بررسی و تحلیل عقلی حکم ارشاد جاهل در اصول اعتقادی

محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"

روح اله خدادادی ¹ , مصطفی خدادادنژاد ²

1 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز،اهواز،ایران
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز،اهواز،ایران

تاریخ دریافت : 1402/03/27 تاریخ پذیرش : 1402/04/06 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: امر به معروف و نهی از منکر, ارشاد جاهل, ارشاد جاهل در اصول دین, تبلیغ دین, تعلیم جاهل,

چکیده مقاله :

ارشاد جاهل به معنای تعلیم برخی مسائل به کسی است که از آن‌ها بی اطلاع است. ارشاد جاهل در امور اعتقادی یعنی تعلیمِ مسائلِ اعتقادی به شخصی که از آن مسائل ناآگاه است. هدف از این پژوهش تبیین ادله وجوب ارشاد جاهل در امور اعتقادی و همچنین محدوده این وجوب است. ادله ارشاد جاهل در کلمات علماء کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کسانی که به آن پرداخته اند نیز مسئله ارشاد جاهل در احکام را مطرح کرده اند. در این مقاله با مراجعه به منابع دست اول و همچنین پژوهش های به روز از قبیل دروس خارج، ادله مختلف ارشاد جاهل را بررسی کرده و آن‌ها را بر ارشاد جاهل در امور اعتقادی تطبیق داده است. پس از بررسی آیات قرآن و بررسی سندی و دلالی روایات، و ادله عقلی مولف به این نتیجه رسید که ارشاد جاهل در اصول اساسی اعتقادی که اعتقاد به آن‌ها بر همه مکلفین لازم است، واجب کفایی است.

چکیده انگلیسی:

Guiding the ignorant means teaching some issues to someone who is not aware of them. Guiding the ignorant in matters of faith means teaching matters of faith to a person who is ignorant of those matters. The purpose of this research is to explain the evidence of the obligation of guiding the ignorant in matters of faith and also the scope of this obligation. The proofs of ignorant guidance in the words of scholars have received less attention. Those who have dealt with it have also raised the issue of guiding the ignorant in rulings. In this article, by referring to first-hand sources as well as up-to-date researches such as foreign studies, he has examined the various evidences of the guidance of the ignorant and applied them to the guidance of the ignorant in matters of faith.

منابع و مأخذ:

۳ قرآن
.2 ابن اثیر، مبارک بن محمد جزرى، النهایة فی غریب الحدیث و األثر، مؤسسه مطبوعاتى
اسماعیلیان، قم- ایران، بی تا، نوبت چاپ: اول
.۱ ابن بابویه، محمد بن على، معانی األخبار، غفارى، على اکبر، دفتر انتشارات اسالمى وابسته
به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۳۱1۱ ق، نوبت چاپ: اول.
.۱ ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة،هارون، عبدالسالم محمد، مکتب االعالم
االسالمی، قم- ایران، بی تا، نوبت چاپ: اول.
.0 ابن هشام، عبد اهلل بن یوسف، مغنی اللبیبکتابخانه حضرت آیت اهلل العظمی مرعشی
نجفی)ره(، قم - ایران، بی تا، نوبت چاپ۱:
.۳ اعرافی علیرضا، درس خارج فقه،
.۳ انصاری، مرتضی بن محمدامین، المکاسب )انصاری - کنگره(المؤتمر العالمی بمناسبة
الذکری المئویة الثانیة لمیالد الشیخ األعظم األنصاری. األمانة العامة، قم - ایران، ۳۱۳0
ه.ق،.
خدادادی، خدادادنژاد، / بررسی و تحلیل عقلی حکم ارشاد جاهل در اصول اعتقادی
.۱ __________________، فرائد االُصول) طبع انتشارات اسالمى(موسسه النشر
االسالمی التابعه لجماعه المدرسین بقم، قم - ایران، ۳۱۳۳ ق، نوبت چاپ: پنجم
.2 آملی، محمد تقی، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی]بی نا[، ]بی جا[ ، ۳۱۱۱ ه.ق.
.۳1 آملی،هاشم، المعالم المأثورة، اسماعیلپور قمشهای، محمدعلی، قم – ایران، ۳۱1۳ ه.ق،.
.۳۳ بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ایروانی، محمد تقی،
جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر اإلسالمی، قم - ایران، ۳۱۳۱
ه.ش،.
.۳2 ________________، الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیةدار المصطفی )ص(
الحیاء التراث، بیروت - لبنان، ۳۱2۱ ه.ق.
.۳۱ برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محدث، جالل الدین، دار الکتب اإلسالمیة،
قم - ایران، ۳۱۳۳ ق، نوبت چاپ: دوم
.۳۱ جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه اإلسالمی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم
السالممؤسسه دائرة المعارف فقه اسالمی بر مذهب اهل بیت )علیهم السالم(، قم - ایران،
۳۱2۱ ه.ق.
.۳0 حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقیدار التفسیر، قم - ایران، ۳۱۳۱ ه.ش.
.۳۳ خدادادنژاد، مصطفی، حکم فقهی هدایت اهل خالف و مسائل معاصر آن ۳۱1۳
.۳۳ خوئی، سید ابوالقاسم، موسوعة اإلمام الخوئی، مؤسسة إحیاء آثار االمام الخوئی، قم -
ایران، ۳۱۳۱ ه.ق،.
.۳۱ شب زنده دار مهدی، درس خارج فقه.
.۳2 شبیری زنجانی سید محمد جواد، درس اصول الرجال.
.21 شوشتری، محمدتقی ، قاموس الرجال جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة
النشر اإلسالمی، قم - ایران ، ۳۱۳1 ه.ق،
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0420ص094-303 / 307
.2۳ شهید اول، محمد بن مکی، موسوعة الشهید األول، مختاری، رضا، مکتب االعالم االسالمی
فی الحوزة العلمیة. قم المقدسة. معاونیة االبحاث. مرکز العلوم و الثقافة االسالمیة، ]بی
جا[ ، ۳۱۱1 ه.ق.
.22 صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، محمد حسن آل یاسین، عالم الکتاب، بیروت- لبنان،
۳۱۳۱ ه ق، نوبت چاپ: اول.
.2۱ صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، جواهر الکالم، میانجی، ابراهیم، دار إحیاء التراث
العربی، بیروت - لبنان، بی تا،
.2۱ طباطبایی قمی، تقی، الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی)االجتهاد و التقلید(،
سیالوی، غالب، محالتی، قم - ایران، ۳۱2۱ ه.ق.
.20 طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قیومى اصفهانى، جواد، مؤسسة النشر االسالمی
التابعة لجامعة المدرسین بقم المقدسه، قم - ایران، ۳۱۳۱ ش، نوبت چاپ: سوم
.2۳ ______________، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب
األصول، طباطبائى، عبدالعزیز، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم - ایران، ۳۱21 ق، نوبت
چاپ: اول
.2۳ ______________، األمالی، محقق / مصحح: مؤسسة البعثة، دار الثقافة، قم - ایران،
۳۱۳۱ ق، نوبت چاپ: اول
.2۱ عراقی، ضیاءالدین، کتاب القضاء، نجمآبادی، ابوالفضل، مؤسسه معارف اسالمی امام رضا
)علیه السالم(، قم - ایران، ۳۱۳2 ه.ش.
.22 ___________، مقاالت األصولمجمع الفکر االسالمی، قم - ایران، ۳۱21 ق، نوبت
چاپ: اول
.۱1 ___________، تعلیقة استداللیة علی العروة الوثقی، جماعة المدرسین فی الحوزة
العلمیة بقم. مؤسسة النشر اإلسالمی، قم – ایران، }بی تا{،
خدادادی، خدادادنژاد، / بررسی و تحلیل عقلی حکم ارشاد جاهل در اصول اعتقادی
.۱۳ عالمه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر، الرسالة السعدیة، بقال، عبد الحسین محمد علی،
کتابخانه عمومی حضرت آیت اهلل العظمی مرعشی نجفی )ره(، قم - ایران، ۳۱۳1 ه.ق،.
.۱2 فراهیدى، خلیل بن احمد، العین، دکتر مهدى مخزومى و دکتر ابراهیم سامرائى، نشر
هجرت، قم- ایران، ۳۱۳1 ه ق، نوبت چاپ: دوم
.۱۱ فیومى، أحمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، موسسه دار الهجرة، قم
- ایران، ۳۱۳۱ ق، نوبت چاپ: دوم
.۱۱ کشى، محمد بن عمر، رجال الکشی- إختیار معرفة الرجال، طوسى، محمد بن الحسن /
مصطفوى، حسن، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، مشهد مقدس - ایران ، ۳۱12 ق، نوبت
چاپ: اول
.۱0 کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب
اإلسالمیة، تهران - ایران، ۳۱1۳ ق، نوبت چاپ: چهارم
.۱۳ ______________، الکافی، دار الحدیث، قم - ایران، ۳۱22ق، نوبت چاپ: اول
.۱۳ گنجی مهدی، درس خارج فقه.
.۱۱ مصطفوی، محمد کاظم، القواعد الفقهیة،۳ جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
مؤسسة النشر اإلسالمی، قم - ایران، ۳۱2۳ ه.ق.
.۱2 مکارم شیرازی ناصر، درس خارج فقه.
.۱1 ____________، القواعد الفقهیة )مکارم(مدرسة اإلمام علی بن أبی طالب )علیه
السالم(، قم - ایران، ۳۱۳1 ه.ش.
.۱۳ موسوی، صمدعلی، القواعد الفقهیة فی کتاب تفصیل الشریعةمرکز فقهی ائمه اطهار )ع(،
قم - ایران، ۳۱22 ه.ش.
نجاشی، احمد بن على، رجالالنجاشی، مؤسسة النشر االسالمی التابعه لجامعة المدرسین بقم
المشرفه، قم- ایران، ۳۱۳0 ش، نوبت چاپ: