری در مناطق روستایی می شود(افتخاری و سجاسی قیداری، 1393: 94). اما در اکثر جوامع به طور اعم و در جوامع در حال توسعه به طور اخص، نواحی روستایی به دلیل شرایط خاص اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی، با مشکلات و مسائل متعدد و متنوعی مواجه هستند که فقر و محرومیت از مهم ترین آن محسوب می شود(Pato, & Teixeira, 2018: 740). در واقع، امروزه جایگاه کارآفرینی گردشگری در اقتصاد روستایی با توجه به اهمیت این موضوع در اقتصاد جهانی و منطقه ای بر کسی پوشیده نیست(صیدایی و صادقی، 1393، 188). به سخن دیگر، کارآفرینی گردشگری به عنوان یکی از راهکاری موثر برای کاهش بیکاری و افزایش اشتغال پایدار مورد توجه قرار گرفته است و دولت­های مختلف با استفاده از سازوکارهای مختلف تلاش نموده­اند فرایندهایی را به کار گیرند تا کارآفرینی را توسعه دهند(هاشمی و همکاران، 1390: 97). به رغم تلاش هایی که در جهت توسعه کارآفرینی اقتصادی در روستاهای مقصد گردشگری در کشور صورت گرفته در عمل رشد مناسب و پایداری در زمینه توسعه کارآفرینی اقتصادی در این نوع روستاها مشاهده نمی شود(حسینی کهنوج و همکاران، 1400: 74). یکی دیگر از موضوعات مرتبط با کارآفرینی، موضوع بازار و تقاضای گردشگری در ارتباط با مقصدهای گردشگری است(عين صالحی، ۱۳۹۰: ۱۰۵). همچنین در بعد زیست محیطی، گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته اند(رضائی و همکاران، 1391). در دیدگاه اقتصادی، گردشگری می تواند به عنوان ابزاری در اختیار دولت ها قرار گیرد و در جهت دستیابی به اهداف ویژه رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و توسعه منطقه ای از طریق تأمین انگیزه های مالی، تحقیق، بازاریابی و ابزارهای توسعه ای از آن استفاده کنند(Kalyan, 2014: 39).کار آفرینی اقتصادی بر تشخیص و بهره برداری آن دسته از فرصت هایی تأکید می کنند که در نهایت منجر به سودآوری اقتصادی می شوند(مقیمی و احمد پور داریانی،  1387: 211). ظهور نظریه های اقتصاد - محور در زمینه کار آفرینی تا حدود زیادی تحت تأثير نظریه بازار است(De Lange & Dodds, 2017: 1979). مدت­ها بود که کارآفرینی از جنبه اقتصادی اهمیت بسیار زیادی داشت و این واژه صرفا در ادبیات توسعه اقتصادی مشاهده می شد. به عنوان مثال، شومپیتر کارآفرینی را موتور محرکه توسعه اقتصادی می دانست. این جایگاه هنوز هم برای کارآفرینی وجود دارد(Agbim et al, 2013: 70).

همچنان کارآفرین را اصلی ترین مهره در اقتصاد نوین می دانند. بسیاری از اندیشمندان ابزارهای کار آفرینی برای تسهیل توسعه اقتصادی را نیز معرفی می کنند. چايلز و همکاران کارآفرینی را به عنوان پدیده ای برای اشتغال زایی جدید در اقتصاد بازار مورد ارزیابی قرار می دهند. دراکر تولید ثروت را هدف مهم کار آفرینی مطرح می­کند و این مفهوم را اقدامی نوآورانه می­داند که با بهره مندی از منابع موجود، ظرفیت جدیدی برای تولید ثروت ایجاد می کند. بنابراین، دیدگاه های کارآفرینی در بعاد اقتصادی، بر مؤلفه های درآمد، ثروت، سود، کارآیی و اثربخشی تأکید دارند (2010 York & Venkataraman).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- ابعاد کارآفرینی روستایی پایدار

منبع:(2017: 24 ,.Guta et al)

 

پیشینه تحقیق

   واکاوی اسناد نشان می دهد که تاکنون پژوهش های متعددی در حوزه کارآفرینی و گردشگری در ادبیات خارجی و داخلی صورت پذیرفته است. عباسی و میردامادی (1401)، در پژوهشی به این نتیجه دست یافته اند که ترکیب مسئولیت اجتماعی، مسئولیت زیست محیطی، رشد و توسعۀ از طریق اکوتوریسم و نوآوری ها و خلاقیت های اکوتوریسم، توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم روستایی را فراهم می آورند. شایق و کرمپور (1400) در پژوهشی نشان دادند که که عوامل متعددی در توسعه کارآفرینی در نوآوری گردشگری سلامت روستایی در روستای قلات دخیل هستند که عوامل برنامه­ریزی راهبردی و حمایت ارگان­ها و سازمان­های دولتی به ترتیب از مرکزیت بیشتر برخوردارند. عباسی و همکاران(1399)، در بررسی عوامل مؤثر در توسعۀ کارآفرینی گردشگری روستایی، سه بعد بهبود و توجه به ویژگی های خاص بستر محیطی، ویژگی های نیروی انسانی روستایی و بعد کلان ساختار نهادی و قانونی مناسب کارآفرینی گردشگری روستایی را معرفی کردند. فلاح و همکاران (1398) نشان دادند که گردشگری به عنوان صنعتی روبه رشد در دنیاکه دائما با تغییر تقاضای بازار روبه روست، بستری مناسب برای کارآفرینی فراهم می کند که می تواند منجر به ایجاد منابع اشتغال و درآمد پایدار به ویژه در جوامع در حال توسعه گردد. آنها در نهایت راهکارهایی برای توسعه اکوسیستم کارآفرینی گردشگری کویر لوت ارائه دادند. پورانجنار و همکاران (1395) نشان دادند که کاربردي ترين راهبرد هاي مناسب توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی، به ترتيب، عبارت اند از تنوع بخشي در برنامه هاي تبليغاتي، طراحي نرم افزارهاي کاربردي، بازنگري در برنامه ريزي ها و سرمايه گذاري ها و بازاريابي بين المللي. انووکوری وادیوکوو³(2020)، موانع اداری کارآفرینان گردشگری در ایالت ایمو در جنوب شرقی نیجریه را در هفت عامل برنامه ریزی و پشتیبانی، نوآوری، عامل مدیریتی، ناهماهنگی سازمانی، سیاست راهبردی، عامل آموزشی و خواستگاه محلی تقسیم کردند. وانگ و همکاران⁴ (2019) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که نشان می دهد که برای درک رابطه بین گردشگری کوچک و مشاغل میهمان نوازی و محیط های اقتصادی و اجتماعی خارجی آنها، کار بیشتری لازم است. به ویژه، ماهیت عوامل شخصی و محیطی مؤثر بر کارآفرینی گردشگری ناشناخته است. سورنسون و همکاران⁵ (2019) نشان دادند که کارآفرینان بسته به نوع کارآفرینی در زمینه گردشگری که دارند، متفاوت به مشاغل دارای طبیعت خود متمرکز می شوند. بسیاری از کارآفرینان سبک زندگی برای کاهش ریسک و دستیابی به رشد، روی توسعه چندین نوع مختلف درآمد متمرکز شده اند. گوتا و همکاران⁶ (2017) برای سنجش پایداری فعالیت های کارآفرینانه روستایی در زیمباوه، از چارچوب پایداری معیشت بهره گرفتند. آنها کارآفرینی روستایی را شامل فعالیت هایی می دانند که برای تأمین معاش روستاییان ایجاد می شوند. نتایج بررسی آنها نشان داد که فعالیت های کارآفرینانه روستایی به لحاظ تأمین معاش، پایدار نبوده است. کروسن و دارسون⁷ (2013) اهمیت پایداری کارآفرینی روستایی را به فعالیت های زراعی نسبت می دهند و معتقدند که اگر حرکت فعالیت های زراعی به سمت کارآفرینی پایدار نباشد، به دنبال رشد جمعیت، افزایش مصرف و ضرورت افزایش تولید محصولات کشاورزی برای سایر انرژی ها، به منابع فشار زیادی وارد خواهد آمد.

 

معرفی محدوده مورد مطالعه 

استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۵۵۰۴ کیلومتر مربع واقع در دامنه های سلسله جبال زاگرس، بین ۲۹ درجه و ۵۶ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵۳ دقیقه طول شرقی قرار گرفته است. از شمال به استان چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان های فارس و بوشهر، از شرق به استان­های فارس و اصفهان و از غرب به استان خوزستان محدود می­شود. استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن بیش از ۳۰۰ تفرجگاه طبیعی، حدود دو هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی، بیش از ۷۵۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب طبیعی چشم‌نواز مکانی مناسب برای گردشگران است. این استان یکی از اصلی ترین مکان های زیست عشایر ایران است که شیوه های زندگی جذاب آن ها و تعامل ارزشمندشان با طبیعت یکی از زیباترین و کمیاب ترین جلوه های گردشگری ایران را رقم زده است. در سراسر استان و در پهنه شهرستان های آن از نظر اداره گردشگری و صنایع دستی تعداد 10 روستا به عنوان هدف گردشگری شناخته شده است،که روستاهای بی بی حکیمه خاتون، خونگاه، تنگ سریز، دیل، چم بلبل، امام ضامن، کمر دوغ و برم الوان از این قبیل هستند. اما نبود  الگوی آمایشی سیاستگذاری و برنامه­ریزی کارآفرینی اشتغالزای گردشگری بهمراه زیر ساخت های مناسب برای توسعه کارافرینی گردشگری (جاده ...)،نبود حمایت های بخش خصوصی،کمبود فرهنگ کارافرینی گردشگری، مهاجرت روزافزون روستائیان، از جمله مسائلی است که کارآفرینی اقتصادی روستاهای مقصد گردشگری را در استان با مشکلات و چالش­ها یی مواجه کرده است.

 

 

شکل2- نقشه تقسیمات سیاسی استان کهکیلویه و بویراحمد

منبع: نگارندگان، 1403

 

روش شناسی

   پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی به شمار می رود. چون داده­هاي مورد نظر از طريق نمونه­گيري از جامعه، براي تحلیل توزيع ويژگي­هاي جامعه آماري انجام مي­شود اين تحقيق از شاخه پيمايشي است. در این تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته جهت گردآوری اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو گروه(صاحبان کسب و کار یا کارآفرینان، مدیران محلی روستا شامل دهیار و اعضای شورای اسلامی) می­باشند و با استفاده از روش نمونه­گیری تمام نگر همه اهالی کسب و کار و دهیاران روستاهای مورد مطالعه و به طور تصادفی دو یا سه نفر از اعضای شورای اسلامی جهت تعیین حجم نمونه انتخاب خواهد شد.

همچنین به منظور گردآوری اطلاعات از شیوۀ کتابخانه­ای و میدانی استفاده شده است. در این مرحله با استفاده از مطالعه کتب، مقالات، رساله ها، پایگاه های اطلاعاتی و ... مفاهیم مورد نیاز استخراج شد. در روش کتابخانه­ای از ابزار فیش برداری از کتب، مقالات، اسناد و مدارک معتبر و مستند استفاده خواهد شد. در مرحله دوم به منظور گردآوری داده­های عددی و آماری از روش میدانی استفاده می­شود. بدین صورت که با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته اقدام به گردآوری اطلاعات از جامعه آماری مورد مطالعه شد و پس از نمره­دهی به پاسخ های دریافتی، داده­ها مورد تحلیل قرار گرفت. روستاهای هدف گردشگری استان کهکیلویه و بویراحمد(مورد مطالعه) شامل روستاهای: امام ضامن، خونگاه، بی بی حکیمه، کمردوغ، چم بلبل، دیل، تنگ سریز و برم الوان می باشند. در این تحقیق برای نیل به شاخص های عملیاتی تر و همچنین بومی کردن شاخص ها متناسب با وضعیت و شرایط مناطق روستایی ایران شاخص­های کلیدی مورد قضاوت و ارزیابی گروه متخصصان، خبرگان و کارشناسان مرتبط با کارآفرینی و گردشگری قرار گرفت. در این مرحله با توجه به معیارهای عملیاتی کردن شاخص ها که متخصصان ارایه کرده­اند برای هر معیار امتیازی بین (1تا 3) در نظر گرفته شد (که در اینجا امتیاز 1 به معنای اهمیت و تاثیر کم، امتیاز 2 به معنای اهمیت و تاثیر متوسط و امتیاز 3 به معنای اهمیت و تاثیر زیاد آن شاخص از لحاظ معیار انتخابی مربوط می باشد و با توجه به ضرایب هر کدام از شاخص ها و مجموعه نمرات آن ها و نیز میانگین و انحراف معیار محاسبه شده برای ارزیابی محاسبه شد. برای ارزیابی موضوع مورد مطالعه از 4 عامل اصلی شامل عامل اقتصادی( شامل مؤلفه های اشتغال، سرمایه گذاری)، عامل نهادی شامل(شامل مؤلفه­های سیاست های حمایتی و ترتیبات قانونی)، عامل اجتماعی (شامل مؤلفه های مشارکت، ویژگی های فردی، امنیت) و عامل اکولوژیکی(شامل مؤلفه­های مطلوبیت، منظر) و در راستای این عوامل و مؤلفه های از بیش از 60 شاخص استفاده شد که در این قسمت به دلیل طولانی شدن حجم مقاله از ذکر آنها خودداری شد.

در آمار استنباطی پژوهشگر با استفاده مقادیر نمونه، آماره­ها را محاسبه كرده و سپس با كمك تخمین و یا آزمون فرض آماری، آماره­ها را به پارامترهای جامعه تعمیم مي­دهد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش­های آمار استنباطي استفاده مي شود. در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل فوق از نرم افزار  SPSS24 استفاده خواهد شد.

 

جدول1- محاسبه ضریب آلفای کرونباخ پرسش نامه های طراحی شده

نوع پرسش نامه	پرسشنامه مدیران محلی	پرسش نامه کارآفرینان	پرسش نامه گردشگران
ضریب آلفای کرونباخ	928/0	843/0	743/0

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

همان طور که جدول نشان می دهد ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از پرسش نامه‏های طراحی شده بالای 7/0 می‏باشد که این مساله نشان دهنده پایایی بالای سوالات پرسش نامه و همبستگی درونی برای سوالات برای سنجش متغیرهای پژوهش می‏باشد.

 

یافته های تحقیق

یافته های توصیفی

براساس یافته ها، از مجموع 11 نفر از دهیاران روستاهای مورد مطالعه، 100 درصد مرد بوده­اند. به عبارت دیگر هیچ زن دهیاری در میان دهیاران در روستاهای مورد مطالعه وجود نداشته است. بررسی ویژگی سنی دهیاران مورد مطالعه نشان می­دهد میانه سنی آنها 45-41 است. میانگین تحصیلات دهیاران در سطح فوق دیپلم هست و از مجموعه دهیاران روستاهای مورد مطالعه، دامنه میانگین سابقه خدمت دهیاران 15-11 سال است. از مجموع اعضای شورای اسلامی در روستاهای مورد مطالعه درصد را1/97 مرد و 9/2 درصد را زنان تشکیل می دهند. بررسی ویژگی سنی اعضای شورا در روستاهای  مورد مطالعه نشان می دهد که بیشترین گروه سنی مربوط به گروه سنی 45-41 می باشد. بیشترین سطح تحصیلات با 2/91 درصد مربوط به دارندگان مدرک تحصیلی دیپلم تا لیسانس می باشد. همچنین از مجموع  اعضای شورای اسلامی روستاهای مورد مطالعه، 3/53 درصد دارای سابقه زیر 5 سال  خدمت می باشند.

از مجموع کارآفرینان در روستاهای مورد مطالعه 5/64 درصد را مرد و 5/35 درصد را زنان تشکیل می دهند. 1/59 درصد بین گروه سنی 40-20 سال و 9/40 درصد را بین گروه سنی 60-40 سال می باشند. بیشترین سطح تحصیلات مربوط به مدرک تحصیلی زیردیپلم و دیپلم تا لیسانس با 6/43 درصد، همچنین

5/74 درصد دارای سابقه زیر 5 سال در عرصه کسب  کار می باشند.

از مجموع گردشگران نمونه در روستاهای مورد مطالعه 8/81 درصد را مرد و 2/18 درصد را زنان تشکیل می دهند. بیشترین گروه در رده سنی 60-41 سال  و با 2/64 درصد می باشد. 2/52 درصد از پاسخگویان دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر هستند. از مجموع گردشگران نمونه در روستاهای مورد مطالعه بیشترین درصد آنها را کارمندان دولتی (3/67) و کمترین آنها بازنشسته ها با 7/9 درصد بوده است.

 

یافته های استنباطی

ابتدا به منظور مشخص کردن سهم عوامل مؤثر بر الگوی برنامه­ریزی کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای کهکیلویه و بویر احمد از آزمون آنالیز واریانس برای مشخص کردن وجود تفاوت ها بین عوامل موثر و سپس آزمون Tukey برای مشخص کردن میزان تأثیر هر یک از عوامل استفاده شده است.

بر اساس نتایج حاصل از آزمون آنالیز واریانس(ANOVA) برای تعیین تفاوت معناداری بین ابعاد موثر در برنامه ریزی کارآفرینی توسعه اقتصادی، از دیدگاه دو گروه دهیاران و اعضای شورای اسلامی(مدیران محلی) و صاحبان کسب و کار بیانگر این مطلب است که با توجه به مقادیر p.value یا سطح معناداری(Sig) با اطمینان 95 0/0 و در سطح خطای کوچکتر از 05/0 نتایج به دست آمده در هر سه گروه معنی دار بوده است، به سخن دیگر از دیدگاه هر دو گروه پاسخ دهنده بین عوامل اجتماعی، نهادی و زیست محیطی (بیولوژیکی) تفاوت وجود داشته و این عوامل در الگوی تحقیق یعنی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی نقش دارند(جدول 2).

جدول 2- نتایج آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) برای تعیین تفاوت معناداری بین عوامل موثر در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی از دیدگاه مدیران محلی روستا و  صاحبان کسب و کار

سطح معناداری	F	میانگین مجذورات	درجه آزادی	مجموع مجذورات
004/0	500/3	472/0   135/0	16   17   33	559/7   295/2   854/9	بین گروهی   درون گروهی   مجموع	مدیران محلی روستا
000/0	351/6	429/0     068/0	16   92     108	862/6   213/6   074/13	بین گروهی   درون گروهی   مجموع	صاحبان کسب و کار

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

از دیدگاه هر دو گروه دهیاران و اعضای شورا و همچنین صاحبان کسب و کار ابعاد و عوامل اجتماعی، نهادی و زیست محیطی تفاوت وجود داشته و هر یک از این عوامل اثرگذاری متفاوتی را بر روی شکل گیری و برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی دارند. همچنین در درون گروه­ها نیز پاسخ نمونه ها با یکدیگر درباره تاثیرگذاری هر یک از عوامل یادشده در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی تفاوت وجود دارد.

تعیین تفاوت و سهم عوامل مؤثر در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی 

از دیدگاه صاحبان کسب و کار در مقایسه زوجی عوامل موثر بر برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی بین عامل اجتماعی، نهادی و زیست محیطی تفاوت معناداری وجود داشته است. به سخن دیگر از نگاه صاحبان کسب و کار، عوامل اجتماعی و نهادی و زیست محیطی در راستای یکدیگر نبوده و کاملا از یکدیگر متفاوت هستند. از سویی دیگر، دیدگاه دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا در مقایسه زوجی عوامل اجتماعی، زیست محیطی و نهادی بیانگر این است که هر یک از عوامل در جایگاه خود تاثیرگذاری متفاوتی را بر روی توسعه کارآفرینی گردشگری در روستاهای مورد مطالعه دارند(جدول 3 و 4).

 

 جدول 3- نتایج تفاوت بین عوامل نهادی، اجتماعی و  زیست محیطی در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی از دیدگاه صاحبان کسب  و کار

فاصله اطمینان 95 0/0		سطح معناداری	خطای استاندارد	میانگین تفاوت دو عامل ( I-J)	عامل ( J(J	عامل (I(I
UPPER BOUND	Lower Bound
5035/3	2862/3	000/0	9396/0	399/3	نهادی	اجتماعی
7863/3	5210/3	00	06691/0	7356/3	زیست محیطی	نهادی
8096/3	5904/3	00	05529/0	7000/3	اجتماعی
7863/3	5210/3	0	06691/0	6537/3	زیست محیطی
9286/3	9286/3	0	06647/0	4056/3	نهادی	زیست محیطی
8177/3	5990/3	0	05517/0	7083/3	اجتماعی

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

جدول 4- نتایج تفاوت بین عوامل نهادی، اجتماعی  و زیست محیطی در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی از دیدگاه مدیران روستا

فاصله اطمینان 95 0/0		سطح معناداری	خطای استاندارد	میانگین تفاوت دو عامل ( I-J)	عامل ( J(J	عامل (I(I
UPPER BOUND	Lower Bound
5295/5	8991/1	01/0	11961/0	9727/2	نهادی	اجتماعی
4432/4	7790/3	0/0	16325/0	1111/4	زیست محیطی
7305/3	2695/0	002/0	11328/0	5000/3	اجتماعی	نهادی
4432/4	7790/3	0	16325/0	95189/0	زیست محیطی
6485/5	4943/2	0	11961/0	9727/2	نهادی	زیست محیطی
7305/3	2695/3	0	11328/0	5000/3	اجتماعی

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

براساس نتایج به دست آمده از گروه صاحبان کسب و کار، برای مشخص کردن میزان تفاوت ها در تاثیرگذاری هر یک از عوامل در توسعه و برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری، سه گروه همگن شکل گرفته است. در گروه اول عامل اجتماعی با میانگین 56/3 از نظر صاحبان کسب و کار بیشترین سهم را در الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری داشته، در گروه دوم عامل نهادی با میانگین 40/3 و در گروه سوم عامل زیست محیطی با میانگین 27/3 به ترتیب اثرگذار بوده­اند. با در نظر گرفتن سهم میانگین مورد مطالعه عامل اجتماعی و پس از آن عامل نهادی از سهم بالاتری در الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی در مقاصد گردشگری برخوردار بوده است(جدول 5).

جدول 5- میزان و سهم تفاوت ها میان عوامل موثر در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی از دیدگاه صاحبان کسب و کار (کارآفرینان)

عوامل تاثیرگذار	تعداد	Subest for alpha=.05
		گروه همگن اول	گروه همگن دوم	گروه همگن سوم
اجتماعی	110	5625/3
نهادی	110		4024/3
زیست محیطی	110			2750/3
سطح معناداری		04/0	000/0	000/0

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

بر اساس نتایج به دست آمده از گروه مدیران محلی روستا، در گروه اول عامل اجتماعی با میانگین 91/3 از نظر صاحبان کسب و کار بیشترین سهم را در الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری داشته، در گروه دوم عامل نهادی با میانگین 25/3 و در گروه سوم عامل زیست محیطی با میانگین14/3 به ترتیب اثرگذار بوده اند. با در نظر گرفتن سهم میانگین مورد مطالعه عامل اجتماعی و پس از آن عامل نهادی از سهم بالاتری در الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی در مقاصد گردشگری از نگاه دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا برخوردار بوده است(جدول 6).

 

جدول 6- میزان و سهم تفاوت ها میان عوامل موثر در برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی  از دیدگاه مدیران محلی روستا

عوامل تاثیرگذار	تعداد	Subest for alpha=.05
		گروه همگن اول	گروه همگن دوم	گروه همگن سوم
اجتماعی	34	9167/3
نهادی	34		2500/3
زیست محیطی	34			1422/3
سطح معناداری		261/0	1	1

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

بنابراین می­توان گفت که عوامل مؤثر در کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد نهادی، اجتماعی و اکولوژیکی است و سهم عوامل اجتماعی و نهادی بیش از سایر عوامل است. 

لذا در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان در کنار ویژگی­های اجتماعی و فردی همچون روحیه و اندیشه کارآفرینانه و دانش و میزان مشارکت مردمی عامل نهادی نیز تاثیرگذار و حائز اهمیت است. در این چارچوب در بخش نهادی سیاست های حمایتی در توسعه فضای کسب و کار و گردشگری و در نتیجه بهبود شرایط کارآفرینی مورد توجه بوده است. از جمله این سیاست ها می توان به سیاست های بلند مدت و پایدار دولتی در حوزه مالی، بانکی، پولی، سرمایه گذاری، مبارزه با فساد و... اشاره کرد. در صورتی که در سطوح ملی و در حوزه مدیریت محلی برای روستاهای مورد مطالعه تحقیق در حوزه این سیاست ها ناکارآمدی وجود داشته باشد، این موضوع منجر به شکست گردشگری و به بن بست رسیدن کارآفرینی اقتصادی خواهد شد. همچنین اهمیت ترتیبات قانونی در این تحقیق این نکته اساسی را به ما گوشزد خواهد کرد که با وجود آنکه عوامل ساختاری و مدیریتی بیشترین نقش را در نارسایی قوانین گردشگری دارند، اما همواره باید بر اهمیت حاکمیت قانون، قوانین مالیاتی در حوزه گردشگری، سیستم نظارت و داوری، مقررات بازار کار در حوزه گردشگری تاکید ویژه ای داشت.

- الگوی مناسب برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد چه نوع الگویی است؟

در پاسخ به سوال دوم که به الگوی مناسب می پردازد متغیرهای عوامل نهادی، اجتماعی و زیست محیطی مطرح هستند و از تعامل آنها الگوی مناسب مشارکتی و شبکه ای شکل می گیرد.

دیدگاه صاحبان کسب و کار

در گروه صاحبان کسب و کار، نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 608/0 می باشد که حاکی از همبستگی مثبت و بالا بین این دو عامل می باشد.

بین عامل اجتماعی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 771/0 می باشدکه حاکی از همبستگی مثبت و بالا بین این دو عامل می باشد.

همچنین بین عامل بیولوژیکی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 603/0 می باشدکه حاکی از همبستگی مثبت و تقریبا بالا بین این دو عامل می باشد.

جدول 7- همبستگی بین عامل نهادی، اجتماعی و زیست محیطی با کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری از دیدگاه صاحبان کسب و کار

-		نهادی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
نهادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	1   110	608/0**   000/0   110
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	608/0** 000/0   110	1   110
-		اجتماعی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
اجتماعی	Perarson Correlatiom   Sig   N	1 110	771/0**   000/0 110
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	771/0** 000/0 110	1 110
		بیولوژیکی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
بیولوژیکی	Perarson Correlatiom   Sig N	1   110	.603**   000/0 110
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	.603** 000/0 110	1   110

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

دیدگاه دهیاران و اعضای شورا (مدیران محلی)

در گروه مدیران، نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین عامل اجتماعی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل اجتماعی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 839/0 می باشد که حاکی از همبستگی مثبت و بالا بین این دو عامل می باشد.

از آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل نهادی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 855/0 می ­باشد که حاکی از همبستگی مثبت و بالا بین این دو عامل می باشد.

همچنین نشان می دهد که بین عامل زیست محیطی و توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری در سطح آلفا 01/0 و با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار و میزان همبستگی بین عامل زیست محیطی و توسعه کارآفرینی اقتصادی بر اساس آزمون پیرسون 754/0می باشدکه حاکی از همبستگی مثبت و بالا بین این دو عامل می باشد.

 

جدول 8- همبستگی بین عامل نهادی، اجتماعی و زیست محیطی با کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری از دیدگاه مدیران محلی

-		نهادی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
نهادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	1   34	.855** 000/0 34
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	608/0**   000/0   110	1     110
-		اجتماعی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
اجتماعی	Perarson Correlatiom   Sig   N	1         34	.839**   000/0   34
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	771/0**   000/0 110	1 110
		بیولوژیکی	کارآفرینی گردشگری اقتصادی
بیولوژیکی	Perarson Correlatiom   Sig   N	1   34	754/0** 000/0   34
کارآفرینی گردشگری اقتصادی	Perarson Correlatiom   Sig   N	754/0**   000/0 34	1     34

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

 در مرحله دیگر از سوال دوم، راه ­حل مناسب به کارگیری آزمون تحلیل مسیر است تا با بهره گیری از الگوی نظری و چیدمان مورد نظر از متغیرها، با در نظر گرفتن نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی و با لحاظ نمودن اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرها در چارچوب این آزمون، در راستای رسیدن به الگوی مناسب پژوهش قدم محکم تری برداشته شود، نتایج حاصل از این آزمون با حضور متغیرهای معنی دار در تحلیل رگرسیون انجام شده است.

در ابتدای کار متغیرهای قوانین، مشارکت، اعتماد، امنیت، سیاست های حمایتی، ویژگی های فردی، دانش، اعتماد و سرمایه ترکیب شدند و به عنوان متغیر وابسته در مقابل متغیرهای مستقل پژوهش مورد آزمون قرار گرفتند.

 پس از اجرای آزمون در نرم افزار spss برای تفسیر نتایج جدول زیر از ضرایب رگرسیون استاندارد شده یعنی بتا (Beta) استفاده می کنیم. بدین صورت که، به عنوان مثال قوانین با بتای 511/0 بیشترین میزان تأثیر را بر متغیر الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی دارد. بر اساس این نتیجه یک انحراف استاندارد در متغیر میزان قوانین، میزان الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی را به میزان 511/0 انحراف استاندارد افزایش می­دهد بر عکس کاهش یک انحراف استاندارد در متغیر تصمیم­گیری موجب کاهش 511/0 انحراف استاندارد در متغیر الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی می شود. در خصوص تاثیر سایر متغیرها نیز می توانیم به همین نحو قضاوت کنیم. همچنین همان طور که جدول 9 نشان می دهد همه متغیرها بدون متغیر سرمایه دارای تاثیر معنی داری بر متغیر الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی هستند.

 

جدول 9- ارزیابی تاثیر متغیرهای تحقیق بر متغیر الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی

مدل	ضرایب استاندارد نشده					ضرایب استاندارد شده	مقدار t		سطح معنی داری
	B	خطای استاندارد				(بتا) β
عدد ثابت	005/0		018/0					291/0	722/0
قوانین	099/0		001/0		511/0			757/118	000/0
مشارکت	225/0		002/0		446/0			735/4	000/0
اعتماد	108/0		003/0		140/0			808/33	000/0
امنیت	062/0		004/0		105/0			016/17	000/0
ویژگی های فردی	001/0-		004/0		001/0			167/0-	868/0
سیاست های حمایتی	381/0		004/0		399/0			471/88	000/0
دانش	122/0		004/0		186/0			690/31	000/0
اشتغال	006/0		003/0		008/0			965/1	052/0
سرمایه	001/-		002/0		002/0-			510/0-	611/0

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

در مرحله بعد فرض شده است که متغیر سیاست های حمایتی بیشترین تاثیر را بر متغیر الگوی برنامه­ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی دارد. به همین خاطر در این مرحله متغیر سیاست­های حمایتی را به عنوان متغیر وابسته در نرم افزار spss وارد معادله رگرسیون کرده و تأثیر سایر متغیرهای مستقل را بر آن آزمون می کنیم. جدول 9 نشان می دهد که متغیرهای دانش کارآفرینی و اعتماد دارای تاثیر معنی داری بر متغیر سیاست­های حمایتی می باشد و سایر متغیرهای مستقل دارای تاثیر معنی داری بر آن نمی باشند.

 

جدول 10- نتایج آزمون رگرسیون (تاثیر متغیرها بر سیاست های حمایتی)

مدل	ضرایب استاندارد نشده					ضرایب استاندارد شده	مقدار t		سطح معنی داری
	B	خطای استاندارد				(بتا) β
عدد ثابت	556/2		339/-					543/7	000/0
قوانین	024/0-		019/0		118/0-			277/1-	204/0
مشارکت	061/-		043/-		115/-			398/1-	165/0
اعتماد	265/-		069/-		328/-			837/3	000/0
امنیت	092/-		084/-		149/-			096/1-	275/0
ویژگی های فردی	187/0		088/-		297/-			121/2-	036/0
دانش کارآفرینی	519/0		073/0		756/0			149/7	00/0
اشتغال	108/0-		070/0		133/0-			533/1-	128/0
سرمایه	107/0-		037/0		265/0-			874/2-	005/0

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

در مرحله بعد فرض بر این است که متغیر سرمایه، بعد از متغیر سیاست های حمایتی بیشترین میزان تاثیر را بر متغیر الگوی برنامه­ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی در روستاهای مورد مطالعه دارد، به همین منظور در این مرحله از تحلیل مسیر، با استفاده از دستور تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره، متغیر سرمایه را به عنوان متغیر وابسته قرار داده و تاثیر سایر متغیرهای مستقل را بر آن در نرم افزار spss آزمون می کنیم.

در نتیجه جدول زیر در خصوص ضرایب تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته میانی سرمایه نشان می دهد که به ترتیب سه متغیر قوانین و مشارکت و ویژگی های فردی با ضریب بتای 054/0- و 038/0- و 0845/0 -دارای تاثر معنی داری بر متغیر سرمایه می باشند.

جدول11- نتایج تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته میانی سرمایه گذاری

مدل	ضرایب استاندارد نشده					ضرایب استاندارد شده	مقدار t		سطح معنی داری
	B	خطای استاندارد				(بتا) β
عدد ثابت	825/4-		980/0					922/0	000/0
قوانین	027/0-		049/0		054/0-			554/0	581/0
مشارکت	050/0-		113/0		038/0-			442/0-	659/0
اعتماد	344/0		187/0		172/0			837/1	069/0
امنیت	775/0		203/0		504/0			809/3	000/0
ویژگی های فردی	316/1-		191/0		845/0-			895/6-	000/0
سیاست های حمایتی	110/0		025/0		196/0			450/4	000/0
دانش	094/0		229/0		055/0			412/0	681/0
اشتغال	318/0		180/0		158/0			765/1	081/0
سرمایه	058/0		033/0		087/0			725/1	046/0

منبع: یافته‌های تحقیق،1403

 

در مرحله آخر فرض بر این است که متغیر ویژگی های فردی کارآفرینان، بعد از متغیر سرمایه بیشترین میزان تاثیر را بر متغیر الگوی برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی در روستاهای مورد مطالعه دارد، به همین منظور در این مرحله از تحلیل مسیر، با استفاده از دستور تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره، متغیر ویژگی های فردی کارآفرینان را به عنوان متغیر وابسته قرار داده و تاثیر سایر متغیرهای مستقل را بر آن  در نرم افزار spss آزمون می کنیم. در نتیجه جدول زیر در خصوص ضرایب تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته میانی ویژگی های فردی کارآفرینان نشان می دهد که همه متغیرها به غیر از متغیر سیاست­های حمایتی دارای تاثر معنی داری بر متغیر ویژگی های فردی می باشند.

 

جدول 12- نتایج تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیر ویژگی­های فردی

مدل	ضرایب استاندارد نشده					ضرایب استاندارد شده	مقدار t		سطح معنی داری
	B	خطای استاندارد				(بتا) β
عدد ثابت	849/0		461/0					841/1	069/0
قوانین	020/0		021/0		063/0			975/0	332/0
مشارکت	068/0		048/0		081/0			424/1	000/0
اعتماد	140/0		081/0		109/0			732/1	086/0
امنیت	518/0		078/0		525/0			643/6	000/0
سیاست های حمایتی	229/0-		108/0		143/0-			121/2-	036/0
دانش	226/0		096/0		206/0			349/2	021/0
اشتغال	222/0		076/0		171/0			933/2	004/0
سرمایه	058/0		033/0		087/0			725/1	046/0

شکل 3- مدل تحلیل مسیر الگوی مناسب کارافرینی اقتصادی

در جمع بندی می توان گفت در مجموع با توجه به رویکردهای نظری، روابط، ضرایب و سهم عوامل و متغیرها و مدل  تحلیل مسیر فوق الگوی مناسب کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد الگویی مشارکتی و شبکه ای است.

 

نتیجه گیری

امروزه کارآفرینی اقتصادی بر مبنای گردشگری به عنوان یکی از راهکاری موثر برای کاهش بیکاری و افزایش اشتغال پایدار مورد توجه قرار گرفته است و دولت­های مختلف با استفاده از سازوکارهای مختلف تلاش نموده­اند فرایندهایی را به کار گیرند تا کارآفرینی را توسعه دهند. زیرا توسعه کارآفرینی می تواند در رفع مشکلات فوق نقش اساسی ایفا کند و به عنوان راهبردی مناسب برای توسعۀ روستایی از طریق افزایش مشارکت­های مردمی و فعال سازی سرمایه های اجتماعی و به کارگیری منابع انسانی، موانع موجود در این زمینه را حل کند.

در تبیین توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد سه عامل نهادی و اجتماعی و بیولوژیکی اثرگذار هستند که در این میان سهم عوامل اجتماعی و نهادی بیشتر است و همچنین به دنبال شناسایی مهم ترین عامل تاثیرگذار در توسعه و برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی در مقاصد گردشگری مورد نظر در دو سطح مدیران محلی و صاحبان کسب و کار از طریق آزمون آنالیز واریانس برای مشخص کردن وجود تفاوت بین سه عامل و آزمون توکی برای مشخص کردن میزان تاثیرگذاری هر یک از عوامل استفاده شده است. نتایج تحلیل ها نشان داد که از دیدگاه مدیران روستا و صاحبان کسب و کار هر سه عامل نهادی، اجتماعی و بیولوژیکی در توسعه کارآفرینی اقتصادی موثر هستند. در زمینه میزان اثرگذاری هر یک از عوامل در تبیین توسعه کارآفرینی اقتصادی، نتایج آزمون توکی نشان داد که از دیدگاه مدیران و صاحبان کسب و کار، سهم عوامل اجتماعی و نهادی بیش از سایر عوامل است. لذا در توسعه کارآفرینی اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی استان در کنار ویژگی های اجتماعی و فردی همچون روحیه و اندیشه کارآفرینانه و دانش و میزان مشارکت مردمی عامل نهادی نیز تاثیرگذار و حائز اهمیت است.

به منظور بدست آوردن الگوی مناسب برنامه ریزی کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد از آزمون تحلیل مسیر استفاده شد، تا با بهره گیری از الگوی نظری و چیدمان مورد نظر از متغیرها، با در نظر گرفتن نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی و با لحاظ نمودن اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرها در چارچوب این آزمون، در راستای رسیدن به الگوی مناسب پژوهش قدم محکم تری برداشته شود، نتایج حاصل از این آزمون با حضور متغیرهای معنی دار در تحلیل رگرسیون انجام شده است.

نشان می­دهد با توجه به رویکردهای نظری، روابط، ضرایب و سهم عوامل و متغیرها و مدل تحلیل مسیر فوق الگوی مناسب کارآفرینی اقتصادی مقصد گردشگری روستاهای استان کهکیلویه و بویراحمد الگویی مشارکتی و شبکه­ای است.

در این چارچوب در بخش نهادی سیاست­های حمایتی در توسعه فضای کسب و کار و گردشگری و در نتیجه بهبود شرایط کارآفرینی مورد توجه بوده است. از جمله این سیاست­ها می توان به سیاست­های بلند مدت و پایدار دولتی در حوزه مالی، بانکی، پولی، سرمایه گذاری، مبارزه با فساد و.. اشاره کرد. در صورتی که در سطوح ملی و در حوزه مدیریت محلی برای روستاهای مورد مطالعه تحقیق در حوزه این سیاست­ها ناکارآمدی وجود داشته باشد، این موضوع منجر به شکست گردشگری و به بن بست رسیدن کارآفرینی اقتصادی خواهد شد. همچنین اهمیت ترتیبات قانونی در این تحقیق این نکته اساسی را به ما گوشزد خواهد کرد که با وجود آنکه عوامل ساختاری و مدیریتی بیشترین نقش را در نارسایی قوانین گردشگری دارند، اما همواره باید بر اهمیت حاکمیت قانون، قوانین مالیاتی در حوزه گردشگری، سیستم نظارت و داوری، مقررات بازار کار در حوزه گردشگری تاکید ویژه ای داشت.

لازم به ذکر است که یافته های این تحقیق با نتایج مطالعات عباسی و میردامادی(1401)، شائق و کرمپور (1400)، پورانجنار و همکاران (1395)، انووکوری وادیوکوو⁸(2020)، وانگ و همکاران (2019)، گوتا و همکاران (2017 ) همسویی دارد، چرا که آنها نیز در نتایج خود به نحوی به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و نهادی کارآفرینی گردشگری پرداخته اند.

 

             منابع

1.       اردلان، سعید.، زیاری، کرامت اله.، سعیدی رضوانی، نوید.، و حبیبی، کیومرث. (1401). «الگوی گردشگری خلاق مبتنی بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ محور با تاکید بر ایده شهر خلاق». گردشگری و توسعه، 11(1 )، 35-52.

2.       پورانجنار، گل بهار.، سالارزهی، حبیب اله.، و تباوار، علی اصغر. (1395).« شناسایی و رتبه بندی راهبردهای توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی در استان گلستان با رویکرد تلفیقی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و روش سوات». روستا و توسعه، 19(2 )، 107-129.

3.       حسینی کهنوج، سیدرضا.، سجاسی قیداری، حمدلله.، عنابستانی، علی اکبر.، و شهدادی، علی. (1400). «شناسایی چالش های اثرگذار بر توسعه اکوسیستم کسب و کارهای گردشگری با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی». برنامه ریزی و آمایش فضا، 25(4)، 112-71.

4.       حیدری مکرر، حمید.، و سارانی، افسانه. (1394). «بررسی و تحلیل عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی زنان در مناطق روستایی». همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، 1-15.

5.       رضائی، روح‌اله.، صفا، لیلا .، و رنجبران، پریسا. (1391). «شناخت و واکاوی مشکلات توسعه گردشگری در مناطق روستایی استان اصفهان (مطالعه موردی: روستای ابیانه)». فضای جغرافیایی، ۱۵ (۴۹) :۳۷-۵۶.

6.       رکن الدین افتخاری، عبدالرضا.، و سجاسی قیداری، حمدلله. (1393). توسعه روستایی با تاکید بر کارآفرینی. سمت، تهران.

7.       سجاسی، قیداری.، حمدلله، افتخاری، رکن الدین.، و مهدوی، داوود. (1395). توسعه پایدار کارآفرینی گردشگری. سمت، تهران.

8.       شارپلی، ریچارد. (2016). گردشگری روستایی. مترجمین رحمت الله منشی زاده و فاطمه نصیری، تهران، کانون اسلامی انصار.

9.       شایق، امیرحسین.، و کرمپور، عبدالحسین. (1400). «بررسی عوامل مرتبط با توسعه کارآفرینی در نوآوری گردشگری سلامت روستایی، مورد مطالعه: روستای قلات». نشریه گردشگری و اوقات فراغت، 6(11)، 99-91.

10.       شهیکی تاش، مهیم.، ولی نفس، عبدالعزیز.، و رئیسی، ابوبکر. (1397). «نقش عوامل کارآفرینی غیرکشاورزی در ارتقاء کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان کنارک». فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم، 3(25)، 223-209.

11.       صیدایی، سید اسکندر.، و صادقی، حسین.(1393).کارآفرینی و برنامه ریزی توسعه روستایی. اصفهان، نشر دارخوین.

12.       عباسی، صوفیا.، و میردامادی، سیدمهدی. (1401). «طراحی مدل توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم روستایی با رویکرد کیفی». فصلنامه جغرافیا و توسعه،20(66)، 160-131.

13.       عباسی، محمد جواد.، سجادی، ژیلا.، عبدالهی، علی.، و رضویان، محمد تقی. (1399). «تبیین عوامل مؤثر بر توسعۀ کارافرینی گردشگری روستایی در ایران». مطالعات مدیریت گردشگری، 15(53)، 26-1.

14.       فلاح. محبوبه.، ثامنی، علیرضا.، و رحمت نیا، علیرضا. (1398). «ارائه راهکارهای توسعه کارآفرینی گردشگری در کویر لوت بر اساس مدل اکوسیستم کارآفرینی آیزرنبرگ». اولین کنفرانس بین المللی گردشگری لوت.

15.       مطیعی لنگرودی، سیدحسن.، رضوانی، محمدرضا.، و دهقانی، ندا. (1397). «اثرات ارزیابی محصولات گردو بر ویژگی های کارافرینانه روستاییان شهرستان جیرفت». فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم، 3(25)، 18-1.

16.       مقیمی، سید محمد.، و احمدپور داریانی، محمود. (1387). «آموزش کارآفرینی در کسب و کارهای کوچک و متوسط ایران: نیازها و راهکارها». فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، شماره 1، دوره 1، صص 445-205.

17.       هاشمی، سید سعید.، مطیعی لنگرودی، سیدحسن.، قدیری معصوم، مجتبی.، رضوانی، محمد رضا.، و مقیمی، سید محمد. (1390). «تبیین نقش دهیاری ها و شوراهای اسلامی در توسعه کارآفرینی روستایی مطالعه موردی: بهاباد استان یزد». نشریه پژوهش های روستایی، 2(1)، 114-93.

18.       Agbim, C.K., Oriarewo, O.G., & Owutuamor, Z. (2013). An Exploratory Study of the Entrepreneurial Leadership Capabilities of Entrepreneurs in Anambra State. Nigeria, Research Journal of Business Management, 2(9), 68-75.

19.       Aggarwal, A. K. (2018). Rural Entrepreneurship Development Ecosystem–An Emerging Paradigm of Rural Socio-Economic Development. Project of Rural Entrepreneurship Development in the State of Haryana, India, 1-16. 

20.       Dahles, H., Khieng, s., Verver, M., & Manders, R. (2019). Social entrepreneurship and tourism in Cambodia: advancing community engagement, Journal of Sustainable Tourism. Pp 1-18. 

21.       De Lange, D., & Dodds, R. (2017). Increasing sustainable tourism through social entrepreneurship. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 29(7), 1977–2002. http://dx.doi.org/10.1108/IJCHM-02-2016-0096.

22.       Guta, G., Vhudzi, G., & Chazovachii, B. (2017). Sustainability of Rural Entrepreneurship as a Livelihood Strategy in Zaka District. Zimbabwe. Bangladesh Sociological Society, 14(1): 70.

23.       Hall, J.K., Daneke, G.A., & Lenox, M. J. (2010). Sustainable development and entrepreneurship: Past contributions and future directions. Journal of Business Venturing, 25(5): 439-448.

24.       Harvey, D. (2010). The Enigma of Capital: and the Crises of Capitalism. Oxford University Press.

25.       Kroesen, O., & Darson, R. (2013). Capacity building as part of sustainable rural entrepreneurship. In Engineering, Technology and Innovation (ICE) and IEEE International Technology Management Conference, 2013 International Conference on (pp. 1-8). IEEE.

26.       Lai, Y., & Vonortas, N. S. (2019). Regional entrepreneurial ecosystems in China. Industrial and Corporate Change, Vol. 28, No. 4, PP.875-897.

27.        Lee, T. H. (2013). Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development. Tourism Management, 34, 37-46. doi:10.1016/j.tourman.2012.03.007.

28.       Nwankwo, F. O., & Okeke, C. S. (2017). Rural entrepreneurship and rural development in Nigeria. Africa’s Public Service Delivery and Performance Review, Vol. 5, No. 1. 1-7. 

29.       Nwokorie, E.C & Adiukwu, K.I (2020), Hospitality and Tourism Entrepreneurship: Administrative Barriers in Imo State, Nigeria. International Scientific Journal TURIZAM, 24(1), 13-32. ISSN 1821-1127. 24. 13-32. 10.5937/turizam24-22955.

30.       Pato, M.L & Teixeira, A (2018), Rural entrepreneurship and transformation: the role of learnerships. International Journal of Entrepreneurial Behaviour & amp Research, Vol. 23 Iss 5, 734-751.

31.       Sangolagi, K., & Alagawadi, K. (2016). Woman entrepreneurs. International Journal of Advancement In Engineering Technology Management & Apllied Science, 3(1), 216-222.

32.       Sheldon, P., Pollock, A., & Daniele, R. (2017). Social entrepreneurship and tourism: Setting the stage. In P. J. Sheldon, & R. Daniele (Eds.). Social entrepreneurship and tourism: Philosophy and Practice, Cham, Switzerland: Springer International Publishing. 1-8.

33.       Sörensson, A., Bogren, M., Cawthorn, A (2019), Tourism Entrepreneurs with Nature-Based Businesses in Sweden – The Role of the Lifestyle and the Place. ATHENS JOURNAL OF TOURISM, 6. 211-224.

34.       Su, M., & Wall, G. (2014). Community participation in tourism at a world heritage S.M. Rasoolimanesh et al, International Journal of Tourism Research Managemen, 16,(2), 146-156.

35.       Vladasel, T., Lindquist, M. J., Sol, J., & Van Praag, M. (2021). On the origins of entrepreneurship: Evidence from sibling correlations. Journal of business venturing, Vol. 36, No. 5,1-21.

36.       Wang, C., Xu, h., W., Jing; Liang, Y., Jiao, Y., & Nazneen, Sh (2018), Human Poverty Alleviation through Rural Women’s Tourism Entrepreneurship. Journal of China Tourism Research, 4( 14),1-16.

37.       York, J.G., & Venkataraman, S. (2010). The entrepreneur–environment nexus: Uncertainty, innovation, and allocation. Journal of Business Venturing. 25(5): 449-463.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Evaluation of effective factors in economic entrepreneurship of rural tourism destinations Case Study: target villages for tourism in Kohkiloyeh and Boyer Ahmad province

 

1-Seyed Ali Sina Bamzar, 2-Abdolreza Ruknuddin Eftekhari⁹, 3-Ribaz Qurbanejad3

 

1- Ph.d. student of Departmen of Geography and Rural Planning, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (Email: [e-mail])

2-(Corrsponging Author) Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.(Email: [e-mail])

3- Department of political Geography, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Email: [e-mail])

 

Abstract

Identifying and evaluating entrepreneurship in rural tourism destination areas is a touchstone for the success of rural planning and approaches to the country and rural planning system. The aim of this study was to identify the factors affecting the development of economic entrepreneurship in rural tourism destinations in Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad provinces, which in terms of nature and method, descriptive and survey and in terms of purpose in the group of applied research. The statistical population of the study is business owners and local managers (Dehyari and members of the Islamic Council of the village) in ten target villages of tourism in Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad provinces. A questionnaire was used to collect data and analysis of variance and Tukey post hoc test and path analysis were used.

The results showed that among the effective factors in the economic entrepreneurship of tourism destinations, the contribution of social and institutional factors is more than other factors. Therefore, in the development of economic entrepreneurship of the rural tourism destinations of the province, along with social and individual characteristics such as entrepreneurial spirit and thought, knowledge and the level of public participation, the institutional factor is also influential and important. Based on the point of view of business owners, villagers and council members (local managers), there is a significant relationship between the institutional, economic, social and ecological factors and the development of economic entrepreneurship of tourist destinations at the alpha level of 0.01 and with 99% confidence. According to the theoretical approaches, relations, coefficients and contribution of factors and variables and path analysis model, the appropriate model of economic entrepreneurship of tourism destination villages of Kohkiloyeh and Boyer Ahmad provinces is a collaborative and network model.

Keywords: Economic Entrepreneurship, Tourism Destinations, Villages, Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad

 

 

 

  

---

[1]  این مقاله مستخرج از رساله دکتری نویسنده اول و به راهنمایی و مشاوره نویسنده دوم و سوم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در حال انجام است.  نویسنده مسؤل                                                                                                                 [e-mail]

[2]  Sharpley

[3]  Nwokorie & Adiukwu

[4]  Wang

[5]  Sörensson

[6]  Guta et al

[7]  kroesen & Darson

 

[8]  Nwokorie & Adiukwu

[9]  Corresponding author, [e-mail]